تغییر ژئوپلیتیک منطقه قفقاز امکان‌پذیر است؟
تاریخ انتشار: ۱۴ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۳۱۱۵۰۶
«سیدعلی قائم‌مقامی» پژوهشگر مسایل ترکیه و قفقاز در نشست مجازی که به همت مرکز مطالعات راهبردی خلیج فارس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا و گروه علوم سیاسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، به تشریح امکان تغییر ژئوپلیتیک منطقه قفقاز پرداخته که گزارش پیشرو مشروح نظرات وی در این حوزه است؛
رقابت برای رشد و توسعه، نه تخریب
با در نظر گرفتن وضعیت منطقه قفقاز، می‌طلبد تا تمام کشورهای منطقه به همکاری‌های بسیار گسترده و به رفاه و رشد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دسترسی داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در فضای کارشکنی‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی، روسیه گوی سبقت در صادرات انرژی را از ایران ربوده است
مساله دیگر رقابت روسیه با ایران در مساله انرژی است. مثلا اگر به لیست شرکتهای فعال در جمهوری آذربایجان نگاهی بیاندازیم در خواهیم یافت که بخش اعظم این شرکت‌ها سوئدی، انگلیسی، فرانسوی و ... هستند و تنها ۱۰ درصد نفت جمهوری آذربایجان متعلق به این کشور بوده و مابقی توسط کشورهای غربی غارت شده و با استفاده از فناوری پیشرفته به مواد اولیه و کالاهای مهم تبدیل شده و مجدد به کشورهای منطقه سرازیر می‌شود. در واقع به دلیل این که آمریکا قصد داشت تا قدرت انرژی روسیه را محدود کند، منابع نفتی آذربایجان را راه اندازی کرد. قبل از راه افتادن این مسیر انرژی هم ایران مدام از گران قیمت بودن مسیر انرژی و عدم تحقق آن صحبت می‌کرد در صورتی‌که این اتفاق با صرف هزینه‌های زیاد، به ثمر نشست.
از طرف دیگر در رقابت ایران و روسیه ایران هیچ‌گونه صادراتی به اروپا نداشته و انحصار صادرات نفت و گاز در دست آذربایجان و ترکیه است و لذا ایران از صادرات نفت و گاز به غرب محروم شد. این مسایل نشان داد که ما در رقابت انتقال نفت و گاز با همسایگان خود در یک رقابت غیرسازنده هستیم. چنانچه ترکیه هم‌اکنون انتقال نفت ایران را متوقف کرده و حدود ۳۵ درصد گاز را ایران و حدود ۵۰ درصد را هم روسیه تامین می‌کند. درصورتی‌که پیش‌شرط انتقال گاز و نفت ایران به ترکیه، برداشته شدن تحریم‌های آمریکا و کشورهای غربی علیه ایران است و اگر گاز و نفت ایران بخواهد به اروپا صادر شود، یا سهم روسیه و آذربایجان از صادرات کم شده و یا اینکه این سه کشور می‌توانند در بخش انرژی همکاری همپوشانی داشته باشند. اما این رقابت غیر سازنده موجب شده تا ایران از این حق مسلم محروم شود.
رژیم صهیونیستی و تلاش برای نفوذ در منطقه
مساله دیگر، نفوذ رژیم صهیونیستی به قفقاز و آسیای میانه است. ایران بر خلاف ترکیه یعنی بازیگری که باعث نفوذ صهیونیست‌ها در قفقاز و چه در آسیای میانه شده، طی سال‌های گذشته توجه چندانی به تحولات این مناطق نداشته است. این در حالی‌است که ترکیه با سرمایه‌گذاری نزدیک به ۶۰ میلیارد دلاری در پروژه‌های این کشورها شرکت کرده و همچنین در پروژه‌های جمهوری آذربایجان مشارکت داشته و آذربایجان هم بیش از ۲۰ میلیارد دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده که احداث پالایشگاه ستاره در ترکیه نمونه‌ای از این دست موارد است. مضاف بر این ترکیه در حال آموزش نیروهای نظامی و اطلاعاتی جمهوری آذربایجان بوده و رژیم صهیونیستی هم چنین کاری کرده و روسیه هم تا ۶۰ درصد و ترکیه هم ۶ درصد و اسراییل هم حدود ۳۰ درصد تسلیحات جمهوری آذربایجان را تامین می‌کند در حالی‌که ایران با دارا بودن صنایع تسلیحاتی فراوان سهمی در این تجارت نظامی منطقه‌ای ندارد. ایران بزرگترین همسایه جمهوری آذربایجان است و می‌توانست نفوذ بسیار بیشتری در قفقاز داشته باشد. در حالی که بخش مهمی از توجه ایران به مسائل خاورمیانه بود، تهران باید نگاهی به همسایگان شمالی و شرقی خود می‌داشت تا با تهدیدات ژئواستراتژیک و امنیتی و قلمرویی مواجه نباشد.
تحلیل‌های مربوط به ژئوپلیتیک قفقاز و آسیای میانه
مساله دیگر عمق استراتژیک ایران در آسیای میانه و قفقاز است که به کار گرفته نشده درحالی که ترکیه این عمق را در قفقاز و آسیای میانه را با ایجاد «شورای همکاری ترک»(ترانس توران) گسترش داده و حتی ارتش متحد توران را هم متشکل از کشورهای ترکیه آذربایجان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و ازبکستان را تشکیل دادند. علاوه بر آن روسیه هم در این مناطق قدرت دفاع جمعی خود را در آسیای میانه سازماندهی کرده و اقتصاد اوراسیا را دنبال می‌کند که به نوعی هم همکار و هم رقیب «یک کمربند یک راه» چین است. در رابطه با همین چالش اخیر بین ایران و آذربایجان برخی کارشناسان معتقدند اگر منطقه «سویک» تحت تسلط آذربایجان و ترکیه قرار بگیرد- که البته امکان‌پذیر نیست- یا اگر گذرگاه ترانزیتی «زنگ زور» افتتاح شود، یعنی ترکیه از ۱۲ کیلومتر مرز مشترک خود با نخجوان از مسیر ترانزیتی زنگ زور که شامل راه خشکی است و تا دریای خزر هم ادامه می‌یابد موجب می‌شود تا طرح یک کمربند، یک راه از بین برود. یعنی چنین ادعایی را برخی از کارشناسان استراتژیک ایرانی دارند در صورتی که به شدت اشتباه بوده و به هیچ وجه مانع اجرای یک کمربند-یک راه یا مانع گشایش گذرگاه شمال به جنوب خلیج فارس و عمان، دریای سیاه روسیه و دریای مدیترانه نمی‌شود و چنین تصوری به شدت اشتباه است. هم کشورهای آسیای میانه و هم ترکیه و قفقاز تلاش می‌کنند تا وارد اوراسیا شده و هم یک کمربند یک راه را مورد بهره برداری قرار دهند.
هم‌اکنون چین در ترکیه میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده و تعداد زیادی از ساخت پل‌ها و راه‌ها را در ترکیه، چین انجام داده و حتی اخیراً چین با راه اندازی یک کارخانه تولید شرکت «شیائومی» موجب به کارگیری بیش از ۲ هزار پرسنل چینی و ترک شده و مضاف بر آن خط انتقال تکنولوژی را به این کشور منتقل کرده است. بنابراین نظر این کارشناسان چندان معتبر نیست و باید همه این مسایل به صورت همه‌جانبه مورد بررسی قرار بگیرد.
هم‌اکنون یکی از مسایل بسیار مهم منطقه ارسباران و دشت میل آذربایجان و دشت مغان ایران مساله کمبود آب است. ترکیه با وجود این که مرزهای زمینی خود را با ارمنستان بسته اما تجارت گسترده‌ای با این کشور دارد و بیش از ۱۰۰ هزار نفر از ارامنه ارمنستان را میزبانی می‌کند. آب ارس یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب از آبخیزداری ترکیه سرچشمه می‌گیرد و ترکیه با احداث یک سد موجب کاهش آب منطقه شده و دشت مغان و میل با ظرفیت ۹۰ هزار کیلومتر مربع را به تخریب و نابودی محیط زیست تهدید می‌کند.
همچنان که اشاره شد در موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی منطقه روسیه، ترکیه و اسرائیل نفوذ گسترده‌ای دارند. این در حالی است که کارشناسان ایرانی به بسیاری از مسایل رخ داده پیرامون کشور بی‌توجه بوده و از مسایل استراتژیک منطقه بی‌اطلاعند.
تمام مسائلی که یاد شد در حالی پیرامون ایران رخ می‌دهد که کشور ما به هیچ وجه وابسته به شرایط جغرافیایی و قلمرویی نیست و باید همه این موارد مورد توجه قرار بگیرد تا سیاست همه‌جانبه‌ای طراحی و اجرا شود. به گفته یکی از کارشناسان اگر ترکیه و آذربایجان، ارمنستان را اشغال کنند، در این صورت، ارتباط ایران با اروپا در انحصار کامل آذربایجان و ترکیه قرار می‌گیرد. اینها تحلیل‌های بسیار ساده‌انگارانه است. البته باید ایران ملاحظات جمهوری آذربایجان و ارمنستان را همزمان در نظر داشته باشد. ایران باید در هر دو مسیر به راه‌های ارتباطی خود با همسایگان ادامه دهد.
برچسب‌ها آذربایجان جمهوری آذربایجان قفقاز ایران رژیم صهیونیستیمنبع: ایرنا
کلیدواژه: آذربایجان جمهوری آذربایجان قفقاز آذربایجان جمهوری آذربایجان قفقاز ایران رژیم صهیونیستی آذربایجان و ترکیه جمهوری آذربایجان رژیم صهیونیستی آسیای میانه یک کمربند نفت و گاز هم اکنون یک راه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۱۱۵۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افزایش ۵ هزارمگاواتی ظرفیت تبادل برق با کشورهای همجوار
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از توانیر، مصطفی رجبی مشهدی در تشریح این خبر اظهار داشت: ما مرز مشترکی با اروپا نداریم، اما از طریق یک پست پیشرفته (بک تو بک) از طریق ترکیه تا ٦٠٠ مگاوات امکان تبادل انرژی با اروپا وجود دارد.
به گفته وی، در این خصوص پروتکل و توافقنامه‌ای بین شرکت مدیریت شبکه برق ایران و طرف ترکیه‌ای امضا شده که بر اساس آن پروتکل‌های فنی تنظیم شده تا طرح شکل اجرایی به خود گرفته و به نحو مطلوبی انجام شود. درمجموع برنامه این است که ابتدا برق به ترکیه و بعد از طریق این کشور به کشورهای اروپایی صادر و به همین طریق از اروپا به ترکیه و سپس به ایران وارد شود.
رجبی مشهدی اضافه کرد: آن چه به لحاظ مطالعاتی بررسی شده این است که ظرفیت تبادل برق با کشورهای همجوار تا ٣ هزار مگاوات وجود دارد، اما از طریق خطوط جدید که در برنامه‌های آینده مدنظر داریم، امکان تبادل برق با این کشورها تا ٥ هزار مگاوات قابل افزایش است.
وی با تاکید بر این که تبادل برق با کشورهای همجوار حتی می‌تواند به رفع ناترازی برق در فصل گرم سال از طریق واردات نیز کمک کند،
سخنگوی صنعت برق در همین زمینه خاطرنشان کرد: در چهار ماه گرم سال ما مشکل ناترازی برق داریم، اما در ٨ ماه باقیمانده امکان صادرات فراهم است، قطعاً این تبادل برق کمک می‌کند که ناترازی را هم در تابستان برطرف کنیم یعنی در تابستان برق وارد کنیم و در دوره‌هایی که کمبود نداریم برق را صادر کنیم، پس اتفاقاً تبادل و صادرات برق می‌تواند کمک کند که ناترازی را به حداقل برسانیم.
مدیرعامل شرکت توانیر در پایان از فراهم بودن امکان صادرات برق سرمایه گذاران بخش خصوصی از مسیرهای انتقال برق موجود تا سقف ٣٠٠ مگاوات (٥٠ مگاوات به افغانستان، ٥٠ مگاوات به پاکستان، ١٠٠ مگاوات به عراق و ١٠٠ مگاوات به ترکیه) خبر داد و تصریح کرد: سرمایه گذاران می‌توانند ٨ ماه برقشان را به این کشورها صادر و در ٤ ماه گرم سال نیز به داخل عرضه کنند.
کد خبر 6089957
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند