دولت رییسی از توافق برجام چه می‌خواهد؟ / همه موانع پیش روی توافق مجدد
تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۳۲۵۱۴۴
اقتصاد آنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش فارین پالیسی، اگرچه حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم ایران پیشتر چنین بیاناتی در مجلس شورای اسلامی گفته بود اما بخش عمده‌ای از تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای حل بحران هسته‌ای و مذاکره درباره توافق هسته‌ای پس از خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صرف کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اظهارات سخت امیرعبداللهیان نشان دهنده تغییرات اساسی در سیاست خارجی دولت جدید ایران است. بر خلاف حسن روحانی، رییس‌جمهوری پیشین ایران، ابراهیم رییسی حل بحران هسته‌ای و احیای برجام را که مشکل آن از زمان خروج آمریکا از این توافق ایجاد شده، مدنظر قرار نمی‌دهد. دونالد ترامپ رییس‌جمهوری پیشین ایالات متحده پس از آنکه خروج از برجام را به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی دولت خود مطرح کرد، در ماه مه ۲۰۱۸ از این توافق خروج کرد. رییسی در اولین کنفرانس مطبوعاتی خود به عنوان رییس‌جمهوری اعلام کرد که سیاست خارجی دولتش با برجام آغاز نمی‌شود و با آن پایان نمی‌یابد و سرنوشت اقتصاد کشور خود را به مذاکرات پیوند نخواهد زد.
در آوریل ۲۰۲۱، تنها چند ماه پس از روی کار آمدن دولت بایدن، ایران و سایر امضا کنندگان توافق برجام شامل انگلیس، فرانسه، چین، روسیه به اضافه آلمان، مذاکراتی را برای احیای توافق هسته‌ای در وین از سر گرفتند. اما پس از شش دور مذاکره که ایالات متحده نیز به صورت غیرمستقیم در آن حضور داشت، در میان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن، مذاکرات متوقف شد. دولت جدید ایران همچنین اعلام کرد که دوره‌های پیشین مذاکرات را بررسی کرده و یک تیم مذاکره کننده جدید تشکیل خواهد داد و به زودی به مذاکرات بازخواهد گشت.
با این حال دولت رییسی بر راهبردی تمرکز کرده که «خنثی سازی اثر تحریم‌ها» را از طریق تقویت روابط اقتصادی با همسایگان و کشورهایی از جمله روسیه و چین که به نوعی راهبرد رهبر ایران نیز هست، در اولویت قرار می‌دهد، آیت الله خامنه‌‌ای رهبر ایران بارها بر این مساله تاکید کرده است و در آخرین دیدار خود با اعضای هیات دولت رو به پایان روحانی نیز تاکید کرد که اعتماد به غرب به نوعی حماقت است.
تغییر سیاست نشان دهنده ناامیدی و شک و تردید عمیق دولت فعلی ایران در عدم موفقیت ایالات متحده در لغو تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور است. در کابینه دولت جدید ایران هیچکدام از اعضا به این موضوع معتقد نیست که ایالات متحده لغو تحریم‌ها را هدف مذاکرات قرار داده است. برعکس اعضای کابینه بر این باورند که ایالات متحده قصد دارد از مذاکرات هسته‌ای به عنوان اهرمی برای مهار قدرت ایران استفاده کند. محمد مخبر معاون اول رییس‌جمهوری ایران نیز در این باره عنوان کرده است: بعید است که با غرب برای لغو تحریم‌ها به توافق برسیم، ما نمی‌توانیم برنامه‌ریزی خود برای اداره کشور را متکی به لغو تحریم‌ها کنیم و در نتیجه باید برنامه‌ریزی‌های خود را به سمت عدم لغو تحریم‌ها پیش ببریم.
سیاست‌گذاران دولت رییسی، تجربه امضای برجام در سال ۲۰۱۵ را به عنوان نمونه بارز رویکرد دولت آمریکا و عدم جدیت در لغو تحریم‌ها تلقی می‌کنند. استدلال آنها این است که اگرچه ایران بخش عمده‌ای از قابلیت‌های هسته‌ای خود را بر اساس این توافق از دست داده اما واشنگتن در طول بیش از دو سال بین اجرای توافق و خروج دولت ترامپ از توافق در ماه مه ۲۰۱۸ نیز عملا تحریم‌ها را لغو نکرده بود.
آنها معتقدند تحریم‌های دوران اوباما مانند محدودیت‌های لغو روادید ۲۰۱۵ و «کارشکنی» دفتر کنترل دارایی‌های خارجی ایالات متحده در صدور مجوز برای شرکت‌ها در تجارت با ایران، مانع عادی شدن روابط این کشور با جهان شده و به اظهارات رییس کل اسبق بانک مرکزی ایران مبنی بر تایید منافع اقتصادی «تقریبا هیچ» ایران از برجام استناد می‌کنند. اقدامات دولت ترامپ مانند قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌های سال‌های ۲۰۱۷ و خروج سال ۲۰۱۸ از برجام به ناامیدی ایران از لغو تحریم‌ها دامن زده است.
سیاست‌گذاران ایرانی اکنون بر این باورند که حتی در صورت احیای توافق برجام، این توافق منافع اقتصادی بسیار کمتری برای ایران حتی پیش از خروج آمریکا از برجام خواهد داشت. چرا که در شرایط کنونی، بانک‌ها و شرکت‌ها اعتماد کمتری به تعهد رییس‌جمهوری بعدی آمریکا برای پایبندی به توافق خواهند داشت. با این وجود شکست‌های خاص برجام، تنها دلیل تردید دولت کنونی ایران نیست، در واقع بی اعتمادی آنها به واشنگتن ریشه‌های عمیق‌تری دارد.
مقامات ایرانی بر این باورند که سیاست کلی آمریکا بر مهار ایران است و بر همین اساس آنها به هر نحوی تحریم‌ها را حفظ خواهند کرد. حتی در صورت احیای برجام، ایالات متحده تنها بخش کوچکی از تحریم‌ها را لغو کرده و بخش عمده آن را به بهانه‌های حقوق بشری، برنامه موشکی ایران و یا تحرکات تهران در خاورمیانه لغو نخواهد کرد. امتناع مستمر دولت بایدن از لغو کلیه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در دوران ترامپ که بسیاری از آنها به بهانه‌های حقوق بشری و تروریسم وضع شده بود، این بی اعتمادی را افزایش داده است.
با توجه به همه این موارد، دیدگاه رایج در میان سیاست‌گذاران دولت رییسی این است که احیای برجام «به هر قیمتی» نباید در دستور کار قرار بگیرد و این کشور باید در مذاکرات آینده موضع سخت‌تری داشته باشد تا بتواند منافع اقتصادی مورد نظر خود را به دست بیاورد.
به طور خاص، آنها می‌خواهند هر گونه توافق در مورد احیای برجام سه عنصر شامل موارد زیر را در بر بگیرد:
لغو کلیه تحریم‌هایی که بر اساس توافق اولیه لغو شده بود و همچنین تحریم‌های اعمال شده از زمان اجرای برجام در ژانویه ۲۰۱۶ تضمین ایالات متحده مبنی بر عدم خروج مجدد از توافق تصویب تفسیری جامع از بند ۲۹ برجام که بر رفع موانع عادی سازی تجارت ایران تاکید میکندافزون بر این مذاکرات باید فقط شامل موارد ذکر شده در توافق اولیه باشد و مسائل دیگر مانند نفود منطقه‌ای تهران و برنامه موشکی باید به طور کلی از دستور کار خارج شود.
دولت رییسی گذر زمان را به نفع خود می‌داند چرا که ایران را قادر می‌کند تا برنامه هسته‌ای خود را توسعه داده و از آن به عنوان اهرمی در مذاکرات آینده استفاده کند. اقتصاد ایران همچنین بیش از آنچه که انتظار می‌رفت در برابر تحریم‌ها مقاومت نشان داده و از رکود شدیدی که در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ بلافاصله پس از خروج ترامپ تجربه کرده بود، فاصله گرفته است. اگرچه اقتصاد ایران در حال حاضر بالاترین نرخ تورم خود را در بیش از دو دهه گذشته (۴۵.۲ درصد در ماه آگوست) تجربه می‌کند و سطح زندگی تا میزان قابل توجهی کاهش یافته است اما آمار بانک مرکزی نشان دهنده آن است که بهبود اقتصادی در جریان است.
بر اساس گزارش وبسایت تنکر ترکر TankerTrackers.com صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با دو ساله ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ افزایش یافته و حتی در برخی ماه‌ها از ۱.۵ میلیون بشکه روزانه هم فراتر رفته است. ایران همچنین گزارش داده که درآمد حاصل از فروش نفت و میعانات گازی این کشور در شش ماهه مارس تا سپتامبر ۲۰۲۱ برابر با کل درآمدهای نفتی از مارس ۲۰۲۰ تا مارس ۲۰۲۱ بوده است. این افزایش همچنین زمانی رخ می‌دهد که قیمت نفت در مقایسه با سال گذشته به شدت افزایش یافته و بر اساس برخی پیش بینی‌ها قیمت هر بشکه نفت تا ۱۰۰ دلار هم افزایش خواهد یافت.
ایران اعلام کرده است که علی باقری کنی معاون جدید وزیر امور خارجه در امور سیاسی – جانشین عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد ایران در دولت روحانی – از این پس رهبری تیم مذاکره کننده را بر عهده خواهد داشت. باقری یکی از اعضای ارشد تیم مذاکره کننده ایران در دولت محمود احمدی‌نژاد بود که با روی کار آمدن دولت روحانی از منصب خود کنار گذاشته شد. باقری از مخالفان سرسخت برجام بر این اعتقاد است که این توافقنامه حقوق ملی ایران را نقض و استقلال کشور را تضعیف کرده است.
اگرچه تهران گفته است که وارد مذاکرات جدید نخواهد شد و مذاکرات وین از همان جایی که در ماه ژوئن و پس از شش دوره مذاکره متوقف شده بود از سر گرفته خواهد شد اما تعیین یک تیم مذاکره کننده جدید به رهبری باقری نشان دهنده آن است که دولت رییسی قصد دارد موضع بسیار متفاوتی در این زمینه و حتی در حل اختلافات موجود میان ایران و طرف‌های باقی مانده در برجام در پیش بگیرد.
در رویکرد جدید، احتمالا تیم مذاکره کننده ایرانی نتایج را نه بر روی کاغذ بلکه در عمل و با معیارهای عینی و قابل اندازه‌گیری ارزیابی می‌کند. در چنین شرایطی می‌توان مذاکرات طولانی و بسیار پرتنش را برای ماه‌های آینده پیش‌بینی کرد.
پربیننده ترین با ۸۶میلیون، ۲۰۷ سقف شیشه ای بخرید +لینک ثبت نام ایران خودرو ( تحویل حداکثر یک‌ساله ) قیمت یخچال فریزر سایدبای ساید / ۱۵مهرماه کوییک ۱۷۰میلیون شد/ قیمت تیبا، ساینا و پراید ثبت نام ایران خودرو (دنا پلاس توربوشارژ اتوماتیک)منبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: برجام تیم مذاکره کننده ایالات متحده لغو تحریم ها احیای برجام رییس جمهوری تحریم ها دولت رییسی نشان دهنده هسته ای بر اساس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۲۵۱۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خالص سازها به سراغ قالیباف رفتند /حمله همه جانبه برای جلوگیری از ریاست مجدد قالیباف بر مجلس /پایداری ها پشت متکی می ایستند؟
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، روزنامه سازندگی در گزارشی نوشت:
قالیباف پس از چهار سال، سکوت همیشگی‌اش بر تمام کاستی‌های دولت سیزدهم را شکسته و هم خودش به دولت انتقاد می‌کند و هم دست مجلسی‌ها را باز گذاشته است. آن هم قالیبافی که با پایداری‌ها و طرفداران دولت که برای ریاست‌جمهوری سیدابراهیم رئیسی تلاش بسیار کردند برای پیروز شدن در انتخابات مجلس دوازدهم ائتلاف کرد. اما حتی در آخرین نشستی که هفته گذشته با اقتصاددان‌های دولتی داشت، آخرین اولتیماتوم‌ها را به دولت سیدابراهیم رئیسی و کابینه‌اش داد تا هرچه سریع‌تر برای مشکلات ارزی و اقتصادی چاره‌ای بیندیشند.
در عین حال نمی‌شود به این موضوع تنها اکتفا کرد زیرا قالیباف کسی نیست که برای دولت رئیسی و طرفدارانش خط‌ونشان بکشد چون بارها ثابت کرده که خیلی راحت می‌تواند چشم بر ضعف‌ها و حتی فسادهای موجود در قوه مجریه سیزدهم ببندد بنابراین، این سوال پیش می‌آید که چرا قالیباف به ناگه به دولت انتقاد می‌کند؟ و چرا دولت رئیسی برای رئیس کنونی پارلمان دیگر آن دولت قبل نیست؟ شاید آن‌طور به نظر برسد که سیدابراهیم رئیسی هم دیگر برای قالیباف هم‌پیمان قدیمی نیست و دور از ذهن نیست که او حتی برای اینکه مجدداً صاحب ریاست شد به عنوان یکی از منتقدان شرایط موجود، انتقاداتش را از دولت افزایش دهد. فردی که اگر دوباره کرسی قدرت را به دست بگیرد احتمالاً رقیب جدی‌تری برای سیدابراهیم رئیسی در ریاست‌جمهوری ۱۴۰۴ خواهد شد.
موضوعی که عباس سلیمی‌نمین که نزدیکی سیاسی نیز با رئیس مجلس دار، سال گذشته آن را رد کرد. او در گفت‌وگو با سایت قرن نو گفته بود که رئیسی برای بار دوم کاندیدا خواهد شد و قالیباف خود را وارد رقابت با او نخواهد کرد. سلیمی‌نمین تاکید کرده بود: «قرابت فکری بین جبهه پایداری و رئیسی وجود ندارد» موضوعی که البته مسکوت ماند و در شرایط کنونی طور دیگری به نظر می‌رسد.
درست است که محمدباقر قالیباف با ائتلاف پایداری‌ها به مجلس راه یافت اما گویا در جنگ قدرتی که میان اصولگرایان اکنون باقی است، قالیباف ترجیح می‌دهد، طرف جریان وابسته به دولت سیزدهم قرار نگیرد. گویا بده‌بستان‌های سیاسی چهار سال اخیر به مذاق رئیس مجلس خوش نیامده است. او چشم‌هایش را روی ضعف‌های دولت بست اما از آن طرف آنها تمام تلاش‌شان برای وارد کردن بیشترین هجمه‌ها به قالیباف انجام دادند. به طوری که همچنان نیز بر سر ریاست مجلس افرادی مانند مجتبی ذوالنوری و نبویان و حتی حمید رسایی که با جریان شریان شناخته می‌شود به عملکرد قالیباف نقد می‌کنند.
در نظرسنجی‌ای که عصر ایران منتشر کرده و کمتر از ۲۴ ساعت روی سایت فعال بود ۸۳۵۵ نفر در آن شرکت کردند. نتیجه بسیار جالب توجه و تامل‌برانگیز بود؛ حدود ۸۲ درصد شرکت‌کنندگان اعلام کردند که اگر نماینده بودند به منوچهر متکی رای می‌دادند و تنها ۱۸ درصد قالیباف را ترجیح دادند. این نشان می‌دهد که دست‌کم بخشی مهمی از افکار عمومی دیگر تمایلی به ریاست قالیباف بر قوه مقننه ندارند و ترجیح می‌دهند یک چهره معقول‌تر در مجلس آینده که احتمالاً بسیار هم پرتلاطم خواهد بود، مدیریت پارلمان را بر عهده بگیرد.
بر همین اساس و با توجه به کارنامه‌ای که دوستان دولت در این سال‌ها انجام دادند، جریان قالیباف هم اگر در نهایت نتواند نظر اکثریت را معطوف او کند، فردی مثل متکی را بر پایداری‌چی‌ها ترجیح می‌دهد. قالیباف راه سختی را برای ریاست دوباره پارلمان در پیش دارد. حال که پایداری‌ها توانستند، نماینده بیشتری به مجلس بفرستند و در شرایطی که رقیبان اصلی او ممکن است نبویان و ذوالنوری از چهره‌های شناخته شده پایداری باشند، قالیباف باید تلاش بیشتری کند. طرفداران رئیسی همواره سعی دارند تا تنها جریان رقیب‌شان را از زمین بیرون کنند. از بی‌محلی به همایش انتخاباتی قالیباف در آبان امسال تا به حاشیه راندن مجلس توسط افرادی همچون الیاس نادران که از شناخته‌شده‌ترین افراد اصولگرایی و نزدیک به طیف رئیسی است.
فراموش نکنیم که حتی در آستانه دومین اجلاسیه مجلس و انتخابات هیات‌رئیسه در بهار ۱۴۰۰ و مهم‌تر از آن انتخابات ریاست‌جمهوری، یکی از اعضای جبهه پایداری در مجلس مدعی دستکاری بودجه پس از تصویب از سوی قالیباف و نزدیکانش شد. یکی دیگر از مواردی که سروصدای زیادی کرد ماجرای سفر خانواده قالیباف به ترکیه برای خرید سیسمونی نوه در راهشان بود. چندی بعد از این ماجرا مهدی طائب، رئیس قرارگاه عمار و از چهره‌های اصولگرایان در یک فایل صوتی که از او درز پیدا کرد، مدعی شد که در پس افشای سفر خانواده قالیباف به استانبول، برادر داماد سیدابراهیم رئیسی قرار داشته است. درست است که موضوع سیسمونی نوه رئیس مجلس الان دیگر صدر اخبار نیست اما از آنجایی که جبهه پایداری و رئیس قوه مجریه چندان علاقه‌ای به دخالت‌های او ندارند بنابراین می‌توان حدس زد که محمدباقر قالیباف تنها مرد بازمانده از طیف خودش است و شانس باخت بالایی دارد.
به هر حال گویا جریان خالص‌سازی توسط دولت و حامیانش در طول چند سال گذشته، دامن محمدباقر قالیباف را بیشتر از هر فرد دیگری گرفته و رئیس مجلس یازدهم از این موضوع خشمگین است. برنامه یکدست کردن به اختلاف سیاسی میان نیروهای جریان اصولگرا برای خالص‌سازی بیشتر منجر شد. ضمن آنکه از زمان قرار گرفتن ابراهیم رئیسی در جایگاه ریاست‌جمهوری، قالیباف بارها هدف هجمه حامیان او قرار گرفته است.
در این میان مطرح شدن نام منوچهر متکی، وزیر امور خارجه دولت احمدی‌نژاد که به چهره معتدل‌تری نسبت به باقی نفرات شناخته می‌شود به مذاق قالیباف خوش‌تر است زیرا امکان رایزنی موفق برای حضور گزینه‌های جریان حامی قالیباف در هیات‌رئیسه را افزایش دهد. البته آنچه نباید از نظر دور داشت، تنش میان دولت و مجلس درخصوص سیاست‌های اقتصادی است که دیگر دو طرف از آشکار شدن آن ابایی ندارند. زیرا از سویی به نظر می‌رسد که حامیان رئیسی به این باور رسیده‌اند که حضور مجدد قالیباف بر ریاست مجلس فرصتی مناسب برای او خواهد بود تا خود را برای رقابت مستقیم یا نیابتی با رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو مهیا کند.
منوچهر متکی در افکار عمومی جزو اصولگرایان معتدل شناخته می‌شود و شاید سابقه دیپلماتیک وی در شرایط بین‌المللی کنونی کشور در تقویت تمایل به او موثر بوده باشد. او قبلاً سفیر ایران در ژاپن و ترکیه سپس وزیر خارجه کشورمان بود که به دنبال مخالفت با سیاست‌های نسنجیده محمود احمدی‌نژاد در عرصه روابط خارجی و درحالی که در ماموریت دیپلماتیک سنگال به سر می‌برد، برکنار شد. با این حال وارد فاز تقابل و هیاهو نشد و همین خویشتن‌داری او تحسین اصولگرایان را بیش‌ازپیش برانگیخت و از همین‌روست که در محافل سیاسی اصولگرایان از وی به عنوان گزینه جدی و مورد وفاق برای ریاست مجلس یاد می‌شود. به گزارش عصر ایران، خبرها حاکی از این است قالیباف که بسیاری از یارانش در انتخابات اخیر از راهیابی به مجلس باز ماندند و موقعیت خود برای ریاست مجلس را در خطر می‌بیند، رایزنی‌هایش را آغاز کرده است تا بلکه بتواند با جلب نظر نمایندگان جدید، همراهی آنها را برای ریاست مجدد خود کسب کند.
البته این بدان معنا نیست که رقابت نهایی الزاماً بین قالیباف و متکی خواهد بود. جبهه پایداری ترجیح می‌دهد که یکی از اعضای خود مانند سیدمحمود نبویان را به ریاست مجلس برساند. با این حال اگر پایداری‌چی‌ها نتوانند یکی از خودشان را به کرسی ریاست بنشانند، ترجیح می‌دهند برای جلوگیری از پیروزی قالیباف به متکی رای بدهند. معدود میانه‌روهای مجلس نیز فارغ از توافق‌های پشت پرده- که دور از ذهن نیست- اصولگرای معتدلی چون متکی را بر تندروهای پایداری و فرد پرحاشیه‌ای مانند قالیباف ترجیح می‌دهند.
۲۷۲۱۸
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901228
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند