به نقل از «جام جم آنلاین»

ماجرای تصویر قدیمی از مناره تخریب شده مسجد جامع گوهرشاد/ زلزله یا گلوله توپ؟

تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۳۴۲۲۰۱

به گزارش جام جم آنلاین خراسان رضوی از آستان نیوز ، درباره این تصویر و دلیل وقوع چنین وضعیتی، روایت‌ها و شایعه‌های گوناگونی رواج دارد که مهم‌ترین آن‌ها، آسیب‌دیدگی بر اثر حمله روس‌ها به حرم مطهر در نوروز سال ۱۲۹۱ خورشیدی است. می‌گویند زمانی که حرم مطهر به توپ بسته شد، چند گلوله هم به این مناره برخورد کرد و باعث تَرَک برداشتن و آسیب دیدن آن شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این ادعا آن‌قدر شهرت دارد که برخی خبرگزاری‌ها در فضای مجازی، عکس آن را کنار تصویر گنبد حرم رضوی، پس از به توپ بسته شدن توسط روس‌ها می‌گذارند و درباره این اتفاق، داستان‌های دور و درازی نقل می‌کنند. اما واقعیت تاریخی چنین نیست و این عکس، مربوط به ماجرای دیگری می‌شود که در ادامه می خوانید.
 
یک حقیقت ظریف تاریخی
بگذارید همین ابتدا علت ایجاد چنین وضعیتی در مناره مسجد گوهرشاد را بگویم تا خیالتان راحت شود؛ مناره ضلع غربی ایوان مقصوره، اواخر دهه ۱۳۱۰ خورشیدی بر اثر وقوع زلزله‌ای در شهر مشهد به این روز افتاد. یعنی شکافی که روی تاج مناره می‌بینید، مربوط به زلزله است نه واقعه به توپ بستن حرم رضوی. البته نه فقط مناره‌های مسجد گوهرشاد، بلکه دیگر بخش‌های حرم مطهر هم، طی تاریخ طولانی خود، شاهد تخریب‌های متعددی بر اثر زلزله بوده‌اند، اما به دلیل استحکام فوق‌العاده بنا، هیچ‌گاه به طور اساسی تخریب نشده و فقط به مرمت نیاز پیدا کردند.
شهر مشهد و استان خراسان یکی از مناطق زلزله‌خیز ایران است و در تاریخ آن، به موارد متعددی از این رویداد طبیعی برمی‌خوریم. البته تا پیش از روی کار آمدن صفویه و تلاش مورخان این عصر برای ثبت جزئیات وقایع تاریخی شهر مشهد، آمار و اطلاع دقیقی درباره حجم و تعداد زلزله‌ها در این شهر نداریم. اما از حدود سال ۹۷۰ خورشیدی به این سو، تقریباً می‌دانیم شهر مشهد و حرم رضوی در چه زمان‌هایی دچار این اتفاق شده ‌است.
مشهورترین زلزله‌ای که در تاریخ مشهد به وقوع پیوسته، مربوط به ۹ مرداد سال ۱۰۵۲ است؛ دوران سلطنت شاه سلیمان صفوی.
 
۴ هزار کشته
این زلزله یکی از خوفناک‌ترین زلزله‌های تاریخ خراسان بوده، آن‌قدر که مورخان عصر صفویه، آمار کشته‌های آن را ۴ هزار نفر ذکر کرده‌اند. براساس این گزارش‌ها، حدود دو سوم شهر مشهد بر اثر زلزله ویران شد و آسیب‌های گسترده‌ای به اماکن متبرکه رسید؛ هر چند هیچ سقفی در آن فرو نریخت و افرادی که در آن حضور داشتند، آسیبی ندیدند. با این حال، بر اثر این زلزله، بخش‌هایی از گنبدطلا، گنبد مسجد گوهرشاد، سقف مدارس پریزاد و دودر و همچنین مدرسه بالاسر که امروز اثری از آن برجا نیست، آسیب دید و طی چند سال بعد، با فعالیت‌های عمرانی گسترده ترمیم شد. زلزله‌های شدید، در سال‌ها و قرن‌های بعد، باز هم تکرار شد و در دوره افشاریه، زندیه و قاجاریه نیز، زلزله‌های شدید در مشهد داشته‌ایم، اما هیچ‌کدام خرابی زلزله سال ۹۷۰ خورشیدی را در پی نداشته ‌است.
 
ماجرای مناره مسجد گوهرشاد
اما بالاخره بناهای حرم رضوی هم، مانند هر بنا و ساختمان دیگر، نیازمند نگهداری، مراقبت و ترمیم هستند. زلزله‌ای که سبب بروز این شکاف در مناره مسجد گوهرشاد بود، به نسبت زلزله‌های دیگر، از شدت زیادی برخوردار نبود و انتظار نمی‌رفت موجب تخریب یا آسیب زدن به بناهای اماکن متبرکه شود، اما گویا قدمت چند صد ساله بنای مسجد گوهرشاد و آسیب‌دیدگی‌های نهان بر اثر زلزله و فرسایش بر اثر بارش‌های متمادی و برودت یا گرمای بیش از حد، سبب سست شدن دیوار بنا شده‌ بود به همین دلیل، با وقوع زلزله اواخر دهه ۱۳۱۰، چنین شکافی روی مناره مسجد گوهرشاد به وجود آمد.
 
ترمیم مناره
جالب است بدانید فرایند ترمیم این آسیب‌دیدگی، برخلاف موارد مشابه، خیلی طول کشید؛ یعنی تا آبان‌ سال ۱۳۲۹، چیزی بیش از ۱۰ سال، وضعیت مناره مسجد گوهرشاد به همین شکلی بود که می‌بینید. اینکه چرا مناره با وجود وضعیت بسیار نامناسبش، ترمیم نشد، می‌تواند دلایل مختلفی داشته ‌باشد. برخی معتقدند چون در آن زمان تولیت مسجد گوهرشاد با آستان‌قدس رضوی فرق داشت و شاید حجم درآمد موقوفه‌ها، قادر نبود هزینه سنگین ترمیم را تأمین کند، تعمیر مناره به تعویق افتاد.
این ادعا، البته خیلی هم نمی‌تواند درست باشد؛ چون حجم موقوفه‌های مسجد اصلاً کم نیست، به‌علاوه در وقف‌نامه، این موارد پیش‌بینی شده‌ است.
به همین دلیل، می‌توان گفت به احتمال زیاد، وقایع شهریور ۱۳۲۰ و اشغال ایران توسط متفقین و البته، بروز قحطی در جامعه و از هم گسیختگی اداره امور، دلیل اصلی عقب افتادن ترمیم بناست. به هر حال، آغاز و انجام فرایند چنین عملیات عمرانی‌ای، نیازمند بررسی دقیق و مدیریت هماهنگ است و بی‌ثباتی در اداره امور، می‌تواند به روند آن آسیب جدی بزند.
در سال ۱۳۲۷، بالاخره پروژه ترمیم مناره ضلع غربی ایوان مقصوره کلید خورد و با حضور معماران سنتی و مهندسان آشنا با علوم جدید، اقدام‌های لازم برای مرمت آن آغاز شد و تا سال ۱۳۲۹ به طول انجامید.
مراسم رونمایی از مناره جدید، روز ۱۶ آبان همین سال، با حضور مردم و مسئولان در محل مسجد گوهرشاد برگزار شد.
در این مراسم، پرده بزرگ و سفید رنگی روی منازه کشیده بودند که پس از انجام مقدمات، از روی آن برداشته و از مناره ترمیم شده رونمایی شد.
در همین مراسم بود که تصاویری از وضعیت پیشین مناره و شکل و شمایل آن پس از ترمیم و مرمت را بین حاضران توزیع کردند و تصویری که امروزه در فضای مجازی و به اسم به توپ بستن حرم رضوی توسط روس‌ها منتشر می‌شود، در واقع کپی یا گراوری از همان تصاویر توزیع شده در مراسم آبان‌ماه ۱۳۲۹ است.
 

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: تصویر قدیمی مسجد جامع گوهرشاد حرم رضوی زلزله ها شهر مشهد بر اثر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۴۲۲۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

(تصاویر) M۱۰ Booker؛ جدیدترین زره پوش ارتش ایالات متحده

خودروی رزمی M۱۰ بوکر (M۱۰ Booker) رسماً بخشی از ارتش ایالات متحده شد. بوکر – که از لحاظ ظاهری شبیه یک تانک کوچک است – برای تقویت نیرو‌های پیاده نظام سبک ارتش، چتربازان و واحد‌های کوهستانی طراحی شده است و دارای گلوله‌ای است که هزاران ساچمه تنگستنی را به سمت نیرو‌های زره پوش سبک دشمن پرتاب می‌کند.

به گزارش روزیاتو، M۱۰ بوکر در ۱۸ آوریل ۲۰۲۴ در مراسمی در آبردین پرووینگ گراند، مریلند به خدمت ارتش معرفی شد. خانواده دو سرباز که بوکر به نام آن‌ها نامگذاری شد – سرباز رابرت دی. بوکر و گروهبان استیون اَی. بوکر – هر دو برای تماشای مراسم حضور داشتند. نام این خودرو زرهی Another Episode انتخاب شده که برگرفته از تانک شخصی گروهبان بوکر در عملیات آزادی عراق است.

اولین بوکر‌های M۱۰ به دست بخش اصلی واکنش سریع ارتش، لشکر ۸۲ هوابرد خواهند رسید. خودرو‌های رزمی بوکر جدید لشکر ۸۲ به گردان سوم، هنگ ۷۳ سواره نظام تحویل داده خواهند شد. این گردان احتمالاً به عنوان واحد زرهی سنتی لشکر، گردان ۳، زره ۷۳ تغییر پرچم و نام خواهد داد – که بازتابی از تغییر در مأموریت این واحد از شناسایی به پشتیبانی پیاده نظام است. این واحد زرهی تا همین اواخر، خودرو‌های زرهی سبک LAV-۲۵ را به صورت امانتی از تفنگداران دریایی ایالات متحده به عنوان یک گزینه موقتی تا زمانی که چیزی شبیه به M-۱۰ به میدان بیاید، استفاده می‌کرد. این یگان تا تابستان ۲۰۲۵ گروهی متشکل از ۱۵ تا ۲۰ بوکر را در اختیار خواهد گرفت.

پیش بینی می‌شود که ارتش ایالات متحده تا سال ۲۰۳۵ بیش از ۵۰۴ دستگاه بوکر M۱۰ خریداری کند. از این خودرو‌ها برای ایجاد گردان‌های زرهی در لشکر‌ها و تیپ‌های پیاده نظام سبک استفاده می‌شود که در غیر این صورت هیچ وسیله نقلیه زرهی ندارند.

M۱۰ بوکر بخشی از روند رو به رشد ارتش ایالات متحده در نامگذاری خودرو‌های زرهی نه به نام ژنرال‌ها – مانند تانک M۴ Sherman یا خودروی رزمی M۲ Bradley – بلکه به نام درجه داران است. M۱۰ از سنت نامگذاری خودروی دفاع هوایی M۲۴۷ Sergeant York متعلق به دهه ۱۹۸۰ (که در طول توسعه لغو شد) و خودروی رزمی پیاده نظام M۱۱۲۶ Stryker که در حال حاضر در حال خدمت است پیروی می‌کند.

بوکر به نام دو درجه دار ارتش که در جنگ عراق جان باختند نامگذاری شده است. اولین نفر سرباز رابرت دی. بوکر یکی از اعضای هنگ ۱۳۳ پیاده نظام، لشکر ۳۴ پیاده نظام بود. با توجه به متن اهدای مدال افتخار بوکر، در آفریقای شمالی در ۹ آوریل ۱۹۴۳، او با تانک خود پیشروی کرده و با مسلسل سبکش به دو ایستگاه مسلسل دشمن، علیرغم آتش سنگین آن ها، شلیک کرد. بوکر یکی از این موقعیت‌ها را نابود کرد، قبل از اینکه دو بار زخمی شود – که زخم دوم جان او را گرفت. بوکر سپس گروه خود را هدایت کرده و قبل از اینکه بر اثر جراحات جان خود را از دست بدهد، آتش آن‌ها را هدایت کرد.

شصت سال بعد، گروهبان استیون بوکر – عضو یگان زرهی ۱- ۶۴، تیم رزمی تیپ ۲، لشکر ۳ پیاده نظام – در طول عملیات آزادی عراق، صلیب خدمات ممتاز را به دست آورد. در ۵ آوریل ۲۰۰۳، گروهبان بوکر در حین پیشروی به سمت فرودگاه بین المللی بغداد، در حالی که در معرض آتش دشمن قرار داشت، هدایت نیرو‌های خود را بر عهده داشته و نیرو‌های عراقی را هدف قرار می‌داد. او به خاطر نابود کردن یک زره پوش دشمن مورد تحسین قرار گرفت. بوکر در حین این پیشروی هشت کیلومتری به شدت مجروح شد و در ادامه جان سپرد.

توپ تهاجمی

M۱۰ بوکر شبیه یک تانک است، با طرح معمولی تانک که از یک شاسی زرهی، برجک زرهی با توپ اصلی و یک سیستم حرکتی شنی دار تشکیل شده است. علیرغم شباهت به تانک، ارتش ایالات متحده قویاً معتقد است که M۱۰ یک تانک نیست و از آن به عنوان وسیله نقلیه رزمی بوکر یا BCV یاد می‌کند.

M۱۰ با وزن تقریبی ۳۸ تا ۴۲ تن به طور قابل توجهی سبک‌تر از تانک اصلی جنگی ۷۳ تنی M۱A۲ SEPv۳ است. به طور سنتی، خودرویی مانند M۱۰ یک تانک سبک در نظر گرفته می‌شود. تانک‌های سبک عموماً برای شناسایی، نظارت و کاوش در مواضع دشمن استفاده می‌شوند. با این حال، میدان نبرد مدرن چنان مملو از تهدیدات است – از پهپاد‌های پرسه زن گرفته تا موشک‌های ضد تانک و سلاح‌های ضد تانک دوش پرتاب- که مفهوم تانک سبک منسوخ شده است.

در عوض، M۱۰ بیشتر شبیه مفهوم توپ تهاجمی است که توسط ارتش آلمان در جنگ جهانی دوم پیشگام بود. توپ‌های تهاجمی وسایل نقلیه زرهی هستند که قدرت شلیک توپ اصلی خود را در اختیار پیاده نظام قرار می‌دهند تا از آن‌ها در حمله و دفاع پشتیبانی کنند و از تحرک خود برای هجوم از یک نقطه به نقطه دیگر استفاده می‌نمایند. در یک حمله، BCV از توپ اصلی ۱۰۵ میلی‌متری خود برای نابود کردن پناهگاه‌های دشمن، ایستگاه‌های مسلسل، استحکامات و سایر دفاع‌هایی که می‌توانند جلوی پیشروی پیاده‌نظام را بگیرند، استفاده می‌کند. در نقش تدافعی، بوکر‌ها از تحرک خود برای پاسخ سریع به هجوم دشمن استفاده کرده و خود را در امتداد محور پیشروی قرار می‌دهد.

توپ اصلی M۳۵ خودرو زرهی M۱۰ بوکر احتمالاً از همان مهمات ۱۰۵ میلی متری M۶۰A۳ Patton منسوخ شده، مدل‌های اولیه M۱ Abrams و M۱۱۲۸ Mobile Gun System استفاده می‌کند. این موضوع به آن توانایی شلیک یکی از مرگبارترین گلوله‌های ضد تانک موجود در ارتش ایالات متحده را می‌دهد – گلوله موسوم به Armored Piercing, Fin Stabilized, Discarding Sabot Tracer. گلوله M۹۰۰ با قابلیت نفوذ در زره و بالچه دار، یک پرتابه بزرگ و دارت مانند با کلاهک ساخته شده از اورانیوم ضعیف شده است که از یک توپ ۱۰۵ میلی متری شلیک می‌شود. این گلوله احتمالاً قادر است به زره تانک‌های فعلی روسیه و سایر خودرو‌های زرهی این کشور نفوذ کند.

گلوله دیگر، M۱۰۴۰، یک گلوله ۱۰۵ میلی متری بدون نوک است که با بیش از ۲،۰۰۰ ساچمه تنگستن پر شده است. پوکه گلوله M۱۰۴۰ برای ناتوان کردن یا کشتن نیمی از یک جوخه پیاده نظام ۱۰ نفره دشمن در برد‌های ۱۰۰ تا ۳۰۰ متری طراحی شده است. ارتش این اثر را «مانند یک گلوله ساچمه‌ای» توصیف می‌کند. M۱۰۴۰ در حال تولید نیست، اما احتمالاً موجودی لازم از آن برای استفاده در زمان جنگ وجود دارد. گلوله‌های کنیستری به دلیل فرسودگی زیادی زیادی که در لوله توپ ایجاد می‌کنند، به ندرت استفاده می‌شوند.

M۱۰ بوکر خودروی زرهی خود پیاده نظام خواهد بود که برای پشتیبانی از پیاده نظام سبک در حمله و دفاع طراحی شده است. نیرو‌های زمینی همچنان نقطه قوت سنتی پیاده نظام را حفظ می‌کنند، اما با یک خودرو زرهی با تحرک بالا و قدرت ضربه شدید تقویت می‌شوند. اولین دسته متشکل از ۱۵ تا ۲۰ زره پوش بوکر تا سال ۲۰۲۵ در یگان هوابرد ۸۲اُم عملیاتی خواهند شد.