اقتصاد توحیدی بنی صدر
تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۳۴۸۱۶۰
علی میرزاخانی | کارشناس اقتصاد
نبود تعریف دقیق از اقتصاد اسلامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از یکسو و اشتیاق مقامات ارشد نظام جدید برای اسلامیسازی حکمرانی اقتصادی از سوی دیگر، برخی از فرصتطلبان را به این فکر انداخت تا با زدن رنگ و لعاب اسلامی به اقتصاد مارکسیستی و عرضه کالایی تقلبی به بازار پرمشتری آن روز، از نردبان قدرت بالا روند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بنیصدر موفقترین فرد در بستهبندی سریع این تفکر التقاطی و تولید یک کالای جعلی بود که در این رقابت مخرب، گوی سبقت را از بقیه ربود. مهمترین ابداع وی، استفاده از عبارت اقتصاد توحیدی به جای اقتصاد اسلامی با هدف دلربایی همزمان از روشنفکران چپزده و شیفتگان اقتصاد اسلامی بود که البته برای وی موفقیتی در اندازه قبای ریاستجمهوری به ارمغان آورد ولی در اقتصاد ایران تفکری مسموم را به ارث گذاشت.
اقتصاد توحیدی بنیصدر هیچ نسبتی با اصول اسلامی نداشت؛ ولی بهدلیل اینکه او در مکتب التقاطی خود، روی حساسیتهای انقلابیون بهویژه ربا، مالکیت خصوصی و ضدیت با علم اقتصاد مانور داده بود، مورد استقبال قرار گرفت. اگرچه با برکناری وی، عنوان اقتصاد توحیدی از گفتمان رسمی حذف شد، اما روح این تفکر ضداقتصادی در بسیاری از سیاستگذاریهای اقتصادی باقی ماند. کانون همه تفکراتی که در قالب اقتصاد توحیدی بنیصدر تا سایر قرائتهای مارکسیستی از اقتصاد اسلامی عرضه شدند، ضدیت با علم اقتصاد و ادعای تولید یک علم موازی بود که از یکسو باعث تخریب کیفیت سیاستگذاری شد و گره مشکلات اقتصادی را کورتر کرد و از سوی دیگر باعث امتناع بهکارگیری اندیشه علمی بهعنوان یک چارچوب منسجم و «منظومه واحد تصمیمگیری» برای مواجهه با چالشهای اقتصادی شد.
درگذشت بنیصدر شاید فرصتی برای بازاندیشی درباره رسوبات فکری به جای مانده از تفکرات التقاطی درباره مسائل اقتصادی باشد که باعث بیگفتمانی در سیاستگذاری اقتصادی و نتیجتا تصمیمات متضاد و ناسازگار برای مسائل کلان اقتصادی اعم از رشد اقتصادی، تورم و رفاه عمومی شده که در خروجی نهایی منجر به جاماندگی ایران در مسابقه جهانی اقتصاد شده است. با توجه به اینکه مهمترین بستر تولید تفکرات جعلی اقتصادی، پیشفرض تضاد اقتصاد اسلامی با علم اقتصاد بوده است، شاید بهترین رهیافت برای این بازاندیشی، پاسخیابی برای یک پرسش کلیدی باشد و آن اینکه: آیا رویکرد اسلامی به اقتصاد در تضاد با تجویزهای سیاستی علم اقتصاد قرار دارد یا اینکه مهر تایید بر این سیاستها میزند؟
پاسخ به پرسش فوق نیازمند پاسخ به یک سوال پیشینی است و آن اینکه، اقتصاد اسلامی چه رابطهای با علم اقتصاد دارد؛ رابطه طولی یا رابطه عرضی؟ پذیرش تضاد بین اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد مستلزم تایید رابطه عرضی بین این دو است که این نگاه، به معنای استقلال وجودی «علم اقتصاد اسلامی» از «علم اقتصاد رایج» خواهد بود؛ استنتاجی که خود موافقان اقتصاد اسلامی هم قائل به آن نیستند. این در حالی است که مارکسیسم مدعی تضاد با علم اقتصاد و ارائه نسخه آلترناتیو بود که البته در آزمایشگاهی به بزرگی امپراتوری شوروی نتیجهای جز پاهای چوبین برای این ابرقدرت جهانی نداشت و نهایتا با تحمیل باخت اقتصادی به این ابرقدرت، باعث فروپاشی شیطان سرخ و کشورهای دنبالهرو آن شد و بقایای آن اندیشه در کشورهای کوبا، ونزوئلا و کرهشمالی نیز حال و روز چندان خوشی ندارد.
حال سوال این است که آیا رد رابطه عرضی بین اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد به معنی رابطه طولی بین این دو است؟ یا به تعبیر بهتر آیا میتوان گفت که علم اقتصاد در طول «رویکرد اسلام به اقتصاد» قرار دارد و یافتههای آن ناقض اصول اسلامی نیست؟ به تعبیری واضحتر، سوال این است که آیا حکمرانی بر اساس علم اقتصاد در راستای حکمرانی بر اساس اقتصاد اسلامی است؟ زمانی میتوانیم به این پرسش پاسخ مثبت دهیم که این دو، اصول حکمرانی واحد برای سیاستگذاری عمومی داشته باشند. پارادایم اصلی حاکم برعلم اقتصاد، آزادی و پارادایم اصلی حکمرانی اسلامی، عدالت است که در کلام بزرگان دینی بهعنوان مبنای اصلی سیاستگذاری عمومی معرفی شده است (العدل سائس عام).
اگرچه در ظاهر به نظر میرسد این دو پارادایم در تضاد با یکدیگر هستند، اما این تلقی تضاد نیز ریشه در تعریف غلط و مارکسیستی از عدالت دارد که عدل را نه به معنای «برابری همه ابنای بشر در حقوق» بلکه به معنای «برابری درآمدها» میداند. اگر پارادایم آزادی در علم اقتصاد را نیز با همان تعریف بنیانگذاران علم اقتصاد یعنی «آزادی فعالیتهای اقتصادی با خط قرمز حقوق اساسی دیگران» در نظر بگیریم، این دو پارادایم از نظر تئوریک بر هم منطبق خواهند بود و میتوان ادعا کرد که تجویزهای سیاستگذاری بر مبنای این دو پارادیم بر هم منطبق خواهند بود و در نتیجه، رابطه طولی علم اقتصاد با اقتصاد اسلامی قابل انکار نخواهد بود. در فرصتی دیگر به جزئیات این بحث خواهیم پرداخت.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد
برچسب هاابوالحسن بنی صدر علی میرزاخانیمنبع: انرژی امروز
کلیدواژه: ابوالحسن بنی صدر علی میرزاخانی آسیا اروپا اقتصاد انرژی امروز ایران بین الملل تحریم خبرگزاری بین المللی خبرگزاری داخلی خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا ریاست جمهوری سازمان های بین المللی سایتهای اینترنتی شرکت ملی نفت ایران NIOC شرکت های بین المللی مجلس شورای اسلامی وزارت نفت وزارت نیرو اقتصاد اسلامی اقتصاد توحیدی علم اقتصاد بنی صدر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت energytoday.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «انرژی امروز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۴۸۱۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کتاب «اقتصاد در هیاهوی انتظارات» منتشر شد
کتاب " اقتصاد در هیاهوی انتظارات " منتشر شد. برای اولین بار در ایران یک کتاب تخصصی در رابطه با اثرات انتظارات تورمی در اقتصاد ایران توسط موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز به رشته تحریر درآمد. - اخبار اقتصادی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، کتاب «اقتصاد در هیاهوی انتظارات» با موضوع نگاهی جامع به اثرات انتظارات تورمی در اقتصاد ایران با الهام از 30 نشست تخصصی توسط انتشارات موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز گردآوری شده است.
این کتاب شامل 30 فصل بوده و به موضوعاتی مانند: نقش انتظارات تورمی در تورم و نرخ ارز، نظریههای تعیین نرخ ارز و نحوه شکلگیری انتظارات، رابطه انتظارات تورمی و بازار سرمایه، بازار مسکن و نقش انتظارات در آن، نقش رسانه در انتظارات تورمی پرداخته است.
کتاب «اقتصاد در هیاهوی انتظارات» دارای 656 صفحه می باشد و مقدمه آن توسط محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی نوشته شده است. در این کتاب از بیش از 260 جدول و نمودار برای فهم بیشتر موضوع انتظارات استفاده شده است.
در بخشی از مقدمه که به قلم محمدرضا فرزین نوشته شده آمده است " امروزه بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که علیت در پدیدههای اقتصادی در بسیاری از موارد ماهیت متقابل دارد؛ یعنی روایتها خود میتوانند موجب رخدادهای اقتصادی شوند و رخدادهای اقتصادی علت تغییر روایتها.
جنگهای اقتصادی کنونی بین کشورها عموما با تمرکز شکلگیری شایعات، ناامید سازی مردم به آینده و ارائه تصویری تاریک از آینده کشور توسط حرفهای ترین رسانهها و خبرگان عملیات روانی صورت میپذیرد و بخش عمدهای از هزینه جنگ را به خود اختصاص میدهد.
اقتصاد ایران دهه هاست که با این پدیده روبروست و متاسفانه در حوزه سیاستگذاری اقتصادی نتوانسته نهادسازی و برنامهریزی لازم برای مقابله با این پدیده را انجام دهد.
به قول یکی از اقتصاددانان، آنچه که باید از آن ترسید، خود ترس است و این موضوع محوری عملیات روانی علیه هر کشوری است. اقتصاددان مک کالی، این لحظه را لحظه کایوت مینامد. کایوت شخصیت کارتونی قهرمانی است که از روی پرتگاههای میپرد و تا زمانی که به زمین نگاه نکند سقوط نخواهد کرد و طبق قانون کارتون هر وقت به زمین نگاه کند، سقوط خواهد کرد. "
گفتنی است برای تهیه کتاب «اقتصاد در هیاهوی انتظارات» می توانید با شماره تلفن 09196162244 (انتشارت موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز) تماس بگیرید.
انتای پیام/