به نقل از «ایسنا»

قدرت نمایی ارتشِ سلطان در عمان

تاریخ انتشار: ۲۵ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۰۸۳۲۱

حضور ارتش شاهنشاهی ایران در کشور عربی حاشیه دریای عمان، آغاز دوره ژاندارمی محمدرضا شاه پهلوی در دهه ۱۳۵۰ را به نمایش گذاشت. ایالات متحده امریکا و پادشاهی بریتانیا تصمیم گرفتند در این سال به جای حضور نظامیِ پرهزینه در خاورمیانه، امتیاز ژاندارمی خلیج فارس را به شاه مطیعِ ایران بدهند. شاه ایران نیز با درخواست سلطان قابوس تازه بر تخت قدرت تکیه زده، جبهه آزادیبخش ظفار را با تلفات صدها نفری نیروی انسانی و تحمل میلیونها دلار هزینه هندلینگ و خسارت جنگ افزاری در هم کوبید و پیروزمندانه به خانه برگشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا، امروز ۲۵ مهر ماه چهل و ششمین سالروز پایان حضور نظامی ارتش شاهنشاهی پهلوی در استان کوهستانی ظفار کشور عمان در سال ۱۳۵۴ است.

با پایان ماموریت نیروهای نظامی انگلیس در خلیج فارس و خروج آنها از منطقه در پاییز ۱۳۵۰ و توافق دولتهای انگلیس و آمریکا برای به اجرا درآوردن دکترین ریچارد میلهوس نیکسون، سی و هفتمین رییس جمهور آمریکا در به خدمت گرفتن ظرفیتهای ملی و منطقه‌ای کشورهای جهان سوم برای حفظ منافع غرب و دفع بحرانهای بعدی، شاهِ پهلوی عرصه را برای عینیت بخشیدن به آرزوی دیرینه اش برای تبدیل شدن به قدرت بلامنازع منطقه جنوب شرق آسیا و خلیج فارس مهیا دید.

او ظرف چند ماه دهها میلیون دلار عایدی ارزی ناشی از فروش نفت و گاز کشور را صرف تجهیز و نوسازی ارتش شاهنشاهی و خریداری مدرنترین جنگ افزارهای هوایی و دریایی و زمینی از ایالات متحده آمریکا و برخی کشورهای اروپایی کرد و با قدرت نمایی در صدد زهرچشم گرفتن از دول عرب منطقه خلیج فارس برآمد.

پهلویِ پسر در اولین اقدام نظامی، ارتش شاهنشاهی را به درخواست سلطان قابوسِ جوان که به تازگی پدرش سعید را با کودتای نرم، سرنگون کرده بود به این کشور گسیل کرد و ۲۲ ماه بعد با درهم کوبیدن مقاومت جنبش کمونیستی – عربیِ ظفار که مخالف تداوم سیطره آل بوسعید بر عمان بودند، پیروزمندانه به خانه برگشت.

جنبش ظفار

جنبش ظفار با تاسیس جبهه آزادیبخش ظفار در استان کوهستانی کشور عمان در سال ۱۳۴۱ یک سال قبل از قیام ۲۸ مرداد ۱۳۴۲ در ایران، شکل گرفت و با شکست کامل آن در اولین ماه پاییز سال ۱۳۵۴ پایان یافت. هدف اصلی جبهه آزادیبخش ظفار سرنگون کردن سلطنت سعید بن تیمور و بعد پسرش سلطان قابوس بن سعید آل بوسعید و به دست گرفتن قدرت در این کشور عربی حاشیه دریای عمان بود اما استمرار سلطه انگلیس بر منطقه و پای کار بودن ایران و عربستان، دو قدرت خاورمیانه در دکترین نیکسون، رییس جمهور اسبق آمریکا مبنی بر استفاده از پتانسیلهای ملی و منطقه‌ای برای دفع بحرانها، مانع توفیق کمونیستهای ظفاری در این جنگ پارتیزانی ۱۳ ساله شد.

جنبش ظفار به دنبال آشنایی کارگران ظفاری با جنبشهای سیاسی و ناسیونالیستی عرب و تشکیل جمهوری دمکراتیک خلق یمن، تحت تاثیر اندیشه‌های ملی گرایانه رهبران قبایل عرب شکل گرفت و ماهیتی ضد انگلیسی پیدا کرد. این جنبش در پی شکست اعراب از اسراییل و قطع کمکهای مصر به عمان تمایل بیشتری به مارکسیسم پیدا کرد. این تمایل به حدی شد که سران این جنبش با شعار مبارزه با امپریالیسم، استعمار، ارتجاع، بورژوازی و فئودالیسم در صدد توسعه جنگ از کشور عمان به کل منطقه خلیج فارس برآمدند.

جنبش مذکور با گرفتن کمکهای مالی و غیرمالی از حزب کمونیست چین و جمهوری خلق یمن (یمن جنوبی) از سیستم نظامی چین در آموزش جنگهای نامنظم استفاده کرد. تمایل این جنبش به سوسیالیسم موجب حساسیت انگلیس و آمریکا و به دنبال آن ایران و عربستان شد به طوری که شاه ایران به محض درخواست سلطان عمان، ارتش شاهنشاهی پهلوی را در سکوت خبری به عمان گسیل کرد.

۸ سال بعد از شکل گیری جنبش آزادی بخش ظفار، سلطان قابوس در سال ۱۳۴۹ با کودتایی نرم و بدون خونریزی، پدر سنتی و متحجرش سلطان سعید بن تیمور را از قدرت برکنار کرد و بر تخت پادشاهی نشست. البته این کودتا به دلیل نارضایتی شدید و به ستوه آمدن مردم از استبداد سلطان سعید با استقبال و همراهی آنان توام شد.

به دنبال کودتای قابوس بر علیه پدرش سعید، جنبش آزادیبخش ظفار قدرت بیشتری گرفت و استان کوهستانی ظفار و برخی مناطق دیگر عمان را به اشغال خود درآورد. شاهِ پسر برای سرکوب آزادیخواهان دست یاری به سوی کشورهای عربی دراز کرد اما پادشاهان عرب به خصوص شاهان امارات متحده عربی، عربستان، کویت، عراق و لیبی به بهانه نزدیکی سلطان قابوس به ایرانیها حاضر به همکاری با او نشدند. شاه جوان نیز یک سال بعد با مشورت انگلیسیها رسما خواستار حضور نظامی ایران در عمان شد. بدین ترتیب به دنبال تقاضای رسمی سلطان قابوس، صدها نفر از ارتش ایران به همراه تجهیزات و جنگ افزارهای مدرن در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۵۲ در صلاله، مرکز استان کوهستانی ظفار پیاده شدند.

اهداف و هزینه های محمدرضا

منابع مختلف تعداد نیروهای نظامی در عمان را از ۶۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر اعلام کردند. همین منابع تعداد تلفات انسانی و خسارت های جنگ افزاری شاهنشاه ایران در عمان را بین یک تا چند میلیارد دلار، متغییر اعلام کردند. نکته جالب آنکه مردم کشورمان تا یک سال بعد از حضور نظامی ایران در عمان در جریان موضوع قرار نگرفتند این اقدام شاه در سکوت کامل خبری اتفاق افتاد.

مهمترین اهداف عملیات نظامی ایران در عمان از نظر کارشناسان داخلی و خارجی قدرت نمایی شاه ایران به کشورهای عراق، امارات متحده عربی و عربستان و به ویژه حفظ جزایر سه گانه تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی، تامین ثبات منطقه و مقابله با جریان‌های انقلابی ارتش شاهنشاهی، تجربه جنگ واقعی برای نیروهای نظامی ایران با تعویض هر چهار ماه یک بار افسران و سربازان ایرانی در ظفار و ضربه به حکومت یمن جنوبی بود که ارتش شاهنشاهی بعد از ۲۲ ماه حضور نظامی قدرتمند در این کشور تقریبا به همه اهدافش برسد.

ارتش شاهنشاهی ۲۵ مهر ۱۳۵۴ اعلامیه پایانِ کار شورشیان را صادر کرد و سلطان قابوس این خبر را دو ماه بعد در آذر ۱۳۵۴ به‌طور رسمی اعلام کرد و بدین ترتیب جنبش آزادیبخش ظفار در سال ۱۳۶۰ به طور کامل از بین رفت.

بهمن زند، سفیر وقت ایران در عمان در گزارشی در سال ۱۳۵۳ هزینه ریالی حضور ایران در جنگ ظفار را میلیاردها تومان اعلام کرد. یک نشریه چپگرای انگلیسی در پاریس نیز در اسفند ۱۳۵۴ با اشاره به نظر کارشناسان انگلیسی هزینه حضور نظامی ایران در عمان را حدود یک میلیارد دلار تخمین زد.

مشارکت سیاسی آزادیخواهان

سلطان قابوس که در انگلیس و آلمان تحصیلات دانشگاهی و تجربه سیاسی و نظامی آموخته بود با پایان کار جنبش آزادیبخش ظفار دست به ابتکار جالبی زد. او با تشکیل مجلس مشورتی در سال ۱۳۶۰ دشمنانش را به مخالف تبدیل کرد و در سال ۱۳۶۹ این مجلس را به مجلس شورا ارتقاء داد و مخالفانش را به دوست تبدیل کرد. او در ادامه در سال ۱۳۶۶ مجلس شورا را به مجلس دولتی تغییر ماهیت داد و موجب تحکیم وحدت جریانها و گرایشهای سیاسی داخلی و به دنبال آن رشد سیاسی و اقتصادی عمان شد.

او پس از انقلاب اسلامی ایران نیز به دوستی اش با ما ادامه داد و در بسیاری از بحرانهای منطقه ای و بین المللی به خصوص بحران ایران و غرب نقش میانجی بازی کرد.

او ۵۰ سال بر کشور عمان سلطنت کرد و در سال ۲۰۲۰ بر اثر سرطان روده بزرگ درگذشت. به دلیل نداشتن پسر و برادر، هیثم پسر عمو و وزیر اسبق میراث فرهنگی عمان، جانشین سلطان قابوس شد.

واکنش مردم ایران به جنبش ظفار

جنبشهای انقلابی سایر کشورهای عربی و نهضت انقلاب اسلامی ایران نسبت به جنبش آزادیخواهی ظفار اعلام حمایت می کردند حتی جنبش انقلابی ایران، اقدام ارتش شاهنشاهی در حضور نظامی در عمان را به باد انتقاد گرفتند حتی دانشکده الهیات دانشگاه تهران در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۵۲ اعلامیه‌ای در محکومیت حضور نظامی ایران در عمان پخش کرد.

در بخشی از این اعلامیه آمد: «دست دولت ایران به خون جوانان ایرانی و ظفاری آغشته شد. اتحاد روشنفکران ایران با خَلق خود و خَلق ظفار، خلیج فارس را به گورستان امپریالیسم مبدل می‌سازد.»

منابع:

محمدجعفر چمنکار، ناگفته‌های جنگ ظفار، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران

محمدجواد آسایش زارچی، شورش ظفار و نقش ایران، قم، نشر عظام، ۱۳۹۴، صص ۶۲ ـ ۶۶

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: برگزیده ها محمدرضا شاه پهلوی سلطان قابوس تاریخ معاصر ایران ریچارد نیکسون حضور نظامی ایران در عمان استان کوهستانی ارتش شاهنشاهی سلطان قابوس کشور عمان خلیج فارس شاه ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۰۸۳۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رایزنی برای افزایش سفر بین ایران و عمان

عزت‌الله ضرغامی در دیدار با وزیر توسعه اجتماعی عمان با تاکید بر ضرورت همکاری‌های گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی بین دو کشور، گفت: متأسفانه گردشگری دریایی ایران و عمان در وضعیت خوبی قرار ندارد، درحالی‌که تقویت این حوزه به تحکیم روابط اجتماعی بین دو کشور منجر خواهد شد.

به‌ گزارش ایسنا، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دیدار با «لیلا بنت احمد بن عواد النجار» ـ وزیر توسعه اجتماعی عمان ـ که یکشنبه ۹ اردیبهشت‌ماه انجام شد، با اشاره به اهمیت تقویت روابط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بین دو کشور ایران و عمان، اظهار کرد: شما یک وزیر زن هستند، از اینکه یک خانم مسلمان مسئولیتی بزرگ دارد، برای جامعه اسلامی بسیار حائز اهمیت است و من از این بابت بسیار خوشحال هستم.

ضرغامی ادامه داد: همکاری بین دانشگاهی بین ایران و عمان می‌تواند تقویت شود. با توجه به وجود دانشگاه الزهرا در عمان و نیز دانشگاهی به همین نام در ایران می‌توان راهکارهای تقویت همکاری‌های دانشگاهی را بررسی کرد؛ چرا که تبلیغات جهانی برخی از رسانه‌ها منفی است و این گونه وانمود می‌کنند که حجاب مانع کسب علم است، اما این اقدامات مدیریتی توسط خانم‌ها می‌تواند باعث شود تا این تبلیغات منفی خنثی شود.

او با اشاره به اهمیت حضور بانوان در دستگاه‌های مختلف به عنوان مشاور و مدیر، بیان کرد: بانوان ما در دستگاه‌های مختلف در سطوح مدیریتی مختلف حضور دارند. اینکه یک مشاور امور بانوان مسائل مرتبط با زنان را به طور ویژه ارتقا دهد، اهمیت دارد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سپس با اشاره به برخی فعالیت‌های گردشگری ایران، اظهار کرد: ما حدود ۳۰ حوزه گردشگری داریم که عمانی‌ها از گردشگری سلامت استقبال کردند و ۳۰ درصد گردشگران عمانی که به ایران سفر می‌کنند نیز گردشگران سلامت هستند.

او گفت: سیاست دولت آقای دکتر رئیسی بر این است که گردشگران ایرانی نیز به عمان سفر کنند و روابط گردشگری دو کشور تقویت شود. سیاست ایران این است که عمان را در حوزه گردشگری در اولویت قرار بدهیم.

ضرغامی همچنین به پیشینه تاریخی و تمدنی ایران اشاره کرد و افزود: ما با عمان اشتراکات زیادی داریم. تمایل داریم روابط بین ملت‌ها تقویت شود و شما به‌عنوان وزیر توسعه اجتماعی عمان می‌توانید نقش مهمی در تقویت و ارتباط این روابط اجتماعی ایفا کنید.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به مرز دریایی ایران و عمان، اظهار کرد: گردشگری دریایی یکی از ظرفیت‌های مهم بین ایران و عمان در حوزه توسعه گردشگری است. با این حال متأسفانه گردشگری دریایی ایران و عمان در وضعیت خوبی قرار ندارد. اگر گردشگری دریایی تقویت شود به طور حتم باعث تحکیم و تقویت روابط اجتماعی بین دو کشور خواهد شد.

او در ادامه به اهمیت مشارکت دو کشور در حوزه مرمت آثار تاریخی اشاره کرد و گفت: آمادگی داریم در پروژه‌های مرمتی در عمان مشارکت داشته باشیم.

ضرغامی ادامه داد: صنایع‌ دستی ایران جایگاه بالایی در سطح جهان دارد و در ۳۰۰ رشته صنایع‌دستی فعال هستیم. در این باره نیز آماده همکاری با عمان هستیم و امید داریم مسئولان عمانی درباره حضور هنرمندان صنایع ‌دستی و برگزاری نمایشگاه‌ها همکاری کنند.

لیلا بنت احمد بن عواد النجار ـ وزیر توسعه اجتماعی عمان ـ نیز با ابراز خرسندی از توسعه گردشگری بین ایران و عمان، گفت: یک کنفرانس به‌زودی قرار است در حوزه تخصصی گردشگری با حضور وزیر گردشگری عمان برگزار شود و از شما نیز برای حضور در این کنفرانس دعوت می‌کنیم.

او به حوزه صنایع دستی و اهمیت همکاری‌ها در این بخش اشاره کرد و افزود: ۹۰ درصد فعالان  صنایع دستی در عمان را بانوان تشکیل می‌دهند. در این باره آماده و علاقه‌مند به همکاری در حوزه صنایع ‌دستی هستیم. از این رو پیشنهاد می‌دهیم  نمایشگاه‌های مشترک برای فروش صنایع ‌دستی برپا کنیم.

وزیر توسعه اجتماعی عمان نیز به حضور بانوان در دستگاه‌های مختلف به عنوان مشاور اشاره کرد و افزود: در ایران دستگاه‌های مختلف از بانوان به عنوان مشاور استفاده می‌کنند و نیز مشاور امور خانواده و بانوان دارند و این بسیار کار ارزشمندی است.

انتهای پیام