هشدار درباره عواقب دست‌کاری در حریم پاسارگاد؛ دولت رئیسی با تخت جمشید چه خواهد کرد؟
تاریخ انتشار: ۲۵ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۱۲۹۹۴
آفتاب‌‌نیوز :
عزت‌الله ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ شامگاه پنجشنبه ۲۲ مهرماه در جلسه شورای اداری استان فارس، اظهاراتی داشت که واکنش‌های مختلفی را در پی داشته است، از جمله اینکه گفت: «همه جای استان در خصوص ساخت‌وساز در بخش حریم‌ها دچار مشکل است، امروز مردم شهر پاسارگاد به‌خاطر مقبره کوروش و قوانین ما نمی‌توانند ساختمان دوطبقه بسازند، درست کشاورزی کنند، چاه بزنند، دکل بزنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پاسارگاد مجموعه‌ای از سازه‌های به‌جامانده از دوران هخامنشیان است که آرامگاه کوروش، کاخ دروازه، کاخ بارعام، آرامگاه کمبوجیه، ساختار‌های دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری و تنگه بلاغی در آن واقع شده است که تیرماه ۱۳۸۳ به عنوان پنجمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با صددرصد رأی موافق ثبت شد.
سال ۹۸ گزارشی از اداره منابع آب شهرستان پاسارگاد منتشر شد که حاکی از حفر ۱۲۷۰ حلقه چاه در سراسر این شهرستان تا آن زمان بود. از این تعداد، ۱۱۰۰ حلقه چاه به منظور کشاورزی، ۵۰ حلقه چاه برای شرب و حدود ۱۰۰ چاه با هدف صنعتی حفر شده است. علاوه‌بر این، صد‌ها حلقه چاه بدون مجوز نیز حفر شده است. با وجود این، تا کنون گزارش رسمی از فرونشست زمین و آثار مخرب برداشت بی‌رویه آب در دشت و محوطه پاسارگاد بیرون نیامده است. هرچند، آمار سازمان زمین‌شناسی ایران نشان می‌دهد استان فارس از جمله مناطقی است که پدیده فرونشست در آن به حالت بحران درآمده است.
سال ۹۸ مدیر آبفای استان فارس نیز گفته بود: برداشت‌های بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی موجب شده استان فارس با بحران فرونشست‌های اراضی روبه‌رو شود و این بحران به حدی است که این استان را در رده اول فرونشست زمین در جهان قرار داده است. به طوری که استاندارد فرونشست در سال چهار میلی‌متر است، اما در استان فارس میزان فرونشست سالانه میانگین بین شش تا هشت سانتی‌متر گزارش شده است.
با آن‌که اداره منابع آب پاسارگاد گزارش کرده است، از سال ۱۳۹۵ پاسارگاد به عنوان دشت ممنوعه شناخته شده و مجوز جدید برای حفاری چاه در آن صادر نشده است، اما سال ۹۸ حفر یک چاه عمیق در نزدیک‌ترین فاصله از محوطه میراث جهانی پاسارگاد، نگرانی‌ها را تشدید کرد؛ چاهی که مسؤولان پایگاه پاسارگاد گفتند پروانه آن به ۲۰، ۳۰ سال پیش برمی‌گردد، اما اخیرا (۱۳۹۸) مجوز کف‌شکنی چاه گرفته است.
برداشت بی‌رویه از ذخایر آب زیرزمینی، نبود مدیریت منابع، کشت محصولات کشاورزی پرآب‌بر و حفر چاه‌های غیرمجاز از جمله عوامل است که وضعیت را در فارس بحرانی کرده و زنگ خطر را در برخی مناطق آن از جمله مرودشت که میراث جهانی تخت جمشید در آن واقع شده به صدا درآورده است. کارشناسان زمین‌شناسی و آب نیز بار‌ها هشدار داده‌اند باید کشاورزی در این استان کم شود و تا حدامکان، برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی کاهش یابد و چاه‌های غیرقانونی پلمب شوند.
شهرام زارع ـ باستان‌شناس و سردبیر مجله «باستان‌پژوهی» ـ در ارتباط با آثار مخرب برخی فعالیت‌های کشاورزی در دشت‌های پاسارگاد و مرودشت و اظهارنظر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره مشکلات کشاورزان به خاطر حریم مقبره کوروش و قوانین میراث فرهنگی، گفت: در دهه‌های گذشته فعالیت‌ها و اتفاقات بسیاری که تناسبی با ذات محیط‌زیست فلات ایران ندارد، نه فقط در استان فارس که در بیشتر مناطق فلات ایران رخ داده که شامل برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی و فرونشست زمین است و مشکلاتی جدی برای محوطه‌های تاریخی نیز به وجود آورده است. وقتی وزیر تازه منصوب‌شده میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی عواقب اظهارنظر‌های خود در اولین بازدید‌ها از میراث جهانی ایران را در نظر نمی‌گیرد، قطعاً نگرانی‌های اهالی این حوزه بیشتر می‌شود.
او افزود: البته منظور ایشان به‌درستی مشخص نیست که آیا کشاورزی در عرصه و حریم محوطه پاسارگاد مدنظر بوده یا خارج از آن. اگر منظورشان کشاورزی در خارج از حریم و عرصه بوده باشد که موضوع آن به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارتباطی پیدا نمی‌کند. اگر هم منظورشان در حریم و عرصه بوده که بهتر است مدیر محوطه میراث جهانی پاسارگاد درباره آن صحبت کند. اما آن‌چه نگرانی را تشدید کرده استفاده وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از تعبیر «انقباض حریم» است که به لحاظ حقوقی و علمی، میتواند ابعاد نگران‌کننده‌ای داشته باشد.
زارع با اشاره به برخی اظهارنظر‌های پیش‌تر مطرح‌شده، اظهار کرد: مجموع آنها نشان می‌دهد سال‌های آرامی پیش رو نخواهیم داشت و اهالی میراث فرهنگی باید با دقت بیشتری مسائل این حوزه را رصد کنند. اینکه میراث فرهنگی مدتی به اشتباه زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد بوده و آقای ضرغامی هم گفتهاند مدتی در این وزارتخانه مسؤولیت داشتند دلیل بر آگاهی از میراث فرهنگی نمی‌شود؛ دو حوزه «فرهنگ» و «میراث فرهنگی» تفاوتهایی با یکدیگر دارند که برای مدیران ما به درستی فهم نشده و با یکدیگر خلط شده است.
این باستان‌شناس درباره اینکه با توجه به اظهارنظر مطرح‌شده درباره انقباض حریم پاسارگاد، آیا می‌توان به‌راحتی حریم میراث جهانی را تحت تاثیر قرار داد و منقبض کرد؟ گفت: این اظهارنظر به معنی تعرض به نظام علمی و حقوقی محوطه میراث جهانی پاسارگاد است و باعث به‌هم‌خوردن نظم می‌شود. به علاوه، نمی‌توان بدون اجازه کمیته حرائم ملّی و کمیته میراث جهانی یونسکو در عرصه و حریم پاسارگاد دست برد و مثلاً درصدی از ۱۴۰۰ هکتار عرصه آن را بذل و بخشش کرد. این کار صراحتاً به معنی تخریب آگاهانه میراث ملّی و جهانی است و یکی از پیامد‌های آن خروج از فهرست میراث جهانی یا قرار گرفتن ذیل میراث درخطر جهانی میتواند باشد. پیامد‌های بسیار نامطلوبی هم در گردشگری خواهد داشت.
او این تهدید را درباره میراث ملّی، بزرگ‌تر و جدی‌تر دانست و افزود: در سال‌های گذشته و در زمان رؤسای پیشین شاهد بودیم که اظهارنظر‌هایی از سوی برخی مسؤولان سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری همچون آقای بقایی مطرح می‌شد که ریشه در ناآگاهی داشت و همچنین بی‌تأثیر از منافع افردی که در افکار و اذهان رؤسا اثر می‌گذاشتند، نبود. به واسطه همان نگرش‌ها و اظهارنظر‌ها اکنون آمار بزرگی از تخریب و تسطیح محوطه‌های باستانی و آثار تاریخی وجود دارد. بسیاری از محوطه‌ها و آثاری که حتی برخی از آنها در فهرست میراث ملّی ثبت بودند، مثلاً در همان مرودشت یا دشت شوشان در خوزستان و جا‌های دیگر به کلی تخریب شده‌اند. این اتفاق‌ها رخ نمی‌دهد مگر در شرایطی که حساسیت و پیگیری از طرف مقامات مسؤول وزارت میراث فرهنگی، مقامات قضایی و مدیران کشور نباشد.
زارع با اشاره به نگرانی‌هایی که از تفکر «انقباض حرایم میراث تاریخی» ناشی شده است، گفت: محوطه‌ها و آثاری که در فهرست میراث جهانی ثبت نشده‌اند و فقط در فهرست میراث ملّی ثبت شده‌اند، حتی با وجود ابلاغ عرصه و حریم، مثلاً محوطه ارگان/ارجان در بهبهان، در معرض چنین خطراتی قرار دارند. در مورد محوطه‌های میراث جهانی دست‌کم پایگاه‌هایی وجود دارند که پیگیری و اطلاع‌رسانی نصفه و نیمه‌ای انجام می‌دهند و افکار عمومی هم نسبت به آنها حساسیت بیشتری دارد که تا حدی باعث صیانت می‌شود، هرچند بیشتر این آثار در جایگاه واقعی خود قرار ندارند، اما درباره آثار ملّی این نگرانی بیشتر است، حتی این نگرانی برای آثاری که هنوز در فهرست میراث ملّی ثبت نشده‌اند و یا واجد شرایط ثبت ملّی شناخته نمی‌شوند بزرگ‌تر است و به سادگی مورد تعرض، تجاوز و تخریب قرار می‌گیرند؛ بنابراین از وزیر میراث فرهنگی انتظار میرود در درجه اول مدافع مصالح و منافع میراث فرهنگی کشور باشد و به اساسنامه وزارتخانه میراث فرهنگی متعهد بماند.
تجدید نظر در حرائم اطراف پاسارگاد؟
نماینده مرودشت در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: اجازه نمی دهیم خدشه ای به آثار جهانی وارد شود بلکه خواسته ما این است که با نظر کارشناسان و به دور از دعواهای سیاسی شرایط جوری فراهم شود که مردم این مناطق هم بتوانند از مزایای حضور در کنار این آثار باستانی نهایت بهره را ببرند.
جلال رشیدی کوچی با اشاره به اخبار منتشر شده پیرامون احتمال تغییر انقباضی قوانین حرائم اطراف پاسارگاد؛ بیان کرد: با دعوتی که ما از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داشتیم و نظر مساعد ایشان، بازدیدی از منطقه پاسارگاد و آثار ثبت جهانی آن به عمل آوردند. یکی از مشکلاتی که بنده هم خدمت رییس جمهور در بازدید از تخت جمشید و هم خدمت وزیر میراث فرهنگی مطرح کردم بحث محدودیت‌های شدیدی است که حرائم درجه ۱ و ۲ مجموعه ها و آثار ثبت جهانی مثل تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد برای مردم ایجاد کرده است. این محدودیت ها باعث شده مردمی که در نزدیکی این آثار زندگی می کنند تقریبا از هر نوع کاری چه در حوزه ساخت و ساز و چه در حوزه های کشاورزی، دامداری و شهرک ها صنعتی محروم شوند. خواسته ما این بود که یا وزارت میراث برای ساکنان این منطقه اشتغال‌زایی کند و یا اینکه در برخی از قوانین حرائم این آثار بازنگری داشته باشد.
نماینده مرودشت در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: شهر مادر سلیمان تا مقبره کورش ۲ هزار متر فاصله دارد و جمعیتی بالغ بر ۱۰ هزار نفر در آن زندگی می کنند. این جمعیت نیاز به شغل دارند. ضمن اینکه باتوجه به حساسیت‌هایی که وجود دارد و برای ما نیز اولویت اول حفظ آثار تاریخی است، قطعا هر اقدامی که قرار باشد صورت گیرد با نظر کارشناسی خواهد بود.
وی در ادامه تاکید کرد: ما اجازه نمی دهیم خدشه‌ای به این آثار وارد شود و بلکه خواسته ما این است که با نظر کارشناسان و به دور از دعواهای سیاسی شرایط جوری فراهم شود که مردم این مناطق هم بتوانند از مزایای حضور در کنار این آثار باستانی نهایت بهره را ببرند. حالا ممکن است این شرایط با تجدید نظر در حرائم ایجاد شود و یا اینکه ایجاد اشتغال برای این افراد در حوزه های دیگری باشد.
منبع: خبرگزاری ایسنامنبع: آفتاب
کلیدواژه: پاسارگاد عزت الله ضرغامی مقبره کوروش تخت جمشید میراث فرهنگی آثار تاریخی گردشگری و صنایع دستی وزیر میراث فرهنگی فهرست میراث اظهارنظر ها میراث جهانی استان فارس تخت جمشید حلقه چاه شده اند بی رویه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۱۲۹۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تکیه خاتون‌آبادی، نقش جهانی کوچک در دل تخت فولاد
تکیه خاتون‌آبادی از تکایای تخت‌فولاد است که کاشی‌کاری گنبد آن که روش معرق یا نقوش اسلیمی آراسته شده است؛ در قسمت بالا کتیبه‌ای به خط ثلث با مضمون آیاتی از قرآن به شیوه کاشی هفت رنگ خشتی وجود دارد و در زیر آن نیز از خط کوفی ساقه‌بندی استفاده شده که به تسبیحات اربعه و اسامی امامان اشاره می‌کند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، تکیه خاتون‌آبادی یکی از تکایای اواخر دوران صفوی منسوب به علامه میر محمداسماعیل خاتون‌آبادی است که در دوران حیات او به‌عنوان مدرسه علمیه از آن استفاده می‌شده و با مرگ او و دفنش داخل مدرسه این محل به تکیه تبدیل می‌شود.
این تکیه در شمال تخت‌فولاد، در کنار کوچه واله، مقابل غسال‌خانه سابق که امروزه ساختمان مخابرات است، قرار دارد و ساختار آن عبارت است از یک صحن با ورودی اصلی مستقیم به صحن از طرف شمال صحن، سر درب و سکوهای خسته نشین است.
جبهه غربی صحن دارای یک ایوان در گوشه شمال‌غربی است که مَدرَس و مدفن میر سید محمداسماعیل خاتون‌آبادی در پشت این ایوان قرار دارد که این مدرس به شکل چهار صفه است؛ قبر خاتون‌آبادی در صفه جنوبی آن قرار گرفته و در زیر مدرس نیز سردابی است که محل عبادت و ریاضت خاتون‌آبادی بوده و بالای مدرس اتاقی کوچک مانند است که روی آن اتاق گنبدی نار با کاشی‌کاری معرق و با طرح اسلیمی زیبا و با رنگ غالب لاجوردی و سفید بر زمینه فیروزه‌ای است.
در کل، معماری بنا، به شیوه اصفهان بسیار خوش تناسب و زیبا است؛ در اطراف صحن اتاق‌هایی است که محل سکونت طلاب بوده و بعداً محل دفن بزرگانی از خاندان خاتون‌آبادی شده است؛ جنوبی صحن فضای یک مسجد کوچک تابستانی است و محراب گچی ساده و مقرنس‌های ظریف و زیبا در این مکان نظرها را به خود جلب می‌کند، همچنین در جبهه شرقی یک دالان ارتباطی به صحن تکیه آغاباشی قرار دارد.
این بنا در تاریخ ۱۰/۰۳/۱۳۸۲ شمسی با شماره ۹۰۶۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
آخوند گزی در تذکره القبور می‌نویسد: «گویند نانوایی از دست فراش‌های حاکم گریخته در این تکیه آمده و این تکیه مخروبه بوده با خود نیت می‌کند که اگر این مرد بزرگوار و صاحب مقامات است فراش‌های حاکم مرا نمی‌بینند تعمیر این گنبد و اینجا را می‌کنم بعد فراش‌های حاکم آمده توی همانجا را گشته نانوا و را ندیدند بعد آن مرد نانوا تعمیر آنجا را نموده و رفع خرابی آنجا را کرده.»
مفصل‌ترین تزئین، کاشی کاری گنبد تکیه است که به روش معرق یا نقوش اسلیمی آراسته شده است؛ در قسمت بالا کتیبه‌ای به خط ثلث با مضمون آیاتی از قرآن به شیوه کاشی هفت رنگ خشتی وجود دارد و در زیر آن نیز از خط کوفی ساقه‌بندی استفاده شده که به تسبیحات اربعه و اسامی امامان اشاره می‌کند و به روش معقلی در زمینه کاشی فیروزه‌ای کار شده است.
از موارد دیگر کاشی‌کاری می‌توان نمای شمالی تکیه اشاره کرد که نقوش آن در قسمت بزرگ‌تر است و سرمه‌دان با کاشی معقلی فیروزه‌ای و خطوط بنایی اسماً ا… و محمد و علی با کاشی سیاه است و در لچکی‌های کوچک‌تر از کاشی مشکی استفاده شده و مربع‌های بالای دارای نقوش صابونکی ساده است.
میر سید محمداسماعیل خاتون‌آبادی:
فرزند سید محمدباقر، عالم فاضل، عابد زاهد فقیه و مفسر قرآن کریم. از شاگردان ملأ محمدتقی مجلسی، میرزا رفیعا نایینی و ملارجبعلی تبریزی است که سال‌ها امام جماعت و مدرس جامع جدید عباسی (مسجد امام) بوده است.
در اواخر عمر، در تخت‌فولاد مدرسه‌ای بنا کرد و به تدریس، تألیف و عبادت در آن مدرسه مشغول بود و بالغ بر ۳۵ تألیف داشته که از آن جمله «شرح اصول کافی»، «اعتقادیه» و «تفسیر قرآن» در چهارده مجلد است؛ وی ریاضی‌دان، مهندس و ستاره شناس برجسته‌ای بود که شهرت ویژه‌ای به تدریس و تعلیم علوم ریاضی داشت. او همچنین عارفی زاهد و پرهیزکار بود که به نقد تصوف عملی و متمایز نمودن عرفان صحیح شرعی از عرفان غیر شرعی همت گمارد.
در مورد وی گفته می‌شود که برای خود قبری در حجره‌ای در همین تکیه آماده کرده بود، شب‌ها بعد از فریضه مغرب و عشا در میان آن قبر رفته و تهجد در قبر گذاشته و بعد از آن از قبر بیرون می‌آمده، مشغول تألیف کتب از جمله تفسیر قرآن می‌شده است.
میر سید محمدباقر خاتون‌آبادی:
فرزند میر محمداسماعیل، عالم فاضل، فقیه محقق و ادیب، معروف به ملاباشی، نزد جمعی از علما از جمله محمدباقر محقق سبزواری، آقا حسین خوانساری به تحصیل پرداخت؛ میر محمدباقر، دانشمندی مورد توجه شاه سلطان حسین بود و عنوان معلمی او را داشت که پس از اتمام بنای مدرسه چهارباغ در سال ۱۱۱۸ قمری تدریس در این مدرسه به وی واگذار شد و پس از پدرش نیز مقام امامت و مدرسی مسجد جامع عباسی را برعهده داشت. از آثارش «آثار علوی»، «آداب دعا» و «ترجمه مکارم الاخلاق» است.
سید محمدحسین خاتون‌آبادی:
فرزند میرزا محمود، شاعر و ادیب و خوشنویس دانشمند، متخلص به «آزاد»، تحصیلاتش را در اصفهان و نجف به اتمام رسانیده، به تدریس در مدارس اداره فرهنگ مشغول شد؛ وی متبحر در علم الانساب، علوم غریبه، تاریخ، ادبیات نقاشی و طراحی بوده، خطوط ثلث، نسخ و کوفی را خوش می‌نوشت و در اصفهان در مدارس حقایق، جده کوچک و در تهران مدرسه شیخ عبدالحسین، آصفیه، سیروس و در نجف اشرف در مدرسه علمیه نجف تحصیل کرد.
مسلط به زبان عربی و آشنای با زبان‌های روسی، فرانسه و انگلیسی بود و خدمت فرهنگی او در مدارس شهرهای ساوجبلاغ تهران، ابرقو یزد، شهرضا، اردکان، اصفهان و مدرسه چهارباغ بوده و دارای مدال علمی درجه اول از وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه است.
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت