به نقل از «ایمنا»

سنت، مدرنیته و پست مدرن در هنر معماری

تاریخ انتشار: ۲۶ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۱۸۵۸۵

به کارگیری الگوهای اصیل و کهن هنر معماری ایرانی که حاصل آگاهی معماران نسبت به علم هندسه و ریاضیات پیشرفته است، مستلزم شناخت کافی نسبت به تمامی ابعاد موضوع نظیر، گونه شناسی هنر معماری و شناخت ویژگی‌های فرهنگ ایرانی است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، زمانی که سخن از معماری ایرانی به میان می‌آید خود به خود توجه‌ها به سوی کاخ‌ها، تالارها، عمارت‌ها و مساجد باشکوه ایرانی معطوف می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معماری در ایران هنری اصیل است که فراز و فرودهای بسیاری داشته است. از دوره حکومت‌های باستانی چون ایلامیان گرفته تا قاجار و پس از آن معماری دستخوش تغییراتی شده است که گاه به چشم متخصصان خوشایند و گاه ناخوشایند جلوه می کرده است.

پس از دوران قاجار معماری ایرانی تحت تأثیر رویکرد مدرن قرار گرفت؛ رویکردی آرمان گرایانه که با شعار کنار گذاشتن سنت‌های قدیمی مطرح شد. این مساله باعث ورود سبک جدیدی از معماری به ایران شد؛ این سبک با پیشینه و میراث معماری شرقی-ایرانی به طور کامل منافات داشت و سخن از ساختارشکنی و مالکیت انسان بر طبیعت می‌زد.

معماری با این رویکرد، متحول شد، ساختمان‌ها ساختار سنتی خود را از دست دادند و آپارتمان‌های عظیم با سبک سازه‌ای یکنواخت جایگزین هنر معماری اصیل ایرانی شد؛ این تغییر آنی در هنر معماری باعث بروز مشکلاتی در فرهنگ شرقی شد.

معماری در ایران وابسته به زیست بوم آن بود

حمیدرضا نیلی، کارشناس معماری در رابطه با تفاوت ساختار معماری مدرن با معماری سنتی به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: بر خلاف امروزه سازه‌های معماری هر سرزمینی بستگی به مصالح در دسترس آنجا داشته است؛ به این معنی که در گذشته از مواد موجود در زیست بوم برای ساخت و ساز استفاده می شده است. اگر پهنه سرزمین کوهستانی بوده است سازه‌ها شکل سنگی به خود می‌گرفت، اگر منطقه‌ای جنگلی بوده سازه‌ها چوبی و اگر کویری بوده است سازه‌هایی با خشت و گل ساخته می‌شد. این رویکرد کمک شایانی به معمار می‌کرد تا بر مصالح زیست بوم خود تمرکز داشته باشد و بتواند با استفاده از آنها، تکنیک‌هایی به کار بگیرد و سازه‌ای پایداری طراحی کند.

وی می‌افزاید: در واقع ویژگی «پایداری» که دنیا در زمینه معماری به دنبال آن می گشته در سازه‌های سنتی ما مشهود بوده است. این ویژگی معماری ایرانی باعث شده است که کمترین صدمه به طبیعت برسد و پتانسیل‌های بومی و طبیعی برای نسل‌های بعد نیز باقی بماند.

این کارشناس معماری ادامه می‌دهد: معماران امروزی در صدد به روز آوری چنین ساختاری نیستند؛ در صورتی که اگر در ساخت و سازها از مصالح زیست بوم استفاده شود هم معماری مطلوب‌تر شکل می‌گیرد و هم آسایش در چنین سازه‌هایی بالاتر می‌رود. برای نمونه می‌توانیم نمای ساختمان تمام شیشه‌ای را در بابل، بوشهر، بندر عباس، کردستان و یزد بینیم؛ این بدان معنی است که برای سازنده تفاوتی نداشته که لب دریا ساختمان می‌سازد یا در دل کویر و کوهستان.

نیلی تصریح می‌کند: اگر معماران توجهی به هویت خطه ای که در آن ساختمان می‌سازند نداشته باشند، معماری‌ها یک شکل می‌شود و اینگونه است که تفاوتی میان معماری تهران، شیراز و اصفهان نخواهیم دید. در این زمینه نیاز به فرهنگ سازی وجود دارد.

نظریه همسان سازی و شکست غرب

وی ادامه می‌دهد: کسانی که رویکرد مدرن را به وجود آوردند و موضوع «دهکده جهانی» را مطرح کردند در نهایت نظریه خود را رد کرده و در یک روز نمادین زیر تعدادی از آپارتمان‌هایی که بر اساس این نظریه ساخته شده بود مواد منفجره قرار دادند و آنها را تخریب کردند؛ نام این روز را نیز «مرگ معماری مدرن در جهان غرب» گذاشتند. خیلی ناخوشایند است که پس از چندین دهه معماری ایران بخواهد جا پای نظریه‌های فکری غربی بگذارد. ما باید از داشته‌های قدیمی و سنتی خود مراقبت کنیم.

پست مدرن بر مدرن پیشی می‌گیرد

این کارشناس معماری توضیح می‌دهد: پس از دوره مدرن معماری سبک پست مدرن پدید آمد که تاریخچه آن به ماقبل مدرن باز می‌گردد. پیشوایان این سبک دیگر هماهنگی و همسان سازی نهضت مدرن را قبول ندارند. مدرن گرایی در معماری آسیب‌های خود را به معماری ایران رسانده و این مساله باعث شده است که نوعی به هم ریختگی و آشفتگی از نظر معماری در شهرهای ایران حس شود.

نیلی خاطر نشان می‌کند: در دوره‌ای به ویژه قاجار و پهلوی اول و دوم بسیار سریع و کورکورانه از سبک مدرن دنباله روی کردیم، درواقع دیر متوجه شدیم که ابداع کنندگان این سبک خیلی وقت پیش خود را از شرایط نا بهنجار آن نجات داده اند؛ ثابت شدن این موضوع خیلی زمان برد و درنتیجه ضربه بزرگی به فرهنگ کشور وارد شد، چراکه رفتار انسان‌ها بر مبنای ریشه‌های فرهنگی خطه آنهاست و تغییر فضا، رفتار را نیز تغییر می‌دهد؛ بنابراین چنین دگرگونی باعث به هم ریختگی ویژگی‌های فرهنگی جامعه می‌شود.

باید به فرهنگ غنی خودمان هدایت شویم

نیلی در رابطه با راه حل این مشکل تصریح می‌کند: فرهنگ مانند کش بسیار قطوری است که جامعه آن را می‌کشد و به جلو می‌برد. در مقطعی که دچار از خود باختگی فرهنگی شدیم، این کش قطور فرهنگی اجتماعی از دستمان رها شد. وقتی کش رها می‌شود، با شتاب به عقب باز می‌گردد. تنها راه حل نجات فرهنگی این است که با استفاده از تمامی تکنولوژی‌های امروزی در بستر فرهنگی خود حرکت کنیم.

درس عبرت بگیریم!

وی در پاسخ به این سوال که آیا سازه‌های مدرن هم مانند سازه‌های قدیمی ارزش فرهنگی دارند یا خیر می‌گوید: هر بنایی که یک دوره زمانی از آن بگذرد، واجد تاریخ می‌شود. اما از برخی آثار باید الگو و از بعضی عبرت گرفت. الگوها باید ما را به سمت استفاده از ویژگی‌های مطلوب آن معماری‌ها سوق دهد و عبرت گرفتن باید به ما بیاموزد که دیگر آن تجربه‌های نامتجانس با فرهنگ خود را تکرار نکنیم. باید در عرصه معماری با تعقل و همفکری سلسله جلسات مباحثه‌ای و اندیشه ورزی گذاشته شود و معماران و شهر سازان با کمک جامعه شناسان و متولیان امور فرهنگی چاره‌هایی برای بهبود حال معماری امروزی بیندیشند.

نیلی در ادامه تصریح می‌کند: اگر می‌بینیم افرادی به عنوان توریست فرهنگی وارد ایران می‌شود و به معماری‌ها توجه می‌کنند، به دلیل ویژگی‌های ارزشمند هنر معماری ماست. وقتی یک معمار غربی در برابر مسجد شیخ لطف الله قرار می‌گیرد و برای احترام به سازنده آن کلاه از سر بر می‌دارد و به معماری بنا تعظیم می‌کند، نشان دهنده ارزش‌های مهم هنر معماری سنتی ما است که جهان مبهوت آن مانده است.

وی در مورد موضع معماران ایرانی می‌گوید: این فقط ما نیستیم که به نظریات مدرنیسم مبتلا شده ایم. موج مدرنی که آمد تمام دنیا را همراه خود به تلاطم انداخت؛ این موج دامنگیر کشور ما نیز شد. اما امروزه می‌بینیم که بسیاری از سازه‌های قدیمی با تغییر کاربری‌هایی که روی آنها انجام می‌شود، باز هم مورد توجه قرار می‌گیرد.

برای معماران ایرانی ارزش قائل شویم

حال سوال پیش می‌آید که اگر هنر معماری سنتی و مدرن با هم تلفیق شود می‌تواند موفق ظاهر شود و سازه‌های استانداردی را به وجود بیاورد؟ این کارشناس معماری پاسخ می‌دهد: این هنر معمار است. اگر برای معمار ارزش قائل شویم و اختیار معماری را دست آنها بدهیم، با همفکری خود می‌توانند عنان کار را در دست بگیرند و بسته به حال و هوای امروز فرهنگ جامعه تصمیم بگیرند که چه نوع ترکیبی از انواع گونه‌ها و سبک‌های مختلف پیاده کنند.

نیلی تاکید می‌کند: این موضوعی نیست که بتوان به طور واحد برای آن نسخه‌ای پیچید. باید به دست متخصصان امر سپرده شود و برای آنها بستر سازی کنیم. مطمئناً نباید توقع داشت که یک نفر بیاید و به صورت معجزه گونه راه حلی ارائه دهد و اوضاع آرمانی شود.

کد خبر 529541

منبع: ایمنا

کلیدواژه: معماری هنر معماری معماری سنتی معماری ایرانی اسلامی معماری مدرن هنر معماری ایرانی معماری ایرانی معماری غربی معماری اسلامی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق کارشناس معماری معماری ایرانی معماری ایران هنر معماری هنر معمار زیست بوم سازه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۱۸۵۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اجرای ۲۷ سازه آبخیزداری در استان اردبیل

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز اردبیل، محمود قلی‌زاده با بیان اینکه این طرح‌ها بر اساس قرارداد منعقده با قرار گاه امام حسن مجتبی (ع) با اعتباری بالغ بر سه هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات این قرارگاه و همچنین از محل اعتبارات استانی در ۱۱ شهرستان اجرا خواهد شد، افزود: پیش‌بینی می‌شود در سفر دوم رئیس‌جمهور به استان اردبیل هم سه هزار میلیارد ریال اعتبار برای اجرای و تکمیل طرح‌های آبخیزداری این استان اختصاص داده شود که در صورت تحقق، این اعتبارات با پراکنش استانی توزیع خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه تاکنون در استان اردبیل ۹۲۷ طرح آبخیزداری اجرا شده است، افزود: سال گذشته در منطقه ارشق مشگین‌شهر سازه آبخیزداری با هدف تامین آب زراعی و توسعه آبیاری مدرن اجرا شد که این طرح منجر به توسعه کشت پسته، گردو و گل محمدی و همچنین مهاجرت معکوس روستاییان این منطقه شده است.
مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری استان اردبیل گفت: اجرای سازه‌های آبخیز علاوه بر ذخیره‌سازی آب منجر به مهار سیلاب و فرسایش خاک در استان شده و تلاش می‌کنیم با تامین اعتبارات لازم سازه‌های آبخیز را در نقاط سیل‌خیز استان احداث کنیم.
قلی‌زاده با بیان اینکه در ۲ سال اخیر بیش از ۲۰ میلیون متر مکعب آب در سازه‌های آبخیزداری این استان ذخیره‌سازی شده است، افزود: طرح‌های توسعه آبخیز استان با هدف حفظ و پایداری آب، افزایش ذخیره آب در حوضه آبخیز، جلوگیری از فرسایش خاک، تاخیر در روان آب‌ها و جلوگیری از سیل و تخریب مرتع و پوشش گیاهی در اولویت اجرا قرار گرفته است.
وی ذخیره نزولات آسمانی، کنترل سیلاب و فرسایش خاک، افزایش پوشش گیاهی و تغذیه آبخوان‌ها را از دیگر اهداف اجرای طرح‌های آبخیزداری ذکر کرد و گفت: احداث سازه‌های سنگی گابیونی، بند‌های زیرزمینی و دو منظوره پخش سیلاب و کنتور فارو از جمله اقدامات انجام گرفته در حوزه آبخیز استان است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل از افتتاح ۲۶ سازه آبخیزداری و آبخوان‌داری با اعتبار بیش از ۲۰۹ میلیارد ریال در سال گذشته خبر داد و گفت: این طرح‌ها شامل اجرای عملیات آبخیزداری، مدیریت روان آب‌های سطحی و کنترل سیلاب بوده که در شهرستان‌های سرعین، کوثر، گرمی، اصلاندوز، اردبیل، خلخال، نیر و انگوت اجرا شد.
قلی‌زاده با اشاره به اینکه با افتتاح این طرح‌ها ۹۵۰ خانوار از مزایای آن در ۱۶ روستای استان بهره‌مند شدند، افزود: این اداره کل به منظور مدیریت و مهار سیلاب‌های احتمالی، اجرای طرح آبخیزداری در ۱۳ هزار هکتار در حوضه زیوه شهرستان گرمی را پیشنهاد کرد که برای مطالعه آن یک میلیارد ریال اعتبار اختصاص یافته و برای تکمیل مطالعات طرح، اعتبار مورد نیاز باید تامین شود.
وی همچنین با اشاره به تخصیص اعتبار از محل منابع محرومیت‌زدایی گفت: از محل منابع محرومیت‌زدایی تخصیص اعتبار به میزان ۲۶۶ میلیارد ریال برای اجرای سازه‌ها در شمال و جنوب استان پیگیری خواهد شد.