۲۱ درصد خانوادهها ابزارهای آموزش غیرحضور را ندارند | فقر؛ برنده جدال کرونا و آموزش
تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۶۹۷۰۶
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی با عنوان «تحصیل کودکان در خانوارهای کمبضاعت در شرایط دیجیتالیشدن آموزش ناشی از شیوع ویروس کرونا» ضمن بررسی وضعیت شکاف دیجیتالی در ایران، به تبعات مجازیشدن آموزش پرداخته که نشان میدهد شکاف دیجیتالی در استانهای با نرخ بیسوادی روستایی بیشتر، وضعیت وخیمتری داشته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نقشه شکاف دیجیتالی در ایران
با گسترش استفاده کشورها از آموزش از راه دور در شرایط شیوع ویروس کرونا، بررسی شکاف دیجیتالی میان مناطق توسعهیافته و کمتر توسعهیافته و بین اقشار اجتماعی ثروتمند و فقیر بهصورت ویژه مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس تحلیل پژوهشکده اقتصادی دانشگاه علامه طباطبایی، تا ۵۰ درصد تغییرات فقر چندبعدی در ایران با متغیر آموزش قابل تحلیل است . به تعبیر دیگر، دسترسی افراد جامعه به آموزش در دهههای اخیر تبدیل به عامل اصلی فقر یا خروج از آن شده است؛ ازاینرو هرگونه آسیب به وضعیت آموزشی اقشار آسیبپذیر به معنای تشدید فقر در سالهای آتی خواهد بود. برای تبیین این موضوع، باید دید چه میزان شکاف دیجیتالی در دسترسی اقشار مختلف مردم به فناوری اطلاعات در کشور وجود دارد و این شکاف دیجیتالی تا چه اندازه با شکافهای اقتصادی و اجتماعی در کشور منطبق است. بر اساس دادههای سال ۲۰۲۰، بیش از ۸۰ درصد از ایرانیان کاربر اینترنت هستند و ۲۰ درصد از جمعیت از اینترنت استفاده نمیکنند. ازنظر دسترسی به فناوری اطلاعات نیز آمارهای مرکز آمار ایران حاکی از این است که ۳۱ درصد مردم ایران فاقد تلفن همراه هوشمند هستند و ۵۱ درصد از مردم از رایانه شخصی استفاده نمیکنند. البته در این مورد، سهم خانوارهای روستایی فاقد دسترسی به رایانه شخصی ۶۵ درصد است. ازنظر دسترسی به اینترنت نیز ۳۵ درصد خانوارهای کشور از اینترنت استفاده نمیکنند که این رقم برای روستاییان به ۵۷ درصد میرسد. همچنین ازنظر سواد استفاده از فناوری اطلاعات، حدود ۳۹ درصد از افراد، فاقد ابتداییترین مهارت رایانهای (کپی کردن اطلاعات) و ۱۸ درصد از آنان فاقد ابتداییترین توانایی استفاده از اینترنت (جستوجو و دانلود) هستند.
از سوی دیگر، در ایران، شکاف بین استانهای ثروتمندتر و کمتر ثروتمند کشور ازنظر درصد کاربران اینترنت مشهود است بهگونهای که استانهای ثروتمندتر اعم از بوشهر، تهران، سمنان و یزد، بیشترین کاربران اینترنت را دارند و استانهای کمتر برخوردار اعم از سیستانوبلوچستان، کردستان و خراسان جنوبی، کمترین کاربران اینترنت را در کشور دارند. از نگاهی دیگر، شکاف روستا - شهر نیز عامل تعیینکننده در شکاف دیجیتالی محسوب میشود؛ بهگونهای که ۲۶ درصد خانوارهای روستایی در سال ۹۶ به تلفن همراه و ۶۵ درصد به رایانه دسترسی نداشتهاند و ۵۶درصد از ایشان نیز فاقد دسترسی به اینترنت بودهاند. از این مهمتر، استانهای با نرخ بیسوادی روستایی بیشتر، دسترسی کمتری به فناوری اطلاعات دارند و از این نظر، استانهای اردبیل، آذربایجان غربی، کردستان و سیستانوبلوچستان وضعیت وخیمتری دارند.
آموزش بهعنوان یکی از مهمترین اهرمهای توانمندسازی اقشار نیازمند، بهصورت ویژه از شرایط شیوع کرونا تحت تأثیر قرار گرفته و باید تمهیدات ویژهای برای جبران تبعات بستهشدن مدارس و دیجیتالیشدن آموزشها بر تحصیل کودکان اندیشیده شود. طبق اعلام یونیسف، ۹۰ درصد کشورهای جهان در دوره کرونا وادار به استفاده از ظرفیت رسانههای عمومی و تکنولوژیهای آنلاین برای آموزش از راه دور به کودکان شدند . ایران نیز روش آموزش از راه دور با استفاده از ترکیب رسانههای عمومی و آنلاین را اتخاذ کرد. از آنجا که آموزش در دوران شیوع ویروس کرونا عمدتا متکی به ظرفیت فناوری اطلاعات و آموزش از راه دور بوده، نگرانی عمده در این خصوص، وضعیت شکاف دیجیتالی موجود میان خانوارهای برخوردار و خانوارهای کمتر برخوردار است که مانع دسترسی کودکان به آموزشهای رسمی کشور میشود.
دادههای گزارش معاونت رفاه اجتماعی وزارت کار نشان میدهد در ایران شکاف قابلتوجهی بین استانها از نظر تعداد کاربران اینترنت وجود دارد و نکته قابلتوجه در این خصوص این است که استانهای با تعداد کاربر اینترنت کمتر، دارای جمعیت بیسواد بیشتری نیز هستند و این امر، در شرایطی که نیاز به آموزش از راه دور برای کاهش نرخ بیسوادی وجود دارد، حائز اهمیت است. این وضعیت، در مورد جمعیت روستایی بهصورت ویژه نگرانکننده است و شکاف قابلتوجهی بین جمعیت روستایی و شهری در نرخ باسوادی و نرخ نفوذ اینترنت وجود دارد. با عنایت به اینکه دسترسینداشتن به آموزش به افزایش احتمال گرفتارشدن در تله فقر و محرومیت و افزایش ورودی حجم دستگاههای حمایتی منجر میشود و این شکاف دیجیتالی بر تعداد کودکان بازمانده از تحصیل خواهد افزود، لازم است وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بهعنوان سیاستگذار رفاهی کشور در این خصوص اقدامات مقتضی را به عمل آورد. درواقع، هزینههای برطرفکردن مشکل دسترسی خانوارهای کمبضاعت به آموزش از راه دور بهمراتب کمتر از هزینههای سنگین ناشی از ترک تحصیل و بیسوادی اقشار آینده کشور است.
برآوردها نشان میدهد که هر دلار سرمایهگذاری برای افزایش ثبتنام در مقطع پیشدبستانی ۹ دلار به جامعه از نظر کاهش هزینههای ترک تحصیل یا تکرار پایه تحصیلی در صورت عدم قبولی سود میرساند. تجربه یونیسف در شرایط شیوع کرونا در این زمینه در کشورهای کمتربرخوردار مشتمل بر تأکید مضاعف بر آموزش کودکان از طریق رادیو و تلویزیون، رایگانکردن هزینههای اینترنت، آموزش و توزیع لپتاپ و گوشی بین اقشار کمبضاعت است.
یکی از موارد قابلتأمل در مورد شکاف دیجیتالی، وضعیت این شاخص برحسب تحصیلات میان اقشار مختلف اجتماعی است. آمارهای مرکز آمار از وضعیت دسترسی ایرانیان به اینترنت، رایانه و تلفن همراه در سال ۹۶ و دوره قبل از شیوع کرونا نشان میدهد از بین جامعه نیازمند آموزش، بدترین وضعیت به دانشآموزان پایه ابتدایی اختصاص داشته که ۳۹ درصد به تلفن همراه، ۶۴ درصد به رایانه و ۵۹ درصد به اینترنت دسترسی نداشتهاند. البته از سال ۹۶ تا اواخر سال ۹۸ که رسما شیوع کرونا در ایران تایید و مدارس وارد فاز آموزش مجازی شدند، قطعا ضریب نفوذ تلفن همراه، رایانه و اینترنت در این پایه نیز افزایش داشته و در طول دوره کرونا نیز رشد آن ادامه پیدا کرده است؛ اما شکاف میان این آمارها با وضعیتی که بهرهمندی دانشآموز از آموزش مجازی را تضمین کند به حدی است که میتوان گفت بخش قابلتأملی از دانشآموزان بهخصوص از اقشار کمدرآمد و محروم در این دوره با کسری آموزش مواجه بودهاند و به همین نسبت احتمال افزایش فقر چندبعدی برای آنها وجود دارد. بر اساس این آمارها، در جامعه دانشگاهی ۹۹ درصد افراد به تلفن همراه، ۹۳ درصد به رایانه و ۹۷ درصد به اینترنت دسترسی داشتهاند و بهترین وضعیت را در بهرهمندی از آموزش مجازی تجربه کردهاند اما در دوره دوم متوسطه و پیشدانشگاهی وضعیت کمی نامساعدتر بوده و در دوره راهنمایی و اول متوسطه خلأ جدیتری برای بهرهمندی از آموزش مجازی وجود داشته است.
کد خبر 633596 برچسبها آموزش از راه دور كرونا در ايرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: آموزش از راه دور كرونا در ايران شکاف دیجیتالی آموزش از راه دور کاربران اینترنت فناوری اطلاعات آموزش مجازی رفاه اجتماعی نشان می دهد تلفن همراه شیوع کرونا استان ها بی سوادی بر اساس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۶۹۷۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نگاهی به آسیبهای نوپدید فضای مجازی
بسیاری از افرادی که به اینترنت اعتیاد دارند هرگز آن را نمیپذیرند، زیرا برای آنها اینترنت جزئی از زندگی محسوب میشود ولی با وجود این روانشناسان بر این باورند که فرد معتاد به اینترنت دارای نشانههایی است که میتوان از این طریق به وابستگی فرد به اینترنت پی ببرد.
خبرگزاری ایمنا؛ فرزانه دهقانی، دکترای ارتباطات و رسانه در یادداشتی با موضوع آسیبهای نوپدید فضای مجازی نوشت:
«گسترش جامعه اطلاعاتی و ارتباطی و نیز شکل شکلگیری جهان مجازی در کنار جهان واقعی فرایند زندگی را دستخوش تغییرات زیادی کرده است؛ افزایش تصاعدی ضریب نفوذ اینترنت در ایران و تأثیر استفاده بیش از حد بروی خانوادهها، چنانچه بهصورت برنامه، برنامهریزی و مدیریت نشده در این فضا قرار گیرند خانواده و جامعه را نیز دچار مشکل خواهند کرد، اما قسمت مهم این پژوهش مؤلفه اعتیاد مدرن و آسیبهای نوپدید که بهعنوان عنصر اساسی و اصلی است، در واقع استفاده بیش از حد و بیمار گونه از اینترنت که باعث دور شدن فرد از دوستان و خانواده خانوادهاش شود و اختلالات رفتاری یا شخصیتی را در وی ایجاد کند، اعتیاد به اینترنت یا شبکههای اجتماعی نامیده میشود، این اعتیاد که سرآمد همه اعتیادهای رفتاری است رشد روزافزونی پیدا کرده و عوارض ناگواری به همراه دارد. اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی همراه است: همچون اضطراب، افسردگی، کج خلقی، بی قراری، تفکرهای وسواسی، کناره کنارهگیری، اختلالات عاطفی و از هم گسیختگی روابط اجتماعی (علوی و جنتی فرد ،۱۳۹۰، ص .۲۲؛ سهراب زاده ،۱۳۸۹).
استفاده از اینترنت علاوه بر اینکه مزایای تأثیرگذار متعددی بر جوامع دارد ولی از سوی دیگر اثرات منفی از جمله اطلاع رسانی جهتدار و غیر منصفانه، نادیده گرفتن هویت ملی و دینی جوامع مختلف، تخریب باورهای اخلاقی، فرهنگی، آداب و سنن پیشرو و شبهه افکنی و تردید پردازیهای کاذب، تزلزل بنیان خانواده، پوچی گرایی، القای ناهنجاریهای انسانی، تضییع نیرو و استعدادهای انسانی، مشکلات جسمانی و… از جمله جنبههای منفی این شبکههای ارتباطی جدید است (علوی وجنتی فرد ،۱۳۹۰).
گسترش فضای مجازی و استفاده بیش از حد در حوزه فردی شامل تغییرات سبک زندگی به منظور گذراندن زمان بیشتر در شبکه و کاهش کلی فعالیتهای بدنی و بیتوجهی به سلامت فردی در نتیجه فعالیت اینترنتی، اجتناب از فعالیتهای مهم زندگی، کمبود خواب و یا تغییر الگوهای خواب برای گذراندن زمان بیشتری در شبکه، کاهش معاشرت و در نتیجه ازدست دادن دوستان، غفلت از خانواده و دوستان، بیتوجهی به مسئولیتهای شغلی و شخصی، خشونت بیش از حد، پرخاشگری، تغییر عادتهای رفتاری، بی توجهی به نظافت شخصی و… در حوزه رابطه فرزندان و والدین نیز تغییراتی به وجود آورده است که از جمله آن به کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع، کاهش ارتباط والدین با فرزند، شکاف نسلی به دلیل رشد تکنولوژی، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و ایستادن در برابر یکی از والدین یا هر دو را میتوان نام برد. در بحث ازدواجها نیز مسائلی چون ناپایداری ازدواجها، تغییر الگوی همسرگزینی، نداشتن مهارتهایی برای ازدواج ناتوانی والدین برای آموزش به فرزندان، افزایش روابط دختر و پسر در زمان نامزدی بدون عقد، تمایل به دریافت مهریههای سنگین، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش تنوعطلبی جنسی مردان و … را میتوان اشاره کرد (جعفری و دیگران ،۱۳۹۱؛ منایز ،۲۰۱۵)
بسیاری از افرادی که به اینترنت اعتیاد دارند هرگز آن را نمیپذیرند، زیرا برای آنها اینترنت جزئی از زندگی محسوب میشود ولی با وجود این روانشناسان از جمله سامسون و کین بر این باورند که فرد معتاد به اینترنت دارای نشانههایی است که میتوان از این طریق به وابستگی فرد به اینترنت پی ببرد، هرچند که این نشانهها به تنهایی نمیتوانند معیار مستقل و کاملی برای اعتیاد مجازی به شمار آیند، انجمن روانپزشکان آمریکا (APA ) معیارهایی را مشخص کرده است که فرد باید حداقل ۳ مورد از این معیارها را حداقل به مدت ۱۲ ماه داشته باشد:
۱- زمان پرداختن به امور شخصی خود را صرف شبکههای اجتماعی میکند؛ از جمله ساعات ضروری برای خواب را در این فضاها سپری میکند.
۲- تغییر عادت رفتاری؛ استفاده از اینترنت باعث میشود که شخص از سایر فعالیتهایی که قبلاً برای او لذت بخش بوده، دست بکشد.
۳- زمانی که باید تکالیف درسی یا کاری انجام دهد، در اینترنت سپری میکند. (رابرتس ،۱۳۹۲)
۴- چنانچه ارتباط با شبکههای اجتماعی به دلیلی قطع شود، احساس افسردگی، بی قراری و بدخلقی میکند.
۵-خستهتر و کج خلق تر از زمانی است که اینترنت جزئی از زندگی وی نبود . دامنه تنشهای عصبی او بالاتر است و از سردردهای عصبی رنج میبرد .
۶- بیش از حد خشونت نشان میدهد و پرخاشگری و قانون شکنی میکند.
۷-در زمان دل مشغولیهای فکری و ذهنی، ساعات متمادی را صرف چک کردن شبکههای اجتماعی میگذرانند .
۸- هنگامی که فرد دسترسی به شبکههای اجتماعی ندارد دائم به استفاده مجدد از آن فکر میکند و ذهن خود را مشغول نوع فعالیتهای موردنظر میکند.
۹- روزی چند بار و بهطور مرتب شبکههای اجتماعی و گروهها و کانالهای خود رابررسی میکند.
۱۰-در حین اتصال به شبکههای اجتماعی ، زمان خود را از دست میدهد و متوجه گذشت زمان نیست.
۱۱- زمان بسیار کوتاهی برای وعدههای غذایی صرف میکند و به علت از بین رفتن وعدههای غذایی کمبود وزن پیدا میکند. (امیدوار و صارمی ،۱۳۸۱)
۱۲- هنگام استفاده از شبکههای اجتماعی احساسی آمیخته به خوشنودی و گناه میکند
۱۳- ترجیح میدهد به اینترنت وصل شود تا اینکه با دوستان یا خانواده باشد. و به عبارتی دیگر به دوستان خانواده و کلیه مسئولیتهای خود پشت پا میزند.
۱۴- روابط جدیدی با افرادی که هنگام ورود به شبکههای اجتماعی با آنها آشنا شده، تشکیل میدهد و بیشتر مایل است با آنها ارتباط برقرارکند .
۱۵- کمتر از خانه بیرون میرود و فعالیتهای اجتماعی او کاهش چشمگیری پیدا میکند.
۱۶- راجع به اینکه چه مدت برخط بوده است یا در مورد میزان ساعات صرف شده در فضای شبکههای اجتماعی به خانواده، والدین، همسر و یا رئیس خود دروغ میگوید .
۱۷- دیگران از او به علت صرف زمان طولانی در اینترنت ناراحت هستند و مرتب از او گله میکنند.
۱۸- در موقعی تنهایی و خلوت و زمانی که کسی در خانه نیست، به سراغ فضا میرود.
۱۹- از محدودیتهای زمانی که برای وی به منظور استفاده از اینترنت تعیین شده است، سرپیچی میکند.
۲۰- تمام تلاشها برای محدود ساختن ساعات استفاده از اینترنت بی نتیجه مانده است. (جعفری و دیگران ،۱۳۹۱)
مخاطب ایرانی با رسانههای مدرن از قبیل اینترنت و تلفن همراه که مجهز به امکانات پیامک و بلوتوث است نیز مواجه است، سبد فرهنگی خانواده ایرانی دچار تغییرات فراوانی شده است که همگی به نوعی مروج سبک زندگی مدرن است که خاستگاه این نوع سبک زندگی تمدن غربی است و ترویج این شیوه از زندگی، لاجرم تمام مؤلفههای معرفتی تمدن غرب را شایع میسازد و موجب میشود بیسامانی در مسائل فرهنگی و اجتماعی در کشور افزایش یابد؛ در این خصوص مدیران و برنامه ریزان و سیاست گذاران اجرایی و کاربردی، لازم است که در راستای کاهش مشکلات ناشی از استفاده شبکههای اجتماعی با برگزاری دورهها، جلسات کارگاهی، بازدیدهای علمی و آموزشی و تصویب سیاستها، نظامهای کنترل کیفی و فنی برنامهریزیهایی انجام دهند.»
کد خبر 748386