به نقل از «ایمنا»

مهمترین معیارهای طراحی شهرهای اسلامی چیست؟

تاریخ انتشار: ۱۲ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۵۷۴۱۷۷

طراحی و برنامه‌ریزی در شهرهای اسلامی ویژگی‌های منحصر به فردی داشته، ویژگی‌هایی که امروزه کمتر در طراحی‌ها و برنامه‌های شهرها مورد توجه قرار گرفته است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، معماری و شهرسازی شهرهای اسلامی موجب زیست‌پذیری و افزایش کیفیت زندگی می‌شد و با اینکه امکانات، تجهیزات و حتی دانش شهرسازی، معماری و برنامه‌ریزی شهری در قدیم چندان پیشرفته نبود، طراحی بناها، فضاهای شهری و جانمایی عناصر به نحوی انجام می‌شد که شهر بیشترین سازگاری را با محیط اطرافش داشت، نیازهای ساکنان شهرها تأمین می‌شد و کمترین آسیب متوجه محیط زیست بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امروزه در حالی شهرهای توسعه یافته دنیا در شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری گام‌هایی رو به جلو برمی‌دارند که بیشتر این معیارها در طراحی و برنامه‌ریزی شهرهای کهن ما از جمله شهرهای اسلامی مورد توجه بوده، اما امروزه به دست فراموشی سپرده شده است.

همین امر موجب شده مدیران و برنامه‌ریزان با معضلات زیادی دست به گریبان باشند و کیفیت زندگی در شهرهای امروزی به شدت کاهش پیدا کند، البته بسیاری از این معضلات به موجب تغییر در سبک زندگی شهروندان ایجاد شده است.

به همین جهت تغییر الگو و نظام طراحی و برنامه‌ریزی شهری و انطباق آن با نیازهای امروزی ضروری به نظر می‌رسد؛ با این حال معیارهای کلی وجود دارد که باز هم می‌تواند به عنوان یک الگو مناسب و بومی در برنامه‌ریزی شهری شهرهای ما مورد توجه باشد.

گوناگونی در ساختارها و فرم‌های فضایی در شهرهای اسلامی

مهدی ابراهیمی، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری در این باره می‌گوید: افزایش درک‌پذیری و خوانایی کالبدی و کارکردی در شهرهای اسلامی به وضوح دیده می‌شده به نحوی که مراکز عمومی بر سر خیابان‌ها و معابر اصلی قرار داشته و دسترسی مردم به مراکزی که تأمین کننده نیازهای آنان است، به راحتی فراهم شود.

وی می‌افزاید: در شهرهای اسلامی گوناگونی فعالیت‌هایی همچون کشاورزی، دامداری، بازرگانی، دوره گردی، فروشندگی و سایر مشاغل دیده می‌شد و یک شهر تأمین کننده تمامی نیازهای شهروندانش بود.

این دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: این ویژگی موجب می‌شد تا گوناگونی در ساختارها و فرم‌های فضایی با حضور افراد مختلف، وجود داشته باشد و شهر را سرشار از فهم مکانی و درک ذهنی کند که به شدت در بهبود کیفیت و تنوع معانی و مفاهیم و معانی شهری مؤثر است.

وی تصریح می‌کند: در معماری و شهرسازی شهر اسلامی، مردم اولویت نخست طراحی‌ها و برنامه‌ها بودند، فضاها به نحوی ساخته می‌شد که به راحتی دسترس پذیر و کارا باشد و مشاغل مورد نیاز مردم نمایان باشد؛ این نوع معماری و الگو در تمامی نقاط شهر رعایت می‌شد.

ابراهیمی ادامه می‌دهد: در شهر اسلامی مردم به راحتی از فضاها و اتفاقاتی که در پیرامون آنها به وقوع می‌پیوست، مطلع می‌شدند که این خود تا حد زیادی ناشی از نفوذپذیری و منطقی بودن طراحی و برنامه‌ریزی شهری در استقرار فضاهای عمومی است و لذا فضاهای شهر و مشاغل مختلف به راحتی دیده می‌شدند.

وی تاکید می‌کند: شهر اسلامی همچنین واجد فضاهای جامع، کامل و همه شمول بود، به طور مثال میدان عتیق و نقش جهان در اصفهان و سایر میادین شهری در شهرهای دیگر از جمله میدان گنجعلی خان در کرمان یا میدان توپخانه در تهران، همگی از این ویژگی برخوردار بودند.

نحوه طراحی فضاهای شهری غنای حسی را برای ساکنان شهرها به ارمغان می‌آورد

ابراهیمی ادامه می‌دهد: در این شهرهای کهن امکان جریان یافتن فعالیت‌های گوناگون وجود داشت و بناها نیز در شهرهای اسلامی دارای سازگاری بصری بودند به نحوی که به وضوح با نگاه کردن به بنا می‌توان تشخیص داد که چه نوع فعالیتی در بنا انجام می‌شود در حالی که چنین ویژگی چندان در شهرهای امروزی به خصوص در شهرهای کشور ما مورد توجه نیست.

وی می‌گوید: غنای حسی یا گوناگونی در تجربه‌های حسی که موجب لذت بهره برداران و حاضران می‌شد، در شهرهای اسلامی وجود داشت و بازار به غایت این حس را در درون بافت کالبدی خودش داشت؛ در این مکان فرد به طور همزمان با حس بینایی به عنوان حس مسلط انسان، تنوعی از رنگ‌ها، شغل‌ها، افراد و اشیا را می‌دید و لذت می‌برد.

این دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: در بازار حس بویایی، شنوایی و بساوایی فرد همزمان درگیر می‌شد و عناصر و مشاغلی که در بازار وجود داشت، از جمله گلاب، زعفران، حرکت چهارپایان و شنیدن صدای چکش مس گران، قلمکاران و آهنگران و یا حتی کاهگل استفاده شده در ساختار بنا به نحو مطلوبی حواس پنجگانه را درگیر می‌کرد و غنای حسی را برای مردم به ارمغان می‌آورد.

وی ادامه می‌دهد: همه این عوامل موجب می‌شد حس منحصر به فردی در شهرهای اسلامی ایجاد شود؛ آنچه که امروزه کمتر در فضاها و اماکن شهری مورد توجه است.

ابراهیمی می‌افزاید: شهرهای اسلامی از حداکثر آسایش دمایی برخوردار بودند؛ ایجاد سرداب، بادگیر، رواق و امثال این عناصر فضایی نمونه‌های بارزی از این آسایش دمایی هستند که در شهرهای امروزی نیز باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.

وی می‌گوید: متأسفانه امروزه در طراحی شهری، ایجاد این فضاها کمتر مورد توجه است در حالی که توجه به این عناصر می‌تواند موجبات آسایش دمایی را فراهم کند، به علاوه در شهرهای اسلامی کاریی در مصرف انرژی، پاکیزگی محیط و حداقل تولید آلودگی، همچنین حمایت و پشتیبانی از طبیعت و حیات وحش به شدت رعایت می‌شد.

این دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تصریح می‌کند: در شهرهای اسلامی فضاهای گمشده وجود نداشت، زیرا این شهرها سه ویژگی مهم داشتند؛ نخست اینکه شهرها کوچک بودند و عموماً در داخل یک حصار قرار داشتند و لذا کمتر فضاهای گمشده در داخل آنها وجود داشت و به همین موجب محدودیت زمین شهری، اراضی شهری را معطل نمی‌گذاشت.

رشد اندک جمعیت شهرنشین در شهرهای اسلامی

وی ادامه می‌دهد: رشد جمعیت شهرنشین در شهرهای اسلامی اندک بود لذا نیاز به توسعه، تخریب حصار و ایجاد شکاف در بافت‌های شهری کمتر احساس می‌شد، به علاوه عموماً تقاضاهای اندکی برای ساخت بناهای مسکونی و غیر مسکونی وجود داشت و نیازی به توسعه مداوم شهر نبود.

ابراهیمی تصریح می‌کند: متأسفانه امروزه طرح‌های توسعه شهری به نحوی است که به ایجاد معضل فضاهای گمشده و بلاتکلیف دامن می‌زند چرا که در این طرح‌ها زمین‌هایی برای توسعه آینده شهر در نظر گرفته می‌شود در حالی که دستگاه‌های متولی توان خرید آن را ندارند و بودجه‌ای برای ساخت و ساز وجود ندارد.

وی خاطرنشان می‌کند: نبود فضاهای گمشده در شهرهای اسلامی یکی از ویژگی‌های اصلی این شهرها بوده و باید در شهرهای امروزی نیز به نحوی با برنامه ریزی دقیق، این ویژگی رعایت شود.

این دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری می‌گوید: از دیگر ویژگی‌های شهرهای اسلامی حداقل مصرف بود که نمود آن در تمام جنبه‌های زندگی مسلمانان قابل مشاهده است؛ به عنوان مثال اسراف در استفاده از غذا، فضا، انرژی، ساختمان سازی به حداقل می‌رسید و بیشتر عناصر بر مبنای نیاز واقعی ساکنان تعریف و طراحی می‌شد.

وی ادامه می‌دهد: در شهرهای اسلامی طراحی معابر بر اساس میزان تردد و رفت و آمدها انجام می‌شد به طوری که اصلی‌ترین معابر در بازارها، عریض‌ترین معابر بود، اما زمانی که کارکرد معابر صرفاً دسترسی بود، عرض گذر نیز به همان اندازه کم عرض‌تر بود و از اختصاص فضای بیشتر پرهیز می‌شد.

کد خبر 532858

منبع: ایمنا

کلیدواژه: شهرهاي ايران شهر شهر اسلامی طراحی شهری برنامه ریزی شهری فضاهای شهری توسعه شهری توسعه شهر عناصر شهری شهرنشینی شهرنشینان افزایش جمعیت شهرها محيط زيست مدیران شهری تحقق شهر اسلامی فضاهای عمومی شهری میدان شهری خوانایی شهر کیفیت زندگی کیفیت زندگی در شهر شهر سازی معضلات شهري شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری طراحی و برنامه ریزی شهرهای اسلامی شهرهای امروزی ادامه می دهد مورد توجه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۵۷۴۱۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پشتوانه‌سازی و قهرمان‌پروری از مهمترین برنامه‌های هیات اتومبیلرانی خوزستان

ایسنا/خوزستان نایب رییس هیات اتومبیلرانی و موتورسواری خوزستان با بیان این که هیات در مسیر موفقی گام بر می‌دارد، گفت: پشتوانه‌سازی و قهرمان‌پروری از مهمترین برنامه‌های هیات اتومبیلرانی خوزستان است.

مونا حسام در گفت و گو با ایسنا، اظهارکرد: خوشبختانه هیات اتومبیلرانی و موتورسواری خوزستان برنامه های بسیار خوبی برای پیشرفت و توسعه هرچه بیشتر رشته های تحت پوشش خود در دو بخش زنان و مردان مدنظر دارد که از مهمترین آن‌ها می توان به برنامه‌های آموزشی و میزبانی مسابقات کشوری اشاره کرد.

وی با بیان این که تلاش ما در بخش زنان جذب علاقه مندان به این رشته است، گفت: قطعا با برنامه ریزی پیش خواهیم رفت تا از تمام ظرفیت های موجود بهره ببریم و ضمن افزایش تعداد علاقه مندان به این رشته، بتوانیم قهرمانی های بیشتری کسب کنیم. در همین راستا هدف ما این است که همزمان نیز پشتوانه سازی کنیم تا در آینده حاصل این اقدام مهم، کسب مقام های کشوری باشد.

قطار اتومبیلرانی و موتورسواری خوزستان در حرکت است

نایب رییس هیات اتومبیلرانی و موتورسواری خوزستان عنوان کرد: در همین راستا مطمئنا برگزاری دوره های آموزشی کمک شایانی خواهد داشت و قصد داریم با آوردن مربیان به استان خوزستان، ضمن به روز شدن علم مربیان استان، در نهایت به هدف نهایی مان که پرداختن بهتر و بیشتر به مقوله پشتوانه سازی و قهرمان پروری است، دست پیدا کنیم.

او با اشاره به نگاه ویژه رییس هیات استان خوزستان به بخش زنان، خاطر نشان کرد: خوشبختانه رییس هیات برنامه‌های خوب و منسجمی در دستور کار دارد و هیات در مسیر موفقی گام بر می‌دارد. قطار اتومبیلرانی و موتورسواری با هدایت و حمایت آقای عیسوند رییس هیات استان خوزستان در حرکت است و همه همدل هستند و در این زمینه نیز فدراسیون و اداره کل ورزش و جوانان خوزستان نیز با ما همکاری لازم را دارند.

خوزستان میزبان مسابقات موتورکراس کشور

حسام همچنین با بیان این که ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت ماه رقابت های کشوری موتورکراس را در استان خوزستان میزبانی می‌کنیم، افزود:  تمام هدف ما از گرفتن این میزبانی ها جذب مخاطب بیشتر و افزایش انگیزه ورزشکاران مان است. همچنین برگزاری سالی یکی دو بار رالی بانوان مدنظر است. پیش از این نیز همایش ها و مسابقات رالی که برگزار کردیم با استقبال بسیار خوب از سوی خانواده‌ها مواجه شد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین برنامه های ویژه برای سنین پایه مدنظر است و خوشبختانه با انگیزه ای که در خانواده اتومبیلرانی و موتورسواری خوزستان وجود دارد، تمام برنامه‌ها به خوبی پیش خواهند رفت و در ادامه بیش از این از اتومبیلرانی و موتورسواری خوزستان خواهید شنید.

انتهای پیام