به نقل از «فارس»

روایت عباهایی که سوغات روحانی به مهمان‌هایش بود/استقبال شیخ نشین ها از هنر بومی ایران

تاریخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۶۱۰۹۸۱

خبرگزاری فارس - سعیده اسدیان: صنایع دستی معرف بخش مهمی از فرهنگ و هنر ایران هستند و بسیاری از مردم جهان، ایران را به واسطه هنرهای سنتی و صنایع اصیل آن می شناسند و برای آن سر و دست می شکنند.

اما با این حال صنایع دستی در کشور خودمان آنچنان که باید شناخته شده نیست و همین امر باعث شده تا خیلی از مردم در سفر به کشورهای مختلف، صنایع دستی ایرانی را با قیمتی بالاتر تهیه و یا مشابه آن را از کشورهایی همچون چین و هند خریداری کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اتفاقی که برای صنعت عبابافی رخ داده و خیلی از مردم در سفر به کربلا یا کشورهای حوزه خلیج فارس اقدام به تهیه عباهایی می کنند که صادر شده از خود ایران یعنی مهد عبابافی در استان بوشهر است،‌ جایی که قدمت عبابافی در آن به بیش از 400 سال می رسد و همین امر هم سبب شد تا روستای «بُحیری» در شهرستان دشتی در سال 98 به عنوان روستای ملی عبابافی ثبت ملی شود.

کیفیت و شهرت عباهای این روستا تا جایی زبانزد شد که شورای جهانی صنایع دستی را بر آن داشت تا این هنر ایرانی را در آذرماه سال گذشته به عنوان صنعت دستی برتر انتخاب کند.

اما چرا عبای سنتی بوشهر که محلی ها به آن «چوکه» یا «چوقه» هم می گویند اینقدر محبوب است و جای خود را در بازارهای جهانی هم باز کرده؟ بسیاری از کارشناسان صنایع دستی دست ساز بودن روش نساجی، خودرنگی پارچه، ظرافت و لطافت بالا و ماندگاری طولانی این محصول را دلیل محبوبیت اش می دانند تا جایی که علاوه بر شیخ نشین های خلیج فارس، چشم آسیای میانه، آسیای شرقی و اروپا هم به این هنر بومی ایرانی دوخته شده است.

به همین جهت با عبدالمجید زارعی یکی از عبابافان قدیمی شهرستان دشتی به گفتگو نشستیم، کسی که 30 سال از عمر خود را در مسیر تولید و آموزش عبا بافی گذرانده و علاوه بر تقدیر از سوی ریاست جمهوری،‌ نشان درجه دو هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است.

زارعی همچنین موفق شد طرحی را که در راستای اقتصاد مقاومتی از سوی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) به همه استان‌ها عرضه شده بود،‌ یعنی تولید پارچه از الیاف گل و ساقه گیاه استبرق را برای اولین بار در کشور عملیاتی کند. 

الیاف این درخت را باید قبل از ثمردهی و باز شدن غنچه از آن خارج کرد، استفاده از الیاف این درخت بسیار سخت است چرا که بسیار ترد و شکننده‌اند، به همین جهت هم ریسندگان باید آن را ترکیبی به کار ببرند.

آنچه در ادامه می خوانید مشروح گفتگوی ما با این عباباف بوشهری است.

فارس: از چه سالی کار عبا بافی را آغاز کردید؟

زارعی: من از سال 1370 و زمانی که 18 سال داشتم در کنار پدرم مشغول عبا بافی شدم، پنج نسل قبل از من عبابافی می‌کردند و از زمان پدر پدربزرگم که ساکن کردوان شده‌ایم نیز به عبابافی مشغول بوده‌ایم.

به دلیل علاقه و استعدادی که داشتم خیلی زود استادکار شدم و از سال 74 هم در نمایشگاه های مختلفی حضور پیدا کردم تا معرف هنر عبابافی بوشهر باشم.

فارس: چرا شناخت درستی نسبت به این هنر اصیل و قدیمی وجود ندارد؟

زارعی: متأسفانه سال های زیادی به دلیل عدم حمایت از صنایع دستی روستایی، بسیاری از هنرهای اصیل رو به فراموشی بود اما تلاش ما باعث شد تا هنرهای قدیمی مجدد احیا و به مردم معرفی شود. 

یکی دیگر از مشکلاتی که باعث مهجور ماندن این هنر می شد این بود که نیروهای آموزش دیده مشغول به کار نمی شدند چرا که در بخش ریسندگی با مشکل مواجه بودند، از سال 70 هم که من این کار را شروع کردم همچنان مشکلات ما در زمینه ریسندگی ادامه داشت تا اینکه پس از چند سال این مشکل برطرف شد.

خوشبختانه طی سال های اخیر این صنعت جایگاه بهتری پیدا کرده و بسیاری از افراد برای تهیه شال و مانتو هم از پارچه عبای پشم شتر استفاده می کنند، بیشتر مشتریان ما از حوزه خلیج فارس هستند اما از کشور اتریش هم درخواست پارچه داشتیم، ظاهراً آنها از پارچه عبای پشم شتر برای دوخت پالتو استفاده می کنند.

خوشبتانه امروز هنر عبابافی باعث اشتغال زایی و آموزش و فعالیت 340 نفر در شهرستان دشتی شده و این اتفاق برای اولین بار در کشور رخ داده است.

فارس: فرآیند تولید عبا به چه صورت است؟

زارعی: تولید عبا فرآیند زمان بری دارد،‌ مرحله اول پشم چینی است که در فصل بهار و فروردین ماه انجام می شود و مربوط به بچه شتر است، هر بچه شتر معمولاً یک کیلو پشم می دهد اما در صورت تغذیه مناسب و نبود خشکسالی می توان از هر بچه شتر، تا دو کیلو پشم هم به دست آورد.

بعد از این مرحله کار تمیز کردن و پاکسازی پشم و جدا کردن مو از پشم آغاز می شود، بعد از اینکه خار و خاشاک از پشم جدا و به اصلاح «موکشی» انجام شد، ریسندگی شروع می شود که حدود 4 ماه طول می کشد، تمام این فرآیند هم توسط نیروهای خانم انجام می شود.

بعد از اینکه کار ریسندگی به اتمام می رسد نخ ها را جمع کرده و پیش استادکار می برند تا او یا بافنده  نخ‌ها را دور میله به فاصله 8 متری بپیچد تا هم ضایعات آن گرفته شود و هم با حلقه حلقه کردن آن ها مانع از گره خوردنشان شوند.

یک استادکار با 5 تا 7 ساعت کار در روز می تواند یک عبا را به مدت یک هفته به اتمام برساند،‌ نخ‌ها روی 8 قرقره و روی ابزاری به نام شانه که جنس فلزی دارد قرار می‌گیرد، در ایام قدیم جنس شانه ها از نی های مخصوصی بود که از هندوستان می آوردند.

هنگام بافت عبا پشم باید خشک و در معرض آفتاب باشد زیرا پشم خیس به هم می‌چسبد و کار خراب می ‌شود، به همین دلیل بیشتر بافت عبا به دلیل پایین بودن رطوبت در تابستان انجام می‌ شود.

عبا یک مرتبه پس از ریسندگی و یک بار هم حین بافت شسته می شود، طول هرعبا بین 160 تا 180 و عرض آن 75 تا 85 سانتی متر است که می ‌توان طول و عرض آن را با استفاده از شانه بزرگتر کرد.

البته در زمان های قدیم عرض هر عبا 75 سانتی متر بود اما امروز به 85 سانتی متر (استاندارد) رسیده است.

فارس: ظاهراً خانم ها نیروی کار اصلی محسوب می شوند، درست است؟

زارعی: بله، نیروهای ما کلاً خانم هستند چون در کار بافندگی و ظریف کاری مهارت بسیار خوبی دارند و به خوبی این کار را انجام می دهند، اکثر نیروها بعد از 3 ماه آموزش مشغول بافت عبا می شوند.

فارس: چگونه می توان پشم شتر مرغوب و عبای اصل را تشخیص داد؟

زارعی: ما به پشم شتر خالص و مرغوب در اصطلاح «دو پشمه» می گوییم و این همان پشم بچه شتر است که یکسال در شکم مادر بوده و یکسال هم از زمان تولدش گذشته و حالا دارای پشمی بلند، لطیف و شفاف و با کشش مناسب است.

هرچه سن شتر بالاتر باشد پشم آن زبر و ضخیم،‌ کوتاه و بی کیفیت تر می شود و استحکام خود را از دست می دهد.

ویژگی پشم شتر طبیعی بودن رنگ آن است، عبای پشم شتر نه تنها در آفتاب رنگ خود را از دست نمی دهد بلکه شفاف تر هم می شود.

عبای کردوان به دلیل وزن بسیار کم، دوام بالا، خود رنگ بودن و کیفیت تولید از بهترین نوع عبای کشور به شمار می رود و مشتریان خاص خود را دارد.

فارس: پایین ترین و بالاترین قیمت عبا چقدر است؟

زارعی: شتر مشکی و سفید نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا کم یاب است و همین هم باعث گران بودن پشم این نوع شترها است،‌ به همین خاطر هم عبای مشکی و سفید از سایر عباها گران تر و با قیمت 14 تا 15 میلیون تومان به فروش می رسد اما عباهای سرخ حنایی (شتری)، قهوه ای و کرم 6 تا 7 میلیون تومان قیمت دارند.

خیلی از افراد از قیمت بالای پارچه عبا گلایه دارند این در حالی است که نیروها روی گِرم کار می کنند به ازای کار روی هر گرم پشم 150 تا 200 هزار تومان دستمزد می گیرند،‌ تمیز کردن پشم شتر زمان بر است و یک نفر هر سه روزی می تواند تنها 85گرم پشم را آماده کند.

وزن هر عبا حدود 900 گرم تا یک کیلو می شود که ریسندگی آن هم حدود 2 میلیون هزینه در بر دارد، تبدیل نخ به تار و پود و حلاجی هم هزینه جداگانه دارد، به همین جهت هم قیمت نخ و عبای پشم شتر بالا در می آید. 

فارس: نمونه های ماشینی این محصولات هم وجود دارد؟

زارعی: بله ولی خیلی از این محصولات تارشان پشم و پودشان مواد مصنوعی است‌، ممکن است کسی به صورت اتومات ریسندگی کند و در یک روز 500 کیلو پشم را تمام کند اما در کردوان این فرآیند سه ماه زمان می برد،‌ چون تماماً کار دست محسوب می شود و به همین دلیل هم ارزش بالایی دارد.

قطعاً همانطور که نمی توان فرش ماشینی را با فرش دستباف یکی دانست، عبای ماشینی و دستی هم قابل قیاس نیست.

کاری که دست با این ظرافت و حساسیت انجام می دهد، ماشین قادر به انجام آن نیست، به همین جهت کسی که صنایع دستی را خریداری می کند به خوبی می داند که قیمت چه کاری را می دهد.

فارس: به غیر از عبا چه محصولاتی از پشم شتر تهیه می شود؟

زارعی: ما علاوه بر عبا روی شال،‌ سجاده و دستبندهای سلامت هم کار کرده ایم، پشم شتر خواص زیادی دارد و همانطور که در زمستان بدن را گرم نگه می دارد در تابستان ها هم خنکی خاصی دارد.

این محصول روی گردش خون و ضربان قلب اثر می گذارد و بسیاری از افرادی که مشکلات عضلانی یا درد مچ داشتند پس از استفاده از دستبندهای سلامت عنوان کردند که دردشان از بین رفته است.

فارس: برای چه شخصیت های عبا تهیه کرده اید؟

زارعی: عبابافی رهبر انقلاب را من انجام داده ام، ضمن اینکه در سفرهای مختلفی که آیت لله سیستانی، آقای خاتمی و آقای هاشمی رفسنجانی داشتند از همین عبا به عنوان هدیه به آن ها داده ام.

در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی هم از همین محصولات برای سوغات به مهمانان سفارش داده می شد.

یک‌بار هم آیت‌الله گلپایگانی که برای بازدید از منطقه محروم باغان به دشتی آمده بودند به کارگاهم سری زدند و سه عبا هم خریداری کردند.

فارس: آیا عبا قابل ترمیم است، یعنی اگر مشکل زدگی یا پارگی داشته باشد می توان آن را رفو کرد؟

زارعی: بله اما رفو کردن پارچه عبا یک کار تخصصی است که در نوع خود کاری دشوار و ظریف محسوب می‌شود، چرا که باید با دقت زیاد تارها را بسته و گره‌های مخفی روی پارچه زد.

فارس: صحبت پایانی؟

زارعی: من تمام کارها را با هزینه شخصی خودم انجام داده ام و علی رغم پیشنهادات زیادی که از کشورهای خارجی داشتم، در روستای خودم ماندم تا هنر بومی شهرم را توسعه دهم و آن را به تمام دنیا معرفی کنم.

به افراد زیادی از طریق آموزشگاه فنی و حرفه‌ای و سایر بخش‌های دولتی و خصوصی آموزش داده‌ام و هدفم از این کار توسعه عبابافی و اشتغال‌زایی از این رهگذر در استان بوده است، اما همچنان نیاز به حمایت دولت برای رشد و توسعه در این بخش داریم تا بتوانیم گام های بلندی در این مسیر برداریم.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: فرهنگ صنایع دستی هند همین جهت صنایع دستی بچه شتر داده ام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۶۱۰۹۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بزرگان فرهنگ و ادب و هنر ایران زمین مهمان "مست عشق" شدند

عصر ایران - امروز جمعه ۱۴ اردیبهشت در رویدادی کم نظیر، بزرگان فرهنگ و ادب و هنر در موزه سینما گردهم آمدند و به تماشای فیلم سینمایی "مست عشق" آخرین فیلم حسن فتحی که بر اساس برداشتی آزاد از حکایت شمس و مولانا ساخته شده است، نشستند.

شاید به جرات بتوان گفت که جمع کردن چنین بزرگانی در کنار هم، تنها در سایه اسامی بزرگی چون شمس و مولانا امکان پذیر بود که با همت سازندگان فیلم سینمایی مست عشق و "بنیاد شمس و مولانا" این امر محقق شد.

بزرگانی از دکتر محمدعلی موحد مولوی شناس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب کشور، دکتر کریم زمانی و دکتر جلال‌الدین کزازی و دکتر ژاله آموزگار از ادیبان و مولوی‌پژوهان برجسته، پروفسور ارفعی زبانشناس و متخصص زبان‌های باستانی کشورمان که ترجمه منشور کوروش از خدمات ارزنده ایشان به تاریخ و فرهنگ کشورمان به شمار می‌آید تا استاد لوریس چکناواریان و استاد خدایی از بزرگان موسیقی کشور، استاد کریم زمانی، استاد محمد حیدری، استاد عین‌الدین صادق‌زاده و استاد سبزه که همگی از اساتید بنام خطاطی و خوشنویسی کشور هستند، دکتر موسی غنی ‌نژاد استاد برجسته اقتصاد و دکتر عبدالمحمود رضوانی مترجم و زبانشناس بزرگ کشورمان که ترجمه گلستان سعدی به انگلیسی از شاهکارهای ایشان است، دکتر سید احمد محیط طباطبایی، دکتر یونس شکرخواه، دکتر نمکدوست و دکتر فرید قاسمی که همگی از اساتید نامدار حوزه ارتباطات به شمار می‌روند، در برنامه صبح امروز در سالن سینماتوگراف موزه سینما به تماشای "مست عشق" نشستند. 

این مراسم که از ساعت ۱۰ صبح و با حضور حسن فتحی کارگردان و فرهاد توحیدی نویسنده فیلمنامه فیلم سینمایی مست عشق آغاز شد، با تماشای فیلم ادامه یافت و پس از آن این اساتید در کنار یکدیگر و در محفلی دوستانه به بحث گفتگو درباره فیلم و محتوای آن پرداختند. 

ابتکار گروه تولید فیلم سینمایی مست عشق در برنامه‌ریزی این رویداد که به نوعی با هدف ایجاد همگرایی میان جامعه نخبگانی و مخاطبان سینمایی شکل گرفته بود، در پایان مراسم و پس از اتمام فیلم بازخوردهای بسیار مثبتی را به همراه داشت.

حضور ستارگانی چون دکتر محمد‌علی موحد در کنار لوریس چکناواریان پیام آور این واقعیت جذاب بود، که پاسداران و نگاهبانان تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم، همچنان برای حمایت از آثار فاخری که مبلغ و نماینده‌ی چهره‌ی زیبای «ادبیات پارسی و عرفان ایرانی» در پیش چشم مردم جهان است، در کنار هنرمندان متعهد کشورمان ایستاده‌اند تا همچون همیشه، سالن‌های سینما محلی برای گرد آمدن فرهیختگان و تعالی فرهنگ باشد.

هرچند بازخورد شگفت انگیز این چهره‌های دانشمند و نکته سنج، مسئولیت دست‌اندرکاران و خالقان اثر را در آینده سنگین تر می کند اما در عین حال، تعاریف زیبایی که این ستارگان درخشان آسمان فرهنگ و ادب کشور از فیلم و محتوای آن داشتند و رضایتمندی‌شان از نحوه پرداختن به ظرایف رابطه شمس و مولانا برای عوامل سازنده فیلم بسیار جالب توجه و امیدوار کننده بود.

امروز مجمع ستارگان با زبانی که مخصوص خودشان است گفتند: اگر خوب بسازید، خوب ببینید و به داشته‌های این مرز بوم آگاه و مؤمن باشید، در کنار شما هستیم.
این علاقمندی از تشویق‌های پایان فیلم تا احساسات برانگیخته تعدادی از مخاطبان که بویژه لحظات انتهایی فیلم را با چشمانی اشکبار دنبال می‌کردند تا سخنانی که پس از اتمام فیلم و بیرون از سالن نمایش عنوان می‌کردند، همگی نشان از آن داشت که فیلم توانسته است در رسیدن به بخش قابل توجهی از اهداف خود که همانا بازنمایی برگی از تاریخ زرین فرهنگ و ادبیات کشورمان حول دو شخصیت برجسته آن یعنی شمس و مولانا است، موفق عمل نماید.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: هستی تا سرمستی؛ به بهانه فیلم «مست عشق» «مست عشق» نیامده رکورد فروش روز اول سینمای ایران را شکست «مست عشق» ، زمانی برای مستی سالن های سینما / روایت مولانا و شمس ، پدیده ای فراتر از اکران