به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

قصه دومین صحن تاریخی حرم مطهر رضوی

تاریخ انتشار: ۱۷ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۶۲۵۶۱۲

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد،قدیمی‌ها به  صحن آزادی،صحن  نو می‌گفتند و می‌گویند؛ صحن نو با آن نورپردازی جذاب و معماری یکدست، با ایوان طلا و ساعت مظفری و با باب‌السلامی که دروازه ورود آدم‌های خوب به حرم مطهر امام رضا (ع) است، بیش از ۲۰۰ سال است که میزبان زائران می‌شود تا در گوشه‌ای بنشینند و چشم به ایوان طلایی بدوزند و دمی با امام رئوف (ع) راز دل بگویند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

روایت آغاز صحن نو

سال ۱۱۹۷ خورشیدی بود که فتحعلی‌شاه قاجار، به قصد زیارت عازم مشهد شد. در آن روزگار، حرم رضوی فقط یک صحن داشت؛ همین صحن عتیق یا سقاخانه.
صحن عتیق پر بود از جلوه‌های هنر اسلامی از دوره‌های تاریخی گوناگون، جمعیت در آن موج می‌زد و شاه قاجار به این فکر افتاد که هم برای افزایش فضای زیارتی و هم برای ایجاد یک اثر ماندگار معماری از دوران خودش، صحنی را در بخش شرقی حرم رضوی بنا کند، درست شبیه همین صحن عتیق، اما با معماری یکدست و شکیل.

شاه قاجار  میرزا موسی فراهانی متولی وقت آستان قدس رضوی را مأمور کرد صحن را در باغ پایین‌پای مبارک بسازد و برای این کار، به اندازه ۱۰ هزار تومان سکه طلا اختصاص داد.

البته نقل دیگری هم وجود دارد که می‌گوید، خود شاه به فکرش نرسید این کار را انجام دهد، بلکه با پیشنهاد میرزا ابراهیم ناظر از مسئولان آن زمان آستان قدس، تصمیم به ساخت صحن گرفت.

باغ پایین‌پا کجاست؟

باغ پایین‌پا، یعنی همین جایی که حالا صحن نو خودنمایی می‌کند؛ باغی مصفا بود با درختان میوه که در دوره شاه عباس صفوی، آن را وقف حرم مطهر کرده بودند.

وسط آن برج کبوترخانه‌ای ساخته شده بود شبیه همان کبوترخانه‌هایی که اطراف اصفهان هست؛ خانه کبوتر‌های پُرتعداد حرم رضوی بود. البته در این باغ فقط کبوترخانه قرار نداشت؛ نوروزعلی بسطامی در کتاب «فردوس‌التواریخ» آورده است: «صحن جدید... اولاً باغی بود و قدری از مزارات و خانات و دکاکین در آن واقع بود»؛ خب، این یعنی چه؟

بیشتر بخوانید

ناگفته‌هایی از هجوم عمال رژیم پهلوی به حرم مطهر رضوی

یعنی آنکه در این صحن، هم خانه مسکونی وجود داشت، هم مغازه و محل کسب و هم خانه ابدی اموات. تصورش سخت است که در چنین فضایی همه این موارد را یک جا ببینیم، ولی خب، گزارش تاریخی است و ما بی‌تقصیریم؛ که عشق آسان نمود اول...

کار ساخت صحن در همان سال ۱۱۹۷ خورشیدی شروع شد. معروف است که مسئولیت معماری آن را حاج‌آقاجان برعهده داشت؛ همان که بازارچه‌ای به نامش هنوز موجود است و ما هم در رواق، از وی گفته‌ایم؛ اما خب، به قول معروف «که عشق آسان نمود اول، ولی افتاد مشکل‌ها»! وقتی صحن عتیق را طی چند قرن ساخته باشند، چطور می‌شود انتظار داشت که ساخت صحن نو، در دوران زندگی فتحعلی‌شاه تمام شود؟ سال ۱۲۲۵ خورشیدی، یعنی اواخر دوران سلطنت محمدشاه قاجار، تازه سفت‌کاری بنا به پایان رسید، این را می‌شود از تاریخ کتیبه‌ها فهمید که عموماً با هنر شهیدی مشهدی ساخته شده است. تزئین بنا و ادامه کار صحن، در دوره ناصرالدین‌شاه پی گرفته شد.

البته وقتی فتنه سالار که توسط حسن‌خان سالار، پسر دایی محمدشاه قاجار در اوایل دوره ناصری شروع شد، کار ساخت و ساز را هم متوقف کردند؛ آشوب شهر مشهد را فرا گرفت و در آن گیر و دار، حتی به صحن نو هم آسیب‌هایی وارد شد؛ این بلوا تا سال ۱۲۲۸ خورشیدی که به تدبیر امیرکبیر فرو نشست، خسارت‌های زیادی به مشهد و حرم مطهر وارد کرد.

در سال ۱۲۳۹ خورشیدی، یعنی بیش از ۱۰ سال پس از سرکوب شورش سالار، در دوره تولیت عضدالملک قزوینی بر آستان، کار اتمام ساختمان صحن و تزئین آن از سر گرفته شد و تا سال ۱۲۵۰ خورشیدی کاشی‌کاری‌ها و گچ‌بری‌ها به پایان رسید. همزمان با سفر ناصرالدین شاه به مشهد، در سال ۱۲۵۷ خورشیدی کار طلاکاری ایوان غربی صحن هم تمام شد و آن را ایوان طلای ناصری نامیدند؛ در میان ایوان، در ورود به سمت روضه منوره قرار دارد.

همسایه‌های اولیه صحن نو

جالب است بدانید تا همین ۱۲۰ سال پیش، اطراف صحن نو بافتی کاملاً متفاوت داشت؛ در شمال صحن نو، یعنی همین جایی که حالا به بست نواب صفوی معروف است، زرگرخانه و بازار زرگر‌ها قرار گرفته بود که البته به دلیل وجود دفتر مخابرات حرم، در مجاورت در شمالی صحن، به آن «در تلگرافخانه» می‌گفتند.

در شرق صحن نو، یعنی در خروجی باب‌السلام، آب‌انبار، ضرابخانه، بازار کلاهدوز‌ها و تیمچه حکاک‌ها قرار داشت و در سه کنج جنوب شرقی صحن، تیمچه فیروزه‌تراشان واقع بود. همزمان با مراحل نهایی اتمام ساختمان و تزئینات صحن نو، در سال ۱۲۴۸ خورشیدی، به همت میرزارضا مؤتمن‌الملک و با الهام از سقاخانه اسماعیل طلایی در صحن عتیق، سقاخانه‌ای هم در وسط صحن نو ساخته شد که تا سال ۱۳۰۷ خورشیدی باقی بود. به این ترتیب، صحن نو به بخشی از تاریخ اماکن متبرکه تبدیل شد.

منبع: قدس آنلاین

انتهای پیام//م.م

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: حرم مطهر رضوی تاریخ مشهد اماکن متبرکه شاه قاجار حرم مطهر صحن عتیق صحن نو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۶۲۵۶۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هرمزگان میزبان ۳ گروه از خادمین حرم مطهر رضوی

مصطفی رجبیان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: همه ساله از یکم ذی القعده تا یازدهم ذی القعده به مناسبت ایام ولادت سراسر نور حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها و حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه السلام که دهه کرامت نام گرفته است جشن‌های مردمی در سراسر استان تحت عنوان زیر سایه خورشید برگزار می‌شود.

وی افزود: امسال از ۲۰ اردیبهشت ماه تا ۳۱ اردیبهشت ماه برنامه‌ریزی‌هایی در استان هرمزگان انجام شده است تا هفدهمین دوره از جشن‌های مردمی زیر سایه خورشید با شور و شوق فراوان برگزار شود و مردم سراسر استان از خوان با برکت حضرت رضا علیه السلام متنعم شوند.

رجبیان ادامه داد: در دهه کرامت امسال شعار محوری کاروان‌های زیر سایه خورشید «یا امام رضا (ع) با شما سربلندیم» انتخاب شده است و بنا داریم در استان هرمزگان از چندین کاروان رضوی میزبانی کنیم.

معاون کانون خدمت رضوی استان هرمزگان، توسعه صحن و سرای معنوی حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه السلام و ترویج زیارت از راه دور را جزو اهداف اصلی اعزام کاروان‌های خادمین رضوی به مناطق مختلف کشور دانست و گفت: در دهه کرامت سال جاری مفتخر هستیم که میزبان سه گروه از خادمین حرم مطهر رضوی در استان هرمزگان باشیم که پرچم آستان قدسی بارگاه منور سلطان سریر ارتضا را به همراه دارند.

وی خاطرنشان‌کرد: برای کاروان‌های زیر سایه خورشید در سه محور مرکز، شرق و غرب استان هرمزگان برنامه‌ریزی های ویژه‌ای انجام شده است و بنا است با حضور در جمع مردم مناطق مختلف استان حال و هوای هرمزگان را امام رضایی کنند.

رجبیان تاکیدکرد: برای هفدهمین دوره از جشن‌های مردمی زیر سایه خورشید ۳۰۰ برنامه گوناگون اجتماعی، هنری، خدمت رسانی، ورزشی و فرهنگی در نظر گرفته شده است که طی دهه مبارکه‌ی کرامت در جای جای استان اجرا خواهد شد.

کد خبر 6096180