به نقل از «جماران»

علیدوست: فقه برخاسته از شریعت نمی تواند فتوای غیر اخلاقی داشته باشد/ قائنی: حرمت «سبّ و بهتان» مورد اتفاق همه ادیان است/ رونمایی از کتاب «دشنام و بهتان» تقریرات درس خارج فقه حجت الاسلام والمسلمین سید حسن خمینی

تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۷۰۵۷۴۳

 اولین نشست از سلسله نشست های تبیین مکتب امام خمینی(س) با عنوان «سبّ و بهتان» در مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) قم برگزار شد.

به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام و المسلمین عباس کمساری صبح امروز در ابتدای این میزگرد با اشاره به اینکه یکی از وظایف مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(س) تبیین اندیشه امام است، گفت: در این جلسات، اندیشه امام در موضوعات مختلف از جمله موضوعات فقهی، حقوقی، عرفانی، تفسیری، سیاسی و اجتماعی با حضور نخبگان و اساتید حوزه و دانشگاه بررسی و تبیین می شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مدیر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) قم افزود: از همه اساتید حوزه و دانشگاه می خواهیم در این مسیر ما را یاری کنند.

حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست نیز در این نشست گفت: کتاب های بزرگان عهده دار مفهوم شناسی، موقعیت شناسی و مصداق شناسی «سبّ و بهتان» است. وقتی شیخ اعظم در گفت و گو از مکاسب محرمه و قبل از ایشان دیگران به این مسئله ورود می کند، یعنی ادبیات زیادی در این زمینه تولید شده است.

وی با اشاره به رابطه شریعت اسلام و سیئات اخلاقی، اظهار داشت: هرچه راجع به شریعت و اخلاق یا شریعت و سیئات اخلاقی گفته می شود، الزاما به معنای رابطه فقه با این نهادها نیست، فقه با همه سنگینی که دارد و ما وظیفه دفاع از آن را داریم اما نمی توانیم صد درصد از همه فقه ها دفاع کنیم.

این استاد حوزه علمیه قم افزود: سیئات اخلاقی قبل از آنکه اسلامی و دینی باشد، انسانی است. یعنی نیاز نیست انسان دین داشته باشد تا گناه یا خیانت به امانت را پلشت و غیراخلاقی بداند؛ بلکه کافی است انسانی صاحب عقل و خرد و فطرت باشد. بنابراین، عموم تعیّنات اخلاقی، تعیّنات بشری و انسانی هستند و شریعت اسلام در این باره، عموما مؤسس نیست.

وی ادامه داد: با این وجود، شریعت در این باره پنج کار صورت داد؛ اولین کار این بود که حریم افراد را بالا برد و تعرض به آن را بسیار بالاتر از آنچه عقلا در سیئات اخلاقی پلشت می شمردند، بالاتر شمرد. در روایات، حتی ابلیس و شیطان هم حریم دارند و نباید حریم او مورد تعرّض قرار گیرد.

علیدوست به داستانی از پیامبر اکرم (ص) که در اصول کافی نقل شده اشاره کرد و گفت: پیامبر(ص) بر پیکر شهیدی نماز خواندند و بعد از نماز فرمودند که آیا از قبیله بنی نجار کسی هست که بیاید؟ بعد رو کردند به هم قبیله ای شهید و فرمودند شهید شما تا در بهشت رفته اما او را به داخل راه نمی دهند. سه درهم به یک یهودی بدهکار است؛ این دین را ادا کنید تا شهید داخل بهشت شود.

وی ادامه داد: کار دوم شریعت این بود که چند سویه عمل کرد؛ یعنی فقط جرم انگاری نکرد، بلکه اثر آخرتی را بالا برد و حتی آثار وضعی برای آن برشمرد. اینکه در روایت است، شخص غیبت کننده مردارخواری می کند، این نیست که در آخرت مردارخواری کند بلکه در همین دنیا غیبت کننده مردارخواری می کند. قیامت، «یوم تبلی السرائر» است نه«یوم توجد السرائر»..

رئیس انجمن علمی فقه و حقوق حوزه یادآور شد: کار سوم شریعت دو سویه کارکردن بود به این معنا که فقط پلشت انگاری نکرد بلکه تکلیف قرار داد؛ به عنوان مثال نشستیم غیبتی را می شنویم اما تکالیفی برای ما مشخص شده است.

وی به بحث امام خمینی(س) با محقق ثانی اشاره کرد و گفت: محقق ثانی می گوید یکی از موارد جواز غیبت برای «مصلحت» است. امام خمینی عبارتی دارد به این صورت که «کدام مصلحت است که بتواند مفسده غیبت را پوشش دهد و بر این مفسده غلبه پیدا کند؟»

علیدوست ادامه داد: کار چهارم شریعت اسلام، توسعه دامنه حقوق بود. حدیثی که شیخ اعظم در مکاسب، ۳۰ حق را ذکر می کند ببینید که چقدر دامنه حقوق گسترده شده است.

وی اظهار داشت: کار پنجم شریعت مطهر این بود که ماکیاولیسم را نپذیرفت؛ یعنی اسلام نفرمود هدف وسیله را توجیه می کند. در یک مورد اصلا نپذیرفت و در جاهای دیگر برای مصلحت هم اجازه داد. نهاد تشخیص مصلحت، ابزارها و نمادهای تشخیص مصلحت و… را مطرح کرد . اسلام نپذیرفت که برای حفظ نظام و یا جاانداختن خطّی و حتی روی کارآوردن فردی، سیئات اخلاقی مجاز است.

این استاد فقه و اصول حوزه علمیه تأکید کرد: بهتان، اساس را به باد می دهد و فضله ای است که اگر در اقیانوس هم بیفتد، همه را خراب می کند.

وی یادآور شد: پیامبر اکرم(ص) در مورد «اهل ریب و بدعت پس از ایشان» پنج دستور به اصحاب خود داده‌اند: ۱. اظهار برائت از آنان؛ ۲. سبّ کردن آنان؛ ۳. عیب کردن آنان؛ ۴. وقیعه در مورد آنان؛ ۵. مباهته .

 علیدوست ادامه داد: برخی بزرگان مانند علامه مجلسی، مباهته را به معنای مبهوت کردن گرفته است. برخی مجتهدین، آن را به مصلحت کشانده اند. برخی دیگر مانند صاحب جواهر هم به تعارض آن با برخی ادله دیگر اشاره می کنند و می گویند نمی توانیم کاری را به کسی نسبت دهیم که انجام نداده است.

وی با بیان اینکه نسبت به «تراث» باید خیلی حساس بوده و غیرت داشته باشیم، گفت: امروز با تراث سوزی مدرن مواجهیم؛ زمانی صلاح الدین ایوبی به لبنان حمله کرد. مرحوم چمران در کتاب خود می نویسد: «یک هفته آب حمام های لبنان از کتاب های شیعه گرم بود». یک دفعه تراث سوزی آنگونه بود اما الآن به شکل دیگری است. یک نفر آن طرف آب، شبهه ای را مطرح می کند که عمده روایات ضعیف است. این شبهه وارد ایران می شود و افراد با انگیزه های مختلف گوش می کنند و به دلیل نداشتن تخصص به آن اعتماد می کنند لذا ما وظیفه داریم با چنگ و دندان از تراث خود حفاظت کنیم. حضرات معصومین در ۱۱ روایت و شاید بیشتر فرمودند، اگر چیزی از ما رسید و با قرآن مخالف بود یا شاهدی از قرآن برای آن نیافتید، کنار بگذارید.

رئیس انجمن علمی فقه و حقوق حوزه تأکید  کرد: شریعت اخلاقی است و فقه برخاسته از این شریعت هم اخلاقی است و عالمان ایستاده بر قله ما، ممکن است اختلاف سلیقه داشته باشند اما به طور طبیعی فتاوای غیراخلاقی نباید داشته باشد.

به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام والمسلمین  محمد قائنی نیز در این نشست، گفت: به حسب حکم اولیه، در حرمت «سبّ و بهتان»  هیچ گونه تردیدی نیست و مورد اتفاق ادیان و مسلمانان و فقهای شیعه است.

این استاد حوزه علمیه قم افزود: آیا بهتان و دروغ بستن به اهل بدعت که سبب رسوایی آنها می شود از باب مصلحت حفظ عقاید مسلمانان جایز است؟ مقصود از «اهل بدعت» کسانی است که غیر دین را با توجه، به عنوان دین جا می زنند.

وی یادآور شد: عمدتا در کلمات متاخرین عنوان شده و به نظر می آید جواز افترا و بهتان در کلمات سابقین مورد پذیرش نبوده است. نه از باب اینکه متعرض  شده و گفتند جایز نیست، بلکه از این جهت که نظیر این استدلال را در موارد متعددی در فقه داشتیم و گفتیم از سکوت برخی علما فهمیده می شود که آن مورد را قبول ندارند. گفتند غیبت حرام است، تهمت حرام است، یکی از مستثنیات را فاسق متجاهر قرار دادند، ولی غیبت برای حفظ نفس محترمه و تهمت به اهل بدع را جزء مستثنیات قرار ندادند، اگر این مورد جزء مستثنیات است حتماً نیاز به استثناست و لذا می‌ شود به مشهور فقهای سابق بر شیخ انصاری نسبت داد که این مسئله به خصوص در کلماتشان هویدا است تا برخی از متأخرین. به سابقین می‌شود با خاطر جمعی، این نسبت را داد و گفت کلینی و امثالهم قائل به عدم مشروعیتند، و لذا اگر به کلینی نسبتی بدهیم که ایشان بهتان را جایز نمی‌ داند ولو این روایت را ذکر کرده چون اطلاق حرمت بهتان و کذب را فرموده و یکی از مستثنیات را مورد اهل بدع نفرموده پس بنابراین کلینی قائل به حرمت بهتان بوده است.

قائنی با بیان اینکه از کتاب کافی، فتوای کلینی فهمیده می شود، گفت: بحث اهل بدعت مبتلابه است؛ چه در زمان ائمه معصومین و چه زمان حاضر، بسیار مصادیق خارجی داشته است. اگر مشروعیت بهتان به اینها، حکم فقهی شیعی و مکتب اهل بیت می بود، وضوح مشروعیت این از وضوح مشروعیت غیبت فاسق اوضح بود درحالیکه اینگونه نیست.

وی اظهار داشت: مرحوم خوئی این روایت را به عنوان یکی از اموری که به واسطه ملاک تزاحم  مجاز می تواند قرار گیرد، مطرح کرده است. تا جایی ایشان به روایت داود بن صرحان به عنوان سند استثنا متعرض نشده است که می گوید این روایت هم پس از اطلاق روایات حرمت بهتان است.

این استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: مرحوم خوئی این روایت را تلقی موازین تزاحم و غیرتزاحم می داند و لذا یا به این روایت عمل نمی کند یا این روایت را به معنای بهتان نمی بیند.

وی افزود: تمام این شبهه و اشکال از اینجا سرچشمه گرفته که «باهتوهم» را به معنای بهتان گرفتیم. علامه مجلسی می گوید که «باهتوهم» به معنای بهتان زدن نیست.

قائنی اظهار داشت: حرمت بهتان مانند دیگر محرمات، از نظر فقه، قطعا استثناء دارد. آن جایی است که اگر بهتان نزنیم، کشته می شویم. اینجا حفظ خون دیگران از حفظ خون من واجب تر نیست و لذا اینجا بهتان جایز است.

به گزارش خبرنگار جماران، در پایان این نشست از کتاب «دشنام و بهتان» تقریرات درس خارج فقه حجت الاسلام والمسلمین سید حسن خمینی رونمایی شد.

منبع: جماران

کلیدواژه: افغانستان سهام عدالت لیگ برتر لیگ قهرمانان مقدماتی جام جهانی واردات خودرو ویروس کرونا موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ابوالقاسم علیدوست حکم شرعی دشنام حکم شرعی بهتان دشنام و بهتان افغانستان سهام عدالت لیگ برتر لیگ قهرمانان مقدماتی جام جهانی واردات خودرو ویروس کرونا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۷۰۵۷۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مسئولان قضایی با اهالی فن در موضوعات مختلف مشورت کنند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما،  حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای طی سخنانی در آیین تکریم و معارفه معاون اول قوه قضاییه اظهار کرد: آقای دکتر مصدق در طول بیش از ۳۰ سال خدمت در بخش‌های مختلف قوه قضاییه وسع خود را برای پیشرفت امور محوله گذاشتند.
رئیس قوه قضاییه در ادامه با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی و مدیریتی حجت‌الاسلام والمسلمین خلیلی معاون اول جدید دستگاه قضا بیان داشت: حجت‌الاسلام والمسلمین خلیلی شخصیتی است که تمام مراحل و مراتب قضایی را طی کرده و اهل تدبیر، نوآوری، تلاش، هماهنگی و مشورت است.
رئیس دستگاه قضا تصریح کرد: همه ما مسئولان قضایی باید توجه کنیم که عهده‌دار مسئولیتی خطیر و تکلیفی سنگین هستیم؛ لذا باید خیلی مراقبت کنیم و در انجام تکالیف، تلاش مضاعف داشته باشیم؛ گاهی ناچاریم از یک امر مباح نیز اجتناب کنیم.
رئیس عدلیه بیان داشت: توقعات به حقی از ما مسئولان قضایی وجود دارد لذا باید با صبر و حوصله و بردباری در برابر موانع و مشکلات بایستیم و امور محوله را به نحو احسن به پیش ببریم.
قاضی‌القضات اظهار داشت: ما در سمت‌ها و مسئولیت‌های قضایی باید بیش از دیگران به حُسن‌خلق توجه داشته باشیم و تمامی همکاران قضایی باید همواره تکریم ارباب رجوع و مراجعان را در زمره اولویت‌های خود قرار دهند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای بیان داشت: امروز بیش از اوقات دیگر به هماهنگی و همکاری نیازمندیم؛ در این راستا نباید از وجود اختلافات و به میدان آمدن افکار و نظریات و سلیقه‌های مختلف هراسید؛ این هنر ماست که با شنیدن اقوال مختلف، اَحسن آنها را انتخاب کنیم و با متخصصین و اهالی فن و انسان‌های خبره در موضوعات مختلف مشورت کنیم.
رئیس قوه قضاییه در پایان خاطرنشان کرد: تاکید من به مسئولان قضایی آن است که در نحوه تعامل با بخش‌های مختلف قوه قضاییه بر اساس تبیین و اقناع عمل کنند؛ چرا که پیشبرد برخی از امور و رفع برخی از مسائل صرفاً با رویکرد دستوری امکان‌پذیر نیست و باید پیوست‌های تبیینی و توجیهی نیز همراه دستور صادره باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصدق: طی مدتی که مسئولیت معاونت اول قوه قضاییه را عهده‌دار بودم، ارتباطات مستمر و خوبی را با مجلس و دولت برقرار کردیم
پیش از سخنان رئیس دستگاه قضا، حجت‌الاسلام والمسلمین «مصدق» طی سخنانی ضمن تشکر، قدردانی و طلب حلیّت از رئیس قوه قضاییه و مجموعه دستگاه قضایی، خدمت به مردم را مهمترین عبادت دانست و اظهار کرد: مفتخر هستم که حدود ۳۵ سال از عمر خود را در دستگاه قضایی و در راه ارائه خدمت به مردم صرف کردم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه همه ارکان قوه قضاییه در اجرای دقیق سند جدید تحول و تعالی دستگاه قضایی کوشا باشند، گفت: جا دارد از همه مسئولان و افرادی که در تنظیم و تدوین سند تحول و تعالی جدید قوه قضاییه نقش داشتند، قدردانی به عمل بیاورم.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصدق افزود: طی مدتی که مسئولیت معاونت اول قوه قضاییه را عهده‌دار بودم، ارتباطات مستمر و خوبی را با مجلس و دولت برقرار کردیم و جا دارد که در این راستا از آقای مخبر معاون اول دولت، وزیر دادگستری و هیئت رئیسه مجلس قدردانی کنم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به عملیات افتخارآمیز «وعده صادق» و تنبیه صهیونیست‌های متجاوز توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: طی روز‌های اخیر شاهد بودیم که همه مردم ایران از انجام عملیات وعده صادق که توسط سپاه انجام شد، احساس غرور کرده و به ایرانی بودن خود افتخار و مباهات کردند؛ به طور کلی از مجموعه نیرو‌های مسلح اعم از ستاد کل، ارتش، سپاه، فراجا و وزارت دفاع که برای کشور افتخارآفرینی می‌کنند قدردانی به عمل می‌آورم.
حجت‌الاسلام والمسلمین خلیلی: اگر ما امروز از تحول در دستگاه قضا سخن می‌گوییم و می‌خواهیم به نقطه مطلوب در قوه قضاییه برسیم
حجت‌الاسلام والمسلمین «خلیلی» نیز طی سخنانی در این مراسم، اظهار کرد: از خداوند متعال می‌خواهم که توفیق دهد تا بتوانم در مسئولیت معاونت اول قوه قضاییه، در جهت بسط و گسترش عدالت، منشأ اثر باشم.
وی ضمن قدردانی از اقدامات حجت‌الاسلام والمسلمین مصدق طی دو سال و نیم گذشته در مسئولیت معاونت اول قوه قضاییه گفت: ما باید از تجارب حجت‌الاسلام والمسلمین مصدق به نحو احسن استفاده کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین خلیلی افزود: همه ما باید توجه داشته باشیم که در طول دوران مسئولیت خود، نه تنها از ارتباط با خداوند متعال غافل نشویم بلکه دائماً این ارتباط را افزایش دهیم.
معاون اول قوه قضاییه همچنین گفت: اگر ما امروز از تحول در دستگاه قضا سخن می‌گوییم و می‌خواهیم به نقطه مطلوب در قوه قضاییه برسیم، باید ابتدا به این حقیقت بیرونی که می‌خواهیم تحول را به معنای واقعی کلمه در دستگاه قضایی اجرا کنیم، باور داشته باشیم.
وی ادامه داد: ضرورت دارد که همه ما دست به دست هم دهیم و تمام توان، ظرفیت، همبستگی، دلبستگی و انسجام خود را برای رسیدن به تحول و تعالی در دستگاه قضا و اجرا و عملیاتی‌سازی رهنمود‌های مقام معظم رهبری و تاکیدات رئیس قوه قضاییه به کار بگیریم.
حجت‌الاسلام والمسلمین خلیلی با بیان اینکه مسیر تحول و تعالی در دستگاه قضا که مسیری سخت و دشوار است را نمی‌توان به‌تن‌هایی طی کرد، گفت: امروز زمان کوتاه است و ضرورت دارد که همه ما با مشارکت جمعی، تمام تلاش خود را صرف کنیم تا به هدف بزرگ تحول و تعالی در دستگاه قضایی نائل شویم.
در پایان این مراسم، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه، آیین تکریم و معارفه معاون اول دستگاه قضا انجام پذیرفت.