به نقل از «ایمنا»

۳ شاخصه تاب آوری کلانشهر اصفهان

تاریخ انتشار: ۳۰ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۷۳۴۳۳۱

مفهوم شهر اسلامی بر تغییر ناپذیری اساس دین اسلام و ثبات چارچوبهای اصولی و ارزشی آن در کنار "انعطاف پذیری" شیوه‌های پیاده‌سازی متناسب با شرایط زمانی، مکانی، علم و فرهنگ و هنر بومی استوار است.

به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس چکیده مقاله‌ای از احسان خیام باشی، دکترای برنامه‌ریزی شهری و پژوهشگر حوزه تاب‌آوری در مدیریت بحران، پویایی نظام نهادی در شهرهای اسلامی به آنها «تاب آوری» بخشیده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این شهرها متکی بر مجموعه‌ای از روابط اجتماعی و واحدهایی با تنوع بالا بوده‌اند.؛ شهر مبتنی بر تعاملات شهروندان بوده، نه نهادها و این گرایش انسانی در اصل عمده وجوه کالبدی- فضایی شهر را شکل می‌داده است. تحقق این انعطاف پذیری متأثر از ماندگاری نقش انسان به جای نهادهای رسمی بوده و این انسان‌ها بودند که می‌توانستند خود را با شرایط متغیر و جدید انطباق دهند. علاوه بر این مطرح شدن هر نهاد و یا مسئله‌ای در قالب اسلامی، انعطاف را به شهرهای اسلامی بخشیده است. نه بدین علت که حتماً مسلمانان به همه مباحث شهری اشراف داشته‌اند، بلکه این بدین روی بوده است، که آنان از صورت‌هایی انتزاعی (در قالب دستورات و ارزشهای دین مبین اسلام) برخوردار بوده‌اند که حل تمامی مسائل در قالب آنها امکان پذیر می‌شد. جلوه‌های بروز این فرهنگ در شهرهای اسلامی ساخته شده طبقه متوسط، از دیرباز به یادگار مانده است.

مصادیق عینی این تاب آوری با بررسی گذشته و عملکرد شهرهای اسلامی در ابعاد مختلف کالبدی، فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی و نهادی به وفور به چشم می‌خورد. به عنوان نمونه می‌توان به ابداع و ساخت شبکه مادی‌ها در شهر اصفهان در دوران حکومت شیعی صفویه، که ضمن ایجاد شرایط مناسب توزیع آب رودخانه زاینده رود در جهت توسعه پایدار، در مهار سیلاب‌ها نیز نقش مؤثری از گذشته تا دوران معاصر داشته است، در بُعد ظرفیت کالبدی تاب آوری اشاره کرد. تدوین طومار شیخ بهایی در تقسیم عادلانه و اصولی آب زاینده رود در همین دوران نمونه‌ای از اقدامات ظرفیت ساز در بعد نهادی و حکمروایی تاب آوری با قانون‌گذاری مطلوب و اثر بخش است. گسترش کمی و کیفی هنر و صنایع دستی با اقدامات حمایتی از جمله معافیت‌های مالیاتی و گسترش تجارت و سفر با ساخت کاروانسراها در کنار رونق سنت حسنه وقف در تأمین نیازهای شهر، ارتقا چشمگیر ظرفیت اقتصادی تاب آوری را در بر داشته است، در کنار این تقید و تمسک مردم به شعائر دینی و مذهبی، برخورداری از فرهنگ غنی، مشارکت در اداره امور شهر و همزیستی مسالمت‌آمیز با اقلیت‌های دینی در این دوران را می‌توان از عوامل مبین وجود ظرفیت قابل ملاحظه در حوزه تاب آوری اجتماعی و فرهنگی بیان کرد.

در ادامه به اجمال نمونه‌هایی از تاب آوری کالبدی در کلانشهر اصفهان که میراث داری مطرح در حوزه شهرهای اسلامی- ایرانی است، معرفی می‌شود.

تأثیر میدان نقش جهان در تاب آوری اصفهان

این میدان بزرگ تاریخی که احداث آن به دوره صفویه بر می‌گردد، در مرکز کلانشهر اصفهان با برخورداری از خصوصیاتی نظیر «محلی برای تقویت تعاملات اجتماعی و برگزاری شعائر مذهبی در ارتباط با مساجد پیرامون و سایر مراسم در جهت تقویت روحیه همبستگی، در حوزه تاب آوری فرهنگی و اجتماعی»، با «فضایی جهت تأمین محیط باز پناه گرفتن و امداد و نجات ایمن در بروز سوانحی چون زلزله و نقش فضای ارتباطی بین راه‌های اصلی شهر و بازار، در زمینه تاب آوری کالبدی»، به عنوان «محلی برای تعامل نزدیک حکومت با مردم در تجمعات عمومی و تمرکز نهادهای حکومتی در اطراف میدان در خصوص تاب آوری نهادی» و با ایجاد «مکانی برای رونق اقتصادی و داد و ستد در حاشیه میدان و اتصال ورودی‌های اصلی شاهراه اقتصادی شهر (بازار) به میدان، در قالب تاب آوری اقتصادی» بسیار تأثیرگذار بوده است. که در حال حاضر نیز عمده این خصوصیات همچنان باقی است.

اصفهان با مادی‌ها تاب آور شده است

مادی‌ها به صورت کانال‌های وسیع در بالادست از رودخانه جدا شده و با شیب یک در هزار پس از طی چند کیلومتر به زمین‌های آبخور رسیده و در این قسمت با جوی‌های کوچک در سطح زمین می‌گردند. مادی‌ها با بناها، سازه‌ها و شیب اراضی همجوار از نظر بصری، معماری و کاربری متناسب بوده و در برخی از بناهای عمومی (به جز حمام‌ها)، به درون بنا وارد و جریان آب در حیاط درونی بنا جاری می‌شد. در برخی محلات هر چند خانه‌ها گشایشی بر مادی‌ها نداشتند، ولی جریان آب از طریق مادی در تمام گذرها جاری و از این طریق شهری با فرم‌های معماری ارگانیک و طبیعی پدید می‌آمد. مادی‌ها همچون شریانی منظم و گسترده جریان آب را در سطح شهر مدیریت و موجب شکل گیری فضاهای سبز زیبا و رشد درختانی انبوه می‌شد، که این عرصه هم اکنون نیز به منزله باغ‌های کوچکی در جای جای شهر اصفهان مشاهده می‌شود. مادی‌ها با انتقال آب به فواصل دورتر از رودخانه همواره موجب تقویت سفره‌های آب زیرزمینی می‌شدند. مادی‌های نه تنها در توزیع بلکه در جمع آوری روان آب‌ها و سیلاب‌ها و بهره گیری از نزولات نیز کارکردی مؤثر داشتند. مادی‌ها به همراه جوی‌های منشعب از آنها، مانند شبکه‌ای در سطح شهر گسترده شده و آب باران و برف را در مسیر مناسب هدایت می‌کردند و درنتیجه آب گرفتگی در معابر و گذرگاه‌های محلات به وجود نیامده و از اتلاف روان آب‌ها نیز جلوگیری می‌شد. همه این موارد بر افزایش تاب آوری اصفهان در ابعاد مختلف بویژه «کالبدی- فضایی»، «زیست محیطی» و حتی «اجتماعی» افزوده است.

کبوترخانه‌ها تاب آوری را افزایش داده است

کبوترخانه‌ها مانند بسیاری از مظاهر معماری ایران ناشناخته مانده‌اند، این در حالی است که این برج‌های زیبای کبوتر به عنوان زیرساخت تأسیسات کشاورزی در تمام سرای ایران از کناره‌های شرقی دریاچه ارومیه گرفته تا کویر یزد و میبد و برخی روستاهای نطنز و کاشان و از جنوب خراسان و طبس گرفته تا گوشه و کنار شهرها و آبادی‌های این سرزمین حضوری پیوسته داشته است، به طوری که تنها در حوالی اصفهان بیش از سه هزار برج زیبای کبوتر وجود داشته است. این سازه‌های چند منظوره هم به نوعی، موجب تقویت تاب آوری جوامع ایرانی بوده‌اند، چرا که ضمن تأمین منابع کیفی در دسترس و ارزان کود، موجب توسعه و رونق کشاورزی می‌شده و از سوی دیگر از تخم و گوشت کبوتران نیز بنا بر ضرورت بهره گرفته می‌شده است. علاوه بر این سازه‌ها خود نمونه‌ای از سازه‌های پایدار، اقلیمی، تاب آور و خلاق است.

کد خبر 535410

منبع: ایمنا

کلیدواژه: تاب آوری شهر شهر اصفهان اصفهان ميدان نقش جهان مادی های اصفهان کبوترخانه شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق شهرهای اسلامی شهر اصفهان تاب آوری مادی ها سازه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۷۳۴۳۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مخبر: باید برای تقویت انگیزه مادی و معنوی معلمان تلاش کنیم

به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، دومین جلسه ستاد هماهنگی و پشتیبانی اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش عصر امروز به ریاست معاون اول رییس جمهور برگزار شد.

محمد مخبر در این جلسه با گرامیداشت یاد شهید مرتضی مطهری و روز معلم اظهار داشت همه ما مدیون تلاش‌ها و زحمات معلمان هستیم و تمامی پیشرفت‌ها و دستاورد‌های کشور آثار خدمات و زحمات معلمین است.

مخبر با تأکید بر اینکه باید از انگیزه‌های مادی، معنوی و شغلی معلمان مراقبت شود خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم در برنامه‌های آموزش و پرورش موفق باشیم ابتدا باید برای تقویت انگیزه معلمان تلاش کنیم چرا که این عزیزان در حقیقت مجری تصمیمات و برنامه‌ها برای آموزش و پرورش دانش آموزان هستند.

وی همچنین بر ضرورت بکارگیری روش‌های نوین آموزشی و تربیتی تأکید کرد و گفت: لازم است از روش‌های جدید و بروز در حوزه آموزش برای تحقق اهداف آموزش و پرورش استفاده کنیم.

معاون اول رییس جمهور در ادامه با اشاره به گزارش‌های ارائه شده در جلسه در خصوص بازماندگان از تحصیل گفت: جذب بازماندگان از تحصیل نیازمند مشارکت و حضور فعالانه مردم و خیرین کشور است و با اتکا به این ظرفیت بزرگ می‌توانیم گام‌های مؤثری در جهت جذب بازماندگان از تحصیل برداریم.

معاون اول رییس جمهور آموزش و پرورش را موتور پیشران کشور توصیف کرد و با تأکید بر اینکه دستیابی به پیشرفت و توسعه بدون توجه به آموزش و پرورش تصوری خام و نادرست است، از وزیر آموزش و پرورش خواست گزارشی جامع و دقیق از آمار بازماندگان از تحصیل تدوین شود و آیین نامه‌های مرتبط با انسداد بی سوادی هر چه سریع‌تر نهایی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش وارد مرحله اجرا شود.

وی افزود: به هر میزان که در بخش آموزش و پرورش هزینه کنیم در حقیقت نوعی سرمایه گذاری است که بهره وری بسیار بالایی دارد چرا که هیچ سرمایه گذاری تا این حد توجیه اقتصادی ندارد.

معاون اول رییس جمهور همچنین با اشاره به اقدامات و برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش در جهت مهارت آموزی، کار‌های انجام شده را مثبت ارزیابی کرد و گفت: توجه به اوقات فراغت دانش آموزان موضوعی بسیار پراهمیت بشمار میرود و مهارت آموزی یکی از بهترین ابزار‌ها برای پرکردن اوقات فراغت و رشد دانش آموزان است.

در این جلسه که وزیر آموزش و پرورش، وزیر دادگستری، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، رییس سازمان امور اداری و استخدامی، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رییس سازمان تبلیغات اسلامی حضور داشتند، گزارشی از ۶ پروژه ملی در راستای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ارائه شد و اقدامات صورت گرفته در راستای مهارت آموزی و انسداد مبادی بی سوادی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

در این نشست همچنین راهکار‌های جذب بازماندگان از تحصیل، شناسایی دلایل دوری از مدرسه، جلوگیری از ترک تحصیل دانش آموزان و انسداد مبادی بی سوادی مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد وزارت آموزش و پرورش به همراه دستگاه‌های مرتبط برنامه‌ای جامع برای جذب بازماندگان از تحصیل و انسداد مبادی بی سوادی تدوین و در جلسه آتی ارائه کند.

همچنین در این جلسه مقرر شد آیین نامه‌های مرتبط با سند تحول بنیادین آموزش هر چه سریع‌تر تدوین شود به نحوی که وظایف دستگاه ها، برنامه مشارکت مردم و خیرین و سایر جزئیات مربوطه در آن لحاظ شود.

انتهای پیام/