به نقل از «ایرنا»

خوشنویسی معاصر، مولف و پدید آورنده حرکت جدید ندارد

تاریخ انتشار: ۱ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۷۴۶۳۲۹

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، چهارمین نشست مجازی «تجسم» با موضوع خوشنویسی نسبت امروز با دیروز برگزار شد.

در این برنامه شمس‌الدین مرادی، خوشنویس و کارشناس ارشد ارتباط تصویری به گفتگو با علیرضا هاشمی‌نژاد خوشنویس و پژوهشگر پرداخت. 

در ابتدای این نشست مرادی درباره نسبت خوشنویسی امروز با گذشته پرسید: ما در دوره معاصر، کجای تاریخ خط ایرانی هستیم؟
علیرضا هاشمی‌نژاد در پاسخ گفت: ما باید یک تحلیلی از تاریخ خوشنویسی داشته باشیم و در این زمینه پژوهش‌هایی انجام شده باشد تا بتوانیم ارزیابی دقیقی از این ماجرا داشته باشیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما هنوز این اتفاق نیفتاده و  هنوز تاریخ تحلیلی خوشنویسی به معنای واقعی ننوشتیم. در ارزیابی من به طور کلی، بستگی دارد که زمان معاصر را چه تعریف کنیم. ۱۰۰ سال اخیر، ۴۰ یا۵۰ سال اخیر. این‌ها با یکدیگر متفاوت است. در مجموع ما در یکی از دوره‌های درخشان تاریخ خوشنویسی، بر اساس مولفه‌های مشخص، به سر نمی‌بریم. بلکه دوره‌ای است که ویژگی‌هایی دارد اما در مقایسه با قرن ۸، نیمه دوم قرن ۹، نیمه اول قرن ۱۰ و نیمه دوم قرن ۱۳ این دوره را چندان درخشان ارزیابی نمی‌کنم. 

خوانش خوشنویسی در گذشته و امروز تفاوت دارد
وی افزود: طبیعتا از نظر تعداد کسانی که به خوشنویسی می‌پردازند، ممکن است کثرتی را در این دوره داشته باشیم، اما به این معنی نیست که در کیفیت و کمیت هم به تناسب رشد کرده باشیم. در گذشته خوشنویسی به عنوان یک فن و شغل محسوب می‌شد و امروزه یک هنر است. در گذشته خوشنویسی در ارتباط با یک نیاز اساسی و واقعی تعریف می‌شد و کسی که خوشنویسی می‌کرد این امکان را نداشت که به عنوان تفنن این کار را انجام دهد. امروزه خوشنویسی نیاز اساسی نیست و اگر آن را از فنون جامعه حذف کنیم، خللی آنچنانی ایجاد نمی‌شود. همچنین خوانش اثر در گذشته و امروز نیز تفاوت دارد. بنابر این کثرت امروز برای مثال در مقایسه با دوره اواخر قاجار، قابل مقایسه نیست. از نظر کثرت با توجه به مولفه‌ها و محدوده جغرافیایی، یکی از دوره‌های موفق در گرایش به خوشنویسی را داریم.

هاشمی‌نژاد با اشاره به هنر خوشنویسی در مفهوم عام عنوان کرد: وقتی شما با تاریخ می‌خواهید مقایسه کنید، باید مسائل دیگری نیز در نظر گرفته شود. ما در دوره پسامدرن هستیم و تاریخ خوشنویسی ما در دوره پیشامدرن است. یعنی ارزیابی باید طور دیگری باشد. تعریف خوشنویسی به عنوان یک پدیده در گذشته با امروز بسیار متفاوت بوده، بنابراین رویکردی که امروز ما به خوشنویسی داریم، رویکرد متفاوتی است. متاسفانه خوشنویسی از این منظر سعی می‌کند در تداوم حرکت، بخشی از خوشنویسی کلاسیک باشد. اما اگر اتفاقات درون فضای هنر خوشنویسی را بررسی کنیم، تحولاتی که در قرن ۸ رخ داد بسیار مهم و عظیم است. تحولاتی که در نیمه دوم قرن ۹ و نیمه اول قرن ۱۰ در خط نسخ، نستعلیق و ... اتفاق می‌افتد ما را با تعداد هنرمند مولف و بنیان‌گذار مواجه می‌کند. در اوایل دوره قاجار یک بازگشت داریم که به دوره صفویه می‌رسد که باعث تحول شگرفت در نیمه دوم قرن ۱۳ می‌شود. از این منظر در خوشنویسی معاصر این تحولات را نداریم و نتوانسته‌ایم مولف و پدیدآورنده حرکتی جدید باشیم.

خوشنویسی هنری هندسی است که خلاقیت در آن محدود می شود

خوشنویس و پژوهشگر توضیح داد: ما در خوشنویسی با یک هنر شمایل‌نگارانه مواجه نیستیم، با یک هنر هندسی روبه‌رو هستیم که خلاقیت در آن در محدوده تنگی که مبتنی بر قواعد است صورت می‌گیرد. همه این خطوط یک ظرفیتی تکاملی داشتند. یکی از نکات مهم در تحول خطوط این است که در آن دوره خاص چه قالب و ذهنیتی بر خوشنویسی حاکم است. برای مثال در دوره میرعلی هروی یعنی اوخر دوره تیموری و اوایل دوره صفوی و تا وقتی که به نزدیک دوره میرعماد می‌رسیم، آنچه بر ذهنیت خوشنویسی حاکم است، کتابت است. بنابراین ما تکامل را هم در همان قالب می‌بینیم. 
در بخش دیگری از این نشست، علیرضا هاشمی‌نژاد درباره خط نستعلیق گفت: چندین عامل در پیدایش این خط در ایران اهمیت دارند، یکی شاهنامه‌نگاری و توجه به ظرفیت خط نسخ در نوشتن متون فارسی که از اویل قرن ۷ و ۸ شروع می‌شود. دوره تکامل نستعلیق با دوره تکامل تعلیق همزمان است، بنابر این با نسخ و تعلیق با هم ترکیب نشدند و نستعلیق از درون نسخ آمده است. 

وی با اشاره هویت‌یابی هنرمندان اظهار کرد: اولین نقاشی که کارش را میان نقاشان ایرانی امضا می‌کند، جنید بغدادی است. او تقریبا هم دوره اتفاقی است که در رنسانس اروپا می‌افتد که نمی‌توانیم برایشان دنبال ارتباط مستقیم بگردیم. از این همزمانی‌ها بسیار است. درباره نستعلیق نیز به احتمال قریب به یقین می‌گویم که این جریان را باید در تحولات داخل خوشنویسی در ایران بیشتر ردیابی کرد.

چهارمین نشست مجازی «تجسم» با موضوع خوشنویسی نسبت امروز با دیروز، یکشنبه ۳۰ آبان ماه در صفحه اینستاگرام خانه هنرمندان ایران با حضور علیرضا هاشمی‌نژاد خوشنویس و پژوهشگر ایران به میزبانی شمس‌الدین مرادی، خوشنویس و کارشناس ارشد ارتباط تصویری برگزار شد. 

برچسب‌ها هنرهای تجسمی خانه هنرمندان ایران خوشنویسی

منبع: ایرنا

کلیدواژه: هنرهای تجسمی خانه هنرمندان ایران خوشنویسی هنرهای تجسمی خانه هنرمندان ایران خوشنویسی علیرضا هاشمی نژاد نیمه دوم قرن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۷۴۶۳۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

استاد مجتهدی هم معلم و هم مولف بود

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم امروز (دوشنبه) در آیین گرامیداشت مقام استاد کریم مجتهدی به نام یک عمر معلم اظهار داشت: استادان معمولا دو وجه تحقیق و تالیف و تدریس و تعلیم دارند و در یکی از وجوه قوی هستند، اما استاد مجتهدی در هر دو وجه بسیار قوی بود و به این دلیل توانست جریان فکری راه بیاندازند.

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: استاد مجتهدی به دلیل تعلق خاطر زیادی که به فرهنگ ایرانی و اسلامی داشت، مشکل بحران هویت را مد نظر قرار داد.

نجفی گفت: استاد مجتهدی نگاهی عمیق داشت و این نگاه باعث می‌شد انقلاب و شرایط فعلی را بهتر درک کند. وی معتقد بود می‌توانیم از فرهنگ خود سوال بپرسیم ولی جواب باید از فرهنگ خودمان باشد.

وی افزود: استاد مجتهدی معتقد بود غرب شناسی واجب و غرب زدگی حرام است.

استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این مراسم گفت: در مطالعات تطبیقی چند اندیشه یا نظریه علمی با استفاده از روش‌های مختلف مقایسه می‌شود تا شباهت و تفاوت‌های نظریه‌ها را بشناسیم. معمولا فلاسفه به مطالعه تطبیقی فلسفه‌هایی که هر کدام به جهان‌های علمی مختلفی تعلق دارند، علاقه نشان نمی‌دهند. عده‌ای معتقدند مقایسه ممکن است ولی سودمند نیست.

حجت الاسلام رضا غلامی ادامه داد: استاد مجتهدی را به عنوان فیلسوف منتقد و نقاد فرهنگ غرب می‌شناسیم. البته با اینکه خود را متخصص فلسفه غرب می‌دانست، مطالعات مفصلی در اشراقی و صدرایی داشت و به طور طبیعی بنابراین ساختار فلسفه اسلامی را هم می‌شناخت.

وی با اشاره به کتاب «فلسفه و فرهنگ» نوشته دکتر مجتهدی گفت: وی در این کتاب فیلسوفان مختلف را از جهان‌های مختلف گردهم آورده و سخنان آنها را بیان و نقد کرده است.

غلامی گفت: استاد مجتهدی نگاه از بیرون به فلسفه اسلامی داشتند و برداشت‌های نو و بدیعی از فلسفه اسلامی ارایه داد. در این ارایه گاهی با شوق انگیزی دیدگاه‌های سهروردی را طرح می‌کند و همین بدیع نگری به فلسفه صدرایی هم مشاهده می‌شود.

وی گفت: ادامه اقدامات استاد مجتهدی به نفع هر دو فلسفه اسلامی و غرب است و این تلقی از مدرنیستم که در تعارض کامل با سنت است، تلقی درستی نیست و از رویکرد کاریکاتوری به غرب و غرب مدرن نشات می‌گیرد.

استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: مطالعات تطبیقی بیش از همه فرصت رشد فلسفه اسلامی و بازشدن پنجره‌های تازه به روی فلسفه اسلامی را فراهم می‌کند و فرصت‌های نوآوری را در فلسفه اسلامی به وجود می‌آورد.

وی نتیجه گرفت: فلسفه اسلامی حتی در جهان خود که جهانی آسمانی است و نه جهانی زمینی، از رشد لازم باز مانده است.

غلامی در پایان گفت: حتی نوآوری‌های علامه طباطبایی در فلسفه به دلیل مواجهه ایشان با جهان فلسفه‌های غربی است که بعد از ایشان فلاسفه اسلامی چنین مواجهه‌هایی ندارند و شاهد نوآوری‌های بیشتر هم نبودیم.

انتهای پیام/