به نقل از «مشرق»

۲ عامل اصلی ایجاد بحران مدیریتی آب

تاریخ انتشار: ۷ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۷۹۰۷۱۸

یک کارشناس منابع آب با اشاره به اینکه اصلاحات ارضی و دستورالعمل استانی شدن مدیریت منابع آب در کشور ریشه مشکلات فعلی آب در کشور است نسبت به اتخاذ تصمیمات سطحی و ایجاد تنش‌های بیشتر هشدار داد.

به گزارش مشرق، بدون شک یکی از مهمترین اتفاقات روزهای گذشته مطالبه مردم اصفهان برای جاری شدن آب در بستر زاینده‌رود بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هرچند این اعتراضات با موج‌سواری سوءاستفاده‌کنندگان همراه شد ولی نباید مطالبه اصلی مردم و کشاورزان اصفهانی فراموش شود.

بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رود فلات مرکزی کشور از سال ۷۹ به یک رودخانه فصلی تبدیل شد و مشکلاتی را برای کشاورزان منطقه ایجاد کرد. البته باید توجه داشت هنگامی که وضعیت چنین رودخانه بزرگی در بلندمدت و در پی مدیریت ناصحیح دچار تنش می‌شود راه‌حل کوتاه‌مدتی برای آن وجود ندارد و هرگونه میانبری برای حل آن می‌تواند با اعتراض سایر مردم همراه شود و این کلاف حکمرانی آب را پیچیده‌تر می‌کند.

در همین راستا حمید سینی‌ساز، کارشناس منابع آبی گفت: آنچه در اصفهان بروز پیدا کرد، بیرون‌زدگی یک کوه یخ بود که طی سال‌ها قسمت اعظم آن از چشم عموم مردم پنهان بود، ولی به‌دفعات توسط برخی کارشناسان پیش‌بینی و هشدار داده می‌شد.

وی افزود: این اتفاقات نه به‌خاطر وقوع یک بحران (بحران به معنای یک واقعه ناگوار ناگهانی) بلکه ناشی از بی‌توجهی بلندمدت مسئولین کشور به الزامات و ابتدائیات مفهوم «توسعه اقتصادی» است. توسعه‌ای که نه هماهنگ با برنامه یا پازلی بزرگ و کلان؛ بلکه آلوده به رقابت‌های سیاسی و منطقه‌ای قرار گرفته و ریشه در فرهنگ غلط عمومی مدیران و مسئولان کشور دارد.

این کارشناس منابع آب در تشریح فرهنگ غلط عمومی مدیران گفت: این فرهنگ، فرهنگی است که کوچ دادن و ایجاد انگیزه برای مهاجرت در مردم و اسکان جمعیت در نقاط خشک و کم‌آب را تعبیر به توسعه آن منطقه کم‌آب می‌کند، اما عکس آن، یعنی ایجاد انگیزه برای مهاجرت و اسکان جمعیت در نواحی پرآب را به هزار و یک علت نشدنی، بازی با سرنوشت مردم، هزینه‌بر و غیرعقلانی می‌داند.

به گفته این کارشناس منابع آبی فرهنگی که جابجایی هرچند تدریجی مشاغل صنعتی آب‌بر از دشت‌های دارای مشکل کم‌آبی به کنار سواحل را معادل نابودی اشتغال و معیشت معرفی می‌کند؛ اما غیرقابل کشت شدن اراضی دارای سابقه هزاران ساله در کشاورزی و در نتیجه آوارگی شغلی هزاران کشاورز را نه! فرهنگی که در آن ایجاد نمادهایی بزرگ در چشم عوام مانند کارخانه، سد، پتروشیمی، نیروگاه، تونل انتقال آب و … به کارهایی زیربنایی مانند احیا قنوات، تغذیه آب‌خوان‌ها، بهبود کیفیت هوا، به‌نژادی در ارقام گیاهی و جانوری و… ترجیح می‌دهد، زیرا کارهای دوم به اندازه کارهای اول دهان‌پرکُن و تضمین‌کننده «رأی» یا «حکم انتصاب» نیستند.

سینی‌ساز تأکید کرد: آنچه در اصفهان و قبل از آن در خوزستان بروز پیدا کرد یک «بحران مدیریتی» در آب است و تکرار آن در سایر مناطق کشور نیز به‌هیچ‌وجه دور از انتظار نیست.

۲ عامل عینی در ایجاد بحران در مدیریت منابع طبیعی

وی ادامه داد: این مناقشات از آنجا نشأت گرفته که متأسفانه با اعمال سیاست‌های غلط مدیریتی در کشور، به مردم این باور و اعتقاد القا شده که اگر خودشان به تنهایی یا با کمک مسئولین محلی و منطقه‌ای‌شان، از خوان منابع طبیعی کشور برای خود زودتر سهمی بر ندارند، حتماً این سفره توسط افراد مشابه دیگر در سایر نقاط هم‌جوار برچیده خواهد شد. این وضعیت اسف‌بار که در مقام تشبیه چیزی از تلاشی دیوانه‌وار در راستای سوراخ کردن کشتی زیر پای همه‌ی مملکت کم ندارد، زاییده دو اتفاق تاریخی در کشور است. نخست اصلاحات ارضی و دوم دستورالعمل استانی شدن مدیریت منابع آب کشور.

سینی‌ساز در تشریح عوامل ذکر شده گفت: در اصلاحات ارضی (یا به طور صحیح‌تر، اصول انقلاب سفید که از دهه ۴۰ با اصلاحات ارضی آغاز شد)، اختیارات مدیریتی بر آب و سایر اقسام منابع طبیعی از مردم گرفته و در دولت متمرکز شد.

وی ادامه داد: همین امر کفایت می‌کرد که مدیر جدید (دولت) که به اندازه مدیران قدیم، تجربه کافی در اداره منابع طبیعی کشور نداشت و همزمان آلوده به فساد اداری و دیوان‌سالاری‌های عریض و طویل بود، تصمیماتی به دور از عقلانیت و به دور از عدالت اجتماعی در مدیریت آب اخذ کند که موجبات برافروخته شدن انگیزه تقابل‌جویی از سوی مردم فراهم آید.

وی گفت: مردمی که تا پیش از آن صیانت از منابع طبیعی را دغدغه خود می‌دانستند، بابت عصبانیت و سرخوردگی ناشی از الصاق برچسب‌هایی از جنس «بهره‌بردار غیرمجاز» و «عنصر مخرب محیط‌زیست» از سوی مدیر جدید، آرام‌آرام تبدیل به افرادی شدند که تنها راه چاره را در تقابل‌جویی با دولت و زنده کردن امکاناتی دیدند که جز حقوق اولیه خود می‌پنداشتند. امکاناتی که اگر مردم خود برای تصاحب و فراهم آوردن آن اقدام نمی‌کردند، دولت آن را به بخش‌های دولتی زیرمجموعه خود یا به افراد دارای رانت ارتباط با دولت می‌داد و آنها محروم می‌ماندند. منابع آب‌های زیرزمینی، مصداق بارز امکانات یادشده است.

سینی‌ساز با اشاره به عامل دوم اظهار داشت: چهل سال بعد و در دهه هشتاد، ضربه مهلک دوم بر پیکره آب کشور وارد آمد. جایی که به موجب لایحه دولت و تصویب مجلس، تقسیمات مدیریت آب کشور از مرزهای مبتنی بر حوضه‌های آبریز (یا به قول عده‌ای دیگر حوضه‌های آبخیز) به مرزهای سیاسی و منطبق بر استان‌ها تغییر پیدا کرد. این اتفاق، اگرچه در ظاهر آنچنان وحشتناک به‌نظر نمی‌آید و شاید حتی نوید چالاکی و پویایی تصمیم‌گیری در مدیریت آب کشور را القا کند، اما باعث سرایت پیدا کردن بیماری «رقابت منفی» توضیح داده شده پس از اصلاحات ارضی، از مردم به مسئولین و مقامات منطقه‌ای نیز شد. مسئول واحد بالادست تا پایین‌دست منابع آب یک حوضه آبریز تبدیل به دو یا سه مسئول شده بود که بر سر همان منابع آب با یکدیگر رقابت می‌کردند و هرکدام ارتقا درجه و سطح کفایت و لیاقت مدیریتی و سیاسی خود در نظر مردم منطقه خود را به حجم آب تصرف‌کرده یا به عبارتی میزان پروژه‌های اقتصادی و اشتغال ایجاد شده می‌دیدند.

راهکارهای فعلی ماحصل شرایط و ریشه‌یابی علل بروز وضع موجود است / دور باطل «انتقال آب بیشتر - مهاجرت بیشتر»

این کارشناس منابع آب در ادامه گفت: راهکارهای که در حال حاضر ارائه می‌شود عموماً ماحصل تحلیل شرایط و ریشه‌یابی علل بروز وضع موجود است. اگر تحلیل درستی از چرایی آنچه تاکنون به وقوع پیوسته، صورت نگیرد، راهکارها ممکن است گاهی نه‌تنها راهگشا نباشند، بلکه خود تبدیل به آخرین حلقه از سلسله معضلات و مشکلات شوند. در نظام مدیریت تماماً دولتی آب کشور که پس از اصلاحات ارضی پایه‌ریزی شد، همواره یکی از آسان‌ترین گزاره‌ها برای توجیه وضعیت توسط مدیران، گزاره‌هایی از جنس «مردم مقصرند!» بوده است.

وی افزود: این مردم گاهی کشاورزان‌اند، گاهی دامداران؛ یک روز صیادان‌اند و روز دیگر کارگران. آنچه در این بین معمولاً هیچگاه اتفاق نمی‌افتد، زدن یک سوزن به خود توسط مسئولین است. راهکارهایی که برای حل چالش‌های آبی حوضه زاینده‌روز مطرح می‌شود، عموماً متأثر از عدم تحلیل درست ریشه‌ها و بعضاً دارای رنگ‌وبوی جوالدوز زدن به مردم و مقصر جلوه دادن آن‌هاست. اینکه برای رفع مشکلات آبی اصفهان، به منابع آب مناطق دیگر دست‌اندازی شود و آب به اصفهان منتقل شود، هرچند که آب انتقال یافته از دریا شیرین شده و آورده شود، باز هم در راستای افزودن بر حلقه‌های زنجیره مشکلات و معضلات است.

سینی‌سار با بیان اینکه پیامد انتقال آب از سرشاخه‌های کارون یا از دریا یا از هر جای دیگر بارگزاری جمعیت بیشتر در اصفهان و سایر دشت‌های فلات خشک مرکز کشور را به همراه خواهد داشت، افزود: این جمعیت بیشتر در آینده‌ای نه‌چندان دور، نیاز بیشتری به توسعه بهداشت، صنعت، کشاورزی و … خواهند داشت و همه اینها یعنی نیاز آب بیشتر و بیشتر! درحالی‌که اگر از اول، قطب‌های جمعیتی را در مناطق دارای استعداد آبی قرار می‌دادیم و توسعه پیدا نکردن مناطق خشک و نیمه‌بیابانی مانند اصفهان، به‌مثابه لکه ننگی بر دامن مسئولین این استان تلقی و تعبیر نمی‌شد، امروز وارد چنین دومینو و دور باطل «انتقال آب بیشتر - مهاجرت بیشتر» نمی‌شدیم.

منبع: مهر

منبع: مشرق

کلیدواژه: بازار خودرو اصلاحات ارضی زاینده رود اصفهان آب کارشناس منابع آب اصلاحات ارضی منابع طبیعی انتقال آب سینی ساز منطقه ای آب کشور

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۷۹۰۷۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اختصاص ۱۰ هزار میلیارد ریال از بودجه مدیریت بحران کشور به استان ایلام

ایسنا/ایلام رییس سازمان مدیریت بحران کشور یا بیان اینکه مشارکت مردم اساس قدرت جمهوری اسلامی در مواقع بحران‌هاست، گفت: ایلام از استان‌های شاخص در مدیریت بحران است.

محمدحسن نامی، معاون وزیر و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور امروز جمعه، ۷ اردیبهشت‌ در نشست ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان ایلام، گفت: ۱۰ هزار میلیارد ریال از محل بودجه مدیریت بحران کشور برای استان ایلام مصوب شد و اختصاص یافت.

وی افزود: مشارکت مردم اساس قدرت جمهوری اسلامی در مواقع بحران‌هاست و در پیشگیری از تلفات در مواقع بحران هر قدر مردم بیشتر مشارکت داشته باشند به آن اندازه، خسارت و تلفات کاهش می‌یابد.

وی با بیان این‌که ایلام از استان‌های شاخص در مدیریت بحران به ویژه مدیریت سیلاب بود، یادآور شد: امسال از نظر میزان نزولات جوی و بارش، ۱۴ میلیمتر بیش از سال ۹۸ بود که در سال ۹۸ خسارات جانی و زیرساختی و مالی زیادی وارد شد.

 نامی با تاکید بر رفع مشکل نخاله‌های ساختمانی و پسماندها در حاشیه جاده و مسیرها، یادآورشد: نیازمند هستیم در کنار کار جهادی شهرداران، مردم نیز بیشترین مشارکت را در این حوزه داشته باشند.

وی تصریح کرد: قرارگاه مردم‌نهاد در سازمان مدیریت بحران نهاد تشکیل شده که همه سازمان‌های مردم نهاد در آن قرار می‌گیرند و با فعالیت این قرارگاه تلاش می‌کنیم که مشارکت مردم در مدیریت و پیشگیری از بحران بیشتر شود.

معاون وزیر و رییس سازمان مدیریت بحران کشور با تاکید بر این مطلب که کل صنایع باید از پساب‌ها استفاده کنند، گفت: این مهم در قانون بودجه ۱۴۰۳ هم دیده شده و لازم اجرا است.

نامی اضافه کرد: پیوند و هماهنگی خوبی بین مدیران و استاندار ایلام وجود دارد که یک اصل بسیار مهم و پرفایده است و در مواقع بحران می‌تواند بسیار مهم و اثرگذار باشد. 

حسن بهرام‌نیا، استاندار ایلام نیز در این نشست، گفت: مطالبات مردم پایین دست‌ سد سیمره  باید پرداخت شود.

وی افزود: در قانون، مالکیت ساکنان روستاهای پایین‌دست سد سیمره محترم شمرده شده و دولت هیچ دخل و تصرفی در آن ندارد که باید مدیر سد سیمره نسبت به کارشناسی و سپس پرداخت مطالبات ساکنان بالادست و پایین‌دست از جمله روستای تلخاب اقدام کند. 

بهرام‌نیا ادامه داد: در آخرین نشست مقرر شد در قالب نهضت ملی به ساکنین روستای تلخاب زمین و اقدام به ساخت مسکن شود.

نماینده عالی دولت در استان ایلام بیان داشت: یکی از مطالبات مهم استان بحث پسماند است که در این حوزه باید بیشتر کار کنیم که محل پسماند در شهر ایلام، مهران، ایوان و ملکشاهی و استان مشخص شود. 

وی یادآور شد: به مدیران متولی حوزه پسماند اخطار می‌دهیم که وضعیت خوبی در این حوزه نداریم چرا که بی‌توجهی به حوزه پسماند زیبنده استان ایلام نیست.

استاندار ایلام تاکید کرد: معاون محترم عمرانی استانداری، فرمانداران و شهرداران ایلام، ملکشاهی و مهران به‌صورت مستقیم برای ایجاد محل پسماند وارد عمل شوند.

وی بیان داشت: سرمایه‌گذاری، هم‌افزایی و تعامل مردم و جدیت مدیران دستگاه‌های مرتبط در این حوزه بسیار ضروری است.

دکتر بهرام‌نیا تصریح کرد: به معدود شهروندانی که حقوق شهروندی مردم را رعایت نکنند و پسماندهای خود را در حاشیه جاده‌ها و اطراف شهر رها می‌کنند اخطار می‌دهیم که برابر قانون با قانون‌شکنان برخورد می‌شود.

وی با قدردانی از مشارکت مردم برای داشتن شهری زیبا، گفت مردم برای داشتن شهری زیبا بیش از گذشته مشارکت کنند، به خاطر جلوگیری از رها شدن پسماند توسط برخی افراد، در بسیاری از  بلوارهای اطراف شهر ایلام از جمله بلوار شرقی شهر و میدان قرآن نیوجرسی نصب شد. باید در این حوزه فرهنگ‌سازی کنیم.

استاندار ایلام در پایان با بیان این‌که نهضت زیباسازی نمای بیرونی و داخلی ادارات در استان آغاز شده است، افزود: از مدیران دستگاه‌های اجرایی که در این راستا اقدام کردند، قدردانی می‌کنیم و اداراتی هم که تاکنون در این راستا اقدام نکردند، باید هر چه سریع‌تر نسبت به زیباسازی سردرب ادارات تحت مدیریت خود اقدام نمایند. هم‌چنین دستگاه‌های اجرایی که این عملیات را آغاز کردند عملیات زیباسازی سیمای بیرونی و درونی شهر را تسریع دهند. 

وی ضمن قدردانی از سازمان های مردم نهاد تاکید کرد: مساعدت و اعتبارات لازم  برای خرید تجهیزات و امکانات برای اطفای حریق به این استان اختصاص یابد. 

 انتهای پیام