به نقل از «مهر»

زن گمگشته تاریخ ماست/معنای حضور زن درجامعه نیاز به بازنگری دارد

تاریخ انتشار: ۲۶ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۲۳۰۴۶

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها - شیما فتورچیان: اصغر طاهر زاده متولد ۱۳۳۰ و دانش آموخته رشته زمین شناسی دانشگاه اصفهان است. وی به توصیه شهید بهشتی (ره) به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد و در کنار آن نیز مطالعات حوزوی را در قم دنبال کرد. در دوران مسئولیت‌های اجرایی مانند مدیرکل آموزش و پرورش و مدیر کل بنیاد شهید استان اصفهان، همواره دغدغه اصلی خود را توجه به فرهنگ عمیق و ناب اسلامی و فهم و ارائه دانسته است و هنگامی که احساس کرد مسئولیت اجرایی شرعاً برایش واجب نیست کار را به دیگری سپرد و خود به کار دینی پرداخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این راستا جلسات تفسیر قرآن و نهج البلاغه و شرح روایات معصومین را طرح ریزی کرد که تاکنون ادامه دارد و حاصل آن بیش از ۳۰ عنوان کتاب در زمینه معرفت شناسی است.

طاهرزاده عمدتاً تحت تأثیر حکمت متعالیه ملاصدرا و عرفان محی الدین است و امام خمینی (ره) و علامه طباطبایی (ره) و آیت الله جوادی آملی را نمونه خوبی از تفکر دینی و تحرک سیاسی اجتماعی می‌داند.

با توجه به شرایط عصر حاضر، باید به جایگاه زنان در بستر معرفت شناسی دینی توجه بیشتری کرد به ویژه اینکه در چند دهه اخیر این مساله حساسیت و اعتبار بیشتری یافته است. در تاریخ کنونی جهانی، زنان بیش از پیش نقش‌های فردی، اجتماعی و تاریخی را ایفا می‌کنند که این کنش آنان می‌تواند در تاریخ قدسی نیز تأثیر گذار باشد بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع و نگاه فلسفی و عرفانی متفاوت اصغر طاهرزاده به زنان، به سراغ او رفتیم تا در این خصوص گفت‌وگو کنیم که در دو بخش منتشر می‌شود و در ادامه بخش اول این مصاحبه را می‌خوانید.

آیا امروزه زن ایرانی دچار بحران است و اگر آری این بحران چه جنبه‌هایی دارد؟

بله، پیرو بحران هویتی که برای بشر مدرن پیش آمده، برای زنان ما نیز این بحران پیش آمده و طبیعی است که این بحران در زنان برجسته‌تر باشد و بنده در کتاب «زن؛ آن‌گونه که باید باشد» تا حدّی بدان پرداخته‌ام. عرض بنده این است که زن، گم‌گشته تاریخ ما است، به این معنا که زن نقش‌های بی‌حسابی می‌تواند به عهده بگیرد اما این مطلب را نه هنوز خودِ خانم‌ها باور دارند که چه اندازه مطابق این تاریخ و مطابق روح و روحیه این زمانه می‌توانند نقش‌آفرینی کنند و نه جامعه متوجه‌ی چنین امری شده است. جامعه‌ی ما هم هنوز باورش نیامده که خانم‌ها چه جایگاهی می‌توانند داشته باشند.

می‌دانیم که زن امروز دیگر مانند گذشته نمی‌اندیشد و از لحاظ سبک زندگی و حتی نوع نقش پذیری در خانواده متفاوت عمل می‌کند. با این وجود آیا فقه اسلام متناسب با زنان امروز نیاز به بازنگری ندارد؟

بله، شدیداً نیاز به بازنگری دارد به خصوص که معنای حضور زن در جامعه، با معنای حضور او در بیرون خانه نسبت به گذشته تفاوت اساسی دارد. امروزه بسیاری از ابعاد زندگی، بیرون از خانه و قبیله شکل می‌گیرد، در حالی‌که قبلاً این امور در خانه و قبیله بود. مشکل این‌جا است که هنوز عده‌ای در آن فضای تاریخی به زندگی و بخصوص به زن می‌نگرند.

اگر بخواهیم به سراغ وجوه تمایز برویم چه تفاوت‌هایی در زن امروز نسبت به زن دیروز هست؟ آیا می‌توان ارزش گذاری کرد؟ آیا می‌توان زن دیروز را نزدیک تر به زن ایده آل اسلامی دانست و یا زن امروز در مشی اجتماعی خود هویت اجتماعی زن کامل اسلام را در بر می‌گیرد؟

تاریخ جدید، بستر ظهور انسانی شده که می‌تواند در هر دو بُعد خود یعنی بعد نفس مطمئنه و بعد نفس امّاره رشد کند و از آن جهت که اگر زنان بخواهند در ابعاد متعالی خود رشد کنند، زمینه به خوبی فراهم است می‌توان گفت زنان ما امروز می‌توانند به ایده‌آل‌های متعالی خود نزدیک‌تر از زنان دیروز باشند و این قاعده ظرفیت تاریخ آخرالزمانی است.

آیا می‌توان نگاه متافیزیکال و گاهاً عاطفی اسلام به زن را به عنوان الگوی یک زن ایده آل به جامعه امروز عرضه کرد؟ جامعه چقدر پذیرای نگاه اسلام به زن است؟

اگر نگاه اسلام به زن را به صورتی که در متون دینی و سیره اولیای الهی مطرح است، به میان آوریم به نظر بنده همه زنان عالم متوجه چنین شخصیتی برای خود خواهند بود. متأسفانه اکثر زنان کشور ما که شیفته زنان غربی شده‌اند، به جهت آن است که آن نحوه «بودن» و اگزیستانسی که می‌توانند در این تاریخ برای خود داشته باشند را با آن‌ها در میان نگذاشته‌ایم به طوری که گمان می‌کنند زندگی ذیل اسلام با نوعی محدودیت نسبت به اهداف متعالی و عاطفی آن‌ها همراه است. به این نکته توجه کنید که حضرت امام خمینی «رضوان‌الله‌تعالی‌علیه» در وصیت‌نامه خود می‌فرمایند: «ما مفتخریم‏ که بانوان و زنان پیر و جوان و خرد و کلان در صحنه‌های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر، و همدوش مردان یا بهتر از آنان در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند؛ و آنان که توان جنگ دارند، در آموزش نظامی که برای دفاع از اسلام و کشور اسلامی از واجبات مهم است شرکت، و از محرومیت‌هایی که توطئه دشمنان و ناآشنایی دوستان از احکام اسلام و قرآن بر آنها بلکه بر اسلام و مسلمانان تحمیل نمودند، شجاعانه و متعهدانه خود را رهانده و از قید خرافاتی که دشمنان برای منافع خود به دست نادانان و بعضی آخوندهای بی‌اطلاع از مصالح مسلمین به وجود آورده بودند، خارج نموده‏اند»

در ادامه نسبت این واقعیت با نگاه دین آیا تحصیلات و اشتغال زنان که باعث کسب ارزش‌ها و نگرش‌های جدید شده است از نظرگاه اسلام مذموم است؟ اگر پاسخ منفی است چطور می‌توان نقوش فردی و خانوادگی را با نقوش اجتماعی زنان جمع بست؟

وظایف فردی زن در خانه، وجهی و بُعدی از ابعاد انسانیِ اوست و با توجه به تعریفی که امروزه از انسان به عنوان «شهروند» مطرح شده، زنان نیز در هویت اجتماعی خود، شهروند محسوب می‌شوند با نقشی که امروزه هر شهروند پیدا کرده است و شخصیت خود را در آن رابطه تعریف کرده است.

بسیار گفته می‌شود که ناهنجاری و عدم توازن در دین و فرهنگ باعث ایجاد بحران هویتی در زن امروز جامعه ما شده است. آیا می‌توان همیشه انگشت اتهام را بسوی غرب برد و تهاجم فرهنگی و مداخلات تبلیغاتی غربیان را مانع تجلی زن اصیل اسلامی و ایرانی دانست؟

مسئله، ابعاد مختلفی دارد مشکل اصلی آن است که هنوز عده‌ای از زنان ما، معنای حضور تاریخی خود را در «جهان بین دو جهان» به‌خوبی در نیافته‌اند. تاریخی که ما در آن هستیم، تاریخ مدرن است. به گفته نیچه؛ تاریخ مدرن، تاریخِ اراده‌ی معطوف به قدرت است حضور نرم زنان، در به فعلیت‌آوردنِ آن رسالت تاریخی انقلاب اسلامی است، که عبور از تاریخ اراده‌ی معطوف به قدرت و خشونت است و البته این کار بزرگی است که بیش از مردان، زنان باید نسبت به آن فکر کنند زیرا این کار با روح زنان بیشتر تناسب دارد. ممکن است زنان به جهت روحیه‌ای که دارند، حضور نرم داشته باشند اما در آن راستا رسالتی تاریخی برای خود احساس نکنند، بلکه تنها به عنوان انسان‌هایی عاطفی و دلسوز خود را معنا کرده باشند. در این صورت این خانم‌ها آن نقش مؤثری که مدّ نظر است، نخواهند داشت، زیرا با این رویکرد وارد صحنه‌ها نمی‌شوند. زنان ما، همیشه طوری عمل می‌کرده‌اند که خانواده‌ها حفظ می‌شدند، تقریباً هر خانواده‌ای در طول تاریخ حفظ شده، به جهت حضور نرم زنان بوده است. بنده در تجربه‌ی خودم این را به‌خوبی یافته‌ام که همیشه وقتی مادران ما متوجه‌ی نقش خود در حفظ خانواده بوده‌اند، آن خانواده با وجود مشکلات زیادی که برایش پیش می‌آمده، حفظ می‌شده، زیرا مادرِ خانواده متوجه‌ی نقش نرم خود بوده است. می‌گوئیم حضور نرم زنان،. زیرا شرایط طوری رقم خورده است که خواهران وظیفه خاصی را باید به عهده گیرند که دقیقاً عبارت است از احیای بُعد نرم اسلام محمدی (ص) که در جای خود باید بحث شود تا از اجمال به تفصیل آید و فعلاً در سیطره‌ی تاریخ اراده معطوف به قدرت، بُعد نرم اسلام محمدی (ص) گمشده‌ی تاریخ ما است. به راحتی می‌پذیرم فهم حضور نرم برای خانم‌ها هنوز از ابهام در نیامده است، با این‌همه «آن قَدَر هست که بانگ جرسی می‌آید» شرایط خاصی به‌وجود آمده است که اگر توجه فرمائید آن را ماورای هر حادثه‌ای احساس می‌کنید. جهانی است که فعلاً گمشده است، جهانی است که نه دیروزِ ماست و نه دنیای مدرن است. انقلاب اسلامی جهانی است بین دو جهان، جهان گذشته که عموماً بر امور فردی تأکید داشت جهان امروز ما نیست، جهان امروز ما، جهان تمدنی است. زنان، اولاً: لازم است بدانند در چه جهانی زندگی می‌کنند؟ بنده نام آن را «جهانی بین دو جهان» می‌گذارم. ثانیاً: این جهان در صورتی محقق می‌شود که روحیه‌ی نرمی که زنان در آن شاخص هستند بتوانند آن را بفهمند و ادامه بدهند.

بستر دین چقدر می‌تواند در نگاه مثبت یا منفی به زن مؤثر باشد آیا برخی تعصبات و جزمی گرایی هایی که در حقوق زنان دیده می‌شود ناشی از فرهنگ ایرانی است یا برخواسته از نوع دینداری ظاهرگرایانه و خالی از سلوک باطنی است؟

به نظر بنده تنگ‌نظری‌هایی که نسبت به حقوق زنان پیش آمده، ریشه در تعصّبات قومی و برداشت‌های غلطی است که بعضی از افراد به بهانه مذهب، به زنان تحمیل کرده‌اند.

می‌توان زنان جامعه امروز ما را در سه کانتکست مورد بررسی قرار داد، زنان سنتی، زنان شبه مدرن و زنان مدرن. به نظر می‌رسد قاطبه زنان امروز جامعه ما به خصوص در نسل جدید زنان شبه مدرن هستند آیا می‌توان بر این سه دسته ارزش گذاری کرد؟ آیا می‌توان به زن سنتی به معنای عام آن بازگشت؟

انسان چه مرد و چه زن در جهانی که در آن حاضر است باید زندگی کند و این جهان، با تاریخ مدرن شروع شده و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. ولی به جهت غفلت تفکر مدرن از ساحت قدس، انقلاب اسلامی به عنوان جهانی که بیرون از جهان مدرن نیست، ولی متوجه ساحت قدس و میراث فرهنگی بشر گذشته است، جهان خود را تحت عنوان «جهان بین دو جهان» شکل داد.

به زن شبه مدرن امروز جامعه ما می‌توان به هر قیمتی تحمیل کرد که نقش مادری را بر توانمندی‌های فردی و اجتماعی اش ترجیح دهد؟ حتی اگر در یک دوگانگی و جدال با خود از لحاظ روان شناختی قرار گیرد؟

این دو خصیصه و شخصیت هر دو قابل جمع‌اند و جایی برای تحمیل یکی بر دیگری نمی‌ماند مگر آن‌که خودِ زن مایل به حضور در شخصیت مادری‌اش نباشد.

بخش دوم این گفتگو طی روزهای آتی منتشر خواهد شد.

کد خبر 5377405

منبع: مهر

کلیدواژه: اصغر طاهرزاده زنان فعالیت های فرهنگی حضور زنان در جامعه بوشهر ویروس کرونا گرگان آمار کرونا کرمانشاه لیگ برتر فوتبال ایران آلودگی هوا عکس استانها قاسم سلیمانی سانحه تصادف واکسن کرونا شب یلدا قوه قضاییه بین دو جهان آیا می توان معنای حضور حضور نرم زن امروز زنان ما ی تاریخ خانم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۲۳۰۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دین اسلام بزرگترین حامی حقوق زن است

متن پیام حضرت آیت‌الله نوی همدانی به اختتامیه همایش ملی «هویت عصری زنان در آئینه قرآن و حدیث» به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم المصطفی محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین.

با سلام و تحیت به آن مجمع محترم؛

موضوع «جایگاه و موقعیت بانوان» از دیرباز مورد گفتمان اندیشمندان و صاحب نظران بوده و نویسندگان و نظریه پردازان در این زمین دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده و هر یک از آنان برداشت و تحلیلی داشته و طبق جهان بینی خود آن را ابراز داشته‌اند. که این موضوع مطالعه تاریخ اقوام و ملل روشن‌تر می‌شود.

در این میان مکتب حیات بخش اسلام که کامل‌ترین ادیان است با توجه به نظر واقع بینانه به انسان و وظایف و تکالیف او، موقعیت بانوان را به نحو اصولی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و با عنایت به ساختار زنان به تبیین حقوق آنها پرداخته است که با نگرش دقیق و خالی از اغراض باید گفت: در هیچ مکتب و گرایشی اینگونه حریم و حقوق زنان مورد حمایت قرار نگرفته و شأن و منزلت آنان مصونیت پیدا نکرده است.

مگر نه این است که پیش از ظهور اسلام با زنان در همه نقاط جهان به بدترین نوع برخورد می‌شده و از کمترین حقوق اجتماعی محرومشان داشته بودند.

که در آن فضای مسموم حضرت رسول اکرم (ص) رفعت مقام و شأن بالای بانوان را با کمال صراحت اعلام و قوانینی بر اساس فطرت انسان مقرر داشت.

و مگر نه این است که با استقبال از حضور زنان در عرصه‌های جهادی و آموزشی و پرورشی و اجتماعی سال‌های نخستین ظهور اسلام به عصر طلایی تبدیل شد و بر تارک جبین تاریخ اسلام درخشید.

انسانی در میان دو دیوار بلند تحجر و تمدن کاذب. محبوسی در اعماق دو زندان: زندان جاهلیت و زندان بردگی مدرن. اسیر دو کمند: کمند اوهام و خرافات و کمند تهمت و افترات. مقهور دو فرهنگ، فرهنگ جاهلی و فرهنگ کلمات فریبنده به نام آزادی و به عنوان علم و تمدن و تساوی حقوق. بالاخره فریادگری بدون فریادرس! و مجرمی بدون ارتکاب جرم، مظلومی به ظلم مضاعف و محروم از حقوق زندگی صحیح.

در روزگاری که در تمام فرهنگ‌های اقوام و ملل جهان «زن» به عنوان یک «موجود پست» و «طفیلی» و انسان درجه دوم مطرح بود و تلخی و محرومیت بر همه ابعاد و زندگی او چه سیاسی، چه فرهنگی و چه اقتصادی سایه افکنده و مورد بدبینی‌ها و آماج تهمت‌ها بود و از هیچ روزنه‌ای بر افق زندگی او روشنایی نمی‌تابید، و همه درها بر روی او بسته بود، خورشید اسلام طلوع کرد و افق زندگی او را از کران تا کران روشن نمود و ندای عطوفت آمیز پیغمبر رحمت، حضرت محمد (ص) روح نشاط و امید در کالبد او دمید و راه ترقی و تکامل را به روی او از همه جهت باز کرد.

حضرتش موقعیت مهم «زن» در اجتماع بشری و جایگاه بلند او و شایستگی‌ها و استعدادهای فراوانی را که دست آفرینش در وجود این موجود بدیع قرار داده است را گوش زد کرد و آیه‌هایی از قرآن مجید را در رابطه با معرفی مقام مهم زن و ارزش والای او برای مردم بیان نمود. «زن» را به عنوان اینکه مانند مرد یک انسان کامل است و شایسته همه کمالات و کرامت‌های انسانی است و شایستگی خلیفه الهی بودن را دارد معرفی کرد.

«من عمل صالحا من ذکر أو انثی و هو مومن فلنحیینه حیاة طیبة ولنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانوا یعملون»

«ان المسلمین و المسلمات و المومنین والمومنات والقانتین والقانتات والصادقین والصادقات و الصابرین و الصابرات والخاشعین والخاشعات و المتصدقین و المتصدقات والصائمات والحافظین فروجهم والحافظات والذاکرین الله کثیرا و الذاکرات أعد الله لهم مغفرة و اجرا عظیما»

این نمونه‌ای از آیات قرآن در عظمت زنان است و بر همین اساس همانطور که نمونه‌ای از مردان برای الگوسازی ذکر نمود، از زنان شایسته یز به عنوان الگو معرفی می‌شود:

«ضرب الله مثلاً للذین کفروا امرأت نوح و امرأت لوط کانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما فلهم یغنیا عنهما من الله شیئا و قیل ادخلا النار مع الداخلین و ضرب الله مثلاً للذین آمنوا امرأت فرعون إذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنه و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین و مریم ابنت عمران التی احصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین»

و در روایات ما نیز احادیث مختلف و متواتر درباره حقوق و جایگاه بانوان ذکر شده است که توصیه می‌شود به کتب حدیثی ما مراجعه کرده و با در نظر گرفتن سند احادیث بعضی از مطالب جعلی که با قرآن کریم مطابقت ندارد را استثنا نمود.

امروز نیز دنیای کفر با متهم ساختن اسلام نسبت به حقوق زن آنچه را که خود در عمل انجام می‌دهد به دین مقدس ما نسبت می‌دهد در حالی که با این عمل می خواهد پرده سیاه بر حقایق و موقعیت زن در اسلام بپوشاند و عمل ننگین خود را نسبت به بانوان توجیه نماید، اما باید با صدای رسا و بلند اعلام کرد که این دین بزرگترین حامی حقوق زن می‌باشد.

در پایان از همه حاضرین، خصوصاً از برگزارکنندگان این جلسه محترم و به ویژه نماینده معظم ولی فقیه آیت الله آقای نور مفیدی کمال سپاس و تشکر را دارم و و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم و ملتمس دعای خیر می‌باشم.

و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

قم مقدسه

حسین نوری همدانی