به نقل از «قدس آنلاین»

الگوی تاریخی جهاد خودکفایی

تاریخ انتشار: ۴ دی ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۷۹۱۳۹

آغاز قرن بیستم میلادی در تاریخ ایران، با اتفاقات بزرگ و تأثیرگذاری همراه شد؛ انقلاب مشروطیت که پایه‌های آن از مدت‌ها قبل شکل گرفته‌بود، به‌پیروزی رسید و برای نخستین بار، ایرانیان به‌شکلی گسترده با مفاهیم و ساختارهای سیاست و اقتصاد جهانی آشنا شدند؛ این آشنایی البته هزینه سنگینی داشت، ایران تا مرز تبدیل‌شدن به مستعمره انگلیس پیش رفت و شرایط کشور به‌ورطه خطرناکی افتاد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با آغاز جنگ جهانی اول، بیگانگان ایران را به‌عرصه تاخت‌وتاز و میدان جنگ خود تبدیل کردند و حکومت مرکزی به‌دلیل ضعف مفرط سیاسی، نظامی و اقتصادی، قادربه نشان‌دادن واکنش مناسب و درخور نبود. بااین‌حال، در آن بین، گاه فریادهایی بلند می‌شد که طنین آن‌ها، امیدبه‌آینده را در دل مردم ما روشن می‌کرد و معنا و مفهوم استقلال‌طلبی و وطن‌دوستی را در فکر و جان ایرانیان می‌نشاند. آیت‌الله حاج‌آقا نورالله اصفهانی یکی از کسانی بود که با فریادش در آن عصر تاریک، الهام‌بخش خیلی‌ها شد؛ او که امروز سالروز شهادت مظلومانه‌اش به‌دستور رضاشاه در سال 1306شمسی است، نه فقط برای حفظ استقلال سیاسی ایران به حمایت از مشروطه‌خواهی و تأسیس حکومت مردمی مقتدر در کشور برخاست، بلکه باپشتیبانی و نیز سرمایه‌گذاری در نخستین شرکت سهامی تاریخ ایران، نقش مهمی در ترویج خودکفایی و ارج‌نهادن‌به جایگاه تولیدات داخلی ایفا کرد.

تولد در خاندان مبارز

حاج‌آقا نورالله در سال 1240ه.ش در شهر اصفهان به دنیا آمد؛ در خاندانی اهل علم که در مکتب شیخ انصاری و محمدحسن نجفی(صاحب جواهر) پرورش یافته بودند. خودِ او هم، تحصیلات علوم دینی را در حوزه اصفهان و نجف گذرانده و از محضر علمایی همچون میرزاحبیب‌الله رشتی علم آموخته بود. حاج‌آقا نورالله پس از بازگشت از عتبات و استقرار در اصفهان و آغاز رسیدگی به امور مؤمنین، دریافت که اقتصاد ایران با چالشی بزرگ به نام نفوذ استعمارگران و دخالت اجنبی روبه‌رو است و اگر فکری برای این مسئله نشود، طولی نخواهد کشید صنعت و تولیدات ایرانی به تاریخ خواهد پیوست و از آن‌ها، چیزی باقی نخواهد ماند؛ ملت یکسره وابسته بیگانه خواهد شد و باید برای کمترین احتیاجاتِ خود، دست به‌سوی استعمارگران دراز کند.

چنین بود که با حمایت و سرمایه‌گذاری حاج‌آقانورالله، نخستین شرکت سهامی در تاریخ ایران، به‌نام «شرکت اسلامیه» در فروردین 1278 بنیان‌گذاری شد؛ شرکتی که در شهرهای مختلف ایران و خاورمیانه نماینده داشت و رسالت خود را اولاً، توزیع و فروش منسوجات ایرانی و ثانیاً، فروش دیگر اقلام تولید داخل می‌دانست. نمایندگی شرکت را در مشهد الرضا(ع)، حاج‌رضا ملک‌التجار و عبدالکریم کاشانی برعهده داشتند.

روشن نگه داشتن چراغ آزادی‌خواهی

شرکت اسلامیه، تأثیری گسترده برنهضت خودکفایی در ایران گذاشت و اگر دخالت‌های بیگانگان و خیانت برخی عوامل وابسته‌به انگلیس که در نهایت آن را به تعطیلی کشاند، نبود، می‌توانست مقدمات نجات اقتصاد ایران را از وابستگی فراهم آورد. 

حاج‌آقا نورالله از همان ابتدای بازگشت به زادگاهش، نشان داد که مخالف استبداد و استعمار است و با آغاز انقلاب مشروطه، به حمایت از آن پرداخت. او در جریان واقعه مهاجرت کبرای علمای تهران به‌قم که به تعبیر حامد الگار، اعلام عمومی عدم مشروعیت حکومت استبدادی بود، در کنار آن‌ها قرار گرفت و بعدها، نخستین انجمن ملی تاریخ ایران را در اصفهان تشکیل داد؛ انجمنی به نام «انجمن مقدس ملی اصفهان» که در آن، رجال سیاستمدار و روشن‌ضمیری چون شهید مدرس حضور داشتند. حاج‌آقا نورالله، پس‌از به‌توپ بستن مجلس شورای ملی بادستور محمدعلی‌شاه، چراغ آزادی‌خواهی را در اصفهان روشن نگه داشت و باهمکاری شهید مدرس، انجمن سری مشروطه‌خواهان را تأسیس کرد. کار به‌جایی رسید که مستبدان، او را تحت تعقیب قرار دادند و حاج‌آقا نورالله، برای ارائه گزارش به‌علمای اعلام، شخصاً راهی نجف اشرف شد و زمینه را برای حمایت بیشتر از مشروطه‌خواهان فراهم کرد. 

اعلام جنگ به انگلیسی‌ها

باآغاز جنگ جهانی اول در سال 1293شمسی، وضعیت کشور دچار هرج‌ومرج شدیدی شد. حاج‌آقا نورالله که به اصفهان بازگشته بود، حمایت همه‌جانبه خود را از دولت مرکزی برای حفظ استقلال ایران اعلام کرد. با حمایت او، ژاندارمری در اصفهان قدرت مضاعفی یافت و حاج‌آقا نورالله به‌عنوان مجتهدی نامدار و مورد اعتماد عموم، به اشغالگران انگلیسی که به‌بهانه مقابله‌با عثمانی تا نزدیکی اصفهان پیشروی کرده بودند، اعلام جنگ داد و حتی نیروهای تحت امر او، مراکز سیاسی و اقتصادی بریتانیا را در اصفهان تصرف کردند. 

مبارزه با پهلوی و شهادت حاج‌آقانورالله

حاج‌آقا نورالله از مخالفان جدی و سرسخت رضاخان بود. احتمالاً گزارش اقدامات و تحرکات ضددینی رضاخان از طریق شهید مدرس، یار دیرین حاج‌آقانورالله، به‌دست وی می‌رسید. با سقوط قاجاریه و آغاز سلطنت رضاشاه، شاه قلدر پهلوی دست به‌تغییراتی برای افزایش قدرت خود زد؛ تغییراتی که عموماً با محدودکردن حوزه‌های علمیه و علمای مبارز همراه بود. حاج‌آقانورالله بااین تغییرات به‌مبارزه پرداخت. با تصویب قانون نظام اجباری در سال 1306شمسی، رضاشاه گام دیگری برای دخالت در امور حوزه‌های علمیه و از بین بردن استقلال آن‌ها در برابر قدرت حاکم برداشت؛ قرار بر این بود که تشخیص طلبه‌بودن یک فرد برای دریافت معافیت از خدمت وظیفه، برعهده هیئتی منتخب از افراد مورد نظر حکومت باشد و حوزه، این جسارت و هجمه به استقلال خود را برنمی‌تابید.

سخنرانی‌های حاج‌آقانورالله در این دوره، نقش مهمی در تشدید اعتراضات علیه پهلوی اول داشت. او به‌همراه جمعی از علمای اصفهان و در اعتراض به این اقدام، راهی قم شد تا در حرم حضرت معصومه(س) متحصن شود. هیئت مهاجرین که توسط او هدایت می‌شد، به‌صراحت به‌مخالفت با اقدامات شاه می‌پرداخت و بی‌واهمه از او انتقاد می‌کرد. در همین زمان بود که حاج‌آقا نورالله دچار کسالت جسمی شد. رضاشاه ظاهراً برای دلجویی، دکتر اعلم‌الدوله را نزد حاج‌آقانورالله فرستاد؛ اما پس از این عیادت، مجتهد نامدار اصفهان به‌طور ناگهانی فوت کرد. این اتفاق زمانی افتاد که دکتر هنوز بر بالین او حاضر بود. بعدها فاش شد حاج‌آقانورالله را با تزریق آمپول هوا به‌شهادت رسانده‌اند. این اتفاق در چهارم دی‌ماه 1306 رخ داد. پیکر وی را به‌نجف انتقال دادند و در حرم امیرالمؤمنین(ع) به‌خاک سپردند.
 

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: انقلاب مشروطیت حاج آقا نورالله حاج آقانورالله تاریخ ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۷۹۱۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اسکن محوطه کمرزرین اصفهان انجام شد/ تلاش برای آغاز فصل دوم کاوش

به گزارش خبرنگار مهر، در ۲۰۰ متری مسجد جامع عتیق اصفهان که قدمت زیادی دارد، در جایی که قرار است ادامه پروژه مخرب میدانی در اصفهان باشد و در ادامه ساخت و سازها برای افزایش مراکز تجاری شهر تاریخی اصفهان، یافته‌هایی به دست آمده که بررسی آنها بخشی از تاریخ این شهر را ورق می‌زند.

کمرزرین نام منطقه‌ای است که در آن، باستان شناسان یافته‌های انسانی، باستانی و برخی اشیا پیدا کرده‌اند. فصل اول عملیات باستان شناسی در این محدوده انجام شده و حالا باستان شناسان آماده می‌شوند تا بتوانند فصل دوم را آغاز کنند.

علی شجاعی اصفهانی دکترای باستان شناسی کشور که سرپرستی پروژه کمر زرین اصفهان را بر عهده دارد به خبرنگار مهر گفت: فصل اول کاوش باستان شناسی در این محوطه انجام شد و آماده می‌شویم تا اسکن کامل از محوطه انجام شود و برای فصل دوم نیز برنامه ریزی می‌کنیم. فصل اول پربار بود و یافته‌های ارزشمندی از ادوار مختلف داشتیم و فکر می‌کنیم از دوران اسلامی و از قرن ۳ و ۴ هجری تا قاجار تاریخ این یافته‌ها باشد که البته باید بررسی دقیق‌تری شوند. کاوش‌ها در هفت متری زیر آسفالت انجام شده است. همچنان در این محوطه آثار داریم و هنوز به خاک بکر نرسیده‌ایم. حدس می زنم اگر ترانشه ای که برای لایه نگاری زده شده، کار شود، باز هم یافته‌های فرهنگی داشته باشیم و شاید بلتوانیم شواهدی از دوران قبل از اسلام هم پیدا کنیم.

وی گفت: گذری که در آن هستیم به نظر می‌رسد مجموعه کارگاه‌هایی برای پخت سفال بوده است چون کوره‌ای در اینجا به دست آمده که نمونه آن در اصفهان تا کنون پیدا نشده است. نمونه‌هایی که قبلاً به دست آمده مربوط به چند دهه پیش است که در خارج از اصفهان به دست آمده ولی این نمونه خیلی خوبی بوده است ولی گودبرداری و خاک برداری که در اینجا شده به آن آسیب زیادی وارد کرده است.

شجاعی اصفهانی ادامه داد: تنبوشه‌های سفالی با این ابعاد در محوطه‌های تاریخی نداشته‌ایم و نشان می‌دهد که این محوطه چقدر مهم بوده است. هر جای این منطقه که به آن دست گذاشته شود حتماً یافته‌های فرهنگی دارد چون در نزدیکی مسجد جامع عتیق است. این مسجد در شکل گیری شهر اصفهان و اتفاقاتی که برای آن افتاده بسیار مهم بوده است. تا کنون فکر می‌کنم ده لایه تاریخی شناسایی کنیم البته لازم است که سفال‌ها بررسی بیشتری شود.

این باستان شناس گفت: در کل مسیری که کاوش کردیم آثار داشته‌ایم بخش دیگر هم باید کاوش شود و مسیر دسترسی عابر پیاده تا مسجد نیز در این بخش ایجاد شود. بنابراین فعلاً در این بخش باید کار بیشتری انجام شود. من در جریان خطوط متروی اصفهان نیستم ولی می دانم که در نزدیکی مسجد جامع ایستگاه مترو وجود دارد! لایه‌های تاریخی زیادی در اینجا از بین رفته است اینجا پاساژ تجاری وجود دارد که تا چندین متر زیر زمین رفته است و همانطور که در اینجا ما لایه‌های فرهنگی و تاریخی زیادی داشته ایم حتماً زیر آن هم این لایه‌ها وجود داشته که با این پاساژ و گودبرداری‌های انجام گرفته از بین رفته است.

وی افزود: اسکن لیزر و نقشه برداری این محوطه تاریخی انجام شد و تمام جزئیات را با دقت بالا اسکن کردیم. این دستگاه مدرنی است که می‌تواند داده‌های زیادی به ما بدهد.

محوطه تاریخی کمرزرین با وجود اینکه در میان یک گذر قرار دارد و رو به رویش یک مجتمع تجاری بزرگ درحال ساخت است و در چند قدمی آن مسجد سلجوقی و مهم عتیق واقع شده، در خطر است. چون از آن طرف هنوز ساخت و سازها در اطرافش در حال انجام است. آیا کسی به این فکر می‌کند که ساخت و سازهای اخیر چقدر از داده‌های تاریخی این شهر را از بین برده است؟

کد خبر 6088865 فاطمه کریمی