بازرسان آژانس از مراکز هسته ای ایران جاسوسی کردند؟ | دنبال تضمین در بهرهمندی از مزایای برجام هستیم | شاخص توافق خوب برای ایران
تاریخ انتشار: ۵ دی ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۸۸۳۸۷
به گزارش همشهری آنلاین، روزنامه همشهری نوشت: کاظم غریبآبادی، سفیر و نماینده دائم سابق ایران نزد سازمانهای بینالمللی در وین بوده است. او در مذاکرات میان ایران و آژانس یکی از چهرههای خبرساز در وین بود. در بخشی از گفتوگو با او، به مسائل مرتبط با موضوع آژانس بینالمللی انرژی اتمی، برجام و مذاکرات در حال انجام در وین و اینکه او چه دیدگاهی درباره این مسائل دارد پرداختهایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
آغاز کارزار حقوق بشری ایران در مجامع بینالمللی | ایران علیه آمریکاییان دنبال چه تحریمهایی است؟ | ۳پرونده شاخص ایران علیه غربیها
گاهی اتفاق میافتدکهغربیها سفرای ایران را احضار و مراتب نگرانی از نقض حقوق بشر را به آنان اعلام میکنند. آیا راهبردی برای مقابله با این رویه در دستور کار قرار دارد؟
یکی از رویکردهایی که به آن توجه بیشتری در دوره جدید خواهیم داشت، برجسته کردن نقض حقوق بشر توسط کشورهای مدعی حمایت از حقوق بشر است. برای تحقق چنین هدفی، ما دنبال ایجاد مرکز پایش حقوق بشر در ستاد حقوق بشر هستیم. در این مرکز وضعیت حقوق بشر در برخی کشورها بهصورت منظم رصد و گزارش موارد نقض حقوق بشر تهیه و در اختیار سفرای ایران در کشورهای مرتبط قرار خواهد گرفت. سفرای ما در این کشورها برمبنای گزارش ارائه شده به آنان، درباره نقض حقوق بشر، حسب مورد، به کشورهای مربوط تذکر خواهند داد و اعلام نگرانی خواهند کرد. علاوه بر این، سفرای این کشورها نیز حسب مورد به وزارت امور خارجه یا ستاد حقوق بشر دعوت و مراتب نگرانی ایران به آنان درباره نادیده گرفتن حقوق بشر ابلاغ خواهد شد. نمیخواهم بگویم قبلاً چنین اقداماتی انجام نشده است، اما در دوره جدید این رویکرد به شکل فعالتر و جدیتری دنبال میشود.
برخی دانشمندان هستهای ما ترور شدهاند. گفته شده است که بازرسان آژانس عامل نشت اطلاعات ایران و قرار گرفتن آن در دست تروریستها بودهاند. آیا ایران این موضوع را تأیید کرده که بازرسان آژانس نقش جاسوس را ایفا میکنند؟
من الان مسئولیتی در این حوزه ندارم و از دید کارشناسی این را میگویم که یکی از آسیبها، نشت اطلاعات محرمانه ایران است. این نشت میتواند هم از سوی آژانس باشد و هم از سوی کشورهای عضو، رخ داده باشد. همانطور که میدانید، اطلاعات محرمانه ما همزمان هم دست آژانس است و هم در اختیار کشورهای عضو قرار میگیرد. سازوکارهایی هست که اگر برای یک کشور عضو مانند ایران احراز شود که درج اطلاعات محرمانه از سوی آژانس صورت میگیرد، این موضوع میتواند در قالب هیأتی مورد بررسی قرار گیرد. اگر احراز شود بازرسان یا دبیرخانه مقصرند، تصمیمات مقتضی درباره چگونگی برخورد با موضوع و راهکارهای جبرانی اتخاذ خواهد شد.
آیا تاکنون این موضوع محرز نشده است؟
ما تا الان با آژانس چنین هیأتی را که منجر به گزارش شود نداشتهایم، اما آنچه برای ما اهمیت دارد این است که اگر اطلاعات محرمانه ما به بیرون درز کند، در وهله اول ما آژانس را مقصر میدانیم. اطلاعات را آژانس جمعآوری میکند نه کشورهای عضو آن. آژانس باید در دبیرخانه خود ترتیباتی را اتخاذ کند که اطلاعات محرمانه کشورها در امنیت باشد. طرف ما کشورهای عضو در نشت اطلاعات نیستند، بلکه این آژانس است که باید در اینباره پاسخگو باشد. این یک مطالبه جدی و اساسی ما از آژانس بینالمللی انرژی اتمی بوده، هست و خواهد بود. وقتی رسماً این احراز شود که بازرسان آژانس اطلاعات را لو دادهاند، این حق آن کشور است که تصمیم بگیرد چه اقدام اصلاحی را انجام دهد. کشوری مانند ایران که سطح وسیعی از بازرسیها را دریافت میکند، در قبال چنین اقداماتی دست بسته نیست و ضرورتأ منتظر نمیماند که با آژانس توافق کند چه اقدام اصلاحی را برای پایان دادن به تخلفات تعریف کند.
ما در وین برای احیای برجام در حال مذاکره هستیم. غربیها در فرایند مذاکرات، سرسختی نشان میدهند. ایران نیز اصراردارد تا از مزایای برجام استفاده کند. با توجه به شرایط موجود، بهنظر شما به توافق نزدیک هستیم؟
اهل پیشگویی نیستم که آیا توافق میکنیم یا نه، اما از نظرکارشناسی باید بگویم آنچیزی که برای ایران در مذاکرات باید اهمیت داشته باشد، رفع عملی تحریمهاست. آن تعهداتی که ایران در برجام قبول کرد، برای رفع تحریمها بود. ما این تعهدات را قبول نکردیم که بگوییم کشور خوبی هستیم و از خودمان تعریف کنیم.
ما تعهدات پادمانی را داشتیم که آژانس میتوانست به استناد آن، بازرسیهای خود را انجام دهد. ما در برجام فراتر از پادمان، تعهداتی دادیم که در تمام مدت اجرای برجام نیز به آنها پایبند بودیم. با این حال تجربه سهساله برجام نشان داد با موانع مختلفی در بهرهمندی از حقوقمان برای رفع تحریمها روبهرو بودیم. با خروج یکجانبه آمریکا، این مشکلات تشدید شد. اگر قرار است تفاهم هستهای دوباره شکل بگیرد، باید اطمینان پیدا کنیم که توافق خوبی حاصل میشود. شاخص توافق خوب برای ایران این است که تحریمها باید به شکل عملی رفع شوند. نباید در این گفتوگوها آمریکا و طرفهای غربی بگویند متن برجام را دوباره عیناً کپی میکنند و به آن پایبند خواهند بود. ما تجربه گذشته را داریم.این جواب نمیدهد.
بعد از خروج آمریکا، اجرای برجام وضعیت پیچیدهای پیدا کرد و حتی در زمان حضور آمریکا در برجام هم این توافق در برخی ابعاد اجرا نمیشد. باید مدلی از توافق انجام شود که راهکارهای عملی برای اجرای تعهدات طرفهای درگیر تبیین شود. نمیشود توافق روی کاغذ باشد، اما خریداران نفت ما بعد از آن با تهدید آمریکاییها از خرید نفت ایران منصرف شوند. نمیشود روی کاغذ بگویند کانالهای مالی باز میشود و تحریم در این حوزه برداشته میشود اما، برای بازکردن یک حساب بانکی در خارج کشور بعد از تفاهم جدید با مشکل روبهرو باشیم. اکنون زمان رسیدگی به این مسائل است و باید تحریمها به شکل واقعی و نه روی کاغذ برطرف شوند.
منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هسته ای آژانس بین المللی انرژی اتمی هسته ای برجام مذاکرات وین هسته ای مذاکرات اطلاعات محرمانه بازرسان آژانس نقض حقوق بشر کشورهای عضو بین المللی تحریم ها هسته ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۸۸۳۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تهدید به بازنگری در دکترین هستهای؛ آیا امیدی برای توافق باقی مانده؟
نشانههایی وجود دارد که تماسهای مخفی بین ایالات متحده و ایران، نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد پرونده هستهای نیز در جریان است.
به گزارش اکوایران، ایران پس از عملیات پهپادی و موشکی به اراضی اشغالی و پاسخ محدود (رژیم) اسرائیل، ارزیابی کرد که توانسته با بازدارندگی هستهای اسرائیل و اتحاد نظامی اسرائیل و آمریکا به طور مؤثری مقابله کند.
بازنگری در دکترین هستهایبه نوشته استیمسون، ایران با دو دشمن روبروست که هر دو از تسلیحات هستهای برخوردار بوده، در حالی که ایران فاقد آن است. با این حال، در صورت تشدید بیشتر تنشها، ایران به احتمال زیاد برای ایجاد بازدارندگی در برابر حملات آینده، به سمت گریز هستهای پیش خواهد کرد.
در آستانه حمله محدود (رژیم) اسرائیل در ۱۹ آوریل، سرلشکر احمد حقطلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت هستهای در مورد لزوم بازنگری در استراتژی هستهای ایران در نتیجه افزایش تهدیدات آمریکا و (رژیم) اسرائیل صحبت کرد. او گفت: «اگر اسرائیل تصمیم بگیرد از تهدید حمله به مراکز هستهای ایران به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند، بازنگری در دکترین و سیاستهای هستهای جمهوری اسلامی ایران و گذر از تحفظات قبلی اعلامشده توسط کشور، ممکن و قابلتصور است».
همزمان، روزنامه شرق مدعی شد امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی تماسهای آرام خود با آمریکا را نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد موضوع هستهای نیز ادامه داده است.
بنبست مذاکرات و توافق موقتآخرین دور مذاکرات رسمی هستهای در سپتامبر ۲۰۲۲ با پیشنهادی از سوی جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی به پایان رسید که به انجام نرسید.
مذاکره روسیه آمریکا درباره ایران ریابکوف رابرت مالیایران خواستار پایاندادن به اختلافات با آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد مسائل پادمان، لغو تحریمهای آمریکا علیه سپاه پاسداران و تضمین ایالات متحده مبنی بر تداوم هرگونه توافق فراتر از دولت بایدن بود. چنین امتیازاتی حاصل نشد.
در غیاب توافق رسمی، آمریکا و ایران در ماه می۲۰۲۳ در عمان به تفاهم موقتی دست یافتند که ادعا شده بر اساس آن، ایران متعهد شد که غنیسازی اورانیوم را فراتر از ۶۰ درصد انجام ندهد، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانیآمریکایی را آزاد کند و در ازای آن، وجوه بلوکهشدهاش توسط آمریکا آزاد گردد. واشنگتن همچنین سیگنالهایی فرستاد که تحریمهای نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد.
هدف از تفاهم موقت میان بِرَد مکگورک، هماهنگکننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید و علی باقری کنی، مذاکرهکننده ارشد هستهای وقت ایران دورزدن کنگره آمریکا بود که در غیر این صورت، فرصت بررسی دقیق و احتمالاً مسدودکردن یک توافق رسمی را داشت. با این حال، اسرائیل با این موضوع مخالفت کرد و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر (رژیم) اسرائیل در تماس تلفنی ۸ ژوئن ۲۰۲۳ به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که اسرائیل به هیچ توافقی بین واشنگتن و تهران پایبند نخواهد بود.
جنگهایی که سد مذاکرات شدندهمچنین همکاری نظامی ایران و روسیه با واکنش منفی کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا مواجه شد. حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شدت بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ تأثیر گذاشت و عملاً روندی که با ایران در سال ۲۰۰۸ آغاز شده بود را نابود کرد.
جنگ اوکراینبا افزایش قیمت انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی از فشارهای اقتصادی فوری بر ایران کاهش یافت. روسیه و ایران به هم نزدیکتر شدند و روایت افول غرب و نیاز به «نگاه به شرق» در تهران قوت یافت.
با این حال، روابط اقتصادی نزدیکتر با روسیه و چین نتایج مطلوبی را برای رشد اقتصادی ایران به همراه نداشت. ایران قرار بود مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا را در عمان در اواسط اکتبر ۲۰۲۳ از سر گیرد. آغاز جنگ غزه مانع از این امر شد، هرچند گزارش شده که دو طرف در ژانویه ۲۰۲۴ برای بحث در مورد حملات حوثیها در دریای دیدار کردند.
در بحبوحه ادامه جنگ غزه و افزایش تنشها میان آمریکا و گروههای مقاومت منطقه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و از اواسط ۲۰۲۳، کاهش تولید را معکوس کرده است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران در صورت غنیسازی بیشتر، سوخت کافی برای گریز هستهای را در اختیار دارد و زمان لازم برای آن را میتوان با روز اندازهگیری کرد، نه با ۱۲ ماه که توسط برجام تعیین شده بود.
گزینههای غربهنوز هم برنامههایی روی میز وجود دارد که میتواند مذاکرات هستهای را احیا کند. تهران اعلام کرده که عمانیها یک مکانیسم «کم در برابر کم» یا «گامبهگام» مشابه توافق می۲۰۲۳ ارائه کردهاند. یکی دیگر از احتمالات که توسط علی واعظ و ولی نصر پیشنهاد شده، تقویت همکاریهای منطقهای به عنوان راهی برای جبران محدودیتهایی در برنامه هستهای ایران است.
همچنین گزارشهایی از طرح ژاپن برای احیای مذاکرات هستهای به گوش میرسد، اگرچه هیچ جزئیاتی منتشر نشده است. ژاپن سابقهای در میانجیگری هستهای ندارد، اما به عنوان میانجی برای دستیابی به آتشبس جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کرد.
اگر نهایتاً مرگ برجام اعلام شود، غرب سه گزینه دارد: بازدارندگی، اقدام نظامی یا مذاکرات جدید. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی میشود. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه میتوانند در صورت غنیسازی اورانیوم توسط ایران به سطح گریز هستهای، تحریمهای سازمان ملل علیه تهران را «بازگردانند». ایران تهدید کرده که در صورت بازگشت تحریمها، از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (مانند کاری که کره شمالی در سال ۲۰۰۲ انجام داد و سپس به ساخت بمب اقدام کرد) خارج خواهد شد.
سؤالی که مطرح میشود این است که آیا ایالات متحده در پی حمله تلافیجویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، تحریمهای نفتی را تشدید خواهد کرد؟ دولت بایدن تحریمهای جدیدی را علیه تولید پهپاد و فولادسازی ایران اعلام کرده، اما هیچ اشارهای به تحریمهای نفتی نداشته است. با توجه به اینکه تنها مزیت توافق فعلی بین دو کشور این بوده که ایران میتواند نفت را به چین بفروشد، به احتمال زیاد وضعیت شکننده موجود در طول انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد یافت.
با این حال، حتی اگر بایدن در انتخابات پیروز شود، احتمالاً در مورد کاهش تحریمها علیه ایران با احتیاط عمل خواهد کرد.
ممکن است ایران برای حفظ برجام بر روی کاغذ، تا زمانی که قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ منقضی شود و شورای امنیت دیگر «درگیر» این موضوع نباشد، از اهرمهای خارج از موضوع هستهای استفاده کند.
جنگ غزه همچنین هم محدودیتها و هم فرصتهای ایران و گروههای مقاومت را برای مقابله با اسرائیل و آمریکا نشان داد. عملیات مستقیم ایران به (رژیم) اسرائیل، تحلیل دقیقتری از واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران، خارج از «منطقه خاکستری» را در اختیار تهران قرار داد. ایران با ارزیابی این اطلاعات، میتواند برای استفاده در مذاکرات هستهای آتی اهرم فشار به دست آورد.
بهترین راه پیش رو میتواند ادامه تعهدات تکمادهای از سوی دو طرف بوده و در عین حال، خطقرمزها برای جلوگیری از تشدید درگیری در هر دو عرصه هستهای و منطقهای را رعایت کند. با درسگرفتن از تجربیات گذشته، هنوز هم یافتن راهحلی متوازن برای حلوفصل موضوع هستهای بر اساس فرآیندی گامبهگام امکانپذیر است.