شاهکار «آفرنده»
تاریخ انتشار: ۱۹ دی ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۰۸۲۰۴۴
۶۲۲ سال پیش، بالاخره روز و ساعتی رسید که استاد قوام‌الدین شیرازی، مهندس ارشد و همه‌کاره آن روزها، نفس راحتی بکشد و پس از پنج سال کار مداوم، به عمله و بناهای زیر دستش خسته نباشید بگوید و لابد پیک و پیغام بفرستد برای «گوهرشاد بیگم» و خبر پایان بنای مسجد باشکوه «گوهرشاد» را بدهد.
آقای مهندس و معمار دوره تیموریان، این تنها ساخته و هنرش نبود اما خودش هم شکی نداشت، بنایی را در کنار حرم مطهر رضوی برپا کرده که سال‌های سال کسی نمی‌تواند مشابهش را در ابهت و زیبایی پیدا کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
زلزله ویرانگر
کیفیت ساخت بنای گوهرشاد و محاسبات دقیقش البته آن قدرها بود که نه تنها قوام‌الدین شیرازی بلکه هر کس که سررشته‌ای در معماری آن سال‌ها داشت می‌توانست حدس بزند که مسجد گوهرشاد سالیان دراز عمر خواهد کرد. اما به نظر نمی‌رسد هیچ کس از جمله خود معمار زبردست دوره تیموریان در محاسباتش به زلزله ۲۶۳ سال بعد و قدرت تخریبش فکر کرده باشد. با این حال مسجد گوهرشاد لابد به حدی مهندسی‌ساز بود که با وجود گذشت بیش از دو قرن، در سومین سده عمرش، زلزله ویرانگر سال ۱۰۸۴ قمری را تقریباً تاب آورد. آسیب فراوان دید و بسیاری از قسمت‌های مرتفعش فرو ریخت اما با خاک یکسان نشد تا سه یا چهار سال بعد، شاه سلیمان صفوی به معمارش «شجاع‌الدین» دستور بدهد که شاهکار معماری قوام‌الدین شیرازی را مرمت و بازسازی کند.
مرمت پس از ۵۰۰ سال
بی‌شک بنایی که شما امروز آن را به چشمنوازترین شکل ممکن در جوار بارگاه منور رضوی می‌بینید و همگان معتقدند از شاهکارهای معماری و هنر اسلامی – ایرانی است، تنها همین یک بار مرمت را تجربه نکرده است. اصولاً هیچ کدام از بناهای تاریخی در هیچ کجای دنیا نیستند که بدون تعمیر و بازسازی باقی مانده باشند. مناره‌های مسجد گوهرشاد نیز یک بار دیگر در ۵۴۰ سالگی عمر این بنا، نیاز به مرمت پیدا می‌کنند که زحمتش می‌افتد به گردن حسام‌السلطنه، والی آن روزهای خراسان. سال ۱۲۹۱ هم که می‌دانید توپخانه روسها چه بلایی سر مسجد گوهرشاد می‌آورد تا یک سال بعد متولیان مسجد مجبور شوند به طور مختصر گنبد آسیب دیده را مرمت کنند. اما داستان مرمت اساسی‌تر و اصولی‌تر مسجد گوهرشاد و گنبد آن، حکایت دیگری است. در کتاب «مسجد و موقوفات گوهرشاد» نوشته مهدی سیدی و جمعی دیگر می‌خوانیم: «۱۱ گلوله توپ به ایوان مقصوره و ۱۱ گلوله به گنبد مسجد اصابت کرد... بعد از این ماجرا مسجد گوهرشاد ۵۰ سال با مرمت های جزئی در مقابل زخم روسها مقاومت کرد اما سرانجام در سال ۱۳۳۹ خورشیدی نظر اداره کل باستان شناسی و اداره کل اوقاف بر این قرار گرفت که نگهداری گنبد دیگر امکان پذیر نیست و باید به صورت اساسی بازسازی شود». واقعاً نمی‌شود در صحبت از مرمت اساسی مسجد گوهرشاد چیزی نوشت و در آن به نقش مهندس «عباس آفرنده» اشاره نکرد. همچنین نمی‌شود فقط به چند سطر مختصر از او بسنده کرد.
مشهد... آمریکا... مشهد
«عباس آفرنده» معمارزاده بود. یعنی پدرش محمد آفرنده هم از معماران سنتی حرم مطهر رضوی بود که خدا عباس را در سال ۱۳۰۴ در مشهد به او داد. علاقه عباس به درس و مشق و هنر سبب شد پس از اینکه دیپلمش را از دبیرستان فیوضات مشهد گرفت ابتدا برای تحصیل در رشته راه و ساختمان راهی دانشکده فنی تهران شود و بعد هم به دانشگاه اورگن آمریکا برود. آخر کار هم در سال ۱۳۲۵ به ایران برگشت و ساکن مشهد شد.
از فعالیت‌ها و خدمات فراوان مهندسی و تخصصی عباس آفرنده در مناطق مختلف مشهد و استان خراسان که بگذریم و فقط فهرست‌وار بگوییم که ساخت و سازهای محکم و ماندگاری مثل هنرستان فنی شهید بهشتی مشهد، ساختمان کارخانه برق مرکزی مشهد، استادیوم ورزشی سعدآباد (تختی) و... از جمله کارهای ماندگار اوست، آن وقت می‌رسیم به علاقه و ارادتی که آفرنده به ساخت اماکن مذهبی و مساجد داشت. مهندس «دیشیدی» که از شاگردان مرحوم آفرنده بوده به خبرگزاری «رضوی» گفته است: «آن زمان که مسجد گوهرشاد از آستان قدس رضوی جدا بود، مهندس آفرنده مسئولیت تعمیرات و بازسازی مسجد گوهرشاد را بر عهده داشت... گنبد مسجد گوهرشاد در اثر زلزله‌های مختلف آسیب دیده و روی ایوان مقصوره فشار آورده بود. در سال ۱۳۳۹ کار ترمیم اساسی مسجد به سرپرستی مهندس عباس آفرنده آغاز شد. او ساخت گنبد جدید را با دو پوشش بتنی به اجرا درآورد. کار بسیار بزرگی در آن مقطع زمانی انجام گرفت به خصوص عملیات بتن‌ریزی در آن ارتفاع و بدون وسایل امروزی حساس بود، به عنوان مثال بتن‌ریزی پوسته رویین گنبد به مدت ۱۲ شبانه‌روز طول کشید تا با ناوه بتن ریختند و تمام شد. مهندس آفرنده با این کار حدود ۸۰درصد وزن گنبد را سبک کرد. طاق ضربی گنبد هم برداشته شد و طاق الان آجر و کاشی به صورت کاذب است. او با شاهکار هنری خود این بنای تاریخی را زنده و روپا نگه داشت».
یاعلی(ع)... یا رضا(ع)
مهندس علی اصغر سالاری هم که گویا در طول بازسازی مسجد گوهرشاد مدتی در کنار مهندس آفرنده حضور داشته ضمن اینکه کار آفرنده را در بازسازی مسجد گوهرشاد یک شاهکار دانسته به «شهرآرا» گفته است: «در این بازسازی، سقف گنبد تا روی پشت‌بام برچیده شد، اما به پایه ها دست نخورد. در آن زمان، تاور کرانک جرثقیل، میکسر و دستگاه بتن نبود. صحن قدس و گوهرشاد را در نظر بگیرید. میانش دو تا راهرو است. نجارخانه یعنی جایی که همه کارهای بنایی انجام می شد، بین همین دو راهرو بود. بتن را درون ناوه (یک ظرف بزرگ چوبی) می ریختند و کارگرها آن را سر شانه می گذاشتند و یاعلی و یارضاگویان از پله های نردبان بالا می رفتند. سه روز و دو شب بدون وقفه بتن ریخته شد. ما سه شیفت کارگر داشتیم. بالای پشت‌بام فرش پهن کرده بودیم و تمام خورد و خوراک کارگرها همان بالای پشت‌بام بود. یک شیفت خسته می شدند، استراحت می کردند و شیفت بعد کارش را شروع می کرد...».
سرانجام مهندس عباس آفرنده بر اثر بیماری کلیوی که می‌گویند به دلیل فشارهای کاری سراغش آمده بود، سال ۱۳۵۹ و در ۵۵ سالگی درگذشت و در بلوک ۲۵ بهشت ثامن‌الائمه(ع) صحن آزادی حرم مطهر رضوی آرام گرفت.
مسجد گوهرشاد با وجود مرمت اساسی که توسط او انجام شد در قسمت‌های فوقانی شاید دیگر به مرمت نیاز پیدا نکند اما در قسمت‌های تحتانی به دلیل ایجاد طرح‌ها و رواق‌های جدید قطعاً به مقاوم‌سازی نیاز پیدا می‌کرد. برای همین هم از سال ۱۳۸۸ طرحی در این زمینه تهیه و به مرور مقاوم‌سازی کف و قسمت‌های اطراف و زیرین آغاز شد. با اینکه مقاوم‌سازی اساسی به پایان رسیده اما بخش‌های دیگر این طرح هنوز هم ادامه دارد.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: مسجد گوهرشاد مسجد گوهرشاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۰۸۲۰۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نقاط فلج‌کننده گنبد آهنین برای موشکباران بعدی روشن شد
سامانه‌های ضد‌موشکی «آرو۲» و «آرو۳» رژیم‌صهیونیستی به طور مشترک با امریکا توسعه یافته‌اند. «آرو۲» از کلاهک‌های انفجاری برای نابودی موشک‌های بالستیک ورودی در فاز نهایی حرکت آنها در جو فوقانی استفاده می‌کند و دارای برد ۹۰کیلومتری و حداکثر ارتفاع ۵۱کیلومتری است. «آرو۲» را می‌توان ارتقایی از سامانه پدافندضد هوایی و ضد‌موشکی پاتریوت امریکا دانست که اسرائیل زمانی در این نقش از آن استفاده می‌کرد. سامانه ضد‌موشکی «آرو۳» از فناوری برخورد جنبشی برای رهگیری موشک‌های بالستیک ورودی در فضا، قبل از ورود مجدد آنها به جو در مسیر رسیدن به اهداف استفاده می‌کند.
پاتریک رایدر، سخنگوی پنتاگون در موضع‌گیری رسانه‌ای به توانمندی نظامی ایران در پاسخ نظامی علیه اسرائیل اذعان کرده است: اقدامی که ایران علیه اسرائیل انجام داد یک حمله بی‌سابقه و گسترده از داخل خاک ایران بود. نیروی هوافضای سپاه شامگاه شنبه و بامداد یک‌شنبه ۲۵ و ۲۶ فروردین عملیات تنبیهی «وعده‌صادق» را با رمز «یا رسول‌الله (ص)» اجرا کرد و با دهها موشک و پهپاد، اهدافی را در داخل سرزمین‌های اشغالی با موفقیت مورد اصابت قرار داد.
این عملیات در راستای انتقام از تل‌آویو در حمله موشکی به کنسولگری ایران در سوریه و شهادت هفت تن از مستشاران و افسران نظامی تهران در دمشق انجام شد. به گفته ارتش رژیم‌صهیونیستی، در مجموع حدود ۱۷۰پهپاد، بیش از ۳۰موشک کروز و بیش از ۱۲۰موشک بالستیک از سوی ایران به سوی فلسطین‌اشغالی شلیک شد. سردار حاجی‌زاده، فرمانده هوا فضای سپاه با اشاره به اینکه با تسلیحات حداقلی به مصاف صهیونیست‌ها رفتیم، تصریح کرد: در این مرحله از موشک‌های خرمشهر، سجیل، شهید حاج قاسم، خیبرشکن ۲ و هایپرسونیک فتاح استفاده نکردیم.
حمله ایران به رژیم‌صهیونیستی باعث خشم زیاد امریکایی‌ها شد و شبکه۱۴ تلویزیون رژیم‌صهیونیستی در این باره گفت: «باید اذعان کرد بازدارندگی ایالات‌متحده امریکا در نتیجه حمله اخیر ایران علیه اسرائیل ضربه مهلکی خورد.» همچنین رسانه‌های رژیم‌صهیونیستی اعلام کردند ایران تابوی چنددهه‌ای عدم‌حمله از خاک ایران به فلسطین‌اشغالی را شکست. دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره اهداف ایران از عملیات وعده‌صادق می‌گوید: «اگر اصابت موشک‌ها و پهپاد‌ها به اهداف تعیین‌شده کوچک‌ترین اهمیتی برای ایران می‌داشت، نباید ۷۲ساعت قبل، تصمیم به عملیات نظامی را به کشور‌ها اطلاع می‌داد. هدف ایران نظامی نبود، سیاسی بود؛ نمایش اراده و شهامت برای حمله مستقیم و آشکار به قلمرو اسرائیل.»
کمک‌های گسترده
نکته مهم در زمینه عملیات تنبیهی وعده‌صادق کمک‌های گسترده امریکا، انگلیس و فرانسه در کنار برخی کشور‌های منطقه به رژیم‌صهیونیستی برای مقابله با پهپاد‌ها و موشک‌های کروز و بالستیک ایرانی است. یک منبع امریکایی اذعان کرد: ۱۰ کشور به اسرائیل برای رهگیری پهپاد‌ها و موشک‌های ایرانی کمک کردند. در واقع ایران در جریان این عملیات علیه رژیم‌صهیونیستی با ناتو و اسرائیل و متحدان منطقه‌ای آنها مقابله کرد. امریکا به عنوان مهم‌ترین عضو ناتو از همه تجهیزات پدافند هوایی و ضد‌موشکی خود برای کمک به رهگیری و انهدام پهپاد‌ها و موشک‌های پرتاب‌شده از سوی ایران استفاده کرد. از جمله تجهیزات مهم در این زمینه رادار‌های تجسسی AN/TPY- ۲ است که یک سامانه راداری زمین‌پایه است که در کشور‌های قطر، ترکیه و نیز در فلسطین‌اشغالی مستقرشده و کار ویژه آن کشف موشک‌های بالستیک و هشدار درباره پرتاب آنها به سامانه‌های ضد‌موشکی برای رهگیری آنهاست. رادار AN/TPY- ۲ یک رادار آرایه فازی باند ایکس است که از ۷۲ماژول فرستنده و گیرنده با بیش از ۲۵هزار آرایه برخوردار است و می‌تواند در فاصله هزارکیلومتری انواع اهداف هوایی را شناسایی کند. این رادار که اصلی‌ترین حساسه سامانه پدافندی تاد امریکایی است، بزرگترین رادار جهان است که قابلیت جابه جایی اجزای آن وجود دارد.
به رغم کمک‌های گسترده امریکا و متحدان غربی و برخی کشور‌های منطقه به رژیم‌صهیونیستی برای رهگیری پهپاد‌ها و موشک‌های کروز و بالستیک در کنار استفاده کامل این رژیم از همه امکانات پدافند هوایی و ضد‌موشکی خود، در عمل شمار قابل توجهی از موشک‌های ایرانی به اهداف خود در فلسطین‌اشغالی برخورد کردند. اسکات ریتر، تحلیلگر نظامی مشهور امریکایی در رابطه با شکست پیشرفته‌ترین رادار جهان در برابر موشک‌های ایران با اشاره به اینکه ایالات‌متحده یک رادار پیشرفته AN/TPY- ۲ مستقر در صحرای نقب دارد، تصریح کرد: بهترین سامانه دفاع موشکی جهان نتوانست از سایت‌هایی که وظیفه حفاظت از آنها را در برابر حملات موشک‌های ایران بر عهده داشتند، محافظت کند.
ساختار سامانه‌های پدافند موشکی رژیم‌صهیونیستی
طبق اعلام سازمان دفاع موشکی اسرائیل (IMDO)، گنبدآهنین پایین‌ترین لایه دفاع موشکی اسرائیل است. حداقل ۱۰سامانه گنبدآهنین در فلسطین‌اشغالی وجود دارد که هر کدام به راداری مجهز شده است که راکت‌ها را تشخیص می‌دهد و سپس از یک سیستم فرماندهی و کنترل استفاده و به سرعت محاسبه می‌کند که آیا یک پرتابه ورودی تهدیدی ایجاد یا احتمالاً به منطقه‌ای غیرمسکونی برخورد می‌کند. اگر موشک تهدیدی ایجاد کند، گنبدآهنین موشک‌هایی را از زمین شلیک می‌کند تا آن را در هوا نابود کند. سطح بعدی در هرم دفاع موشکی رژیم‌صهیونیستی، طبق اعلام IMDO سامانه «فلاخن داوود» است که برای حفاظت در برابر تهدیدات کوتاه‌برد و میان‌برد موشکی است. «فلاخن داوود» یک پروژه مشترک بین شرکت «سامانه دفاع پیشرفته رافائل» اسرائیل و شرکت امریکایی «ریتیون»، از موشک‌های رهگیر «استونر» و «اسکای‌سپتور» برای نابودی اهداف تا فاصله ۳۰۰کیلومتری استفاده می‌کند. در رده بعدی، سامانه‌های ضد‌موشکی «آرو۲» و «آرو۳» رژیم‌صهیونیستی قرار دارند که به طور مشترک با امریکا توسعه یافته‌اند. «آرو۲» از کلاهک‌های انفجاری برای نابودی موشک‌های بالستیک ورودی در فاز نهایی حرکت آنها در جو فوقانی استفاده می‌کند و دارای برد ۹۰کیلومتری و حداکثر ارتفاع ۵۱کیلومتری است. «آرو۲» را می‌توان ارتقایی از سامانه پدافندضد هوایی و ضد‌موشکی پاتریوت امریکا دانست که اسرائیل زمانی در این نقش از آن استفاده می‌کرد. سامانه ضد‌موشکی «آرو۳» از فناوری برخورد جنبشی برای رهگیری موشک‌های بالستیک ورودی در فضا، قبل از ورود مجدد آنها به جو در مسیر رسیدن به اهداف استفاده می‌کند. رژیم‌صهیونیستی همچنین دارای هواپیما‌های جنگنده نسل پنجمی اف ۳۵ای است که در جریان عملیات وعده‌صادق از آنها برای سرنگونی پهپاد‌ها و موشک‌های کروز استفاده کرد.
خسارات رژیم‌صهیونیستی
با وجود ادعای نابودی ۹۹ درصد از پهپاد‌ها و موشک‌های کروز و بالستیک شلیک‌شده ایران از سوی رژیم‌صهیونیستی و متحدان آن، اما واقعیت جز این است. روزنامه صهیونیستی معاریو در گزارشی درباره خسارات حمله موشکی ایران نوشت: از تجزیه و تحلیل ویدئویی به نظر می‌رسد حداقل چهار موشک به پایگاه نواتیم اصابت کرده است. بر اساس تحلیل‌ها، همچنین احتمالاً پنج موشک به پایگاه رامون اصابت کرده است، در مورد رآکتور اتمی در دیمونا، با توجه به تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای، به نظر می‌رسد حداقل یک موشک به یکی از ساختمان‌های رآکتور اتمی و دو موشک به اطراف پایگاه اصابت کرده است. همچنین بر اساس تصاویر، یک پهپاد به پایگاه حرمون اصابت کرده است. به نظر می‌رسد میزان رهگیری موشک‌ها حدود ۸۴ درصد است، نه آنطور که سخنگوی نیرو‌های رژیم اسرائیل دیوانه‌وار مطرح می‌کند.
نتایج عملیات برای ایران
عملیات وعده‌صادق نتایج چشمگیر نظامی را برای ایران به همراه داشته است. نفوذ موشک‌های ایرانی و اصابت آنها به اهداف، خود نشان‌دهنده وجود ضعف‌های جدی در سامانه‌های پدافند موشکی رژیم‌صهیونیستی است که در حملات احتمالی بعدی ایران می‌تواند از این نقاط ضعف برای واردآوردن خسارات جدی به رژیم‌صهیونیستی استفاده کند. در واقع سامانه‌های پدافند ضد‌موشکی چندلایه اسرائیل نشان داده است قادر به دفاع از فلسطین‌اشغالی در برابر رگبار‌های راکتی و موشکی محدود (مثلاً راکت‌های پرتاب‌شده از غزه یا جنبش حزب‌الله) و حجم کمی از پهپاد‌ها و موشک‌هاست، اما به طور بالقوه می‌تواند در صورت یک حمله بزرگ پهپادی یا حملات گسترده موشکی اشباع و فلج شود. اذعان سخنگوی پنتاگون به توانمندی نظامی ایران در پاسخ به رژیم‌صهیونیستی و انجام‌دادن حمله‌ای گسترده و بی‌سابقه از داخل خاک ایران به فلسطین‌اشغالی با وجود اطلاع قبلی متحدان منطقه‌ای امریکا از این حمله ۷۲ ساعت قبل از آغاز آن که طبیعتاً به اطلاع واشینگتن هم رسیده است، نشان می‌دهد ایران قادر است با وجود همه آمادگی‌های نظامی اسرائیل، امریکا و متحدان منطقه‌ای و اروپایی آن ضربات کوبنده‌ای را به دشمن صهیونیستی وارد کند.
اسکات ریتر، تحلیلگر نظامی معتقد است: آنچه ایران در حمله شنبه و یک‌شنبه به اهداف رژیم‌صهیونیستی در اراضی اشغالی انجام داد، احیای قدرت بازدارندگی این کشور بود. او عملیات تنبیهی «وعده‌صادق» را بسیار موفقیت‌آمیز ارزیابی کرد و با اشاره به تثبیت قدرت بازدارندگی ایران اظهار کرد: «می‌توان گفت که این عملیات نه‌تن‌ها برای ایران، بلکه برای تمام جهان بسیار موفقیت‌آمیز بوده است، زیرا بازدارندگی ایران اکنون واقعیتی است که می‌تواند امریکا و اسرائیل را کنترل کند.» به نظر می‌رسد با اجرای عملیات تنبیهی وعده‌صادق از سوی ایران، رژیم‌صهیونیستی شاهد فروپاشی کامل بنیان‌های دکترین دفاعی- امنیتی چندین دهه‌ای خود شد که مبتنی بر سه اصل بازدارندگی استراتژیک، هشدار استراتژیک و غلبه قاطع بود.
منبع: روزنامه جوان
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»