به نقل از «ایسنا»

کشف بزرگترین مجموعه مذهبی ایرانِ باستان

تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۱۱۲۱۵۴

بزرگترین مجموعه مذهبی ایران باستان پس از بررسی‌های باستان‌شناسی، ژئوفیزیک، عکسبرداری هوایی و مستندنگاری دقیق سازه‌های معماری بخش مرکزی شهر گور فیروزآباد سرانجام شناسایی شد.

به گزارش ایسنا، علیرضا عسکری چاوردی ـ مدیر میراث‌جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد ـ با اعلام این خبر گفت: نتایج فصل اول مستندنگاری و بررسی ژئوفیزیک در بخش مرکزی شهر «گور» در سال ۱۳۹۸ و متعاقبا تداوم این برنامه در چارچوب همکاری پایگاه میراث جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس با اداره کل پایگاه‌های میراث‌جهانی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، پژوهشگاه، دانشگاه بولونیا و دانشگاه شیراز در سه سال مطالعات سطح‌الارضی برای شناخت سازه‌های معماری واقع در دایره مرکزی شهر گور ادامه پیدا کرد و سازه‌های معماری موجود در محدوده‌ای به وسعت ۲ هکتار، پیرامون منار مرکزی این شهر مستندنگاری شد و کارکرد آن‌ها مورد مطالعه قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این باستان‌شناس افزود: بقایای چهار جرز سنگی معروف به «تخت‌نشین» به ابعاد ۲۶ در ۲۶ متر با ارتفاع حداقل  ۸ متر و یک برج منارمانند به ارتفاع ۳۰ متر سال‌هاست در بخش مرکزی شهر گور نمایان است و بلوک‌های سنگی ویرانه‌های این آتشکده مهم در سطح محوطه به صورت پراکنده به جای مانده است.

او با بیان این‌که درک روابط معماری این سازه‌های پراکنده نیازمند شناسایی و مستندنگاری دقیق بود تا بتوان به تحلیلی جامع از ارتباط فضایی و مکانی سازه‌ها دست یافت اظهار ‌کرد: خوشبختانه این کار با استفاده از روش مستندنگاری پهپاد با بُرد کوتاه و طراحی سازه‌ها انجام گرفت و نقشه‌های مختلف تهیه شد.

عسکری چاوردی ادامه داد: با مطالعه سبک‌شناسی سازه‌های معماری نمایان و درک روابط بین سازه‌ها در تطبیق با پلان فضاهای اصلی و الحاقات وابسته به آن و مقایسه با پلان بناهای مکشوفه مذهبی دوره ساسانی کارکرد سازه‌های معماری در بخش‌های الحاقی و مرتبط با دو بنای تخت‌نشین و منار مرکزی شهر گور روشن شد.

او بر اساس پلان حاصل از مستندنگاری سازه‌های معماری بخش مرکزی شهر، گفت: بنای تخت‌نشین و مجموعه ساختمان‌های پیرامونی آن روی یک صفه به ابعاد ۶۵ در ۸۰ متر در یک مجموعه بزرگ ساختمانی قرار داشته و عملکرد تمام واحدهای ساختمانی در این مجموعه به‌هم مرتبط بوده که این موضوع نشان‌دهنده کارکرد واحد مذهبی در مجموعه معماری بخش مرکزی شهر گور است.

این باستان‌شناس افزود: سازه‌های معماری مکشوفه در یک مجموعه وابسته و مرتبط با هم به عنوان آتشگاه، آدرویان، ایزیشگاه، اتاق هووما، تالارهای نیایش و نمازگاه، محل برگزاری جشن‌ها و گاهنبارها، چهارتاقی محل نیایش، محل تکریم آب و اجرای مناسک آیین‌های زرتشتی مکان‌یابی، شناسایی و تحلیل شده است.

شهر پدری ساسانیان سال ۱۴۰۱ کاوش می‌شود

به گفته مدیر میراث‌جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد، این مجموعه بزرگ مذهبی در سده سوم میلادی بنیانگذاری شده، اما به نظر می‌رسد با عنوان شهر پدری ساسانی تا پایان دوره ساسانی مورد تکریم و قداست مذهبی قرار گرفته، به گونه‌ای که احتمالا با دفن پادشاهان ساسانی در این شهر همواره در آن دوره بر حرمت آن افزوده شده و در سده‌های اسلامی به شهر مزارات (شهر گور) معروف شده است.

او با بیان این‌که این شهر به احتمال محل دفن بسیاری از پادشاهان ساسانی در کنار مجموعه بزرگ مذهبی واقع در بخش مرکزی شهر گور بوده و به همین دلیل هم باروهای بزرگ شهر و تشریفات مذهبی شهر تا پایان دوره ساسانی برقرار بوده است، اظهار کرد: در حقیقت، سیستم‌های دفاعی و باروی بزرگ این شهر در قلب بخش مرکزی فارس نشان می‌دهد در ابتدا، شهر دوره ساسانی با کارکرد نظامی به صورت بارویی با پلان دایره بنا شده، اما این باروها در تمام دوره ثبیت و تامین امنیت بخش مرکزی ایران، فارس، همواره معمور بوده است، زیرا بزرگترین مجموعه مذهبی و به احتمال، آرامگاه بسیاری از پادشاهان ساسانی در موطن پدری آن‌ها در شهر گور قرار داشت.

عسکری چاوردی بیان کرد: در محدوده کاوش‌های باستان‌شناسی در سال‌های گذشته چندین تابوت سفالی در این بخش شناسایی شد که نشان می‌دهد کارکرد این تابوت‌های سفالی در اتاق‌هایی منقوش با کف موزاییک می‌تواند به شاهزادگان ساسانی تعلق داشته باشد.

عسکری چاوردی گفت: تاکنون شهر گور را به عنوان شهری می‌شناختند که سازه‌های معماری دایره مرکزی آن بخش حکومتی و اداری شهر بوده، در حالی این شناخت به صورت فرضیه باقی ماند که مطالعات "دیتریش هوف" نشان داده بود کاخ اردشیر بابکان با زیرساخت ۵۰۰۰ مترمربع واحدی سیاسی اداری و به عنوان کاخ دارای کارکرد سیاسی و هم اداری بوده است.

او افزود: به این ترتیب از شش ایوان بزرگ کاخ اردشیر برای پذیرایی و برگزاری جلسات سیاسی، اجتماعی و از سه تالار بزرگ مربع شکل گنبددار در پشت ایوان مرکزی بنا برای امور روزانه اداری مملکت و ملاقات‌های رسمی پادشاه استفاده می‌شد.

مدیر میراث‌جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد گفت: برنامه سامان‌دهی و کاوش این مجموعه بزرگ مذهبی کشور با همکاری اداره کل پایگاه‌های میراث‌جهانی معاونت میراث‌فرهنگی کشور، اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، دفتر مطالعات میراث‌فرهنگی موسسه ایزمئو ایتالیا در دانشگاه شیراز و دانشگاه بولونیای ایتالیا با مجوز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ به صورت رسمی طی یک برنامه پنج‌ساله آغاز خواهد شد.

شهر گور که باستان‌شناسان آن را شهر پدری ساسانی معرفی کرده‌اند، اردشیرخوره نام داشته که محل باستانی در شهرستان فیروزآباد بوده است. این شهر اوایل قرن سوم میلادی به دست اردشیر بابکان بنیاد شد. طرح و الگوی شهر دایره‌ای‌شکل است که در بررسی‌های گذشته معلوم شده بود چهار دروازه اصلی داشته و بناهای حکومتی و محل اقامت درباریان در آن واقع شده بود. شهر باستانی گور هم‌اکنون متروک است و در سال‌هایی نیز مورد تعرض جاده‌سازان و همچنین عشایر و روستانشینان نزدیک آن با ساخت گورستان قرار گرفته بود.

بنا بر گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس، هشت سایت باستانی است که در سه منطقه باستانیِ فیروزآباد، بیشاپور، سروستان در جنوب غربی استان فارس واقع شده‌اند. این سازه‌ها، کاخ‌ها و شهرها شامل قلعه‌دختر، سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان، سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بر اردوان، اردشیر خوره (شهر گور)، کاخ اردشیر بابکان، شهر بیشاپور، پیکره شاپور یکم (غار شاپور) و کاخ ساسانی سروستان به اوایل و اواخر دوره شاهنشاهی ساسانی که از ۲۲۴ تا ۶۵۸ بعد از میلاد در سراسر این منطقه گسترش یافت، مربوط می‌شوند. این آثار یکی از چهار اثری هستند که در جلسه ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ کمیته میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند تا تعداد آثار ایرانی ثبت‌شده در میان میراث جهانی یونسکو به عدد ۲۳ و آثار استان فارس به عدد ۵ برسد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: یافته های باستان شناسی باستان شناسي شهر گور فیروزآباد دوره ساسانی ایران باستان منظر باستان شناسی ساسانی فارس سازه های معماری اردشیر بابکان میراث فرهنگی مجموعه بزرگ دوره ساسانی سازه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۱۱۲۱۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا تنها سایت موزه غرب کشور عاقبت به خیر نشد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- آزاده صفی: سال ۲۰۱۸ پس از انتخاب همدان به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی، مسئولان استانی برای آماده‌سازی شهر و استقبال از این رویداد، دست به احداث، بهسازی و مرمت برخی از آثار و اماکن زدند که طرح پیاده‌راه‌سازی خیابان‌های بوعلی و اکباتان و میدان مرکزی شهر از این دست بود.

در حین اجرای این عملیات، اشیای تاریخی از میدان مرکزی شهر همدان کشف شد که سر و صدا و حواشی بسیاری را به همراه داشت. پس از کشف این اشیا اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به همراه شهرداری همدان وعده ساخت سایت‌موزه را در این مکان دادند.

حواشی گریبانگیر همیشگی سایت موزه همدان

از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۴۰۱ که از طراحی تا بهره‌برداری سایت موزه به طول انجامید، این موزه که روزی قرار بود به عنوان یک اثر شاخص در مرکز شهر همدان خودنمایی کند و تاریخ این کهن‌شهر را به رخ گردشگران بکشد همچنان درگیر حواشی فراوان بود و حتی حواشی، پس از بهره‌برداری نیز دست از سر سایت موزه برنداشت و تا امروز نیز ادامه دارد.

احداث سایت موزه با همکاری سه مجموعه میراث‌فرهنگی، شهرداری و راه و شهرسازی و کشمکش بین این دستگاه‌ها از جمله معضلاتی بود که چند سال گریبانگیر پروژه بود و مدت‌ها پروژه را در سکوت عمرانی نگاه داشت و خبری از اجرای آن نبود.

در سال ۹۷ که سایت موزه گرفتار کشمکش اداری بود عباس صوفی؛ شهردار وقت همدان گفته بود که برای به نتیجه رسیدن پروژه و ساخت بنا، باید میراث‌فرهنگی و راه و شهرسازی، بودجه مورد نیاز را در کار تزریق کنند تا شهرداری بتواند عملیات عمرانی را ادامه دهد.

محمدحسین مرادی؛ معاون وقت بازآفرینی شهری و مسکن اداره‌کل راه و شهرسازی استان همدان نیز در این زمینه گفته بود این اداره وظیفه‌ای در قبال تأمین بودجه و اعتبار پروژه احداث سایت‌موزه میدان مرکزی همدان ندارد.

همان زمان کامران گردان؛ رئیس وقت شورای شهر همدان نیز درباره پروژه گفته بود که سه‌گانگی در سه نهاد میراث‌فرهنگی، راه و شهرسازی و شهرداری همدان از دلایل عمده طولانی شدن روند این پروژه است.

احمد ترابی؛ معاون وقت میراث‌فرهنگی همدان نیز همان زمان از رکود در روند ساخت پروژه سایت موزه میدان مرکزی همدان خبر داده و گفته بود این پروژه در همان مرحله‌ای که بوده، قرار داشته و پیشرفتی نکرده است و تنها آثار و اشیا تاریخی کشف شده به موزه اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری منتقل شده است.

سایت موزه همدان قبرستان وعده‌های بی عمل مدیران

جدا از رکود طولانی پروژه و کشمکش بین دستگاه‌های مربوطه، وعده و وعیدهای بسیاری برای اتمام پروژه داده شد و سال‌ها سایت موزه میدان مرکزی همدان به قبرستان وعده‌های بدون عمل مدیران تبدیل شد و سرانجام اداره‌کل راه و شهرسازی از این پروژه کنار گذاشته شد و میراث‌فرهنگی و شهرداری اتمام پروژه را عهده‌دار شدند.‌

پس از آن نیز «افتتاح سایت موزه همدان در ماه‌های آینده» بارها تیتر رسانه‌ها شد و خلاصه این پروژه، پس از طی کردن هفت‌خان رستم شهریورماه ۱۴۰۱ و در سکوت خبری و ناباوری فعالان میراث‌فرهنگی و گردشگری افتتاح شد و در نهایت مدیریت آن به شهرداری واگذار شد.

باوجود اینکه انتظار می‌رفت افتتاح این مکان شاخص در میدان دیدنی همدان، میدان‌داری کند و به رونق گردشگری منجر شود اما حاشیه‌های بعد از افتتاح آنقدر قوی شد که تمام حواشی ساخت سایت موزه را از ذهن‌ها پاک کرد.

سایت موزه، محل وقوع معضلات اجتماعی در میدان مرکزی شهر

خلاصه اینکه پس از افتتاح هم گره از بخت تنها سایت موزه غرب کشور باز نشد و هر روز حاشیه‌هایش بیشتر از قبل شد و این حواشی تا جایی پیش رفت که حالا این موزه در میدان مرکزی شهر همدان به محلی برای وقوع انواع معضلات اجتماعی تبدیل شده است.

تأمین نیروی متخصص مانند موزه‌دار و راهنمای گردشگری، مهمترین مشکلات سایت موزه است که پس از گذشت یکسال و نیم از افتتاح، هنوز محقق نشده و گویا عزمی بر رفع این مشکل بزرگ نیز وجود ندارد. از طرفی شهرداری همدان فاقد این نیروهای متخصص است و از طرف دیگر میراث‌فرهنگی با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه است و این معضلات وضعیت سایت موزه را به کلافی سردرگم تبدیل کرده است.

با وجود اینکه استقبال از سایت موزه در ایام خاص مانند تعطیلات و مناسبت‌ها چشمگیر است و گردشگران تمایل بالایی به بازدید از آن نشان می‌دهند اما این مکان همچنان فاقد استانداردهایی مانند راهنمای گردشگری و موزه‌دار است و آنطور که باید در معرفی تاریخ همدان به گردشگران موفق عمل نکرده است.

جای خالی راهنمای گردشگری و موزه‌دار در تنها سایت موزه غرب کشور

در سایت موزه میدان مرکزی شهر همدان که با عنوان عریض و طویل تنها سایت موزه غرب کشور شناخته شده است آثاری از دوران ماد، اشکانی و پایه ستون‌های دوره هخامنشی تا دوره اسلامی وجود دارد که نشان می‌دهد حدود ۳ هزار سال در لایه‌های مختلف آن زندگی وجود داشته و تاکنون نیز مهمترین میدان شهر همدان باقی مانده است.

بنابراین این موضوع می‌تواند اصلی‌ترین دلیل و ادعا باشد که این حجم از تاریخ و تمدن هنوز در شهر زنده است و اگر آنها را به تماشای مخاطبان بگذاریم در جذب گردشگر تأثیرگذار خواهد بود، اما متأسفانه هنوز عزمی بر مدیریت صحیح این مکان در همدان شکل نگرفته و سایت موزه به محلی برای وقوع معضلات اجتماعی تبدیل شده است.

کد خبر 6090742