«دیپلماسی بدهی» چین، از حقیقت تا واقعیت / آیا اقتصاد ایران در این دیپلماسی گرفتار شده است؟
تاریخ انتشار: ۹ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۲۵۰۹۸۳
همزمان با عملیاتی شدن قرار داد همکاریهای ۲۵ ساله ایران و چین، بسیاری از رسانههای غربی باری دیگر به مانند روزهای انتشار خبر امضای آن،حجمههای رسانهای بسیار زیادی را نسبت به مفاد این قرار داد آغاز کردند؛ حال این سوال در ذهن مخاطبان پیش میآید که به واسطه این سند همکاری، آیا اقتصاد ایران اسیر دست «دیپلماسی بدهی» چین خواهد شد و یا این که حجمههای انجام شده تنها یک فضا سازی رسانهای علیه همکاریهای تجاری دو کشور است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
گروه اقتصاد کلان بازارنیوز- سعید ترکاشوند؛ همزمان با تکمیل آخرین مراحل عملیات شدن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، بسیاری از رسانههای غربی به مانند روز نخست سال ۱۴۰۰ یعنی مقارن با زمان امضای آن توسط وزرای خارجه ایران و چین، حملات رسانهای خود را نسبت به این سند همکاری آغاز کردند.
این قبیل رسانهها تاکنون برای تحقق این امر از کلید واژههایی همچون استعمار، ایرانفروشی و جدیداً به صورت تخصصی از اصطلاح «دیپلماسی بدهی» استفاده کردهاند؛ درهمین خصوص« هومن زندی زاده» کارشناس اقتصادی و فعال رسانهای در رشته توییتی مفصل، دیپلماسی بدهی چین را در متن زیر به طور کامل و جامع شرح داده است.
۱. گفته میشود چین کشورهای فقیر را وادار کرده تا پشت هم وام بگیرند و زیرساختهای گرانقیمت و کممنفعتی بسازند که از عهده هزینههای آن برنمیآیند، با این هدف که نهایتا پکن کنترل این داراییها را از آنها بگیرد.
۲. از این زاویه، چین در پروژههای بینالمللی خود نظیر جادهابریشم صرفاً پی نفوذ ژئوپلیتیک نیست؛ بلکه فراتر از آن، زمانی که کشوری زیر فشار وامهای چینی میرود، مانند یک قمارباز بدبخت که از مافیا وام گرفته، تبدیل به عروسک خیمهشببازی پکن میشود و در معرض خطر قطع عضو قرار میگیرد.
۳. نمونه بارز این روایات بندرهامبانتوتا در سریلانکا است:پکن سریلانکا را به وام گرفتن از بانکهای چینی برای پرداخت هزینههای پروژهای سوق داد که چشمانداز تجاری موفقیتآمیزی نداشت. شرایط طاقتفرسا و کاهش درآمدها، نهایتا سریلانکا را به سوی حالت پیشفرض (استعمار چینی) سوق داد؛ در این مرحله پکن بندر هامبانتوتا را به عنوان وثیقه درخواست کرد و دولت سریلانکا مجبور شد که کنترل بندر را به یک شرکت چینی واگذار کند.
۵. در سال ۲۰۱۸ «مایک پنس» معاون ترامپ، این قضیه را «دیپلماسی تله بدهی» نامید و آن را سندی بر جاهطلبیهای نظامی چین دانست. سال ۲۰۱۹ دادستان کل ویلیامبار گفت پکن «کشورهای فقیر را بدهکار میکند، از مذاکره مجدد درباره شرایط امتناع میورزد، و سپس کنترل زیرساختها را به دست میگیرد.»
۶. همانطور که مایکل اونداتیه، یکی از بزرگترین وقایعنگاران سریلانکا گفتهاست: «در سریلانکا دروغی که ماهرانه گفته شدهباشد، به اندازه هزار حقیقت میارزد.» و روایت تله بدهی هم دقیقاً همین است:یک دروغ قدرتمند
۷. تا اینجای رشتهتوئیت، مقدمه مقالهای بود به قلم «دبرابراتیگام» استاد اقتصاد سیاسی از دانشگاه جان هاپکینز و «مگریثمایر» استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه هاروارد. در ادامه ضمن ارائه خلاصهای از مقاله، نکاتی را که شاید برای مخاطب ایرانی مفید باشد، اضافه میکنم.
۸. بانکهای چینی نسبت به تغییر شروط و شرایط وامهای پرداختشده تمایل نشان میدهند و هرگز داراییهای هیچ کشوری را توقیف نکردهاند، حتی بندر هامبانتوتا را خرید اکثریت سهام بندر توسط یک شرکت چینی داستانی هشداردهنده بود، اما این چیزی نیست که ما اغلب میشنویم.
۹. شهر هامبانتوتا در فاصله چند مایلی از خط کشتیرانی شلوغ اقیانوس هند قرار دارد؛ محلی که تقریباً تمام تجارت اقیانوسی بین آسیا و اروپا، و بیش از ۸۰٪ تجارت تمام اقیانوسهای جهان را به خود اختصاص میدهد.
۱۰. زمانی که یک شرکت چینی قرارداد ساخت بندر هامبانتوتا را بست، در حال ورود به رقابتی مستمر با غرب بود، اگرچه آمریکا تا حد زیادی آن را رها کرده بود. این نه چین، بلکه شرکتی کانادایی بود که در سال ۲۰۰۳ امکانات حاصل از ساخت چنین بندری را سنجید و بیش از ۱۰۰۰ صفحه درباره آن مطلب نوشت.
۱۱. برخلاف ادعاهای رایج، پژوهش تأیید کرد که ساخت بندر در هامبانتوتا امکانپذیر و سودده است. بزرگترین ترس کاناداییها، واگذاری پروژه به رقبای اروپایی بود. یک کنسرسیوم کانادایی پیشنهاد «ساخت-مالکیت-بهرهبرداری-انتقال» را داد؛ نوعی پروژه که در آن یک شرکت بهتنهایی صاحب همه مزایاست.
۱۲. پروژه کانادایی به دلیل جنگ داخلی و آشفتگی سیاسی سریلانکا عملی نشد. تحقیقات مشابهی توسط شرکتی دانمارکی در سال ۲۰۰۶ بر سوددهی ایجاد بندر هامبانتوتا صحه گذاشت. برای توجیه ایجاد بندر، کافی بود تنها عبور بخشی از محمولههایی که از سنگاپور، شلوغترین بندر دنیا، میگذشت را تأمین کند.
۱۳. دولت سریلانکا برای ایجاد بندر به ایالات متحده و هند نزدیک شد. پاسخ هر دو کشور منفی بود. اما یک شرکت ساختمانی چینی به نام China Harbor Group که از برنامه سریلانکا مطلع شده بود، به شدت برای پروژه لابی کرد. اگزیمبانک چین با تامین مالی آن موافقت کرد و شرکت چینی برنده مقاطعه شد.
۱۴. این اتفاق در سال ۲۰۰۷ رخ داد؛ شش سال قبل از اینکه «شیجینپینگ» طرح جادهابریشم را معرفی کند. سریلانکا هنوز در آخرین و خونینترین مرحله جنگ داخلی طولانی خود بود و جهان در آستانه یک بحران مالی قرار داشت. در واقع برخلاف کانادا، آمریکا و هند، چین ریسکپذیر بود.
۱۵. به جزئیات دقت کنید: اگزیمبانک وام ۳۰۷میلیون دلاری ۱۵ساله را با مهلت ۴ساله ارائه کرد و به سریلانکا اجازه داد بین نرخ بهره ثابت ۶.۳٪ یا نرخ شناورِ وابسته به LIBOR (نرخ بهره استقراض بینبانکی لندن) یکی را برگزیند. سریلانکا با علم بر روند افزایشی نرخ بهره جهانی، اولی را پذیرفت.
۱۶. فاز یک طبق برنامه طی ۳ سال پایان یافت. برای کشوری درگیر جنگ، شرایط وام معقول بود. رئیس سابق سازمان اداره بنادر سریلانکا میگوید «دریافت وام تجاری به ارزش ۳۰۰میلیون دلار در طول جنگ آسان نبود». در همان سال، سریلانکا اولین اوراق قرضه بینالمللی خود را با نرخ بهره ۸.۲۵٪ منتشر کرد.
۱۷. سرانجام، در سال ۲۰۰۹ پس از چند دهه خشونت، جنگ داخلی سریلانکا به پایان رسید. دولت که از این پیروزی سرمست بود، شروع به دریافت وام برای ساخت و بهبود زیرساختهای کشور کرد. نرخ رشداقتصادی سالانه به ۶٪ رسید، اما بار بدهی سریلانکا نیز افزایش یافت.
۱۸. در هامبانتوتا برخلاف توصیههای کارشناسی، دولت به جای اینکه منتظر سوددهی فاز اول بندر بماند، فاز دوم را آغاز کرد. در سال ۲۰۱۲ سریلانکا ۷۵۷میلیون دلار دیگر از اگزیمبانک وام گرفت؛ این بار با نرخ ۲٪. «ماهیندا راجاپاکسا» رئیسجمهور سریلانکا نام خود را بر بندر جدید گذاشت
۱۹. تا سال ۲۰۱۴ هامبانتوتا مدام ضرر میداد. سازمان بنادر با درک نیاز به اپراتورهای باتجربه، قراردادی را با China Harbor و China Merchants Group امضا کرد تا آنها مشترکاً توسعه و راهاندازی بندر جدید را به مدت ۳۵ سال به عهده گیرند.
۲۰. در ژانویه ۲۰۱۵ راجاپاکسا انتخابات زودهنگام برگزار کرد. وزیر بهداشت او «مایتریپالاسیریسنا» هم نامزد شد. کمپین او متمرکز بود بر روابط مالی راجاپاکسا با چین، و ایراد اتهام فساد مالی به او. در میان بهت همگان و شاید خودش، سیریسنا برنده شد!
۲۱. اوراق قرضه بینالمللی که حدود ۴۰٪ بدهی خارجی کشور را موجب شدهبود، #سیریسنا را در تنگنا قرار داد. سریلانکا بیشتر از چین، به ژاپن، بانک جهانی و بانک توسعه آسیایی بدهکار بود. از ۴.۵میلیارد دلار بدهی که سریلانکا در سال ۲۰۱۷ پرداخت میکرد، فقط ۵٪ آن به خاطر #هامبانتوتا بود.
۲۲. عامل مشکلات #چین نبود و قرار هم نبود شرکتهای چینی جایی را «استعمار» کنند. سریلانکا از #صندوقبینالمللیپول درخواست کمک کرد و تصمیم گرفت با اجاره #بندر_هامبانتوتا که به دلیل ناکارآمدی سیستم سوددهی نداشت، پول بیشتری به دست آورد؛ درست همانطور که کاناداییها توصیه کرده بودند.
۲۳. مناقصه آزاد وجود نداشت و تنها دو پیشنهاد از China Merchants و China Harbor بود. با اجاره ۹۹ساله بندر به China Merchants، آن را به سهامدار عمده تبدیل کردند. پس از دریافت ۱.۱۲میلیارد دلار، سریلانکا به جای بازپرداخت وام #اگزیمبانک، از پول برای تقویت ذخایر ارزی خود استفاده کرد.
۲۴. قبل از ماجرای بندر، کشورهای غربی اهمیتی به سریلانکا نمیدادند و حتی اگر این جزیره زیر آب میرفت، اکثر آنها متوجه نمیشدند. اما ناگهان، این جزیره نقش برجستهای در سیاست خارجی واشنگتن یافت. مایکپنس ابراز نگرانی کرد که هامبانتوتا به یک «پایگاه نظامی پیشرو» برای چین تبدیل شود.
۲۵. با این حال، موقعیت هامبانتوتا تنها از منظر تجاری استراتژیک است. کانال باریک این بندر در آنِ واحد تنها به یک کشتی اجازه ورود یا خروج میدهد (معمولاً با کمک یک یدککش). در صورت درگیری نظامی، کشتیهای نظامی مستقر در آنجا، حکم ماهیهایی را دارند که در بشکهای گیر افتادهاند.
۲۶. پس برخلاف ادعاهای رایج، پروژهای که چین در هامبانتوتا آغاز کرد، اصلا ظرفیت تبدیل شدن به یک پایگاه نظامی برای نیروی دریایی چین را نداشت. این اتهام بیپایه اولین بار توسط مایکپنس مطرح شد، ولی امروزه آن را از زبان مخالفان رابطه با چین در سراسر جهان از جمله ایران میشنویم.
۲۷. دیپلماسی تله بدهی چین را به عنوان یک طلبکار اغواگر و کشورهایی، چون سریلانکا را به عنوان قربانیان زودباور آن معرفی میکند. اما وضعیت بسیار پیچیدهتر است. حرکت چین به بیرون، مانند توسعه داخلی آن، کاوشگرانه و تجربی است؛ نوعی فرآیند یادگیری که با آزمون-و-خطا شکل میگیرد.
۲۸. مثلا، بندر هامبانتوتا به شرکتها و بانکهای چینی نشان داد سیاستمداران قدرتمند هم سقوط میکنند و بهتر است جهت مقابله با ریسک سیاسی راهکارهایی داشتهباشند. اینک شناخت آنها از فرصتهای تجاری بیشتر شده و جایی که بفهمند نمیتوانند برنده شوند، کنار میکشند.
۲۹. پس اگر قرار است ایران درسی از این واقعه بگیرد، این است که ببیند چگونه میتوان با کشورهای مختلف وارد پروژههای مشترک اقتصادی شد. نه که با تکرار سخنان رهبران، رسانهها و متفکران آمریکایی، درباره استعمار مدرنِ» (modern-day colonialism) چین سخنرانی کنیم».
۳۰. نمونه روابط اقتصادی بینالمللی ایران، اخیرا در رابطه با سریلانکا خبرساز شد؛ وقتی قرار شد سریلانکا در ازای بدهی ۴ساله، هر ماه به ارزش ۵ میلیون دلار چای به ایران صادر کند تا ۲۵۱میلیون دلار بدهی این کشور به ما تسویه شود. چنین توافقی بد است، چون نیازمند ارز و افزایش اشغالیم.
۳۱. طی ۲۰ سال گذشته، شرکتهای چینی چیزهای زیادی درباره نحوه بازی در زمینه ساختوساز بینالمللی که هنوز تحت سلطه اروپاست، یاد گرفتهاند: سال ۲۰۰۰ چین ۹ پیمانکار در میان ۱۰۰ پیمانکار برتر جهانی داشت، امروز ۲۷ پیمانکار. سهم اروپا از ۴۷ به ۳۷ شرکت و آمریکا از ۱۹ به ۷ کاهش یافتهاست.
۳۲. سرعت و کیفیت کار شرکتهای چینی، محاسن وامهای بانکی چین (که خود موضوع رشتهتوئیتی مجزاست)، و از همه مهمتر، انعطافپذیری آنها، باعث کاهش چشمگیر سهم غرب و افزایش تصاعدی سهم چین در بازارهای جهانی شدهاست.
۳۳. ابراز نگرانی سیاستمداران غربی، رسانههای فارسیزبان خارج از کشور، و سمپاتهای داخلی آنها درباره تفاهم۲۵ساله با صرف متوسط سالی تنها ۱۶میلیارد دلار بابت سرمایهگذاری در فعالیتهای مشترک از طرف چین، از نفوذ و فشار آنها بر سیاست و اقتصاد ایران میکاهد. آنها ما را ضعیف میخواهند.
۳۴. اما شرکتهای چینی تنها شرکتهایی نیستند که از پروژههای تأمین مالی چین سود میبرند و غرب نیز تنها بازیگر مضطرب صحنه بینالملل نیست. شاید هیچ کشوری به اندازه هند (که چندین بار درخواستهای سریلانکا برای سرمایهگذاری، کمک و مشارکت سهام را رد کرد) از پروژه هامبانتوتا نگران نشد.
۳۵. زمانی که تفاهمنامه ایران و چین رسمیت یافت، خبرنگاران و رسانههای هیچ کشوری به اندازه هند ابراز نگرانی نکردند. یوتیوب پر بود از ویدیوهای هندی در نقد دولت هند بابت کوتاهی در بهرهبرداری از موقعیت چابهار؛ بندری که همچنان از تحریمهای آمریکا مستثنی است.
۳۶. حالا که حتی در صورت بازگشت آمریکا به برجام همواره احتمال خروج مجدد آن وجود دارد، ایران باید با متنوع کردن شرکای اقتصادی خود، غولهایی نظیر هند و روسیه را هم بازی دهد تا زمین را یکطرفه به چین واگذار نکند، و در برابر تمام رقیب-شریکهای خود امکان چانهزنی داشتهباشد.
۳۷. اما بازگردیم به چین... روی دیگر افسانه تله بدهی کشورهای بدهکار را شامل میشود. سریلانکا یا در موراد مشابه، کنیا، زامبیا یا مالزی با بازیهای ژئوپلیتیک بیگانه نیستند؛ و از آمریکاییها که آنها را به چشم قربانیان سادهلوح کلاهبرداری چینیها میبینند، به ستوه آمدهاند.
۳۸. رویدادهایی که منجر به تصاحب اکثریت سهام بندری در سریلانکا توسط یک شرکت چینی شد، چیزهای زیادی درباره تغییر جهان نشان میدهد. چین تا سال ۲۰۲۸ تبدیل به برترین قدرت اقتصادی جهان میشود و درک نظم جدید، باید تبدیل به مهمترین محور سیاست خارجی ایران و بحثهای پیرامون آن شود.
پایان پیام//
منبع: بازار نیوز
کلیدواژه: دیپلماسی بدهی ایران و چین سرمایه گذاری خارجی دولت سیزدهم سند همکاری ایران و چین دیپلماسی بدهی شرکت های چینی یک شرکت چینی ایران و چین سند همکاری بین المللی اگزیم بانک تله بدهی رسانه ها نرخ بهره رسانه ای شرکت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت bazarnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «بازار نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۲۵۰۹۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پائز: المپیک ۲۰۲۴ واقعیت است نه رویا
به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا و به نقل ازسایت فدراسیون والیبال، تیم ملی والیبال ایران که حدود سه هفته است تمرینات خود را برای حضور پرقدرت در لیگ ملتهای ۲۰۲۴ آغاز کرده است امروز با حضور موریس موتا پائز سرمربی برزیلی، فرانسوی اردوی آمادهسازی خود را آغاز کرد تا ادامه تمرینات به صورت جدیتر پیگیری شود.
موتا پائز سرمربی برزیلی – فرانسوی تیم ملی والیبال کشورمان صبح امروز پس از ورود به تهران و استراحتی کوتاه، در جلسهای با سید میلاد تقوی دیدار و گفتگو کرد و سپس به همراه وحید مرادی سرپرست گروه اعزامی تیم ملی والیبال ایران در مسابقات لیگ ملتهای والیبال ۲۰۲۴، در تمرین تیم ملی حضور یافت.
در ابتدای این تمرین که علاوه بر کادر فنی و بازیکنان، امیرحسین منظمی عضو هیات رئیسه فدراسیون هم حضور داشت، وحید مرادی گفت: با نظر آقای پائز نام ۳۰ بازیکن را به فدراسیون جهانی والیبال اعلام کردیم و در موعد مقرر تمامی مدارک به فدراسیون جهانی ارسال شد و تایید آن را گرفتیم. آقای پائز امروز صبح کار خود را در تهران آغاز کردند و پیش از تمرین جلسهای با دکتر تقوی داشتند. در این جلسه موارد مختلفی مطرح شد که مبحث اصلی آن جنگندگی تیم برای رسیدن به یک هدف مشترک بود.
مرادی با اشاره به صحبتهای پائز پیش از امضای قرارداد به عنوان سرمربی تیم ملی والیبال کشورمان عنوان کرد: پیش از امضای قرارداد پائز از من پرسید که آیا بازیکنان آماده هستند که برای رسیدن به هدف از جان مایه بگذارند؟ جواب من این بود که همه بازیکنان برای رسیدن به المپیک حاضر به از خود گذشتگی هستند. از همه وجود مایه میگذارند و تلاش خواهند کرد تا به المپیک برسند.
سرمربی تیم ملی والیبال ایران هم پس از صحبتهای مرادی ضمن ابراز خرسندی از حضور در ایران گفت: اول از همه بسیار مفتخرم که لباس ملی ایران را پوشیدم و میدانم که بازیکنان خیلی خوبی داریم، باور دارم که میتوانیم با هم کار بزرگی انجام دهیم.
وی ادامه داد: زمان تمرکز کردن است و ترجیح میدهم در اینجا همراه شما باشم و کار کنیم تا اینکه بخواهم زیادی صحبت کنم. از ماه گذشته کادر فنی که در ایران حضور داشتند کار خود را به خوبی انجام دادند. زمان زیادی نداریم، اما باید به هدف اصلیمان در تابستان دست پیدا کنیم. المپیک ۲۰۲۴ برای ما یک رویا نیست بلکه واقعیت است. برای رسیدن به این هدف بایستی با هم باشیم و این تنها راهی است که میتوانیم به آن دست پیدا کنیم.
وی تاکید کرد: باز هم میگویم زمان زیادی نداریم و تنها باهم و با مبارزه کردن در کنار هم میتوانیم به آن دست پیدا کنیم. در روزهای گذشته من آرشیوی از سه یا چهار بازی در این سالن را تماشا کردم و متوجه این موضوع هستم که والیبال برای مردم ایران چقدر حائز اهمیت است و چه میزان آن را دوست دارند. زمان مبارزه است و باید برای این طرفداران تلاش کنیم.از حضورتان تشکر میکنم و میتوانیم کار را شروع کنیم.
در ادامه پیمان اکبری که به عنوان دستیار اول پائز در مدت عدم حضور او در ایران تمرین دهی به تیم را برعهده داشت، ضمن معرفی اعضای کامل کار فنی اظهار کرد: به ایشان خیرمقدم و تبریک میگوییم. مسوولیت این کار سخت را پذیرفتند. همه میدانیم کار سختی در پیش داریم، اما دور از دسترس نیست. با توجه به تلاشی که انجام میدهیم میتوانیم به هدف برسیم. این بازیکنان حدود سه هفته در حال تمرین هستند و انگیزه و توان لازم را دارند. همه آماده جنگیدن برای رسیدن به هدف هستند. امیدوارم با حضور ایشان به هدف مدنظر برسیم.
در پایان بازیکنان و کادر فنی با تشکیل حلقه اتحاد تیمی تمرینات خود را زیر نظر مستقیم موتا پائز سرمربی تیم ملی و دیگر اعضای کادر فنی آغاز کردند.تمرینات تیم ملی در سالن والیبال مجموعه ورزشی آزادی مطابق با برنامه از پیش تعیین شده در دو نوبت صبح و عصر برگزار میشود.
انتهای پیام/