دسته دختران؛ در راه که می‌آمدی سحر را ندیدی؟

خبرگزاری فارس، گروه سینما: سینمای جنگ که سال‌ها در انحصار فیلم‌سازان خاصی بوده است، در چند سال اخیر با نگاه فیلم‌سازان زن، انگار جانی دوباره گرفته است. بعد از فیلم‌های شیار ۱۴۳ و نفس از نرگس آبیار، منیر قیدی با فیلم درخشان «ویلایی‌ها» و نمایش انتظار زنان و مادران رزمندگان و حالا با فیلم «دسته دختران» وسط میدان خون و آتش آمده تا روایتی بکر و بدیع از زنان و دخترانی داشته باشد که پا به‌پای مردان در مقابل دشمن بعثی سینه سپر کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برخلاف نظر برخی از منتقدین «دسته دختران» به‌هیچ‌وجه به دنبال کمرنگ کردن نقش مردان در جنگ تحمیلی نیست بلکه عامدانه به دلیل تمرکز بر قصه خود، از کنار آن‌ها عبور می‌کند، چراکه فیلم‌سازان مختلف تاکنون بارها و بارها به رزمندگان مرد پرداخته‌اند اما آنچه تاکنون مغفول مانده ارائه تصویری کامل و جامع از نقش زنان در طول 8 سال دفاع مقدس است؛ چه در نقش پشتیبان و پشت سنگرها و چه در نقش مبارز در خط مقدم جبهه.

«دسته دختران» روایت روزهای ملتهب و پرآشوب خرمشهر در سال 59 است. فیلم با کابوس شخصیت اصلی داستان-یگانه کمالی-(نیکی کریمی) آغاز می‌شود، کابوسی از صحنه منفجرشدن ماشینی که دو فرزندش داخل آن بوده‌اند. این کابوس بازهم در فیلم چه در خواب و چه در بیداری تکرار می‌شود. با این آغاز مخاطب از ابتدا می‌فهمد با مادری داغ‌دیده روبه‌روست، اما این داغ سنگین موجب خانه‌نشینی یگانه نمی‌شود، کمایی که بارها در داستان شاگردانش بانام نیک از او یاد می‌کنند، معلمی دلسوز و متعهد بوده است که با شروع جنگ، گچ و تخته را کنار گذاشته و اسلحه به دست به دنبال دفاع از جان و مال و ناموس فرزندان این سرزمین می‌رود.

در فیلم «دسته دختران»  فیلم‌ساز به‌دوراز بطالت و پرگویی، شناخت مختصری از هر شخصیت به مخاطب می‌دهد؛ سیمین با بازی درخشان فرشته حسینی، دختری است که می‌خواهد پابه‌پای برادرانش دفاع کند، فرشته یک دانشجوی پزشکی است که هنوز قسم بقراط نخورده، نجات جان هموطنانش را وظیفه خود می‌داند، آذر تنها و سرگشته دلش می‌خواهد کاری انجام دهد تا داغ از دست دادن عزیزانش را تاب بیاورد، وجیهه(پانته آ پناهی) هم از دست شوهر شراب‌خوار و قمارباز خود خسته شده و از خانه بیرون می‌زند. در شرایط جنگی و نابه سامان وقتی با چشمان خود پرپر شدن عزیزان و هموطنانت را می‌بینی، به دلیل سفت و محکمی نیازی نداری که تو هم به خیل مدافعان بپیوندی تا هر کاری می‌توانی انجام دهی.

فیلم فضاسازی و اجرای خوبی دارد. کارگردانی آن را شاید بتوان مؤثرترین رکن در موفقیت نهایی‌اش دانست. کاملاً پیداست که کارگردان بر جزئی‌ترین عناصر فیلم تسلط بسیار زیادی داشته و بنابراین مجموعه منظمی از عناصر مختلف را در درام او شاهد هستیم؛ از بازی‌ها گرفته تا میزانسن، نور، طراحی صحنه، ایده و طرح اولیه‌ داستان، به‌شدت نوآورانه است. درواقع فیلم‌ساز با زاویه نگاه متفاوتی به مسئله‌ی جنگ نگریسته و تلاش می‎کند در کنار حفظ اصول ژانری، فضای بی‌رحم و تلخ جنگ را به تصویر بکشد و برای این کار 5 زن را راوی قصه خود قرار می‌دهد تا با جزئیات بیشتر و از نگاه تیزبین و لطیف زنانه مصائب جنگ را نشان دهد. فیلم سرشار از صحنه‌های تأثیرگذاری است که به‌راحتی چشمان مخاطب را اشک‌آلود می‎کند، یادمان بیاید صحنه‌ای را که جنازه‌ها را در پشت وانت وجیهه می‌گذارند و بغض آذر شکسته می‌شود و یا سکانسی که کودکی جلوی چشمان خانواده زیر آوار می‌ماند و یا سکانسی که دختربچه‌ای حیران و سرگشته بااینکه مرگ مادر را به چشم دیده است در میان جمعیت هراسان نام مادرش را صدا می‌زند.

به نظر نگارنده «دسته دختران» می‎تواند مخاطب را پابه‌پای تلاش دخترانش برای رساندن مهمات به خط مقدم همراه کند، می‌تواند او را وادار کند تا مدام زیر لب به صدام و بعثی‌ها دشنام بگوید و هرلحظه در دل آرزو کند این بمباران وحشیانه تمام شود و چه هنری بالاتر از همراهی مخاطب با لحظه‌لحظه‌ یک فیلم.

«دسته دختران» باوجود نمایش تلخی و سیاهی جنگ و رها کردن شخصیت‌هایش در میان توپ و آتش، انتخاب مردمان این سرزمین به ایستادگی در برابر زور و به دست آوردن عزت و آزادی در مقابل از دست دادن عزیزان و دل‌بستگی‌ها را می‎ستاید و آینده‌ای روشن و امیدوار را برای مردمان خود ترسیم می‌کند، آنجا که زنی متنی از کتاب سووشون را می‌خواند: «گریه نکن خواهرم. در خانه‌ات درختی خواهد رویید و درخت‌هایی در شهرت و بسیار درختان در سرزمینت و باد پیغام هر درختی را به درخت دیگر خواهد رسانید و درخت‌ها از باد خواهند پرسید: در راه که می‎آمدی سحر را ندیدی؟»

نویسنده: نفیسه ترابنده

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: خبرگزاری فارس خبر دسته دختران نیکی کریمی فرشته حسینی پانته آ پناهی ها سینمای زنانه ادبیات دفاع مقدس دسته دختران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۳۲۷۹۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کارکرد انتقادی فیلم‌های مستند کمرنگ شده است

سعید الهی، تهیه‌کننده مستند «قوی‌دل» گفت: کارکرد راهبری و انتقادی آثار مستند در حال فراموشی و کمرنگ شدن است. متاسفانه شاهد تولیداتی غیرجذاب و منفعل هستیم.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، سینمای مستند در طول چند سال اخیر فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است؛ از یکسو مطالبه‌گر بودن این حوزه، باعث افزایش انتظارات از آن شده، اما حمایت‌های ضعیف از آن شرایط سختی را برای ادامه کار مستندسازان به وجود آورده است.

اگر پای صحبت مستندسازان بنشینید، سخنان قابل تأملی را بر زبان می‌آورند؛ هزینه‌های تولید به شدت بالا رفته، اما برآورد‌ها افزایش‌های حداقلی داشتند. علاوه بر این، محدودیت‌های ورود به بسیاری از موضوعات اجتماعی اقتصادی کار سوژه‌یابی برای بسیاری از مستندسازان را سخت کرده است. اما در نقطه مقابل منتقدین نیز معتقدند که سینمای مستند کارکرد‌های پیشین خود در حوزه نقد اجتماعی و مطالبه‌گری را تا حدودی از دست داده و ضعیف‌تر شده است.


در بررسی پرونده "باید‌ها و نباید‌های سینمای مستند در سال ۱۴۰۳" گفت‌وگویی با سعید الهی داریم. او از تهیه‌کنندگان شناخته شده کشور است که با ۲ اثر در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر حضور داشت؛ مستند «قوی دل» که توانست جایزه بهترین مستند را از آن خود کند و پیش از این نیز در جشنواره سینما حقیقت تحسین شده بود و فیلم سینمایی «میرو». مستند قوی دل این روز‌ها در بخش هنر و تجربه اکران می‌شود.

الهی ضمن اشاره به اهداف و کارکرد فیلم‌های مستند در اصلاح و ارتقای رفتار‌های اجتماعی گفت: مستند با تکیه بر شواهد بصری می‌بایست در مسیر روشنگری و اطلاع رسانی، نگاه مخاطب را نسبت به یک موضوع یا پدیده متمرکز کرده و مردم را به کشف‌های جدید از مفاهیم مرتبط با خود ترغیب کند.

وی با نقد شرایط فعلی در حوزه تولید فیلم مستند اظهار داشت: ماهیت اصلی مستند برخلاف آثار داستانی در این روز‌ها که بیشتر از هر چیزی کارکرد سرگرمی پیدا کرده، در گزندگی و تذکره و تولید فکر و اندیشه و در نهایت تعالی فهم مخاطب است، اما آیا می‌توان امروزه چنین ادعایی کرد؟ در حالیکه فقر مفاهیم فرهنگی و اجتماعی در بین نسل‌های امروز کاملا مشهود است، متاسفانه در بسیاری از آثار مستند حتی با سرمایه‌گذاری برخی دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی شاهد تولیداتی غیرجذاب، منفعل و حتی بدون راهبرد مفهومی هستیم که فقط روی فرم و تکنیک تمرکز پیدا کرده، نه محتوا و مضمون.

این تهیه‌کننده با بیان اینکه اگر اثر فرهنگی در هر شکلی در تعیین راهبرد و سیاست کلی خود خلایی داشته باشد هیچگاه به یک محصول ماندگار تبدیل نخواهد شد، تاکید کرد: فیلم مستند ازین امر مستثنی نیست و نباید فقط در جذابیت‌های تصویری و تکنیکی متوقف بماند. اطلاع رسانی، آموزش و فرهنگ سازی از طریق فیلم مستند وجوه مختلفی دارد که حداقل در کشوری مانند ایران هرگز در این زمینه کمبودی نخواهیم داشت.

الهی خاطرنشان کرد: تولید مستند در انواع مختلف آن، قابل تحسین و مورد توجه مردم است؛ چه بسا در تولید برخی از آن‌ها مانند محیط زیست، طبیعت، حیات وحش و... در دهه‌های گذشته تاکنون کوتاهی نیز شده است، اما محور اصلی مستند به معنای نقد مصلحانه و بیان حقایق زیرپوست جامعه را نباید از یاد برد.

تهیه‌کننده بهترین مستند جشنواره‌های فیلم فجر و سینما حقیقت اظهار کرد: حرکت در یک مسیر استراتژیک اگرچه تهدیدات و موانع خاص خود را ممکن است داشته باشد، اما مانند «قوی دل» می‌تواند در نگاهی منصفانه و البته شجاعانه هم نظر داوران و متخصصان امر را جلب کند و هم نظر حاکمیت و اقشار مختلف تماشاگران. نمایش عمومی «قوی دل» فرصتی است برای اینکه به بهانه بازخوانی پرونده جنجالی ورود فرآورده‌های خونی فرانسوی در سه دهه پیش به کشور، ذهن ناخودآگاه مخاطب در نسل‌های مختلف را به مفاهیم ضروری مانند اهمیت دادن انسان‌ها به یکدیگر و پرهیز از فردگرایی‌های افراطی و مرسوم، لزوم نظارت همکان بر عملکرد دولت‌ها، اعتقاد به سلامت سیستم و تلاش عمومی برای رفع کاستی‌ها و از همه مهمتر امیدواری برای اصلاح امور معطوف داشت.

الهی ضمن قدردانی از برنامه‌ریزی مجامعی، چون مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و گروه هنر و تجربه برای نمایش اینگونه فیلم‌های کم مخاطب در سینما‌های کشور و همسطح با فیلم‌های به اصطلاح تجاری و پرفروش، از مردم دعوت کرد نه به جهت خرید بلیط و کمک به گردش اقتصادی یک فیلم بلکه برای ایجاد فرهنگ صحیح زیست اجتماعی و نیز توسعه اندیشه‌ورزی به همراه خانواده به ویژه نوجوانان خود که در آستانه ورود به جامعه هستند به تماشای «قوی دل» بنشینند.

وی به ضرورت‌های فرهنگی و سینمایی سال ۱۴۰۳ کشور در حوزه مستند پرداخت و گفت: «تولید»، «توزیع» و «نمایش» ۳ رکن اصلی در ساخت یک اثر هنری است و تفاوتی هم در شکل اثر ندارد؛ چه نمایشی، چه تجسمی، موسیقی، ادبیات و ... باید در بستر سیاست‌گذاری درست و حرفه‌ای، بعد از تولید به «عرضه» ختم شود و مهمترین دغدغه مستندسازان همین است. جدا از برخی آثار پرهزینه، در دنیای دیجیتال، دیگر تولید مستند چندان پیچیده و گران نیست و این عرصه می‌تواند در بخش تولید و نمایش توسط یک گروه بسیار کوچک هم عمل کند؛ لذا دولت‌ها برای ایفای نقش حاکمیتی خود در بحث نظارت و ممانعت از هرج و مرج‌های احتمالی و ترویج برخی نکاه‌های التقاطی و انحرافی راهی جز همراهی با جامعه مستندسازان از طریق تامین امکانات و خواسته‌های منطقی و حرفه‌ای آنان ندارند.

الهی در پاسخ به سوالی مبنی بر میزان اثربخشی تولیدات مستند سفارشی توضیح داد: تولیدات سفارشی که اغلب از سوی دستگاه‌های اجرایی صورت می‌گیرد تنها در صورتی جای خود را در ذهن و روح و روان مخاطب باز می‌کنند که علاوه بر بیان غیرمستقیم دستاوردها، از حقیقت گویی و ذکر نکات و حتی تصمیمات اشتباه فاصله نگیرند. تولید فیلم مستند دولتی و سفارشی، دقیقا مانند عملکرد مجموعه‌های روابط عمومی در سازمان‌هاست که اگر تعاملی نباشند و بخواهند به صورت یک طرفه و فارغ از همدلی و هم دردی به خودستایی و دفاع بی منطق از مرکز متبوعه خود بپردازند به حتم مخاطب خود را از دست خواهند داد.

تهیه کننده فیلم سینمایی «میرو» همچنین در خصوص هزینه‌های سرسام آور تولید و کاهش برآورد‌ها توسط بخش دولتی خاطرنشان کرد: صرفه جویی و نگاه اقتصادی در هزینه‌های تولید با پول‌پاشی و ولخرجی‌های بی‌دلیل دو امر جدا از هم است، اما من معتقدم در تولید یک محصول فرهنگی باید همه وجوه در کنار تورم‌های احتمالی در نظر گرفته شود و قواعد خاص ساخت آثار بصری و نمایشی و تفاوت زیاد آن با سایر تولیدات و خدمات اقتصادی و صنعتی و عمرانی، توسط مدیران مربوط لحاظ شود.

وی در پایان ضمن ابراز خوشحالی از حضور موفقیت آمیز مستند‌های ایرانی در عرصه بین المللی، مهمترین چالش پیش روی مستندسازان کشور را به ویژه در سال جاری، تورم و گرانی و معیشت و درآمد منظم فعالان این حوزه و در کنار آن بلاتکلیفی آنان در بازگشت سرمایه‌های تولید دانست و گفت: مستند باید دیده شود تا بتواند علاوه بر تامین مخارج خود پیامش را نیز به مردم انتقال دهد. برنامه ریزی‌های زودبازده در این مسائل بر عهده دولت است و چشم امید همکاران ما به سازمان سینمایی ست.

«قوی‌دل» تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی به کارگردانی علی فراهانی صدر و تهیه‌کنندگی سعید الهی در سینما‌های «هنر و تجربه» اکران شده است.