به نقل از «ایمنا»

نقش مهم هنر خوشنویسی در معماری اسلامی

تاریخ انتشار: ۲۶ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۳۷۵۳۵۲

نشست تخصصی خط بنایی با موضوع «رمزگشایی دونگاره چهار علی (ع) مدرسه نیم‌آورد اصفهان و شش علی (ع) مسجد جامع یزد» برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، حمیدرضا کشاورزی میاندشتی، پژوهشگر و طراح خط بنایی و مؤلف کتاب‌های «بنای خط» و «بنای قلم» در نشست تخصصی خط بنایی با موضوع «رمزگشایی دونگاره چهار علی (ع) مدرسه نیم‌آورد اصفهان و شش علی (ع) مسجد جامع یزد» که _دوشنبه بیست‌وپنجم بهمن‌ماه_ در عمارت تاریخی سعدی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: هر چه شاعران در وصف حضرت علی (ع) شعر بسرایند، نقاشان تصویر بکشند و خوشنویسان خط بنویسند باز هم کم‌لطفی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی با بیان اینکه چند سال قبل درباره موضوع تفاوت و تشابه نگاره خط بنایی مدرسه نیم‌آورد اصفهان و مسجد جامع یزد مطالعه و تحقیق کردم، افزود: نوع این نگاره‌ها «سواد و بیاض» در قالب هندسه گردان است.

این پژوهشگر هنر خط بنایی افزود: هنر خوشنویسی بعد از اسلام نقش بارز و ارزشمندی در تزئین بناها داشته است، همان‌طور که در دین مسیحیت، نقاشی هنری مقدس است، در اسلام هنر خط این نقش را دارد.

کشاورزی با بیان اینکه در گذشته بنیان معماری خانه‌ها از آجر بود؛ به همین دلیل به‌کارگیری نقوش در تزئین خانه‌ها جای خود را به نوشته داد و این‌گونه خط بنایی متولد شد، تصریح کرد: این خط به‌واسطه هندسی بودن در تزئین ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت، نظم ویژه‌ای هم در آن وجود دارد که به‌راحتی اجازه پیاده کردن محاسبات ریاضی را به معمار می‌دهد.

نگاره خط بنایی گردان در پشت سکه‌های بهار آزادی قدیم

مؤلف کتاب‌های «بنای خط» و «بنای قلم» بابیان اینکه خط بنایی را می‌توان به دو دسته منفرد و گردان تجزیه کرد، گفت: نقش کتیبه‌های مسجد جامع یزد و مدرسه نیم‌آورد اصفهان از نوع کتیبه‌های گردان است که بر روی آن‌ها نام حضرت علی (ع) حک شده است. در بغداد به این نوع نگاره‌ها «علیات» و در هند به آن «چهار علی» گفته می‌شود. نگاره‌های گردان ویژگی‌های خاصی دارد که تکرار یک کلمه حول محور میانی به تعداد اضلاع، تقارن و در هم تنیدگی، امکان گسترش در سطح (مانند گنبد الله در نیشابور، یزد و مسجد جامع اصفهان)، قابلیت تبدیل به اشکال دیگر، توانایی نصف شدن به تعداد اضلاع، جلوه سه‌بعدی و ترکیب با گره هندسی از جمله آنها است.

وی ادامه داد: در پشت سکه‌های بهار آزادی قدیم نقش نگاره خط بنایی گردان حک شده، اما جالب است که به‌اشتباه طرح نقش سه علی روی آن برجسته بوده و بقیه را رها کرده‌اند در حالی که نباید سکه رسمی یک کشور در طراحی ایراد داشته باشد.

این، پژوهشگر و طراح خط بنایی با بیان اینکه کلمه چهار علی در مدرسه نیم‌آورد اصفهان و مسجد جامع یزد به‌صورت سیاه‌وسفید بین هم آمده است، توضیح داد: باید جواب این سوال را داد که چرا می‌گوئیم کتیبه‌های خط بنایی مدرسه نیم‌آورد اصفهان و مسجد جامع یزد با یکدیگر ارتباط دارد؟ این سوال از دو منظر ترکیب‌بندی و نحوه قرارگیری حرف قابل بررسی است، در هر دونگاره، آغاز کلمه عین در وسط است. زاویه کلمات علی در مدرسه نیم‌آورد ۹۰ درجه و در مسجد جامع یزد ۶۰ درجه است. علی مربع در شبکه مربع و علی شش‌ضلعی در شبکه ایزومتریک یا مثلث قرار گرفته است. نمونه چهار علی و شش علی همگی در پنج مرتبه ایجاد شده و در مرحله دوم به نقش سوآستیکا می‌رسیم که قدمت آن در ایران به پنج هزار سال پیش می‌رسد.

کشاورزی همچنین به موضوع لایه‌های نگاره‌های خط بنایی و تفاوت میان نقوش آن‌ها پرداخت.

به گزارش ایمنا، بعد از نشست تخصصی خط بنایی و آئین رونمایی از کتاب «نقش ارادت» کتاب و نمایشگاه آثار حمیدرضا کشاورزی میاندشتی، پژوهشگر و طراح خط بنایی و مؤلف کتاب‌های «بنای خط» و «بنای قلم» با عنوان «نقش ارادت» گشایش یافت. علاقه‌مندان برای بازدید از نمایشگاه «نقش ارادت» می‌توانند تا سی‌ام بهمن‌ماه ساعت ۱۰ تا ۱۸ به عمارت تاریخی سعدی اصفهان مراجعه کنند.

کد خبر 555707

منبع: ایمنا

کلیدواژه: نمایشگاه نقش ارادت خط بنایی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق مسجد جامع یزد مسجد جامع خط بنایی نگاره ها چهار علی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۳۷۵۳۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اسکن محوطه کمرزرین اصفهان انجام شد/ تلاش برای آغاز فصل دوم کاوش

به گزارش خبرنگار مهر، در ۲۰۰ متری مسجد جامع عتیق اصفهان که قدمت زیادی دارد، در جایی که قرار است ادامه پروژه مخرب میدانی در اصفهان باشد و در ادامه ساخت و سازها برای افزایش مراکز تجاری شهر تاریخی اصفهان، یافته‌هایی به دست آمده که بررسی آنها بخشی از تاریخ این شهر را ورق می‌زند.

کمرزرین نام منطقه‌ای است که در آن، باستان شناسان یافته‌های انسانی، باستانی و برخی اشیا پیدا کرده‌اند. فصل اول عملیات باستان شناسی در این محدوده انجام شده و حالا باستان شناسان آماده می‌شوند تا بتوانند فصل دوم را آغاز کنند.

علی شجاعی اصفهانی دکترای باستان شناسی کشور که سرپرستی پروژه کمر زرین اصفهان را بر عهده دارد به خبرنگار مهر گفت: فصل اول کاوش باستان شناسی در این محوطه انجام شد و آماده می‌شویم تا اسکن کامل از محوطه انجام شود و برای فصل دوم نیز برنامه ریزی می‌کنیم. فصل اول پربار بود و یافته‌های ارزشمندی از ادوار مختلف داشتیم و فکر می‌کنیم از دوران اسلامی و از قرن ۳ و ۴ هجری تا قاجار تاریخ این یافته‌ها باشد که البته باید بررسی دقیق‌تری شوند. کاوش‌ها در هفت متری زیر آسفالت انجام شده است. همچنان در این محوطه آثار داریم و هنوز به خاک بکر نرسیده‌ایم. حدس می زنم اگر ترانشه ای که برای لایه نگاری زده شده، کار شود، باز هم یافته‌های فرهنگی داشته باشیم و شاید بلتوانیم شواهدی از دوران قبل از اسلام هم پیدا کنیم.

وی گفت: گذری که در آن هستیم به نظر می‌رسد مجموعه کارگاه‌هایی برای پخت سفال بوده است چون کوره‌ای در اینجا به دست آمده که نمونه آن در اصفهان تا کنون پیدا نشده است. نمونه‌هایی که قبلاً به دست آمده مربوط به چند دهه پیش است که در خارج از اصفهان به دست آمده ولی این نمونه خیلی خوبی بوده است ولی گودبرداری و خاک برداری که در اینجا شده به آن آسیب زیادی وارد کرده است.

شجاعی اصفهانی ادامه داد: تنبوشه‌های سفالی با این ابعاد در محوطه‌های تاریخی نداشته‌ایم و نشان می‌دهد که این محوطه چقدر مهم بوده است. هر جای این منطقه که به آن دست گذاشته شود حتماً یافته‌های فرهنگی دارد چون در نزدیکی مسجد جامع عتیق است. این مسجد در شکل گیری شهر اصفهان و اتفاقاتی که برای آن افتاده بسیار مهم بوده است. تا کنون فکر می‌کنم ده لایه تاریخی شناسایی کنیم البته لازم است که سفال‌ها بررسی بیشتری شود.

این باستان شناس گفت: در کل مسیری که کاوش کردیم آثار داشته‌ایم بخش دیگر هم باید کاوش شود و مسیر دسترسی عابر پیاده تا مسجد نیز در این بخش ایجاد شود. بنابراین فعلاً در این بخش باید کار بیشتری انجام شود. من در جریان خطوط متروی اصفهان نیستم ولی می دانم که در نزدیکی مسجد جامع ایستگاه مترو وجود دارد! لایه‌های تاریخی زیادی در اینجا از بین رفته است اینجا پاساژ تجاری وجود دارد که تا چندین متر زیر زمین رفته است و همانطور که در اینجا ما لایه‌های فرهنگی و تاریخی زیادی داشته ایم حتماً زیر آن هم این لایه‌ها وجود داشته که با این پاساژ و گودبرداری‌های انجام گرفته از بین رفته است.

وی افزود: اسکن لیزر و نقشه برداری این محوطه تاریخی انجام شد و تمام جزئیات را با دقت بالا اسکن کردیم. این دستگاه مدرنی است که می‌تواند داده‌های زیادی به ما بدهد.

محوطه تاریخی کمرزرین با وجود اینکه در میان یک گذر قرار دارد و رو به رویش یک مجتمع تجاری بزرگ درحال ساخت است و در چند قدمی آن مسجد سلجوقی و مهم عتیق واقع شده، در خطر است. چون از آن طرف هنوز ساخت و سازها در اطرافش در حال انجام است. آیا کسی به این فکر می‌کند که ساخت و سازهای اخیر چقدر از داده‌های تاریخی این شهر را از بین برده است؟

کد خبر 6088865 فاطمه کریمی