به نقل از «جام جم آنلاین»

یادی روشن میان خاموشان

تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۳۹۹۷۵۷

اکثر ما بارها با این دیالوگ‌های مرحوم علی سلیمانی در «دروازه ساعات» گریه کرده‌ایم. بارها به دیدن این روضه تصویری و بازی هنرمندانه او در این تله‌تئاتر نشسته‌ایم و احساساتی که در لحن، صدا و چهره‌اش نمایانگر است؛ بسیاری از ما را نیز تحت تاثیر قرار داده؛ درست مثل وقت‌هایی که میان روضه‌های اباعبدا... دل‌مان از ظلم، سیاهی و سکوت مردم آن زمانه می‌گیرد و اشک‌هایمان بی‌اختیار جاری می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شاید هم برخی از ما با خودمان گفته‌ایم که‌ ای‌کاش باز هم صدا و سیما بار دیگر دروازه ساعات را پخش کند و برای چندمین بار از داستان، دیالوگ‌ها و بازی درخشان مرحوم سلیمانی در آن تله‌تئاتر؛ شبیه به یک روضه غمگین اما در قالب هنری اصیل و ژرف بهره ببریم. تئاتر «خاموشان» آخرین اثر کارگردانی شده توسط علی سلیمانی و به نویسندگی سبا سلیمانی تنها فرزند مرحوم سلیمانی در مهر و آبان ۹۸ روی صحنه رفته‌است. اکنون در نبود یا به قول سبا خانم در « نداشتن حضور فیزیکی» مرحوم سلیمانی؛ این گروه تصمیم به اجرای مجدد این کار برای چهلمین جشنواره تئاتر فجر گرفت. تئاتر خاموشان مضمونی درباره پیاده‌روی اربعین که آیینی مذهبی ــ اجتماعی است دارد. نقطه عطف این اثر و نقطه اشتراک کاراکترها با یکدیگر است که هر‌کدام از کاراکترها در این نمایش در یک موقعیت، زمان و شرایطی اجتماعی قصور کرده‌اند و به این قصور یا در اصطلاح خود کاراکترها «سکوت» نیز آگاه هستند. نکته قابل‌توجه در اجرای دوباره خاموشان؛ پخش تصاویر و فیلم زنده‌یاد سلیمانی و در وسط اجرا و جایی بود که باید وارد صحنه می‌شد. در ادامه گپ و گفت خبرنگار جام‌جم با سبا سلیمانی را درباره نمایش خاموشان و زنده‌یاد پدرش (علی سلیمانی) می‌خوانید.

چه شد که ایده نمایشنامه به ذهن‌تان آمد؟
ایده نمایشنامه از طرف بابا وارد گروه شد. سال ۹۲ همراه با بچه‌های تئاتر به پیاده‌روی اربعین رفت و اتفاق مشابه چیزی که روی صحنه مشاهده کردید را تجربه کرد. نه به این آب‌ و تاب و شاخ‌ و‌ برگ اما ایده اولیه از او بود و متن کار نیز به صورت کارگاهی نوشته شد. به این معنا که ما سر تمرین‌ها مشخص می‌کردیم که قرار است چه کاری انجام دهیم؛ بعدش یا همانجا آن موارد را می‌نوشتم یا وقتی که به خانه می‌رفتم، آنها را برای روز بعد اضافه می‌کردم. اما در کل ایده اولیه از طرف بابا بود و در بین کار باقی بچه‌ها نیز نظرات و ایده‌هایی دادند و من نیز مواردی را اضافه کردم و این‌گونه نمایشنامه شکل گرفت.
درباره سکوت کردن در موقعیت‌های حساسی که هر کدام از نقش‌ها تجربه داشتند و جمع تمام‌شان در کنار هم به‌ عنوان قصور در نقش‌های اجتماعی‌‎شان و مسؤولیتی که در قبال هم‌نوعان خود داشتند نیز بگویید. فکر می‌کنم داستان جالبی پشت آن باشد.
واقعیت این است ابتدا اصلا قرار نبود چنین مساله‌ای را در این کار اضافه کنیم اما وقتی نگاه کردیم و دیدیم از واقعه عاشورا که واقعه‌ای جهانی است و حالا دیگر تقریبا همه مردم جهان از جریان این واقعه تاریخی خبر دارند؛ مهم‌ترین عامل به‌وقوع پیوستن این واقعه، سکوت افرادی بود که می‌دانستند حق با کدام سمت است ولی سکوت کردند. همین‌طور که جلو می‌آییم، چه واقعه‌های مذهبی و چه تاریخی؛ بیشترین دلیل به‌وقوع پیوستن آن حوادث نیز سکوت افراد مختلف و بخش عام جامعه است که در مساله دخیل بودند. اگر این مساله را در زندگی هر‌کدام‌مان بسط بدهیم؛ چه در زندگی شخصی چه در محل کار و چه در جمع‌های دوستانه؛ گاهی پیش می‌آید که می‌دانیم حق با چه کسی است و می‌دانیم چه کسی در آن جمع راست می‌گوید و بی‌گناه است اما به‌دلیل اعتبارمان، نفع یا بسیاری مسائل مختلف سکوت می‌کنیم.
در نهایت به این جمع‌بندی رسیدیم چقدر جای گفتن این نکته در نمایش که جامعه ما را نیز درگیر کرده؛ خالی است. گاهی می‌دانیم چه کسی در حال اختلاس است اما چون مثلا رئیس‌مان است؛ سکوت می‌کنیم یا این‌که می‌بینیم دوست‌مان کج می‌رود ولی سکوت می‌کنیم. منظور من معنای امر به معروف یا نهی از منکر دینی نیست. من می‌گویم وجهه اجتماعی و انسانی آن مساله باید درنظر گرفته شود. این‌که خیلی وقت‌ها که از داستان و مساله‌ای خبر داریم، نباید سکوت کنیم به بن‌مایه نمایشنامه خاموشان تبدیل شد. سکوت خوب است اما نه همیشه. (لبخند می‌زند)
چه شد که این اثر نمایشی را برای جشنواره تئاتر فجر و برای بار دوم روی صحنه آوردید؟
اجرای اول در سال ۹۸ با حضور بابا بود و او نقش عزیز یا همان امیر را بازی می‌کرد. بعد از فوت بابا گفتیم چه اتفاقی از این بهتر که اثر هنری از یک هنرمند پس از فوتش باقی بماند و مجدد به اجرا برود. کارهای مختلف زیادی می‌شد انجام دهیم اما گفتیم بهترین کار این است که کار خود بابا را روی صحنه ببریم.
به‌ عنوان کسی که نمایشنامه اثر را نوشته است و البته فرزند مرحوم سلیمانی؛ چقدر از این نمایشنامه تحت تاثیر اعتقادات‌تان بود و چقدر از آن تحت تاثیر اعتقادات مرحوم پدرتان؟
خب خیلی تفاوت آنچنانی میان اعتقادات من و پدرم نیست و من تربیت شده همان خانواده و همان پدر هستم. اولین باری است که چنین سؤالی از من پرسیده شد و الان دارم به این موضوع فکر می‌کنم. (می‌خندد) اما فکر می‌کنم پاسخ درستی دادم و فضای ذهنی من و پدرم خیلی با هم متفاوت نیست. برای همین نمی‌توانم این مساله را تمیز دهیم کدام مورد واقعا اعتقاد خودم بود و کدام اعتقاد خانواده و پدرم.
نقشی که داشتید چقدر برایتان تازگی داشت؟
اگر لهجه‌اش را نادیده بگیرم؛ می‌توانم بگویم برای نقشی که داشتم زمان زیادی گذاشتم. به‌خصوص برای اجرای دوم خیلی بیشتر به نقشم فکر کردم و باز هم بیشتر از اجرای اول در اجرای دوم به این نقش احساس نزدیکی کردم و با آن به‌عنوان یک رفیق بیشتر دوست شدم. برای اشواقی که نقش آن را به‌عهده داشتم خیلی دلم می‎سوزد؛ چون با یک امیدی و با جامعه‌ای به مردی پناه می‌آورد اما آن مرد او را با بی‌رحمی ترک می‌کند و می‌رود و در نهایت او می‌ماند و عشقی که نمی‌داند با او چه کار کند. به نظرم قصه‌ای عجیبی دارد این آدم و بین شخصیت‌های این نمایش؛ کاراکتر اشواق از همه مظلوم‌تر است چرا که مثل بقیه آن‌قدر ظلم قابل توجهی نداشته و تنها کاری که نکرده این است که نتوانست جلوی همسرش را برای پیوستن به داعش بگیرد و جامعه نیز مدام به او فشار می‌آورد که سکوت کن؛ مگر زن حرف می‌زند؟ خیلی این کاراکتر را دوست داشتم و هرباری که روی صحنه می‌رفتم؛ چیزهای بیشتری از آن کشف می‌کردم. اما در کل اشواق را برای احساسی که دارد بسیار دوست دارم و یکی از کاراکترهای دوست داشتنی‌ای است که تجربه کردم و خیلی تلاش کردم این نقش را درست بازی کنم؛ بازی که نه. بهتر است بگویم خیلی تلاش کردم این نقش را درست زندگی کنم. البته به جز لهجه‌اش. (می‌خندد)
اتفاقا به عنوان کسی که عرب زبان است؛ باید بگویم بعضی جمله‌ها و اصطلاحات عربی را خیلی خوب تلفظ و ادا می‌کردید و اگر نمی‌دانستم دختر مرحوم سلیمانی هستید شاید به این شک می‌کردم که رگ و ریشه جنوبی هم دارید!
(می‌خندد) کدام جمله؟
فکر می‌کنم جایی در نمایش گفتید (انا هم چنت فرحانه) یعنی من هم خوشحال بودم؟
چه جالب!

جای خالی پدر
طبیعتا جای خالی پدرم خیلی احساس می‌شود. به‌خصوص در اجراهای اول که من تا چهار ماه بعد از فوت بابا؛ سعی می‌کردم فیلمی را از بابا نبینم چون از نبود او خیلی اذیت می‌شدم. (بغض می‌کند) اما این اجرا باعث شد که یک نوع پالایش روحی شد تا کمی پذیرش این اتفاق برایم آسان‌تر شود. جای خالی‌اش حس می‌شد اما علاوه بر آن حضورش را هم حس می‌کردیم. خیلی تضاد جالبی بود که هم می‌دانستیم حضور فیزیکی ندارد اما کاملا از لحاظ انرژی و معنوی حسش می‌کردیم. حتی در زمان رسیدن به مرحله اجرا نیز خیلی کمک‌های بابا را حس کردیم و رضایتش را از تغییراتی که در کار دادیم هم به شیوه‌ای اعلام می‌کرد. شاید یک ذره باورش سخت باشد اما با این‌که نبودحضور فیزیکی بابا کمی آزاردهنده بود ولی حضورش را کاملا حس می‌کردیم.   زینب مرزوقی - ادبیات و هنر / روزنامه جام جم 

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: سبا سلیمانی علی سلیمانی دروازه ساعات خاموشان مرحوم سلیمانی فکر می کنم روی صحنه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۳۹۹۷۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سکوت رژیم‌های خودکامه عربی در برابر کنشگری پیرامون آرمان فلسطین

 روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نوشت: برخی از دولت‌های جهان عرب که در زمینه فرصت‌های اقتصادی و آزادی‌های سیاسی با مردمانشان همسو نیستند، مدت‌هاست که با افزایش نارضایتی از روابط با [رژیم]اسرائیل و حامی اصلی آن، آمریکا مواجه شده اند. اکنون جنگ غزه و همدستی دولت‌های عربی با تل آویو گسست دیرین میان حاکمان و مردم را افزایش داده است.

در ادامه این گزارش آمده است: چند هفته پیش و هنگامی که صد‌ها نفر در مرکز شهر قاهره برای تظاهرات در همبستگی با غزه تجمع کردند، ماموران امنیتی ۱۴ معترض را دستگیر کردند. در ماه اکتبر و در تظاهرات دولتی حامیان فلسطین نیز ده‌ها نفر پس از سردادن شعار‌هایی در انتقاد از دولت مصر بازداشت شدند که بیش از ۵۰ نفر آنها کماکان پشت میله‌های زندان هستند.

این گزارش اضافه کرده است: در مراکش نیز ده‌ها نفر در تظاهرات‌های طرفداران فلسطین تحت پیگرد قانونی قرار گرفتند و یا به دلیل انتقاد از نزدیکی حکومت به [رژیم]اسرائیل در رسانه‌های اجتماعی بازداشت شده اند. در عربستان سعودی که به دنبال توافق عادی سازی روابط با [رژیم]اسرائیل بوده و در امارات متحده عربی که پیشتر به چنین توافقی دست یافته، مقام‌ها آنچنان نسبت به ابراز کوچکترین مخالفتی حساسیت نشان داده اند که بسیاری از مردم وحشت دارند در مورد این موضوع صحبت کنند.

به گفته سازمان عفو بین‌الملل، دولت اردن که از یک سو اکثریت جمعیتش را فلسطینیان تشکیل داده و از سوی دیگر با [رژیم]اسرائیل و آمریکا همکاری نزدیک دارد، از اوایل اکتبر تاکنون دست‌کم یک هزار و ۵۰۰ نفر را بازداشت کرده است. این رقم شامل حدود ۵۰۰ نفری می‌شود که در ماه مارس و در جریان برپایی یک تظاهرات بزرگ در برابر سفارت [رژیم]اسرائیل در امان دستگیر شدند.

نیویورک تایمز در این گزارش اعلام کرد: رژیم‌های خودکامه عربی که به ندرت مخالفت را تحمل می‌کنند، حساسیت خاصی نسبت به کنشگری پیرامون آرمان فلسطین دارند. فعالان عرب دهه هاست که مبارزه عدالت طلبانه برای فلسطینی‌ها را به مبارزه برای حقوق و آزادی‌های بیشتر در داخل کشورهایشان پیوند می‌دهند. برای آنها، [رژیم]اسرائیل نماد نیرو‌های مستبد و استعمارگری است که مانع رشد جامعه خود شده اند.

در این گزارش آمده است: در مصاحبه‌هایی که در سراسر مصر، مراکش و کشور‌های حوزه خلیج فارس - از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، عمان و کویت - انجام شد، بسیاری از شهروندان آرمان فلسطین را مبارزه عدالت طلبانه و [رژیم]اسرائیل را نماد ظلم و ستم دانسته و در برخی موارد، مراودات حاکمان خود با تل آویو را ورشکستگی اخلاقی توصیف می‌کنند.

نیویورک تایمز اضافه کرده است: پس از توافق بحرین، مراکش و امارات متحده عربی برای عادی سازی روابط با [رژیم]اسرائیل و گام‌های همراستای عربستان، جنگ اخیر خشم مردم این کشور‌ها را نه تنها نسبت به [رژیم]اسرائیل، بلکه علیه رهبران عرب که مایل به همکاری با آن هستند، برانگیخته است. این واقعیت که برخی از کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس از ابزار‌های اسرائیلی برای نظارت بر منتقدان خود استفاده کرده اند، این برداشت را به حقیقت نزدیک‌تر می‌سازد.

بر اساس این گزارش، بسیاری از دولت‌های عربی سعی کرده اند با لفاظی‌های تند در محکومیت جنگ [رژیم]اسرائیل، خشم مردم را مهار کنند. به گفته تحلیلگران، با این حال، مزایای عملی روابط با [رژیم]اسرائیل نزد این دولت‌ها آنچنان زیاد است که از قرارداد‌های صلح صرف نظر نمی‌کنند. مصر، اولین کشور عربی که با [رژیم]اسرائیل صلح کرد، در طول سال‌ها مبارزه مشترک با ستیزه جویان در شمال شبه جزیره سینا، یک مشارکت امنیتی تنگاتنگ با همسایه خود برقرار کرده است. مصر و [رژیم]اسرائیل همچنین برای محاصره غزه و مهار حماس همکاری کرده اند. قاهره نیز برای جلوگیری از هجوم سیل عظیم آوارگان فلسطینی از غزه به همکاری تل آویو نیاز دارد.

در این گزارش آمده است: کشور‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، مدت‌هاست که ارتباطات امنیتی مخفیانه با [رژیم]اسرائیل را که ایران را بزرگ‌ترین تهدید علیه خود می‌داند، حفظ کرده و با بهره برداری از راهبرد "دشمنِ دشمنِ من"، راه را برای مذاکرات عادی سازی هموار کردند. انتقاد از این تدابیر نادر است چرا که بسیاری از کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس تمام اشکال اعتراض و سازماندهی سیاسی را ممنوع کرده اند.

بر اساس این گزارش، در گذشته، برخی از رهبران منطقه به مردم مستاصل خود اجازه می‌دادند تا با اقدام‌های عملی در حمایت از فلسطین و مبارزه با [رژیم]اسرائیل، خشم خود را خالی کنند، اما اکنون که بسیاری از شهروندان عرب، حکومت‌های خود را در رنج مردم غزه دخیل می‌دانند، حمایت از فلسطین با حساسیت بیشتری روبرو می‌شود.

منبع: ایرنا

باشگاه خبرنگاران جوان بین‌الملل خاورمیانه