از دست رفتن فضاهای باز شهری، کاهش تاب‌آوری و سلامت شهروندان
تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۴۴۴۶۲۷
در چند دهه اخیر فضاهای باز و نیمه بازی که بخشی مهم از کیفیت زندگی شهروندان بوده‌اند به دلیل سلطه سودجویی اکثریت، از دست رفتند و معماران نیز به عنوان پرچم‌داران این حوزه، هیچ مقاومتی نکرده و به راحتی میدان را برای ترجیحات بساز بفروشان و سلیقه کلان سرمایه‌داران، خالی کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس مقاله‌ای از" سولماز حسینیون"، دکترای تخصصی طراحی شهری از دانشگاه ملبورن استرالیا و متخصص تاب‌آوری شهری، شهردار تهران، قصد هتل‌سازی در بوستان‌های پایتخت را دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
متأسفانه شهرداران تهران همواره به طرق مختلف به کم اهمیت انگاشتن فضاهای باز و سبز شهری که ازهرجهت برای سلامت و نجات زندگی شهروندان ضروری هستند، دست یازیده‌اند. امروزه در تمام جهان اهمیت توسعه و افزایش سرانه فضاهای باز و سبز شهری سرلوحه تمام برنامه‌های مدیران شهری است، به ویژه با روند روزافزون بروز بحران‌ها از کرونا گرفته تا تغییرات اقلیمی، برنامه و اسناد شهرسازی در جهت افزایش سرانه واقعی فضای سبز و باز جهت ارتقای تاب‌آوری و سلامت مردم و جامعه هستند.
شهردار تهران در جلسه شورای شهر درباره تصویب بودجه ۱۴۰۱ ساخت هتل‌های پنج تا هفت ستاره در هشت بوستان تهران با جلب مشارکت بخش خصوصی را اعلام کرد و هدف را گره‌گشایی از اقتصاد تهران خواند. باید از وی پرسید آیا هم‌اکنون تمام هتل‌های تهران با ظرفیت کامل کار می‌کنند و آیا این شهر خسته و پرترافیک و آلوده، کشش و جاذبه کافی برای جذب گردشگران ثروتمندی که بخواهند در چنین هتل‌هایی اقامت گزینند را دارا است؟ این تصمیم نشان دهنده عدم مطالعه کافی برای چنین گام بزرگی است هرچند با یک نگاه ساده نیز می‌توان به سادگی فهمید، وضعیت اقتصادی اکثریت مردم ایران توان سفر عادی را هم نشان نمی‌دهد چه رسد به اقامت در هتل‌های گران قیمت که هم‌اکنون نیز اکثریت هتل‌های ایران زیان‌ده هستند. جذب گردشگر خارجی ملزومات متعددی را می‌طلبد که شهر تهران با آن فاصله زیادی دارد. با این همه شهردار تهران از قوانین و مقررات ناراضی و خواستار آزادی بیشتر شهرداری توسط شورای شهر برای ساخت و ساز هتل در پارک‌های تهران است.
یکی از ریشه‌های مهم این موضوع که کمتر به آن پرداخته می‌شود، روند واگذاری پارک‌های جنگلی محدوده شهری به شهرداری‌ها است که در دوره شهرداری قبل و به ویژه تلاش‌های شهردار سابق یکی از مناطق تهران بوده است که متأسفانه جز افتخارات این دوره از مدیریت شهری نیز محسوب شده است. با واگذاری اختیارات مدیریت پارک جنگلی سرخه حصار، تلو و مجموعاً ۱۵ پارک به شهرداری تهران عملاً شهرداری روی این پهنه‌های حفاظتی کنترل و امکان بارگذاری پیدا کرده است زیرا هدف اصلی افزایش بهره‌وری و بهره‌برداری از فضاهای شهری به نفع اقلیت کلان سرمایه‌داران و به ضرر اکثریت مردم است تا بتوان هزینه‌های گزاف شهرداری تهران را متقبل شد در حالی که دلیل اصلی پرهزینه بودن شهرداری تهران بدنه سنگین و عریض و طویل آن و مزایای خاص منتسب به آن است. در شرایطی که رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله‌العالی) بر بحث اقتصاد مقاومتی و انقباضی تاکید می‌فرمایند، شاید بهتر باشد به جای دست‌اندازی به سرمایه‌های تکرار ناپذیر شهر تهران، شهرداری تهران از روش‌های دیگری به جای توسل به درآمدهای ناپایدار کوتاه مدت مانند پارک و جنگل فروشی، برای کاهش هزینه‌های خود استفاده کند.
یکی از مهمترین نکات تاب‌آوری شهری در برابر سوانح و بحران‌ها بحث ایجاد و گسترش فضاهای باز و نیمه باز شهری است. این فضاها ممکن است مالکیت عمومی یا خصوصی داشته یا در فصل مشترک فضاهای دارای مالکیت عمومی و خصوصی قرار بگیرند. از بحران‌هایی مانند زلزله (مهمترین تهدید همیشگی شهر تهران) که همواره نیاز به فضاهای تخلیه اضطراری، اسکان موقت و امدادرسانی دارد تا بحران جدی آلودگی هوا که سونامی بیماری‌هایی مانند سرطان ریه و بیماری‌های پرهزینه برای شهروندان و در نتیجه کشور را به همراه دارد تا بحران کرونا، به ما نشان داد که شهرهای ما از وجه دسترسی به فضاهای باز و سبز تاب‌آور نیستند.
شهرهای ما در چند دهه اخیر فضاهای باز شهری زیادی را از دست داده‌اند. از بارزترین نمونه‌های آن، بحث تجاری شدن فضاها و از بین بردن باغات و فضاهای سبز شهری و البته عرصه‌های عمومی خیابان‌ها است که در حال حاضر علی‌رغم تلاش‌هایی برای تغییر قوانین تا حدی ادامه دارد زیرا در کل کشور به یک رویه تبدیل شده است.
فضاهای باز و سبز جزئی ازعرصه‌های عمومی هستند که شامل خیابان‌ها، میدان‌ها، بوستان‌ها و سایر فضاهایی هستند که برای استفاده آزاد، رایگان و برابر در اختیار همه شهروندان قرار دارند. دسترسی برای تمام گروه‌های جامعه از جمله مرد و زن، تمام سنین، افراد ناتوان یا کم‌توان و البته همه گروه‌های درآمدی، امری تعیین‌کننده در فضاهای باز شهری به شمار می‌رود. در حال حاضر، اگرچه فضاهایی محدود در شهرهای ما موجود هستند اما در برخی موارد وجود موانع فیزیکی (نظیر عدم امکان دسترسی افراد پیاده به ویژه گروه‌های با نیازهای ویژه یا جزئیات یا مبلمان شهری مناسب) یا موانعی که موجب کاهش دسترسی برخی اقشار جامعه به آن فضا می‌شود، آنها را برای استفاده بسیاری افراد نامناسب کرده است.
متأسفانه آنطور که باید و شاید طی این سال‌ها به اهمیت و توسعه کمی و کیفی این فضاها پرداخته نشده است؛ اکنون با افزایش اهمیت وجود این فضاها در زمان کرونا، می‌بینیم که اولین قربانی در عرصه‌های شهری، حق مردم به این فضاها است. بسیاری از نیازهای مردم که پیش از دوران کرونا در فضاهای بسته تأمین می‌شد مانند ورزش و تحرک یا ملاقات‌ها و تعامل‌ها اکنون به ناچار باید در فضاهای باز صورت گیرد که در بسیاری موارد برای پیادگان مناسب‌سازی نشده‌اند. دسترسی به بسیاری فضاهای مناسب ورزش یا پیاده‌روی در تمام نقاط شهر ممکن نیست و برای افرادی که امکان استفاده از خودروی شخصی ندارند، دشوار است.
به طور خاص در شرایط بروز بحران‌ها، چه طبیعی و چه مصنوع، از زلزله تا آلودگی حاد هوا تا شیوع بیماری کرونا، فضاهای باز و سبز شهری از جهات دیگری نیز اهمیت می‌یابند. برای مثال مهمترین اصلی که در دوران کرونا مطرح شد، فاصله‌گذاری فیزیکی بود و از همین روی، در حال حاضر در بسیاری از شهرهای دنیا به بازنگری جدی شهرهایشان در جهت طراحی فضای شهری به سمت توسعه فضاهای باز و سبز و پارک‌ها و عریض‌تر شدن پیاده‌روها پیش می‌رود تا امکان حضور با کیفیت افراد با رعایت فاصله فیزیکی فراهم بیاید.
در ایران کنفرانس‌ها و مقالات زیادی با عنوان شهر پساکرونا برگزارمی‌شود اما در عمل رویه اجرایی چیز دیگری را نشان می‌دهد. متأسفانه آمار فضاهای باز و به ویژه سبز تهران، وضعیت خوبی را نشان نمی‌دهند. مجموع مساحت فضای سبز درون شهری و برون شهری تهران ۵۶ هزار و ۷۸۴ هکتار است که از این رقم سرانه فضای سبز درون شهری تهران ۱۶.۳۳ مترمربع و سرانه فضای سبز برون شهری تهران ۵۰/۲۴ مترمربع است (منبع انصاف نیوزبهمن ۱۴۰۰ [i]) .
سرانه فضای سبز تهران در مقایسه با استانداردهای جهانی، وضعیت چندان خوبی ندارد. ضمن اینکه متأسفانه همین سرانه نیز سطوح سبز مانند چمن از رفوژ میان معابر تا لکه‌های سبز لبه پارکینگ‌های منازل را نیز برای نشان دادن سرانه مناسب جز فضای سبز محاسبه می‌کند در حالی که سرانه سبز واقعی باید شامل درختان باشد. "در مجموع آنچه از دیدگاه محیط اجتماعی در ارتباط با فضای سبز شهری اهمیت دارد، میزان فضای سبز عمومی است، یعنی فضای سبزی که رفت و آمد عموم مردم در آنها بدون مانع باشد، -یا به تعبیر دیگر فضای سبز اجتماعی -بنابراین مفهوم سرانه فضای سبز تنها می‌تواند برای آن نوع فضای سبز به کار رود که برای گذران اوقات فراغت، بازی و تفریح مهیا شده است" (شهرسازی آنلاین [ii] 1392).
سازمان محیط زیست سازمان ملل متحد برای سرانه فضای سبز شهری بین ۲۰ تا ۲۵ مترمربع برای هر نفر در نظر گرفته است. در وضعیت کنونی تهران و با احتساب بوستان‌های بزرگی مانند جنگلی شیان، لویزان، نهج‌البلاغه و چیتگر، باز هم سرانه فضای سبز شهری در تهران به ازای هر نفر در کمترین حالت، حدود ۱۰ متر مربع کاستی دارد و در حالت استاندارد، این کاستی به ۲۰ متر مربع می‌رسد و با احتساب دست کم ۱۰ میلیون نفر ساکن در شهر تهران، کمبود فضای سبز شهری در تهران بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون متر مربع (۱۰ تا ۲۰ هزار هکتار) محاسبه می‌شود. در این میان، ساخت هتل‌هایی که هر یک دست کم به ۵۰ هکتار تا ۱۰۰ هکتار عرصه نیاز دارند، آسیب بسیار زیادی به سرانه فضای سبز شهری تهران خواهد زد و هرچه بیشتر به کاستی سرانه فضای سبز تهران دامن می‌زند (منبع انصاف نیوزبهمن ۱۴۰۰)
در چند دهه اخیر فضاهای باز و نیمه بازی که بخشی مهم از کیفیت زندگی شهروندان بوده‌اند به دلیل سلطه سودجویی اکثریت، از دست رفتند و معماران نیز به عنوان پرچم‌داران این حوزه، هیچ مقاومتی نکرده و به راحتی میدان را برای ترجیحات بساز بفروشان و سلیقه کلان سرمایه‌داران، خالی کرده‌اند و هیچ مبارزه‌ای در جهت ورود مسئولانه و تخصصی به بحث برای اقناع جامعه در حال تحول ایران نکردند و در بهترین حالت به عمال سازندگان سودجو تبدیل شدند.
انفعال در حوزه تخصصی در کشور ما موجب شده تا روندها و سنت‌های اصیل اسلامی ایرانی و به تبع منابع تکرار نشدنی ارزشمند زیادی، توسط طرح‌ها و تصمیمات اساتید و مدیران و کارشناسان تا حد زیادی از دست برود (که همین متخصصان همواره پس از نابودی‌ها به مرثیه‌خوانی و فرافکنی می‌پردازند در حالی که خود چند دهه بخشی از این فرآیندها بوده و هستند).
فاجعه از میان رفتن فضاهای باز و سبز در شهر ما به همین جا ختم نمی‌شود، شهروندان ما با ساخت‌وسازهای جدید رایج نه تنها در فضاهای منازلشان امکان استفاده از فضاهای سبز باز یا حتی نیمه باز را که برای سلامتی روحی و جسمی‌شان ضروری است، ندارند بلکه با تلاش‌های استادان، کارشناسان، مدیران و متخصصان در چند دهه، اکثر فضاهای باز عمومی سبز را نیز از دست داده و می‌دهند. فروش باغ‌ها، پارک‌ها و تبدیل آنها به مکان‌های بسته به ظاهر درآمدزا بدون اینکه " حق شهروندان" به عناصر کیفی محیطی، تابش آفتاب، جریان هوا، درختان و فضاهای سبز و باز رعایت شود.
به این مرثیه اضافه کنید فرایند نوسازی / بازآفرینی بافت‌های فرسوده که جایی برای تعریف فضاهای باز خصوصی یا تأمین عرصه‌های عمومی شهری و توسعه و احیا عرصه‌های سبز و طبیعی در نظر نگرفته است. دیگر حتی با خواست شهروندان نیز، امکان هیچ طرح تنفسی یا تأمین هیچ عرصه بازی برای این شهر خاکستری آلوده پر تراکم میسر نیست. کمی انصاف و دلسوزی یا برخورد علمی و حرفه‌ای، نقص‌های آشکار این روندها را برای همگان مستند خواهد کرد. متأسفانه زندگی مردم شهرهای ما به دست متخصصانی سپرده شده که قرار بوده بنا به ماهیت رشته شهرسازی دلسوز کیفیت زندگی آنها باشند، اما اکنون شاهد کیفیت‌هایی هستیم که در غفلت متخصصان برای همیشه از دست می‌روند.
[i] http://www.ensafnews.com/330192/%d9%be%d8%a7%d8%b1%da%a9-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%aa%d9%87%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d9%87-%d9%87%d8%aa%d9%84-%d9%88-%d8%a8%d8%b1%d8%ac-%d8%aa%d8%a8%d8%af%db%8c%d9%84-%d9%85%db%8c%e2%80%8c%d8%b4%d9%88
[ii] https://www.shahrsazionline.com/11177/%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86%d8%af%d8%a7%d8%b1%d8%af%d9%87%d8%a7%d9%8a-%d9%81%d8%b6%d8%a7%db%8c-%d8%b3%d8%a8%d8%b2-%d9%88-%d8%aa%d8%b9%d9%8a%d9%8a%d9%86-%d8%b3%d8%b1%d8%a7%d9%86%d9%87-%d9%81%d8%b6/
کد خبر 557705منبع: ایمنا
کلیدواژه: شهرهاي ايران تاب آوری شهر افزایش تاب آوری ارتقا تاب آوری شهر فضاهای شهری اهمیت فضاهای شهری طراحی شهری شهر سازی طراحی فضاهای شهری شهرسازان فضاهای سبز شهری سرانه فضای سبز شهری محیط شهری شهرداري تهران مدیریت شهری شهر شهرداری حقوق شهروندی مشارکت شهروندان سلامت شهروندان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق سرانه فضای سبز شهرداری تهران فضای سبز شهری شهری تهران چند دهه شهرهای ما شهر تهران بحران ها نیمه باز باز شهری تاب آوری پارک ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۴۴۴۶۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نابسامانی جمع آوری زباله در منطقه مسکونی مهر رازی کرمانشاه
به گزارش شهروند خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، توسعه آپارتمان نشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها مستمر است و این مسئله در حوزه مدیریت شهری به ویژه رفت و روب همچنین جمع آوری و انتقال زباله، کار شهرداری ها را در این بخش سخت کرده است. به گزارش تصویری یکی از شهروندان در منطقه مسکن مهر رازی کرمانشاه سطل‌های مکانیزه مملو از زباله است و چند روزی است که کار جمع اوری و انتقال آن به کندی صورت می‌گیرد و می‌توان گفت مدیریت شهری در این بخش به نوعی غافلگیر شده است.
کد ویدیو دانلود فیلم اصلیمتن پیام شهروند خبرنگار ما:
حدود ۱۰ روز است که زباله های بلوار مسکن مهر رازی ۲ جمع آوری نشده که باعث به وجود آمدن مشکلاتی اعم از بوی بد ، جمع شدن سگ های ولگرد ، آلودگی محیط و ... شده است.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است