به نقل از «فارس»

یعقوب توکلی: برجامیزه کردن سیاست در امتداد غربزدگی پهلوی بود

تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۴۸۴۷۶۹

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، مواجهه ایرانیان با غرب و فرهنگ غربی برگ تازه‌ای در تاریخ سرزمین آریایی بود. نوع مواجهه ایرانیان و در رأس آن روشنفکران کشور با فرهنگ مدرن غربی و تلاش آنان در مدرنیزاسیون کشور در تغییرات و تحولات هویتی ایران سهم بسزایی داشتند.

یعقوب توکلی استاد مطالعات تاریخ و عضو هیأت علمی دانشگاه معارف می‌گوید: کسانی‌که جذب ساختار مدرن غربی شدند، یعنی کسانی‌که خود در شرکت‌ها و دفاتر غربی ورود پیدا کردند و بعد‌ها فرزندانشان تحصیل‌کرده‌های فرنگ شدند، بخشی از روشنفکرانی بودند که متصدی ترویج ارزش‌های غربی در کشورند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مشروح این گفت‌وگو را بخوانید:

از وحشی‌گری تا ژست خوشتیپی

وی ابتدا گفت: جدی‌ترین مواجهه ایرانیان با غرب، مواجهه با تفنگ، توپ و سرنیزه‌های اشغالگری بود. ابتدا پرتغالی‌ها بودند که با یورش به مناطق جنوبی ایران، بخش‌هایی را تصرف کردند و دست به قتل ایرانیان و غارت و دزدی اموال آنان زدند. شاید آن فجایع دهشتناکی که در آمریکای تحت اشغال اسپانیایی‌ها و بعد انگلیسی‌ها علیه سرخ پوستان پیش آمد، در ایران پرتغالی‌ها انجام دادند. این روند ادامه داشت تا صفویه به هر زحمتی که بود پرتغالی‌ها را از منطقه اخراج کرد، اما خروج پرتغالی‌ها با ورود انگلیسی‌ها به بهانه داد و ستد تجاری و بعد با عنوان حفاظت از کشتی‌های تجاری همراه بود، که این حضور به مدت ۴۵۰ سال ادامه پیدا کرد.

او گفت: ۴۵۰ سال حضور انگلیسی‌ها ۴ قرن و نیم غارت اموال، دخالت در امور سیاسی کشور‌های منطقه، مانع‌تراشی برای پیشرفت و... را همراه داشت. تغییر ایجاد خطوط شرق به غرب انتقال کالا به خطوط جنوب ـ شمال، منع در ایجاد خط آهن آنکارا ـ بغداد ـ کویت، بمباران خرمشهر و جدایی هرات از ایران، نمونه‌ای از ثمره حضور آن‌ها در منطقه به خصوص در ایران است. در شمال هم مواجهه ایران با غرب، برخورد نظامی ایران با روسیه و اشغال مناطق شمالی کشور را در پی داشت. در این بین «بیانیه ولتر» مسیحیان برای تقابل با شریعت محمدی هم مکانیزمی عقیدتی و معرفتی بود برای هجوم و خرابی هرچه بیشتر در کشور‌های مسلمان. ماحصل این اقدامات در طول سالیان دراز موجب رخوت، رکود و بی‌تحرکی مردم و ترس آنان در مواجهه با جهان جدید شد و این ترس از شکست به دنبال خودش، رفتار‌های مقلدانه از غرب را پدید آورد.

استاد مطالعات تاریخ معاصر گفت: شکست ایرانیان و ترس از تقابل با غرب و انفعالات سیاسی، رفته‌رفته موجب پذیرش تئوریک تغییر هویت ایرانی و تقلید از غرب شد. پس، اولین مواجهه ایرانیان، رویارویی با خشونت غربیان است و پس از ضرب شست‌هایی که ایران از اروپا خورد، دفاتر و شرکت‌های تجاری غربی‌ها در کشور به وجود آمد که موجب علاقه ایرانیان به غرب و جامعه غربی شد.

مجرای ورود فرهنگ غربی در کشور

وی افزود: این دسته که به فرا گرفتن دانش از اروپایی‌ها علاقه‌مند بودند خود به دو قسم تقسیم می‌شوند؛ در یک‌سو دلسوزان و غمخواران وطن، مثل عباس میرزا و امیرکبیر هستند و در سوی دیگر افرادی که صرف حضور در غرب با اغراض مختلفی از تحصیل گرفته تا تفریح، روانه فرنگ شدند. حضور گروه‌های مختلف ایرانیان در غرب موجب ورود انگاره‌ها و مفاهیم تازه‌ای به کشور شد که با توجه به بینش افراد، نوع رویکرد به انگاره‌ها یکدست و یک شکل نیست. افرادی سعی داشتند با بهره‌گیری از تکنولوژی مدرن به کشور و مردم مسلمان خدمت کنند و عده‌ای اساسا به فکر خالی کردن هویت اصیل ایرانی و بازسازی چهره جدیدی از آن بودند.

توکلی گفت: کسانی‌که جذب و ذوب در ساختار مدرن غربی شدند، یعنی کسانی‌که خود در شرکت‌ها و دفاتر غربی ورود پیدا کردند و بعد‌ها فرزندانشان تحصیل‌کرده‌های فرنگ شدند، بخشی از روشنفکرانی بودند که متصدی ترویج ارزش‌های غربی در کشورند. یعنی نباید اینطور تلقی کرد که همگان در برابر مدرنیته غربی منفعل و مقهور بودند، هرچند قبله طیف قابل توجهی از آنان به سوی غرب بود. 

وی افزود: در مطالعات موردی درباره شخصیت‌هایی که مجرای ورود انگاره‌های غربی به کشور شدند، نظیر میرزا ملکم خان و امثال او، شاهدیم که آنان، چندان تعلقی به اندیشه اسلامی ندارند و چندان با سنت ایرانی کنار نمی‌آیند. اساساً حضور و تحصیلشان در غرب با غرض کسب دانش و فناوری و ورود آن به ایران نبوده، بلکه هدفشان تغییر ذائقه فکری مردم ایران و مدرنیزاسیون فکری و فرهنگی جامعه ایرانی است. تفسیر فرانسوی از تجدد به معنای دین زدایی در جامعه و پیاده‌سازی نهضتی شبیه پروتستانیسم مسیحی در جامعه، هدف اصلی و نهایی این دست اشخاص بود. آنان چنین می‌پنداشتند که در ایران هم رنسانسی با تمام مؤلفه‌های آن باید صورت گیرد. در حال حاضر هم خیلی از اساتید دانشگاه و جامعه‌شناسان نسبت به مقوله غرب و نسبت آن با جامعه ایرانی در ساحات مختلف سیاسی،‌ فرهنگی، اجتماعی و... چنین تلقی و تفسیری دارند.

او گفت: این روند در ادامه موجب شد تقلید کورکورانه از غرب در سطح عوام و مردمان صورت بگیرد و تبلور پیدا کند و اساساً هویت اجتماعی و فرهنگی ایران دچار چالش شود. در این مرحله نیت این است که هویت و بنیان اجتماعی با ارزش‌های غربی مطابقت پیدا کند و متأسفانه این نگرش در انقلاب مشروطه و نهضـت آن سر آخر دیکتاتوری رضاخان و پسرش محمدرضا را بر ما تحمیل کرد. پس از فروپاشی نظامِ مبتنی بر غرب و تمدن غربی، امروزه شاهد هستیم که همان ارزش‌ها بار دیگر به اشکال مختلف چون «برجامیزه» کردن سیاست، صورت‌بندی شده و روابط ما را در سطح کلانی در فضای غرب و ارزش‌های آن قرار دهد. گفتمان غرب‌گرایی همچنان وجود دارد و پس از انقلاب هم در برهه‌هایی قدرت را به دست گرفت و در سطوح مختلف فکری و فرهنگی کشور کنشگری و فعالیت داشت.

انتهای پیام/

 

منبع: فارس

کلیدواژه: یعقوب توکلی جنایت غرب پژوهشگر تاریخ مواجهه ایرانیان مواجهه ایران پرتغالی ها ارزش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۴۸۴۷۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۳ بر اثر دانش‌بنیان‌شدن صنعت نفت و گاز بود

نماینده پیشین ایران در هیئت عامل اوپک گفت: مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها و دیپلماسی فعال انرژی ایران، در دستیابی کشور به رشد اقتصادی بالای کشور مؤثر بوده است. فروش نفت به مینی‌ریفاینری‌ها در شرق آسیا و سهام‌داری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، ازجمله سیاست‌هایی است که به اجرا گذاشته شد.

به گزارش شانا به‌نقل از پایگاه خبری تابناک، کارشناسان عوامل مختلفی را در دستیابی کشورمان به رشد اقتصادی مطلوب در سال ۱۴۰۲ مؤثر می‌دانند. از شواهد این‌طور برمی‌آید که صنایع نفت و گاز در این حوزه پیشرو بوده و بیشترین اثرگذاری را در رشد اقتصادی کشور داشته است.

کارشناسان معتقدند سیاست‌گذاری‌های فعال و صحیح و اتکا به توان دانش‌بنیانی و داخلی از مهم‌ترین متغیرها برای دستیابی به رشد اقتصادی ۵.۴درصدی کشور بوده است. آنان تأکید دارند که باید رشد را به دیگر حوزه‌های اقتصادی و صنعتی کشور نیز ببریم و شاهد رشدی منسجم در اقتصاد کشور باشیم.

بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۳ با افزایش قابل توجه نسبت به سال پیش از آن به ۵.۴ درصد رسید. این صندوق گزارش رشد ۳.۸ درصدی را برای اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۲ اعلام کرده بود.

صندوق بین المللی پول همچنین پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۴ را نسبت به گزارش سه ماه پیش خود افزایش داد و به ۳.۷ درصد رساند. در گزارش ماه اکتبر این سازمان، رشد ۲.۵ درصدی برای اقتصاد ایران طی سال ۲۰۲۴ پیش‌بینی شده بود.

رشد اقتصادی ۵.۴ درصدی در شرایطی برای کشور محقق شده است که تحریم‌کنندگان منتظر فلج شدن اقتصاد ایران بودند. نظرات محمدعلی خطیبی، نماینده پیشین ایران در هیئت عامل اوپک را در ادامه درباره رشد اقتصادی ۵.۴ درصدی که به‌تازگی صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد، می‌خوانید.

محمدعلی خطیبی با اشاره به این موضوع که وقتی دولت کنونی روی کار آمد، حجم فروش نفت کشور بسیار اندک بود، تصریح کرد: رشد اقتصادی ۵.۴ درصدی کشور که صندوق بین‌المللی پول آن را مطرح کرده و قسمت اعظم آن به واسطه صنایع نفت و گاز کشور به دست آمده است، اهمیت بسیاری دارد.

وی ادامه داد: تلاش‌هایی که دولت سیزدهم صورت داد، به‌کار گرفتن دیپلماسی صحیح و سیاست‌گذاری‌های درست سرانجام ما را به رشد اقتصادی مطلوب کنونی رساند.

نماینده پیشین ایران در هیئت عامل اوپک بیان کرد: فروش نفت و گاز ما در حال نزدیک شدن به حجم غیرتحریمی است. این موضوع اهمیت بالایی دارد، زیرا نشان‌دهنده بی‌اثر کردن تحریم‌هاست. این یک موفقیت است و نمی‌توان آن را کتمان کرد.

خطیبی گفت: بی‌شک افزایش فروش نفت و گاز کشور به حجم پیش از تحریم‌ها، کار بزرگی است که انجام داده‌ایم. این امر در افزایش درآمدهای دولت و بالا رفتن رشد اقتصادی کشور نقش موثری داشته است.

وی ادامه داد: مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها و دیپلماسی فعال انرژی ایران در دستیابی کشور به رشد اقتصادی بالا کشور موثر بوده است. فروش نفت به مینی‌ریفاینری‌ها در شرق آسیا و سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی از جمله سیاست‌هایی بود که به اجرا گذاشته شد. همچنین تمرکز بر استفاده از توان داخلی و دانش‌بنیان کشور نیز در رشد تجارت نفتی ایران اثرگذار بود. رشد اقتصادی ۵.۴ درصدی اقتصاد ایران در ۲۰۲۳ بر اثر حرکت به سمت دانش‌بنیان شدن صنعت نفت و گاز رقم خورد.

نماینده پیشین ایران  در هیئت عامل اوپک اظهار کرد: تحکیم روابط سیاسی کشورمان با دیگر کشورها و مصرف‌کنندگان بزرگ نفتی نیز در دستیابی به این رشد اقتصادی موثر بود. به طور کلی، هر موفقیتی در اثر مجموعه‌ای از عوامل به دست می‌آید. رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ کشور نیز بر اثر سیاست‌گذاری‌های صحیح و اتکا به توان داخلی به دست آمد.  

خطیبی گفت: سیاست استفاده حداکثری از توان دانش‌بنیان‌ها با جدیت در صنایع نفت و گاز کشور دنبال شد. این امر از حد شعار خارج شد و در عمل مورد توجه قرار گرفت. بر اثر این سیاست، توانستیم به بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی با اتکا به توان داخلی بپردازیم و گازسوزی را کاهش دهیم. این دستاوردها نیز به بالا رفتن رشد اقتصادی کشور کمک کرد.

وی تأکید کرد: رشد اقتصادی مطلوب در هر کشوری بر اثر سیاست‌گذاری‌های فعال و تلاش و پشتکار به دست می‌آید. از طرف دیگر، اتکا به توان داخلی و دانش‌بنیانی کشورها نیز اثرگذاری بالایی در دستیابی آن‌ها به موفقیت اقتصادی دارد.