به نقل از «ایسنا»

شواهد تاریخی از ناپایداری آب و هوا در فلات مرکزی ایران

تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۵۳۸۷۰۹

مطالعات محققان زمین شناس نشان می دهد تغییرات آب و هوایی همواره در فلات مرکزی ایران حاکم بوده است و مطالعات دیرینه آب و هوا و سن سنجی رادیوکربن انجام شده در دریاچه بزرگ نمک در شمال کاشان نیز می تواند به عنوان تأییدی بر ناپایداری آب و هوایی و اقلیمی دستکم در طی ۳۰ هزار سال گذشته باشد.

به گزارش ایسنا دکتر حمید نظری، رییس کرسی یونسکو در مخاطرات زمین شناختی ساحلی در جشنواره آب که به صورت آنلاین در محل سازمان زمین شناسی برگزار شد، با بیان اینکه تلفیق داده های زمین شناسی، باستان شناسی و تاریخی نشان از پوشش بخش شمالی فلات مرکزی ایران با دریاچه‌ای سترگ از اواخر پلئیستوسن- هولوسن آغازین دارد، گفت: بر اساس مطالعات انجام شده نشانگرهای ریخت شناسی و چینه نگاری این دریاچه باستانی هنوز هم در برخی مناطق فلات مرکزی ایران، به ویژه در کویر بزرگ، صحرای قم - آران و منطقه مسیله قابل مشاهده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی ادامه داد: خطوط کرانه‌ای کهن در تراز ارتفاعی ۱۱۰۰ متر در پیرامون فروافتادگی کویر بزرگ از مهمترین نشانه‌هایی است که بر وجود دریاچه‌ای یکپارچه به ویژه در هنگام رخداد "دریاس جوان" تاکید دارد، ضمن آنکه داده‌های زمین شناسی ما نیز نشان از افت ۲۵۰ متری سطح تراز آب دریاچه تا تراز ارتفاعی ۸۵۰ متر از آغاز هولوسن تا ۸ هزارسال پیش دارد.

نظری با تاکید بر اینکه بر این اساس ما بر این باوریم که افزایش دما و تبخیر سبب این خشکی بوده است، خاطر نشان کرد: بر اساس سن سنجی های مطلق باستان شناختی، ناحیه شمالی فلات مرکزی از ۵۰ هزار سال پیش سکونتگاه جوامع انسانی بوده و پراکندگی داده‌های باستان‌شناسی و تاریخی نیز نشان‌ دهنده خشک شدن حوضه "مسیله" با توپوگرافی بالاتر از دشت کویر در زمان پادشاهی ساسانیان است، اگرچه بخش خاوری این حوضه یعنی دشت کویر زودتر خشک شده است.

رییس کرسی یونسکو در مخاطرات زمین شناسی با بیان اینکه احتمال دارد دریاچه حوضه مسیله (حوضه دریاچه نمک بزرگ و گودالی که امروزه حوض سلطان نامیده می شود) بازمانده کنونی دریاچه باستانی ساوه در اسطوره قدیم باشد، ادامه داد: از نگاه زیست محیطی بخشی از منابع آبی این استقرارهای کهن از کوه‌های البرز جنوبی سرچشمه می گرفته است و براساس مدارک نویافته در این پژوهش می توان چنین انگاشت که در جایگاه کنونی کویر بزرگ مرکزی در دنیای باستان، دریاچه یا دریاچه های آب شیرین، زیستگاه مناسب و سرشاری ازمنابع زیستی برای ساکنان پیش از تاریخ این منطقه فراهم کرده است.

نظری اضافه کرد: به گفته بسیاری از  پژوهشگران، زیستگاه های ساحلی همیشه برای انسان مهم بوده است و این اهمیت برای انسان شکارچی و گردآوری کننده از زمان هولوسن با انقراض حیوانات بزرگ مانند ماموت، کرگدن پشمالو و ماستودون و توجه به مناطق ساحلی افزایش یافته است؛ از این رو مطالعه بین زمان و محل استقرار، شکل گیری فرهنگ های پیش از تاریخ در اطراف فلات مرکزی ایران و همچنین بررسی تأثیر دریاچه در سکونتگاه های انسان، همراه با شواهد ریخت شناسی و اقلیمی که نشان دهنده وجود دریاچه بزرگ از  پلئیستوسن پایانی تا هزاره پیشین دارد، ضروری است.

وی با اشاره به اثر متقابل تغییرات آب و هوایی در دوره کواترنر، یادآور شد: با آغاز هولوسن در حدود دوازده هزار سال پیش و به دنبال ذوب شدن یخچالها و گرم شدن هوا، به استیلای عصر یخبندان در پلیئستوسن پایان داده شد. دریاس جوان  نیز (BP ۱۲۸۰۰ تا ۱۱۶۰۰) یکی از رخدادهای ناگهانی تغییر آب و هوا در اواخر عصر یخبندان است که بر سکونتگاه های انسان تاثیر بسیاری بر جای نهاد و اثرات آن در ایران مشهود است.

به گفته این محقق در این زمان، آب و هوا در نیمکره شمالی سردتر شد و پس از آخرین عصر یخبندان، در دوره هولوسن، آب و هوای زمین کمتر به شرایط امروز شباهت داشت.

نظری ادامه داد: براساس داده های ژئومورفولوژی، دیرینه گیاه شناسی و گرده شناسی، در عصر یخبندان آب و هوای سردتر و خشکتری بر ایران حاکم بوده است، به گونه ای که رسوبات یخچالی دره های آبرفتی البرز خاوری در طی آخرین یخبندان در شرایط آب و هوایی با بارش و رطوبت بیشتر ته نشین شده اند و موقعیت جغرافیایی و شرایط توپوگرافی فلات ایران به گونه ای است که در دوره های سرد همزمان با دوره های یخبندان و در مراحل گرم همزمان با دوره های بین یخبندان، احتمال افزایش یا کاهش آب دریاچه وجود داشته است و از اینرو پر بیراه نخواهد بود اگر بر این باور باشیم که فلات ایران در دوره کواترنر، دوره هایی از دما و رطوبت بیشتر را پشت سر گذارده  است.

این محقق پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین شناسی، خاطر نشان کرد: همچنین پس از دوران نوسنگی، دشت تهران شاهد گسترش وسیع محوطه های مس سنگی انتقالی (۵۲۰۰ تا ۴۳۰۰ پ. م.) است، محوطه های مس سنگی به ترازهای پایین تر از بلندای ۸۵۰ متر در دشت تهران راه یافته اند، این در حالی است که در دشت قم یعنی پیرامون حوضه دریاچه نمک و حوض سلطان، محوطه های مس سنگی هنوز بالاتر از تراز ۸۵۰ متر حضور دارند.

وی اضافه کرد: در این پژوهش همچنین نشانه های آشکاری از ادامه حیات دریاچه کهن در فلات مرکزی ایران اگر چه به صورت پاره پاره و جدا جدا از یکدیگر حتی تا هزاره پیشین قابل مشاهده است. مطالعات دیرینه آب و هوا و سن سنجی رادیوکربن انجام شده در دریاچه بزرگ نمک در شمال کاشان ، نیز می تواند به عنوان تأییدی بر ناپایداری آب و هوایی و اقلیمی دست کم  در طی ۳۰ هزار سال گذشته در توالی پیوسته اما پیش رونده ای از دوره های ترسالی و خشکسالی با شیب منفی بسوی خشکی گرفتن بیشتر این بخش از فلات مرکزی ایران است. 

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: تغییر اقلیم سازمان زمین شناسی جشنواره ملی آب فلات مرکزی ایران عصر یخبندان زمین شناسی آب و هوایی هزار سال آب و هوا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۵۳۸۷۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برگزاری مزایده بناهای تاریخی استان مرکزی در نیمه نخست سال جاری

به گزارش خبرنگار مهر، محمود مرادی نراقی صبح پنجشنبه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: نراقی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی گفت: با همکاری صندوق توسعه و احیا در حال طی مراحل قانونی و آماده‌سازی بسته مزایداتی بناهای استان مرکزی هستیم و امید است در نیمه اول سال جاری بناهای تاریخی استان را از طریق صندوق توسعه و احیا وارد مزایده کنیم.

وی افزود: کاروانسراهای مشهد میقان، ورده، کهک در دلیجان، خشکه رود در زرندیه، حمام تاریخی مامونیه، خانه تاریخی معتمدالایاله و آسیاب جفتی در آشتیان از بناهایی است که در حال آماده‌سازی و طی مراحل قانونی برای برگزاری مزایده و جذب مشارکت مردمی در مرمت و احیا است.

مرادی نراقی با بیان اینکه کاروانسرای دو دهک، موزه مفاخر، خانه حسن‌پور و عمارت امیر مفخم خمین به بخش خصوصی واگذار شده و هم اکنون در حال بهره‌برداری است، تصریح کرد: ۲ بنا هم که در سالیان گذشته به بخش خصوصی واگذار شده بود به علت عدم تحقق تعهدات از سوی سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگری واگذار خواهیم کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی تصریح کرد: از گذشته بسیار دور، استان مرکزی در مسیر جاده ادویه و بعدها نیز در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است و یکی از کریدورهای فعال تجارت در گذشته از غرب به شرق ایران از این استان عبور می‌کرد.

وی اضافه کرد: این امر باعث شده تا کاروانسراهای زیادی در این منطقه تأسیس شد.

حفاظت و احیای بناهای تاریخی، بزرگترین انتفاع دولت از واگذاری بناهاست

مرادی نراقی، حفاظت و احیای بنا را بزرگترین انتفاع دولت از واگذاری بناها به بخش خصوصی عنوان کرد و گفت: رویکرد صندوق توسعه و احیا در واگذاری بناها آگاهانه و کارشناسی شده است و این امر باعث تسهیل فرآیند جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی و مرمت و احیای بناهای تاریخی می‌شود.

وی تاکید کرد: در سالیان گذشته تنها به بناهایی توجه شد که ایده‌آل بوده و به بخش خصوصی واگذار شدند در حالی که اکنون توجه به بناهایی که به حال خود رها شده و شرایط مساعد ندارند، مورد توجه ویژه است.

مرادی نراقی گفت: باید دورنمایی از سرمایه‌گذاری روی بناهای تاریخی و مدت بازگشت سرمایه و همچنین سود حاصل از سرمایه‌گذاری در هر بنا به صورت منطقی و کارشناسی شده تخمین زده شود و برای سرمایه‌گذاران ترسیم شود چرا که این امر، رغبت بیشتری از سوی سرمایه‌گذاران برای مشارکت در مرمت و احیای بناها شاهد خواهیم بود.

کد خبر 6088358