به نقل از «فارس»

احقاق حکومت امام معصوم مشروط به اقبال مردم است/ رابطه بیعت با رأی دادن

تاریخ انتشار: ۶ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۶۵۰۹۶۹

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، یکی از موضوعات مهم در بحث نقش مردم در حکومت این است که مردمان گذشته چه نقشی در حکومت‌های بزرگان شیعه چون پیامبر و امام علی داشتند؟ این‌که در سیره معصومین رأی و نظر مردم تا چه حد پذیرفته می‌شد و دارای موضوعیت بود ما را به داشتن یک ایده‌آل مطلوب درباره حکومت اسلامی نزدیک می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به همین منظور با حجت‌الاسلام قاسم شبان‌نیا دانشیار مؤسسه امام خمینی (ره) دقایقی را به گفت‌وگو نشستیم که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

حجت‌الاسلام شبان‌نیا در ابتدا گفت: مشروعیت حکومت و حق حکومت‌داری از جانب مالک هستی یعنی خداوند است و هرگونه تصرف اعم از قانون‌گذاری و اجرا و حتی نظارت باید در چهارچوب الهی باشد، حضرت امام خمینی (ره) هم در این باره می‌فرمایند: اگر تمام مردم بر روی یک قانون متفق شوند که خلاف اراده الهی است به آن اتفاق نظر و وفاق جمعی توجهی نخواهد شد، چرا که اصل و اساس حکومت، نظر و قانون خدا است. بنابر این در فرهنگ توحیدی اسلام اگر نگاه منظومه‌ای داشته باشیم، اگر قائل به توحید خداوند هستیم و ربوبیت تکوینی او را پذیرفته‌ایم پس ولایتی و حکومتی را هم قبول می‌کنیم باید ولایت‌الله باشد. این مسأله امری مسلّم در فرهنگ جامعه اسلامی است. 

حکومت علی (ع) هم منوط به خواست مردم است

وی افزود:  لازمه پذیرفتن ولایت خدا یعنی پیش رفتن مجاری امور با توجه به شرع و قانون خداوند و اگر جایی نقشی برای افراد در نظر گرفته می‌شود باید در طول و ذیل اراده الهی باشد. در سیره علوی (ع) نقل قولی‌هایی است که خیلی از ابهامات در این رابطه را حل خواهد کرد. پس از ۲۵ سال خانه‌نشینی حضرت به دلیل بی توجهی مردم و مساعد نبودن شرایط، ایشان از حق حکومتی خود دور بودند، پس از رسیدن ولایت ظاهری به حضرت مولا، ایشان عباراتی دارد که حق حکومت را از آن خود می‌داند چون از جانب خدا منسوب است، اما این حاکم بر حق آیا حکومت را در هر شرایطی می‌تواند اِعمال کند یا خیر؛ این موضوع بستگی به شرایط دارد و منوط به اوضاع و احوال جامعه است. یعنی مقبولیت باید برای حکومت حق وجود داشته باشد تا حضرت بتواند حکومت را بدست گیرد و احکام اسلامی را جاری کند.

دانشیار مؤسسه امام خمینی (ره) گفت: حضرت دائماً حق حکومت نسبت به خود را متذکر می‌شدند اما چون زمینه فراهم نبود، این حق محقق نمی‌شد، یعنی حکومت الهی تفویض شده، اما برای به ثمر رسیدنش محتاج به فراهم بودن شرایط است. مولا علی (ع) در یک‌جا می‌فرمایند: «بعضى به من گفتند اى فرزند ابوطالب تو نسبت به حکومت حریص هستى و من پاسخ دادم به خدا سوگند شما حریص ترید! من حقّى را که شایسته آنم مى‌طلبم و شما مانع مى‌شوید (امّا شما مقامى را مى‌طلبید که هرگز شایسته آن نیستید و انگیزه‌اى جز دنیاطلبى ندارید).»  این عبارات نشان می‌دهد که وقتی حضرت منتخب ولایت و حکومت از طرف خدا شد، حق ایجاد می‌شود و مردم باید در احقاق آن عمل کنند، اگر تخلف کردند مولا می‌فرماید: من وظیفه‌ای ندارم، چون مردمان از آن اعراض کردند، پس شرط احقاق حکومت الهی با اقبال و روی‌آوری مردم به ولی است که صورت می‌گیرد.

او بیان داشت: حضرت امیر هنگامی که خلافت ظاهری را در دست گرفتند، فرمودند:«هم اکنون حق به اهل آن بازگشت و دوباره به جایگاهی که از آن دور مانده بود بازگردانده شد.» این فرمایش هم نشان می‌دهد که امام منصوب از سوی خدا حق حکومت دارد اما به فعلیت رسیدن آن منوط به استعداد مردم و شرایط جامعه است که این امر را محقق می‌کند. رضایت و عافیت مردم در پذیرفتن حکومت مسأله‌ای است که در روایات بدان تأکید شده است چون تحمیل حکومت بر مردمی که اقبالی به امام معصوم و منصوب ندارند موجب اختلاف وتفرقه است که این جا امام خود را کنار می‌کشد تا به اسم دین تفرقه ایجاد نشود.

شبان‌نیا گفت: یکی از بهترین عبارات از امام علی (ع) در رابطه  جایگاه مردم برای احقاق حکومت الهی این عبارت است که می‌فرمایند: «لَولا حُضُورُ الحاضِرِ، و قِیامُ الحُجَّةِ بِوُجودِ الناصِرِ، و ما أخَذَ اللّه ُ عَلَى العُلَماءِ أن لا یُقارُّوا على کِظَّةِ ظالِمٍ، و لا سَغَبِ مَظلومٍ ، لأَلقَیتُ حَبلَها على غاربِهِا . یعنی: اگر نبود حضور آن جمعیت و تمام شدن حجّت با وجود یار و یاور و اگر نبود که خداوند از دانایان پیمان گرفته است که بر سیرى ستمگر و گرسنگى ستمدیده رضایت ندهند، هر آینه مهار شتر خلافت را بر شانه اش مى‌انداختم» با کنار هم قرار گرفتن روایات در باب حکومت چنین به نظر می‌آید که به فعلیت رسیدن حکومت الهی منوط به اقبال و رضایت مردم و سایر شرایطی است که این امر را زمینه‌سازی کند.

آیا بیعت مشروعیت‌بخش به حکومت است؟

وی افزود: اشخاصی چون مهندس بازرگان به پیروی از علی عبدالرزاق، چنین شبهه‌ای را مطرح کردند که اساس حکومت نبوی عرفی بوده است نه الهی و برای این موضوع به مقوله «بیعت» در جامعه عرب گذشته استشهاد کردند. از آیات قرآن استفاده می‌شود که اساساً، شئون و حق حکومت را از جانب خدا می‌داند مثل آیه «النَّبِیُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ...» از طرفی بیعت مشروعیت بخش نیست بلکه یک ابراز وفاداری تلقی می‌شود، مثل راهپیمایی‌های مناسبتی که نوعی ابراز وفاداری است نه مشروعیت بخش. مفاد بیعت‌های جامعه عرب اصلاً انتقال مشروعیت به حکومت پیامبر نبوده است و حتی بسیاری از بیعت‌ها در زمانی منعقد می‌شدند که هیچ حرفی از حکومت نیست و اصلاً به هوای تشکیل حکومت بیعت‌ها شکل نمی‌گرفتند، مثل ۱۰ سالی که رسول‌الله (ص) در مکه به سر می‌بردند. پس هیچگاه بیعت مردم مشروعیت‌بخش نیست و چه بسا اگر به قصد تشکیل حکومت هم باشد باز هم مشروعیت نمی‌دهد چرا که تنها حکومت حق، حکومت الله است.

نظارتی به نام امر به معروف و نهی از منکر

شبان‌نیا گفت: به‌غیر از تحقق حق حکومت از سوی مردم، مردمان وظایف و نقش‌های دیگری هم در حکومت اسلامی دارند. یکی از این دخالت‌هایی که مردم باید در حکومت اسلامی داشته باشند مبحث نظارت به وسیله نهاد امر به معروف نهی از منکر است که در هیچ جای دنیا نظیر ندارد. مشروعیت‌بخش نبودن مردم به معنای کم‌رنگ شدن نقش آنها نیست. همین مسأله امر به معروف و نهی از منکر به تعبیر حضرت آقا و سایر فقها از حوزه و منظر استعلا است، یعنی مردم بر مسئولین از دید «بالا» و برتری نظارت دارند، نه از منظر خواهش و تمنّا. هرچند با وجود تأکید به این مسأله در اصل ۸ قانون اساسی ایران، چندان توجهی بدان نشده و اگر عملی می‌شد شاید مشارکت مردم بیشتر و جدی‌تر پیگیری شود. 

گردآورنده کتاب «حکیمانه‌ترین حکومت» افزود: در منطق جامعه و نظام اسلامی امر و به معروف و نهی از منکر نه فقط در حیطه نظارت مردم بر مردم یا دولت بر مردم، بلکه در حیطه و منظر نظارت مردم بر دولت و حکومت نیز جاری باید باشد. 

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: جمهوریت اسلامیت دموکراسی مردم سالاری امام خمینی مشروعیت بخش نهی از منکر حکومت الهی حق حکومت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۶۵۰۹۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رایزن فرهنگی پشت‌ِ میزنشین نمی‌خواهیم / سرانجام ساخت فیلم سینمایی درباره اقبال لاهوری

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اهمیت برگزاری جشنواره بین‌المللی فرهنگی و هنری امام رضا (ع) در عین حال توضیحاتی درباره روند انتخاب رایزانان فرهنگی،‌ ساخت فیلم سینمایی درباره اقبال لاهوری و ... ارائه کرد.

به گزارش ایسنا، محمدمهدی اسماعیلی در جلسه دبیران و مدیران جشنواره بین‌المللی فرهنگی و هنری امام رضا (ع) در دوره بیست‌ویکم با تشکر از برگزارکنندگان این دوره از جشنواره، گفت: برگزارکنندگان در این دوره مجموعه‌ای از عناصر هنری در بخش‌های مختلف را گردآوری کردند. حضور افراد تراز اول در این جلسه فرصت مغتنمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

وی با بیان این مطلب، ادامه داد: جشنواره فیلم رضوان اتفاق مبارکی است و هرآنچه در جلسه مطرح شد سرشار از امید و انگیزه برای آینده بود.

اسماعیلی گفت: جشنواره امام رضا (ع) باید به عنوان معتبرترین جشنواره فرهنگی هنری کشور قرار گیرد چراکه تمام داشته‌ها و افتخارات فرهنگی هنری ما به برکت وجود امام رضا (ع) است.

عضو شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به کتاب «دو قرن سکوت عبدالحسین زرین‌کوب» اظهار کرد: آغاز قرن سوم همزمان با حضور علی‌بن موسی‌الرضا است و این درخشش تمدن اسلامی و ایرانی که از قرن سوم درخشش خود را آغاز کرده و در قرن پنجم به قله خودش رسیده، نشان دهنده‌ این موضوع است که اساسا نام دیگر این تمدن تمدن رضوی است

وی در همین زمینه ادامه داد: مجالس در این دوره به صورت مجالس علمی و آزاداندیشی بوده و به‌طور کلی هر جامعه‌ای که می‌خواهد به حوزه تمدنی برسد با استفاده از ذات آزاداندیشی است که در فرهنگ اسلامی جاری است. دوره جمهوری اسلامی دوره‌ای نو از تمدن نوین اسلامی است. ما در حال بازخوانی تمدن رضوی هستیم.

اسماعیلی با اشاره به نگاه بین‌المللی در بنیاد امام رضا (ع) گفت: حضرت رضا (ع) محل وفاق تمام مسلمانان جهان است. در سفر اخیر خود به پاکستان مشتاقان از مردم تا مقامات برای زیارت امام رضا (ع) ابزار علاقه می‌کردند. بعد از امام حسین (ع) در میان ائمه‌ اطهار (ع) این میزان از تشویق به زیارت را برای امام رضا (ع) داریم چرا که منبع فیض است. همچنین افتخار داریم در این جشنواره همگی خادم امام رضا (ع) باشیم.

وزیر فرهنگ در حاشیه این نشست و در جمع خبرنگاران، افزود: تلاش می‌کنیم کار ساخت فیلم سینمایی درباره اقبال لاهوری را امسال به پایان رسانیم. کارگردان آن مشخص شده و در حال آماده‌سازی فیلمنامه است ولی چون قرارداد بسته نشده، فعلا نام ایشان را نمی‌آورم.

وی در عین حال تصریح کرد: بنیاد سینمایی فارابی در حال انعقاد قرارداد آن است و تا آخر سال و یا اوایل سال آینده کار ساخته می‌شود. نمی‌خواهیم کیفیت را فدای کمیت کنیم، کار خوب باید ساخته شود.

وی همچنین با تاکید بر پیگیری ویژه برنامه‌های زبان فارسی ادامه داد: ما ۶خانه فرهنگ در پاکستان از جمله لاهور، کراچی و کویته و دیگر شهرها داریم و باید تقویت شود. در این سفر، آقای رئیس جمهور عنایت ویژه‌ای روی بحث گسترش فرهنگی در پاکستان داشتند و انشاالله این کار را به سرانجام می‌رسانیم.

وی گفت: در سریلانکا هم با استقبال بسیار بالایی از هنرمندان و اهالی فرهنگ آنجا روبه رو بودیم. چهار تفاهم‌نامه همکاری از پنج تفاهم دو کشور در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه‌های رسانه‌ای، سینما، فرهنگی به معنای خاص خود و نیز در زمینه تعاملات میان هنرمندان و برگزاری اجلاس‌های فی‌مابین بود.

اسماعیلی ادامه داد: در حال تجربه فضای ویژه‌ای در بخش بین‌الملل هستیم و شاید برای اولین بار است که همزمان با حرکت در حوزه حل مسائل فرهنگی در داخل کشور، این دیپلماسی فرهنگی را به صورت برجسته پیش می‌بریم.

وزیر فرهنگ گفت: در روزهای آینده نیز یکی دو سفر به کشورهای منطقه خواهیم داشت. احتمالا آذربایجان و انشاالله یکی دیگر از کشورهای آسیای مرکزی است که برنامه‌های آن را هماهنگ می‌کنند.

وی درباره نتایج سفر به پاکستان و سریلانکا از جمله ساخت فیلم سینمایی مشترک با پاکستان در خصوص اقبال لاهوری گفت: خیلی خوشحالم که امسال را با همین کارهای مشترک که وعده داده بودیم آغاز کردیم. کار مست عشق هم دیدم و با استقبال خوب اهالی سینما رو به رو شده و روزهای اول بالاترین حد نصاب‌ها را به دست آورده است.

وی افزود: به هر حال، این پاسخی به برخی از دوستان است که فکر می‌کنند فقط فیلم‌های طنز فروش دارد. این نشان می‌دهد که اگر کار، کار خوبی باشد طنز و غیر طنز ندارد و مخاطب استقبال می‌کند. گو این که سال گذشته از بچه زرنگ که یک پویانمایی درباره حضرت علی‌ابن موسی الرضا (ع) بود این استقبال شد.

اسماعیلی گفت: روی هم رفته اتفاق‌های خوبی را رقم خواهیم زد. هفته‌های فرهنگی را بلافاصله در تهران خواهیم داشت. همه این‌ها به خاطر آن است که این ارتقا (در روابط مشترک فرهنگی) صورت گیرد.

وی درباره اعزام رایزنان فرهنگی نیز تاکید کرد: تقریبا در دوره جدید رایزنان فرهنگی که انتخاب می‌کنیم از برجسته‌های دانشگاهی و اجرایی هستند. به همین دلیل تحولات مهمی در حال وقوع است. یکی از ویژگی‌های رایزنان ما میدانی بودن آنهاست.

اسماعیلی ادامه داد: ما رایزن نمی‌خواهیم که در اتاق خود پشت میز بنشیند. مانند طبیب دوار باید بچرخد، شهر به شهر، مسجد به مسجد، کلیسا به کلیسا و مجامع مختلف فرهنگی و هنری و با تسلطی که به زبان، تاریخ، فرهنگ و هنر آن کشور دارد، با تعهد دینی و انقلابی که نسبت به آرمان‌های جمهوری اسلامی و نظامی اسلامی دارد، بتواند تعامل را برقرار کند و ما با این تفاسیر پیش می‌رویم.

وی درباره روند برگزاری جشنواره امام رضا (ع) هم گفت: جشنواره امام رضا (ع) بسیار مایه خوشبختی ماست. امسال دوستان، ابتکار چله رضوی را از اول ماه شوال تا ۱۱ ذی‌القعده گذاشتند که تولد امام رضا (ع) است.

اسماعیلی ادامه داد: به دوستان پیشنهاد دادم در سفر ترکمنستان از مرو هم حضور داشته باشند. در آنجا هم خیلی ابراز علاقه کردند که‌ در این بحث بین مشهد و مرو تعاملات بیشتری صورت گیرد.

وی گفت: جشنواره فیلم رضوان که اولین جشنواره فیلم‌های دینی است به برکت جشنواره امام رضا (ع) امسال برگزار می‌شود و اتفاق‌های بسیار خوب دیگر نیز می‌افتد.

وزیر فرهنگ ادامه داد: مهمترین نکته جشنواره فرهنگی هنری رضوی امسال این است که در میدان رفته است. در گرگان یک اجتماع چند هزار نفری با هم سرود می‌خواندند.

وی افزود: جشنواره، به روستاها و عشایر رفته است. این اتفاق مبارک و مایه عزت و ارتقای کمی و کیفی فعالیت‌های فرهنگی هنری کشور به‌ویژه در حوزه فرهنگ و هنر دینی خواهد بود که خود بارگاه نورانی علی ابن موسی الرضا (ع) یکی از بی‌نظیرترین جلوه‌های هنری کشور است.

اسماعیلی درباره مشکلات بودجه‌ای برای حریم تئاتر شهر، بیان کرد: کار حریم تئاتر شهر بدون وقفه شروع و بودجه آن تزریق شده است. صبح جلسه آن را گذاشتم و مسئول عمرانی وزارتخانه و آقای اسلامی گزارشی از روند آن دادند و اقدامات بدون یک روز توقف تا اتمام و بهره‌برداری ادامه پیدا خواهد کرد.

بنابر اعلام روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیدمحمد هاشمی (جانشین وزیر فرهنگ)، سیدمحمود اسلامی (معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ)، فرهاد قائمیان (دبیر بیست‌ و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی و فرهنگی امام رضا (ع))، سعید زمانی (مدیرعامل بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع))، محمدحسین لطیفی /0دبیر جشنواره فیلم رضوی و فیلم رضوان) و جمعی از دبیران و مدیران این دوره از جشنواره از حاضران در جلسه بودند.

انتهای پیام