تالاب صالحیه، جایی که انسان و طبیعت به صلح نرسیده اند
تاریخ انتشار: ۷ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۶۵۶۰۱۲
تالاب صالحیه یک تالاب فصلی در شهرستان نظرآباد است که بخشی از آن در استان قزوین قرار دارد.
وسعت تالاب صالحیه با احتساب باتلاقهای اطراف آن ۱۰ هزار هکتار است و آب مورد نیاز تالاب از چند رودخانه از جمله زیاران در طالقان، کردان در غربیترین قسمت صالحیه، ابهر رود و خر رود از سمت زنجان تامین میشود.
تالاب صالحیه از شمال به فرودگاه آزادی شهرستان نظرآباد و روستای صالحیه، از شرق به روستای شیخ حسن، از جنوب به قشلاق دایلر در استان البرز و از غرب به زمینهای روستای شهرآباد در استان قزوین محدود میشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این تالاب در فصل گرما به دلیل بارش کم و نیاز کشاورزان منطقه به آب، بسیار کمآب و خشک میشود.میزان بارندگی سالانه در تالاب صالحیه به ۲۲۰ میلی متر میرسد.
از مهمترین تاثیرات زیستمحیطی تالاب صالحیه میتوان به جلوگیری از هجوم ریزگردها و نمک به شهرهای اطراف تالاب، کمک به افزایش پوشش گیاهی و زیستگاهی بزرگ برای جانوران و پرندگان مهاجر اشاره کرد.
زیستگاههای تالاب صالحیه بسیار متنوع است و عمده زیستگاه این تالاب را پرندگان تشکیل میدهند، در تالاب صالحیه ۱۲۰ گونه پرنده وجود دارد و همچنین این تالاب محل مهاجرت بسیاری از گونههای پرندگان مهاجر است.
از انواع پرندگان موجود در تالاب میتوان به درنای خاکستری، غاز خاکستری، اردک سبز، تنجه، آنقوت، اگرت، حواصیل، فلامینگو، لک لک سیاه و پلیکان اشاره کرد.
همچنین از گونههای پستاندار موجود در این تالاب میتوان به خرگوش، روباه، گرگ، شغال، گراز و سنجاب اشاره کرد.
اتحاد طبیعت و بشر برای نابودی
در فصول گرم سالهای گذشته اکثر قسمتهای تالاب صالحیه رو به خشکی رفته و زیستگاههای جانوران زیادی که در تالاب قرار دارند، درحال نابودی است به خصوص اخیرا که به اغما رفتن تالاب و به شماره افتادن نفس هایش همه موجودات ساکن آن را فراری داده است.
از دلایل خشکسالی تالاب صالحیه میتوان به برداشت بیرویه آب توسط کشاورزان منطقه، چرای دام، بارش کم و بیتوجهی به تالاب و از همه مهمتر خروج آب از زهکش اشاره کرد.
خشکسالی تالاب صالحیه استان البرز، تهدیدی مشابه تهدید دریاچه ارومیه را به دنبال دارد که اگر خشک شود هزاران تن نمک با یک وزش باد مزارع اطراف را نابود و میلیون ها ریزگرد به ریه شهرهای اطراف تزریق خواهد شد.
مدیرکل محیط زیست البرز میگوید: بحث خشکسالی در استان البرز گریبانگیر تالاب صالحیه نظرآباد هم شده است.
آقای حکیمی گفت: در سطح شهرستانهای نظرآباد و اشتهارد بالغ بر ۴۵ هزار هکتار از اراضی استان البرز مستعد انتشار گرد و غبار هستند و تا دشت قزوین هم شرایط همینگونه است.
او میگوید: تراز آب تالاب صالحیه نظرآباد هم به شدت کاهش پیدا کرده و متاسفانه این تالاب به مرز خشک شدن رسیده است.
مدیرکل محیط زیست البرز گفت: حقابه مناسب برای تالاب صالحیه اختصاص نیافته و کمبود بارش در سال جاری سبب کاهش آب تالاب شده است.
به گفته حکیمی، تالاب صالحیه در نقطهای واقع شده که در معرض انتشار گرد و غبار است، به همین دلیل کانونهای ریزگرد آن میتواند نواحی را تفکیک کند.
او میگوید: تالاب صالحیه از نظر زندگانی پرندگان مختلف و جلوههای بصری جاذبههای زیادی برای جذب گردشگران دارد.
مدیرکل محیط زیست البرز گفت: همچنین تالاب صالحیه در کنترل سیلابهای فصلی نقش دارد، زیرا بههنگام بروز سیلاب، آب جاری از طریق کانالهای آب به سمت تالاب صالحیه روانه میشود، در نتیجه علاوه بر ذخیرهسازی آب در تالاب از نفوذ سیلاب در دیگر نواحی جلوگیری میشود.
زهکشی که جان صالحیه را کشیدبه گفته معاون امور تالابها و پارکهای ملی دفتر زیستگاهها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی با هدف خشک کردن و جلوگیری از شور شدن چاههای اراضی کشاورزی، تالاب صالحیه را زهکشی کرد که این اقدام نه تنها تاثیری در اراضی کشاورزی نداشت بلکه موجب شور شدن تمامی چاههای آن منطقه نیز شد.
زهکشی تالاب صالحیه موجب کویری شدن تالاب شد و با توجه به رسوبات ریزدانه، فرسایش تالاب به سرعت اتفاق میافتد.
معاون فنی حفاظت محیط زیست البرز میگوید: زهکشی مقدار زیادی آب را از تالاب صالحیه خارج میکند و تغییرات کارشناسی روی آن میتواند در نجات تالاب صالحیه تاثیرگذار باشد و باید دنبال علت اصلی خشک شدن عرصه مرطوب و خود تالاب باشیم.
آقای لشکری گفت: اگر میتوانستیم آب تالاب را حفظ کنیم، تنوع زیستی آن از بین نمیرفت.
او میگوید: آب تالاب صالحیه از ابتدای مردادماه سال جاری خشک شد و پرندگانی که در آن لانه گزینی و تخمگذاری کرده بودند، مهاجرت کردند.
او میگوید: از صندوق ملی محیط زیست برای دریافت حقابه پساب تصفیه شده صنعتی و تزریق به تالاب، درخواست اعتبار کردیم، اما کارشناسان، جلوگیری از خروج آب از طریق زهکشی را موثرتر دانستند.
معاون فنی حفاظت محیط زیست البرز گفت: عرصه تالاب صالحیه مرکز تولید غبار و ریزگردها شده است.
او می گوید: تصاویر سال ۱۳۸۶ تالاب صالحیه را با تصاویر ۱۳۹۱ آن مقایسه کردیم و دریافتیم که گستره پوشش گیاهی تالاب بعد از احداث زهکش بسیار کوچک شده است.
آقای حکیمی گفت: باید تلاشمان را برای کنترل زهکشی بیشتر کنیم؛ زهکش برای مستعد کردن اراضی کشاورزی و کاهش شوری خاک قزوین فعال است و به نوعی دستکاری در طبیعت خطرات خاص خود را به دنبال خواهد داشت.
در انتظار ثبت ملی
یکی از مشکلات اساسی تالاب صالحیه این است که در فهرست آثار طبیعی ایران به ثبت نرسیده و همین مسئله باعث برخی بی توجهی ها به این تالاب شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان البرز می گوید: یکی از شرایط ثبت تالاب صالحیه در فهرست آثار طبیعی این است که در تمام طول سال آب داشته باشد که این امر منوط به تأمین منابع پایدار و ثابت آب برای آن است.
آقای محمدی گفت: اختصاص حقابه دائم از طریق پساب تصفیه شده شهری یکی از طرح های مورد نظر است که به جد پیگیر تحقق و انجام آن هستیم.
او میگوید: تالاب صالحیه نظرآباد به عنوان تنها تالاب البرز از جمله جاذبههای طبیعی استان است که سالانه گردشگران بسیاری از آن بازدید میکنند بنابراین پرونده ثبتی آن در دست اقدام قرار دارد.
امیدی که دیری نپایید
بر اساس ماده یک قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالابهای کشور، هرگونه بهره برداری و اقدامی که منجر به تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالابها شود، ممنوع و حفاظت و احیای تالابها از مصادیق حقوق عامه است که مرجع تشخیص تخریب و آلودگی غیرقابل جبران، سازمان حفاظت محیط زیست است، در نتیجه سال گذشته شکایتی در خصوص اثرات مخرب و غیرقابل جبران کانال زهکش بر تالاب صالحیه و تشدید پدیده گرد و غبار از سوی محیط زیست تنظیم و تحویل دادستانی شهرستان نظرآباد شد.
از طرفی ورود دادستانی نیز به خروج کمتر آب از طریق زهکش منجر و تالاب صالحیه برای مدتی احیا شد و گونه های جانوری به این نقطه بازگشتند.
اما این لحظات سبز حیات دیری نپایید و زهکش نفسگیر بازهم گریبان تالاب را گرفت و اکنون تالابی که می توانست کورسوی امید رونق گردشگری البرز باشد امروز به سرای باد و خاک تبدیل شده است.
شاید با ورود مجدد دستگاه های قضایی نظارتی بشود مانع از خروج جان روان تالاب صالحیه از زهکش شد و این امانت سبز دیروزی را صحیح و سالم به دست آیندگان سپرد.
شاید نور امیدی به این خانه تابید
رئیس سازمان محیط زیست کشور گفت: تالاب صالحیه به عنوان تنها تالاب البرز، دستخوش تغییرات و دخالت های انسانی شده است.
آقای سلاجقه گفت: تغییر اقلیم و کاهش بارش نیز این تالاب را تحت تاثیر قرار داده است.
او می گوید: حق آبه صالحیه با استفاده از عملیات آبخیزداری که از سوی جهاد کشاورزی انجام می شود، تامین خواهد شد.
رئیس سازمان محیط زیست کشور گفت: تمام کارخانه ها و صنایعی که با پساب و آب های تصفیه نشده خود، کیفیت آب تالاب صالحیه را کاهش داده اند، مورد پیگیری قضایی قرار می گیرند و پیگیری ها تا بازگشت کیفیت آب به حد مطلوب ادامه خواهد داشت.
او می گوید: مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز البرز نیز برنامه هایی را برای حفظ و احیای تالاب صالحیه در دست اجرا دارد.
به گفته سلاجقه، اقدامات برای بهبود وضعیت صالحیه درحال انجام است و تا ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت تا این که شرایط تالاب به حالت ثابتی برسد و به عقب بازنگردد.
گزارشی از دانیال خلج
باشگاه خبرنگاران جوان البرز کرجمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: تالاب ها محیط زیست محیط زیست البرز تالاب صالحیه حفاظت محیط زیست تالاب صالحیه استان البرز او می گوید تالاب ها آب تالاب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۶۵۶۰۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
این لک لک ها اهالی را مجبور به خانه سازی می کنند
همشهری آنلاین زهرا رفیعی: رییس شورای روستای کپرجودکی در اینستاگرامش قصه لکلک جدید را منتشر میکند و از سراسر ایران دوستداران محیط زیست چند نفری هزینه ساخت خانه جدید را برعهه میگیرند و برایش به اندازه نیاز خرید مواد اولیه پول میریزند. چند روز بعد آهنگر روستا که برادر رییس شورای روستاست، سفارش جدید را تحویل میدهد او نیز فقط پول آهن آشیانه لکلک را میگیرد و دستمزدش حال خوب لکلکهاست. لکلکها خانهدار که شوند دیگر تمام سال در روستا میمانند و فقط نسل جدید راهی زیستگاههای گرمتر میشوند. لکلکها به هوای تالابی به این منطقه میآیند که سالهاست برای زنده ماندن میان پساب شهر بروجرد و زهکشهایی که روستاییان برای کشت خیار و برنج زمین را خشک میکنند، در تقلاست. اهالی روستای کپرجودکی به عشق لکلکها سهم مراتع اجدادی خود را به تالاب بخشیدند و اجازه دادهاند این زیستگاه برای سکونت لکلکها باقی بماند. جعفر کرمیپور رییس شورای روستای کپرجودکی در گفت و گو با همشهری از ترجیح عمده جوانان روستا میگوید که میخواهند «تالاب بیشه دالان برای لکلکها حفظ شود»
عکسها: زهرا رفیعی چه شد که به فکر ساختن لانه برای لکلکها افتادید؟شب سیزدهبهدر سال ۸۵ که زلزله ۶.۲ ریشتری آمد لانههای تنومند و قدیمی از روی درختها و سقف حمام روستا به زمین افتاد اما سیل ۱۳۹۸ برای روستای ما برکت آورد. تالاب پرآب شد و دو سال بعد از آن هم به لطف خدا، بارندگی خوب بود. از آن سال زادآوری لکلکها خیلی خوب شد. هر کدام سه تا جوجه را بزرگ کردند. لکلکها تمام سال اینجا ماندند و فقط بچههایشان لانه را ترک کردند. سال بعد لکلکها بالغ به روستا برگشتند. عید ۱۴۰۱ به ناگهان، تمام تیرهای برق پر از لکلک شد. نمیدانستیم چطور به لک لکها کمک کنیم. تجربهای نداشتیم. از دوستان محیط زیستی پرسیدیم آنها گفتند برخی لاستیک کهنه به سر تیر میاندازند. یک ساعت بعد از اینکه سر تیر چراغ برق لاستیک گذاشتیم لکلکها آمدند. آنها دهها بار چوب آوردند و باد زد و لانه را خراب کرد. آقای کلنگری از فعالان محیط زیست اراک پیشنهاد داد که برایشان سبد آهنی بسازیم ولی برای این کار اداره برق باید همکاری کند و سیمهای برق را از بالای دکل پایینتر بیاورد. آقای محمدعلی خسروی رییس اداره برق بروجرد با جان و دل پای کار آمد و با اینکه برایشان هزینه بر بود این کار را کردند. عید ۱۴۰۱ اولین آشیانههای آهنی را نصب کردیم. لکلکها تا ۵ روز سراغ ۷ عدد آشیانه آهنی نیامدند. فکر کردیم ایده خوبی نبوده است. اما یک روز صبح دیدم که در تمام لانهها لک لک نشسته است. اما خشکسالی همان سال باعث شد لکلکها جوجههایشان را از لانه بیرون بیندازند. بحمدالله در سال ۱۴۰۲ لکلکها ۲۳ لانه درست کردند و همه جوجههایشان را نگه داشتند. هیچ تلفاتی هم نداشتیم چون تالاب خشک نبود. از ابتدای امسال تا الان با کمک خیرین و دوستداران محیط زیست ۶ لانه ساختیم. هر لکلکی که خانه بخواهد، چند روزی روی تیر چراغ مورد نظرش مینشیند. در واقع انگار به ما خبر میدهد و ما هم دست به کار میشویم. اهالی روستا به خنده به من میگویند بابای لکلکها، ولی کار اصلی را خیرین میکنند. به زودی ۴ لانه دیگر هم نصب خواهیم کرد.
لک لک ها انتخاب میکنند که روی کدام تیر برق خانه آینده شان ساخته شود مردم چطور کمک می کنند؟وقتی در پیج اینستاگرام اعلام میکنم که میخواهیم برای کللکی آشیانه بسازیم مردم به صورت مشارکتی هزینه ساخت لانه را پرداخت میکنند. افراد با نیت خیرات برای اموات پول ساخت را به دهیاری روستا میدهند. پارسال خواهر زوجی که سه شب بعد از شب عروسیشان در اثر گازگرفتگی فوت کردند، هزینه ساخت یک لانه را به نیت آنها پرداخت کرد. از بودجه دهیاری هم برای ساخت لانه استفاده میکنیم.
قبل از این لک لک ها لانه هایشان را کجا درست می کردند؟بزرگترهای ما میگویند که دهها سال قبل این روستا لکلکهای زیادی داشت. آنها درختهای بلند صنوبر و چنار لانه میساختند. اما با خشکسالی برای دو دهه لکلکها از روستا رفتند. سال ۵۲ پدرم راهی حج شد. بهار آن سال یک جفت لکلک روی تیربرق جلوی خانه پدرم لانه ساخت. اهالی آن دو جفت را حاجی لکلک صدا میکردند. بعدها که لک لک ها دیدند کسی کارشان ندارد روی بام خانهها هم لانه ساختند.
از لانه های باقی مانده از زلزله ۱۳۸۵ لک لکها فقط بهار و تابستان ها اینجا هستند؟سال ۸۵ زلزله آمد و بسیاری از لانهها خراب شد. تا پیش از آن لکلکها با سرما لانههایشان را ترک میکردند و بهار برمیگشتند ولی چند سال بعد دیگر تمام سال اینجا هستند.
آیا لک لک ها تلفاتی هم دادند؟بزرگترین عامل تلف شدن لکلکها ترانس برقی بود که سالی ۱۲-۱۰ بال را به کشتن میداد. اداره برق همکاری کرد و ترانس نزدیک تالاب را عایقبندی کرد و الان تک و توک پرنده مرده ببینیم.
مصالح خانه لکلکها از چیست؟لکلکها با چوبهای خشکی که در بستر تالاب رشد میکند لانه میسازند. بعضی وقتها هم دیدهایم که از لانه همسایهشان چوب میدزدند. روی آسمان دعوا هم میکنند و بالهایشان را به هم میزنند. تا حالا لکلکهای زخمی را هم با کمک فعالان محیط زیست تیمار هم کردهایم.
پرندههای زیادی از طبقات پایینی لانه لک لکها به عنوان خانه خود استفاده میکننداز جمله این گونهها میتوان به گنجشک خانگی، گنجشک درختی، سار، دلیجه معمولی، جغد کوچک، سبزقبای اروپایی، دمجنبانک ابلق، دمسرخ سیاه، کلاغ گردنبور و گنجشک سینهسیاه اشاره کرد آیا گونه دیگری از پرندگان هم میآیند؟
لکلکها وقتی در دو حالت منقارشان را به هم میزنند. یکبار وقتی است که جفتشان به خانه میآیند و دیگری وقتی که احساس خطر کنند. اواسط پاییز تا اوایل زمستان چند جفت درنا به تالاب میآیند و وقتی میخواهند روی تیرهای برق بنشینند، لکلک ها با صدا آنها را دور میکنند. برای تالاب پرندههای مهاجر مثل اگرت و حواصیل و ... میآیند.
شغل اهالی روستاهای مجاور با اهالی کپرجودکی فرق میکند؟شغل ما هم دامداری و کشاورزی است. ولی ما تصمیم گرفتهایم که در اراضی تالابی روستا کشاورزی نکنیم. قسمتهایی از تالاب در فصول گرم خشک میشود در دهه ۴۰ این زمینهای بین ۶ روستای اطراف تالاب صرفا برای دامداری و حصیربافی تقسیم شد. از دهه ۸۰ روستاییان مراتع را تغییر کاربری دادند. از سال ۱۴۰۱ با بالا رفتن قیمتها، اهالی روستاهای اطراف علاوه بر برنج، خیار هم کاشتند. اما ما اهالی روستای کپرجودکی تصمیم گرفتیم که بگذاریم تالاب برای حیات وحش منطقه باقی بماند. ادعای روستاییان اطراف تالاب این است که فقیرند و به پول خیار و برنج نیاز دارند. در حالی که این زمینها از دهه ۴۰ در اختیار کسانی بوده که دامهای زیاد داشتهاند. اهالی کم بضاعت روستاهای اطراف زمینی ندارند که بخواهند بکارند و سود کنند.
لانهای که اهالی کپرجودکی برای لک لک ها با آهن میسازند سود سالیانه مثلا کاشت خیار چقدر است که شما از آن گذشتید؟ به هر حال به نظر می رسد چون این تالاب با وجود ارزشهای زیستی بالا ثبت جهانی نشده وزارت کشاورزی و نیرو با کشت محصولات آب بر مشکلی نداشته باشند.سالها قبل اهالی روستاها با دامداری و نیبری امرار معاش میکردند و سالانه ۵ تن بیشتر گندم نمیتوانستند برداشت کنند. اما از زمان تغییر کاربری اراضی تالابی اوضاع تغییر کرده است. تا آنجا که می دانم یکی از روستاها ۴-۳ میلیارد تومان با گران شدن قیمت خیار درآمد داشته است. ما اهالی روستای کپرجودکی ترجیح میدهیم درآمد روستا از گردشگرانی باشد که برای دیدن طبیعت و لکلکها به اینجا میآیند. دو سال پیش که شروع کردیم به ساختن لانه برای لکلکها با کمک چند راهنمای گردشگری از مردم خواستیم به روستا بیایند. فکر میکردیم حدود ۱۵۰-۱۰۰ نفر مهمان داشته باشیم. از همسرم خواستم کمی آش و نان بپزد. استقبال خیلی خوب بود. حدود ۵۰۰ نفر آمدند ولی ما آماده نبودیم. به نظر ما اگر سازمانهای گردشگری، محیطزیست و استانداری حمایت کند. مثلا روستایمان را سنگفرش کنند، وام بدهند روستا را برای حضور گردشگر آماده کنیم تا از طریق گردشگر اشتغالزایی کنیم و جوانهایمان از روستا نروند.
کد خبر 847871 منبع: روزنامه همشهری برچسبها وزارت میراث فرهنگی و گردشگری حیوانات - حیات وحش سفر - گردشگری حیوانات - انقراض گونهها سازمان حفاظت محیط زیست محیط زیست ایران