علم و تکنولوژی در ۱۴۰۰/ تشریح چالشهای پیشِ روی مخترعان ایرانی
تاریخ انتشار: ۷ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۶۶۰۰۲۱
"پتنت" که در زبان فارسی از آن با عنوان "ثبت اختراع" یاد میشود، ثبتِ حقی است که از سوی دولت به مخترع داده میشود و به وی اجازه میدهد دیگران را از بهرهبرداری از اختراع برای مدتزمانی مشخص بازدارد، اما در ایران، مخترعان با چه چالشهایی روبهرو هستند؟ - اخبار اجتماعی -
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ "پتنت" (Patent) که در زبان فارسی از آن با عنوان "ثبت اختراع" یاد میشود، ثبت حقی است که از سوی دولت به مخترع داده میشود و به وی اجازه میدهد دیگران را از ساخت، فروش و بهرهبرداری از اختراع برای مدتزمانی مشخص بازدارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
سیستم پتنت، در حقیقت برای تشویق نوآوریهایی که برای جامعه سودمند و منحصربهفرد هستند، طراحی و اجرا شده است.
اختراع به معنی ساخت و تولید یک محصول جدید است که پیشتر به صورت فکری ناب یا یک تئوری کارآ به نظر میرسیده است؛ بیشتر اختراعات، از دل مراکز علمی، مانند مراکز تحقیق و توسعه شرکتها، پژوهشگاهها و دانشگاهها، یا به صورت یک فعالیت انفرادی توسط افراد خلاق ظهور میکنند؛ البته تعاریف قانونی و حقوقی نیز برای اختراع وجود دارد به طور مثال، در قانون ثبت اختراع ایران، تعریف اختراع عبارت است از: "نتیجه فکر فرد یا افراد که برای نخستین بار فرآیند یا فرآوردهای خاص را ارائه کرده و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل میکند."
اما پتنت یا گواهی ثبت اختراع، از طرف نهادهای حاکمیتی به ابداعاتی اعطا میشود که در قالب یک درخواست ثبت اختراع، به این ادارات ارائه میشود و ادارات ثبت اختراع، با توجه به شرایط قانونی تعریف شده برای تعیین اختراع، آن درخواست را قابل ثبت تشخیص میدهند.
ثبت اختراع را میتوان یکی از مهمترین ابزارهای مالکیت فکری دانست که به منظور حفاظت از اختراعات، نوآوریها و ابداعات فناورانه، مورد استفاده قرار میگیرد؛ مخترع، با هدف حفاظت از اختراع خود که میتواند یک محصول، فرآیند و بهطور کلی یک راهکار جدید برای رفع یک مشکل باشد، آن را در سیستم پتنت به ثبت رسانیده و در صورت تأیید و اعطای گواهی ثبت اختراع به وی، میتواند برای مدت زمان محدود، از حق انحصاری بهرهبرداری از اختراع در محدوده جغرافیایی ثبت شده، استفاده کند.
دو ویژگی بسیار مهم گواهیهای ثبت اختراع، "محدودیت زمانی" و "جغرافیایی" آنها است. یک گواهی ثبت اختراع، معمولاً در یک بازه زمانی 20 ساله (از تاریخ ثبت درخواست) و در یک محدوده جغرافیایی مشخص، دارای اعتبار است، برای مثال، اخذ گواهی ثبت اختراع از سیستم پتنت آمریکا، به معنای محافظت از آن در مرزهای جغرافیایی این کشور بوده و مخترع یا صاحبامتیاز پتنت، تنها میتواند از بهرهبرداریهای غیرمجاز افراد و شرکتها در خاک این کشور و یا واردات محصولات نقضکننده پتنت به آن، جلوگیری به عمل آورد.
پس اگر مخترع یا فناوری، قصد حفاظت از اختراع خود در چندین کشور مختلف را داشته باشد، باید گواهیهای ثبت اختراعی از دفاتر مربوط به هر یک از آنها اخذ کند البته برخی دفاتر منطقهای نیز وجود داشته که امکان حفاظت در یک منطقه جغرافیایی خاص و متشکل از چندین کشور را فراهم میکند؛ از مهمترین این موارد، میتوان به دفتر ثبت اختراع اروپا (EPO) اشاره کرد که با ثبت درخواست و اخذ گواهی از آن، میتوان از حفاظتهای ارائه شده در 38 کشور عضو برخوردار شد.
اما ثبت اختراع در ایران با چالشها و مشکلاتی روبهرو است در همین رابطه، دکتر "زهرا شاکری"، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه قانون مصوب در مالکیت فکری اختراعات، مصوب سال 1386 است که جایگرین قانون مصوب سال 1310 شد، اظهار کرد: در قانون مصوب سال 1310 نظام ثبتی اختراعات، "اعلامی" و یا "ثبت" بوده است؛ در این نظام تنها با اعلام مخترع، اداره ثبت اختراع با بررسی شکلی و کلی اظهارنامه، همین که همان عنوان اختراع سابقه ثبتی نداشته باشد، اقدام به ثبت اختراع میکند.
وی با بیان اینکه براساس این قانون، اختراعات باید دارای 3 شاخص "گام ابتکاری"، جدید بودن" و "دارا بودن کاربردهای صنعتی" باشند، ادامه داد: در مورد جدید بودن، ما هر نوع استفاده کتبی، شفاهی و عملی از اختراع را مانع جدید بودن میدانیم؛ از این رو ارزیابان باید به بانک دادههای اختراعات دسترسی داشته باشند که در بسیاری از موارد این امر اتفاق نمیافتد ضمن آنکه دسترسی به بسیاری از این پایگاههای داده رایگان نیست؛ از طرفی هم بعضی از ارزیابان یا اطلاعی از این بانک اطلاعات ندارند یا اگر اطلاع دارند برای دسترسی به این دادهها، پولی هزینه نمیکنند.
شاکری، ثبت اختراعات حوزه نرمافزارها را نیز یک حوزه پرچالش در دنیا توصیف کرد و گفت: نرمافزارها براساس دو نظام "کپیرایت" و "اختراع" حمایت میشوند، اگر نرمافزاری بخواهد تحت حمایت قانونی اختراعات قرار گیرد، باید از سه شرط "گام ابتکاری"، جدید بودن" و "دارا بودن کاربردهای صنعتی" برخوردار باشند و چون معمولاً نرمافزارها این سه ویژگی را ندارند، اظهارنامههای مربوط رد میشوند.
وی ادامه داد: ولی در هر حال نظامِ حق مولف یا کپیرایت، میتواند از نرمافزارها حمایت کنند؛ پتنتهایی که در حوزه نرمافزار صادر میشود، بسیار کم است؛ چون در این حوزه، رویکرد، ثبت پتنت نیست، بلکه بیشتر گرایش به سمت اثر ادبی و هنری بودن نرمافزار است؛ چرا که احراز سه شرط اصلی اختراعات بسیار دشوار است.
شاکری چالش ثبت نرمافزار را احراز سه شرط اصلی دانست و اظهار کرد: ما برای ثبت اختراع بیشتر تمایل داریم که یک خروجی ملموسی و قابل ساخت و تولید وجود داشته باشد و در مورد نرم افزارها این امر اتفاق نمیافتد، اگر هم بخواهیم الگوریتمها را ثبت کنند که این امر میتواند جزو استثناها باشد و به عنوان اختراع ثبت نمیشود؛ ولی در قانون مصوب سال 1386 در نظام ثبت اختراعات تحولی ایجاد شد و از نظام اعلامی یا ثبت به نظام تحقیقی یا Examination تغییر کرد به این معنی که وقتی مخترع، اظهارنامه را پر میکند، اداره مالکیت فکری موظف به پذیرش آن نیست، بلکه از طریق ارزیابان خود اقدام به بررسی اظهارنامه میکند.
"اسماعیل قادریفر" معاون معاونت علمی و رئیس مرکز فناوریهای راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره مراحل ثبت طرح و ایده میگوید: مرجع ثبت اختراع برای مالکیت معنوی مخترعان طبق قانون برعهده قوه قضائیه و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در اداره مالکیت معنوی قوه قضائیه است که این سازمان به صورت آنلاین و برخط، اظهارنامههای مخترعان را به صورت کاملا الکترونیکی برای ارزیابی ثبتی انجام میدهد.
وی میگوید: بعد از اینکه فرد متقاضی اختراع خود را در سامانه مربوطه در اداره ثبت اختراعات و مالکیت معنوی قوه قضائیه به ثبت رساند، این اداره از طریق کارگزاران تخصصی خود مانند سازمان پژوهشهای علمی صنعتی، پارکهای علم و فناوری و آزمایشگاههای مرجع مورد تایید سازمان استاندارد که در سراسر کشور هستند کار ارزیابی، صحتسنجی، اصالتسنجی و بار اول بودن اختراعات را انجام میدهند و پس از آن گواهی ثبت اختراع به فرد متقاضی یا افراد متقاضی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی براساس درصد مالکیت در آن اختراع صادر میشود.
رئیس مرکز فناوریهای راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معتقد است که فرایند ثبت اختراع در قوه قضائیه و سازمان اسناد و املاک کشور و اداره مالکیت معنوی به صورت خوداظهاری و ارزیابی توسط کارگزار صورت میگیرد ولی بعد از آن اگر مخترعی گمان میکند که اختراعش قابلیت تولید انبوه یا تجاریسازی را دارد باید از طریق بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی و فناوری به سطح کیفی اختراع خود از قابلیت بازار احراز کند که معاونت علمی مخترعان را در سه سطح جدید بودن، گام ابتکاری بودن و کاربرد صنعتی از بُعد فنی بازار و تجاریسازی ارزیابی میکند.
معاونت علمی براساس آییننامه حمایت از مخترعان که در بنیاد ملی تعریف شده از جمله بحثهای تسهیلات، استقرار در مراکز نوآوری و پارکهای علم و فناوری و پیدا کردن سرمایهگذارهای خطرپذیر، این شرکتها را حمایت میکند تا بتوانیم اختراع را وارد چرخه تجاریسازی کرده و شاهد تولید اختراع و وصول آن به بازارها شویم.
اما نکتهای که وجود دارد این است که تعدادی از مخترعان از به سرقت رفتن اطلاعات علمی اختراع خود توسط افراد مختلف و بعضاً تیمهای داوری شکایت و گلایه دارند؛ "ابوذر سهرابی" یکی از مخترعان کشور درباره فرایند و جزئیات ثبت اختراع خود میگوید: متاسفانه زمانی که فرد طرح را ثبت میکند این طرح از راهکارهای قانونی خود عبور میکند و به سمت تصویب و نهایی شدن میرود البته قبل از تصویب از یکسری گلوگاه مانند دانشگاه عبور میکند و مورد داوری قرار میگیرد که این داورها ممکن است از اساتید دانشگاهها باشند.
وی میگوید: اما در فرایند داوری باید حدی از افشا را داشته باشیم که متاسفانه بحث کپیرایت برای محصولات رعایت نمیشود و بعضی از طرحها در دانشگاهها رد میشوند و بعد از مدت زمان کوتاهی شاهدیم که همین طرح با اسم یکی از داوران ثبت شده است و وارد بازار میشود که چنین اتفاقی به شخصه برای بنده رخ داده است و حتی برخی از دوستانم هم برای ثبت پتنت اقدام کردند که با چنین مسالهای مواجه شدند.
اختراع جالب دختر ایرانی؛ راه بروید "برق" رایگان تولید کنید!وعده حمایت از شرکتهای "دانشبنیان" و دستیابی به هیچ!فروش 200 هزار میلیارد تومانی شرکتهای دانشبنیانانتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: دانش بنیان دانش بنیان گواهی ثبت اختراع معاونت علمی مالکیت معنوی نرم افزارها بهره برداری قانون مصوب اختراع خود قوه قضائیه جدید بودن مصوب سال شرکت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۶۶۰۰۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دستگاه تلقیح مصنوعی ملکه ثبت اختراع شد
اختراع کاربردی دانشجوی دانشکده دامپزشکی دانشگاه لرستان، با عنوان دستگاه تلقیح مصنوعی ملکه {زنبور عسل} مجهز به سنسور بیهوشی از سوی مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ثبت شد.
به گزارش ایسنا، مصطفی شهبازیپاچال، دانشجوی دکترای دامپزشکی دانشگاه لرستان و اهل شهرستان دلفان گفت: یکی از ظرفیتهای استان لرستان، زنبورداری و تولید عسل است؛ اختراع اینجانب در راستای این ظرفیتها و ارتقای تولید است.
شهبازیپاچال افزود: «نژاد زنبورهای ایرانی دارای ضعفهایی است؛ تلاشم این بوده است با این اختراع، ضعفها رفع شود».
وی ادامه داد: نژادهای مختلف زنبور در جهان را مورد بررسی علمی و تحقیقاتی قرار دادم؛ با تلقیح مصنوعی میتوان در نژاد مورد نظر، نقاط ضعف را برطرف کرد.
دانشجوی دکترای دامپزشکی دانشگاه لرستان، اظهار داشت: رفتار نیشزنی زنبورهای بومی ایران، شدید است؛ این یک ضعف است؛ زیرا رغبت زنبوردار برای رسیدگی به کندوها، کمتر میشود؛ دستگاه اختراع شده توسط اینجانب، براساس تلقیح مصنوعی، باعث رفع این ضعف میشود.
شهبازیپاچال ادامه داد: توانایی زنبورهای بومی برای سپرینمودن فصل سرد زمستان، پایین است؛ به همین علت، در فصل زمستان، زنبورداری بومی بدون تلقیح مصنوعی، بین 40 تا 50 درصد تلفات دارد؛ این، یک نقطه ضعف است؛ با تلقیح مصنوعی از طریق دستگاه مذکور، این ایراد رفع خواهد شد.
وی، خاطرنشان کرد: «زادآوری و تولید محصولات برخی زنبورهای بومی، پایین است؛ از طریق تلقیح مصنوعی دستگاه مذکور، این ضعف هم رفع میشود».
شهبازیپاچال تصریح کرد: اگر دستگاه به مرحله تجاریسازی و تولید انبوه برسد میتوانیم صادرات هم داشته باشیم.
وی از رئیس دانشگاه لرستان، علی نظری، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه، مصطفی کرمپور و دکتر امین جایدری، رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه لرستان به خاطر استقبال و حمایت از اختراع مذکور، سپاسگزاری کرد.
انتهای پیام