پارادیپلماسی سینمایی، نگاهی نو
تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۷۰۴۲۵۸
مدیر گروه دیپلماسی فرهنگی هنر و سینمای انجمن ایرانی مطالعات علمی غرب اسیا طی مصاحبهای به بیان نظرات خود درباره دیپلماسی سینمایی پرداخت.
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، دکتر مریم خالقی نژاد، مدیر گروه دیپلماسی فرهنگی هنر و سینمای انجمن ایرانی مطالعات علمی غرب اسیا طی مصاحبهای به بیان نظرات خود درباره دیپلماسی سینمایی پرداخت که در ادامه مشاهده خواهید کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
دیپلماسی که به معنای روابط مسالمت آمیز میان کشورها برای تحقق منافع آنها میباشد امروزه ابعاد گستردهای یافته است. شاید در گذشته نمیتوانستیم دیپلماسی را به محورهای متنوع کنونی تقسیم نماییم و یا کنشگران مختلفی را در عرصه دیپلماسی تعریف نماییم. خوشبختانه تحولات جهانی شدن در حوزه فعالیت کنشگران مختلف پیشتاز است و روز به روز به فعالیت آنها پرو بال میبخشد.
یکی از محورهای مهم تحولات کنونی تنوع بخشی به عرصه فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی میباشد. اهمیت فرهنگ را با مفهوم قدرت نرم به خوبی میتوانیم در یابیم. از قِبَل این تحولات میتوان به عرصه رسانه و سینما توجه کرد. امروزه رسانههای مختلف تلویزیونی و سینمایی تاثیراتی شگرف را در ارتباطات میان ملتها و دولتها بوجود اورده اند. در یک محور با استفاده از اشتراکات ارزشی و هنجاری و در محور دیگر با جذب مخاطبهای مختلف بخصوص در رده سنی جوانان یک سرزمین رسانههای دیداری و شنیداری رسالتی نو را بر عهده دارند. به همین جهت امروزه بیان میشود که سینما و رسانه که خود یک مرکزی جدا از سیاست و امور سیاسی هستند با کارکردهای متنوع در نظم کنونی به عنوان یک اهرم در دیپلماسی و افزایش روابط دیپلماتیک میتواند عمل نماید تا در کنار سیاستها و قوانین وضع شده به تحقق منافع ملی کشورها کمک نماید. در طول قرن بیستم و پس از آن، فیلم بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین و در دسترسترین رسانههای دیپلماسی فرهنگی بوده و توانایی منحصربهفردی در تأثیرگذاری بر «تودهها» در سراسر جهان داشته است، بهویژه، فیلمهای خاصی که نه تنها در این زمینه موفق بودهاند بلکه اطلاعات خاص فرهنگی را به تماشاگران میبخشند، اما نمونههایی از فیلمهایی هستند که واقعا به آموزش، تقویت و حفظ روابط، شکستن کلیشهها و فراتر رفتن از مرزها در سطوح مختلف کمک کرده اند.
هیچ ابزاری بزرگتر از فیلم برای خلق تصاویر ذهنی که هویتها را شکل میدهد و روابط فرهنگی را تعریف میکند، وجود ندارد. اکنون صنعت فیلم جهانی با همکاری مخاطبان جهانی که به آسانی از هزینههای فرهنگی آن بهره میبرند، ثروتمند شده و بسیار سودآور شده است گاه متأسفانه شکافها و کلیشههای فرهنگی را ترویج میکنند. در دنیایی که به طور فزایندهای در معرض تهدید و درگیری قرار دارد، صنعت فیلم باید قدرت ظریف خود را به عنوان ابزاری برای دیپلماسی عمومی و به ویژه مسئولیت خود را برای ترویج تولیدات بین فرهنگی و تصاویری که صلح و هماهنگی را در سراسر جهان تقویت میکند، بشناسد.
ایا دیپلماسی سینمایی تاریخچه خاصی دارد؟بیشتر نویسندگان و تحلیلگران معتقدند که دیپلماسی سینما از ایالات متحده سرچشمه گرفت. در طول جنگ جهانی اول، دولت ایالات متحده از نزدیک با هالیوود همکاری کرد تا فیلمهای آمریکایی را به بازارهای خارجی برساند و هر تصویری را که ممکن است تصور بدی از معاملات توزیع ایالات متحده در آمریکای لاتین ایجاد کند، در خانه نگه دارد، غالبا سالنهای محلی را مجبور میکرد که نمایش فیلمهای آلمانی را متوقف کنند.. بر اساس نظر بسیاری از اساتید این کشورها پس از جنگ، علاوه بر استفاده امریکا از فیلم به عنوان صادرات، امریکا و کشورهای دیگر فیلم را تاحدودی به عنوان صادرات دیگری میدیدند و دیگر کشورها تأثیر آن را بر جوامع خود درک کردند. بریتانیا و فرانسه به شدت به دنبال مکانیسمهایی برای مهار سیل نفوذ آمریکا در داخل و رقابت در سایر نقاط جهان بودند. در آستانه جنگ جهانی دوم، بریتانیا از نفوذ هالیوود بسیار خوشحال شد و در این صنعت برای ترویج بازنماییهای مثبت مردم بریتانیا و مبارزه ملی علیه فاشیسم کار کرد؛ بنابراین تجمیعی در خصوص دیپلماسی سینمایی و شروع تاریخی آن با امریکا و غرب در میان اندیشمندان این عرصه وجود دارد. بسیاری از اساتید دانشگاههای جهان بیان کرده اند که «وقتی با سینما سروکار داریم، هرگز نباید فراموش کرد که این سینما، در درجه اول، بخشی از صنعت فرهنگی/سرگرمی جهانی است که در مجموع از نظر اقتصادی نیز چندین تریلیون دلار ارزش دارد. امروزه بزرگترین مراکز تولید و پخش فیلم در جهان در ایالات متحده آمریکا، هنک کنگ، نیجریه و هند قرار دارند. اگرچه صنعت فیلم ایالات متحده بیشترین درآمد را دارد، بالیوود بیش از هر صنعت دیگری در سال فیلم تولید میکند و رقبای بزرگی را در اروپا دارد که سینما را به عنوان بخشی از هویت فرهنگی خود و به عنوان نوعی تمایز قاب میکنند، مانند فرانسه، ایتالیا یا آلمان.
اکنون، به عنوان یک صنعت چند میلیارد دلاری، صنعت فیلم نیز تأثیر گذار شده است و بنابراین قدرت زیادی در این هنر وجود دارد که همیشه برای همه قابل مشاهده نیست. برای مثال در دوران به اصطلاح "عصر طلایی سینمای مکزیک" از سال 1920 تا 1960، نمایشگاه فیلمهای مکزیکی در ایالات متحده آمریکا نه تنها منبع درآمدی برای مکزیک بود، بلکه نقطه برخورد فرهنگی برای چیکانوها، مهاجران مکزیکی و ... بود. برای بسیاری، اولین شناسایی با مکزیک در ایالات متحده آمریکا از این فیلمها شکل گرفت. دولت مکزیک از آن زمان فیلمها را بخشی از دیپلماسی فرهنگی خود در خارج از کشور تبدیل کرده است و فیلمهای مکزیکی را برای مخاطبان کوچک و بزرگ در هر کجا که مأموریتهای دیپلماتیک دارند به نمایش میگذارد. از این نظر، دیپلماسی فرهنگی مکزیک به عنوان راهی برای تأثیرگذاری بر دانشجویان، استادان و سایر متخصصان در مورد فرهنگ مکزیکی، زبان اسپانیایی و دیدگاه مکزیکیها در مورد مسائل خاص تلقی میشود. بنده بر این اعتقاد هستم که دیپلماسی فرهنگی میتواند دست به دست هم دهد تا درک مردم، فرهنگها و موقعیتها را آسانتر کند. پارادیپلماسی سینماییی ابزار و روشیی مهم برای ترویج و تحکیم امکان پذیر ساختن قدرت نرم است.»
وجهه جدیدی که بخواهید در خصوص دیپلماسی سینمایی مطرح نمایید چیست؟در این مسیر نیاز است تا به کنشگران سینمایی هویتی جدید در قالب کنشگران پارادیپلماتیک بخشیده شود بدین صورت که با افزایش فعالیت سینمایی و رسانهای در زمینه دیپلماسیهای فرهنگی میان کشورهای مختلف به خصوص کشورهایی که دارای ارزشهای فرهنگی مشترک هستند فعالیت بیشتری و رسالت بیشتری به انها اعطا شود. چرا که سینما همانطور که ذکر شد مخاطبان خاص خود را دارد به خصوص در نسل جوان تاثیراتی شگرف را در نزدیک کردن دو ملت و یا شناساندن ارزشهای مشترک میان ملل دارا میباشد. کنشگران سینمایی به جهت محبوبیتی که دارند در این زمینه میتوانند بسیار موثر واقع شوند. نمونه بارز این امر سینمای هالیوود و تبدیل آن به یک صنعت و یک روش در صادرات تفکر فرهنگی ایالات متحده به خارج است.
بهتر است در این زمینه مثالی بارز را بیان نماییم که در کشور ترکیه چیزی که بسیار اهمیت دارد ساخت فیلمهایی بنابر برخی اشتراکات و صدور ارزشهای فرهنگی به کشورهای مقابل میباشد. از طرفی هم بسیاری از کشورها از این اهرم برای تاثیر گذاری و شکل دهی ذهن مخاطبان در کشورهای مختلف و جذب مخاطب فرهنگی استفاده میکنند. به همین دلیل جای خالی تاکید بر این امر در سینمای ایران تا حدودی دیده میشود البته این بدین منظور نیست که سینمای ایران از این عنصر بی بهره است بلکه فعالیتهایی مناسب در قالب تولیدات فرهنگی و میان فرهنگی با کشورهای مختلف صورت گرفته است، ولی وقتی به ارزشهای مشترک میان ایران و کشورهای همجوار و دور مراجع میکنیم در میابیم که در این زمینه زیرساختهای بسیاری برای فعالیت بیشتر وجود دارد که نیازمند تمرکز ویژه سازمان محترم صدا و سیما بر این امر میباشد. تا با ایجاد خط و مشیهایی مشترک با گروههای دیپلماسی به جذب کنشگران پارادیپلماتیک در عرصه سینمایی پرداخته و از آنها به عنوان کنشگرانی مفید در معرفی فرهنگ و یا همکاری فرهنگی با کشورهای مختلف بیش از گذشته بپردازند. کشور ایران میتواند از طریق سینما به عنوان ابزاری نوین و تاثیر گذار بیشتر از گذشته به عنوان ابزاری دیپلماتیک برای نشر و القای محتوا و معنا به مخاطبان بین المللی استفاده نماید. نمونه بارز آن مقابله با تولیدات سینمایی است که بر ضد فرهنگ ایرانی به عرصه نمایش گذاشته شده است و با استفاده از سینما میتوان حقیقت را برای همان مخاطبان بازگو کرد؛ و این امر یعنی اگاهی رساندن از فرهنگ و تمدن ایرانی از طریق سینما میتواند بهترین راهکار برای مقابله با برخی تولیدات نام برده باشد.
سخن آخرتان در مورد سینمای ایران و پارادیپلماسی سینمایی چه میباشد؟عرصه سینمایی کشور ایران ابتدا به جهت تمدن عظیم فرهنگی و سپس وجود کنشگرانی در قالب ظرفیتهای پارادیپلماتیک سینمایی بسیار گسترده و وسیع میباشد که میتواند با برنامه ریزی گستردهتر و ایجاد یک استراتژی جهان محور در برخی محورهای فرهنگی از سوی وزارت خارجه در کمک به صدا و سیما مورد توجه ویژه و به صادرات تفکر، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی بپردازد. با استفاده از افراد سینمایی و موضوعات سینمایی ایران میتوان از کنشگران پارادیپلماتیک سینمایی ایران که مخاطبان خاص خود را دارند و بحمدالله در جشنوارههای مختلف برگزیده میشوند به صدور فرهنگ ایران پرداخت تا به مقابله با آثاری که در جهت تخریب فرهنگی ایران ساخته شده است بپردازیم. سینمای ایران ظرفیتهای پارادیپلماسی بالایی را دارد که بخواهد در راستای سیاست خارجی و نشان دادن چهره واقعی فرهنگ و تمدن این دیار بکر و با سابقه تاریخی عظیم بپردازد. نمونه بارز آن اشتراکات سینمایی میان کشور ایران و صربستان است. این امر نیازمند همفکری افراد از دو گروه دیپلماسی محور و سینما محور میباشد. امید است که در آینده کارگروههایی برای این ظرفیت مهم از سوی مراکز مربوطه تشکیل شود.
منبع: خبرگزاری دانشجو
کلیدواژه: دیپلماسی سینمایی سینمای ایران سینما و تئاتر دیپلماسی سینمایی دیپلماسی فرهنگی دیپلماسی سینما کشور های مختلف ایالات متحده سینمای ایران صنعت فیلم کشور ها فیلم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۰۴۲۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رایزن فرهنگی پشتِ میزنشین نمیخواهیم / سرانجام ساخت فیلم سینمایی درباره اقبال لاهوری
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اهمیت برگزاری جشنواره بینالمللی فرهنگی و هنری امام رضا (ع) در عین حال توضیحاتی درباره روند انتخاب رایزانان فرهنگی، ساخت فیلم سینمایی درباره اقبال لاهوری و ... ارائه کرد.
به گزارش ایسنا، محمدمهدی اسماعیلی در جلسه دبیران و مدیران جشنواره بینالمللی فرهنگی و هنری امام رضا (ع) در دوره بیستویکم با تشکر از برگزارکنندگان این دوره از جشنواره، گفت: برگزارکنندگان در این دوره مجموعهای از عناصر هنری در بخشهای مختلف را گردآوری کردند. حضور افراد تراز اول در این جلسه فرصت مغتنمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان این مطلب، ادامه داد: جشنواره فیلم رضوان اتفاق مبارکی است و هرآنچه در جلسه مطرح شد سرشار از امید و انگیزه برای آینده بود.
اسماعیلی گفت: جشنواره امام رضا (ع) باید به عنوان معتبرترین جشنواره فرهنگی هنری کشور قرار گیرد چراکه تمام داشتهها و افتخارات فرهنگی هنری ما به برکت وجود امام رضا (ع) است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به کتاب «دو قرن سکوت عبدالحسین زرینکوب» اظهار کرد: آغاز قرن سوم همزمان با حضور علیبن موسیالرضا است و این درخشش تمدن اسلامی و ایرانی که از قرن سوم درخشش خود را آغاز کرده و در قرن پنجم به قله خودش رسیده، نشان دهنده این موضوع است که اساسا نام دیگر این تمدن تمدن رضوی است
وی در همین زمینه ادامه داد: مجالس در این دوره به صورت مجالس علمی و آزاداندیشی بوده و بهطور کلی هر جامعهای که میخواهد به حوزه تمدنی برسد با استفاده از ذات آزاداندیشی است که در فرهنگ اسلامی جاری است. دوره جمهوری اسلامی دورهای نو از تمدن نوین اسلامی است. ما در حال بازخوانی تمدن رضوی هستیم.
اسماعیلی با اشاره به نگاه بینالمللی در بنیاد امام رضا (ع) گفت: حضرت رضا (ع) محل وفاق تمام مسلمانان جهان است. در سفر اخیر خود به پاکستان مشتاقان از مردم تا مقامات برای زیارت امام رضا (ع) ابزار علاقه میکردند. بعد از امام حسین (ع) در میان ائمه اطهار (ع) این میزان از تشویق به زیارت را برای امام رضا (ع) داریم چرا که منبع فیض است. همچنین افتخار داریم در این جشنواره همگی خادم امام رضا (ع) باشیم.
وزیر فرهنگ در حاشیه این نشست و در جمع خبرنگاران، افزود: تلاش میکنیم کار ساخت فیلم سینمایی درباره اقبال لاهوری را امسال به پایان رسانیم. کارگردان آن مشخص شده و در حال آمادهسازی فیلمنامه است ولی چون قرارداد بسته نشده، فعلا نام ایشان را نمیآورم.
وی در عین حال تصریح کرد: بنیاد سینمایی فارابی در حال انعقاد قرارداد آن است و تا آخر سال و یا اوایل سال آینده کار ساخته میشود. نمیخواهیم کیفیت را فدای کمیت کنیم، کار خوب باید ساخته شود.
وی همچنین با تاکید بر پیگیری ویژه برنامههای زبان فارسی ادامه داد: ما ۶خانه فرهنگ در پاکستان از جمله لاهور، کراچی و کویته و دیگر شهرها داریم و باید تقویت شود. در این سفر، آقای رئیس جمهور عنایت ویژهای روی بحث گسترش فرهنگی در پاکستان داشتند و انشاالله این کار را به سرانجام میرسانیم.
وی گفت: در سریلانکا هم با استقبال بسیار بالایی از هنرمندان و اهالی فرهنگ آنجا روبه رو بودیم. چهار تفاهمنامه همکاری از پنج تفاهم دو کشور در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینههای رسانهای، سینما، فرهنگی به معنای خاص خود و نیز در زمینه تعاملات میان هنرمندان و برگزاری اجلاسهای فیمابین بود.
اسماعیلی ادامه داد: در حال تجربه فضای ویژهای در بخش بینالملل هستیم و شاید برای اولین بار است که همزمان با حرکت در حوزه حل مسائل فرهنگی در داخل کشور، این دیپلماسی فرهنگی را به صورت برجسته پیش میبریم.
وزیر فرهنگ گفت: در روزهای آینده نیز یکی دو سفر به کشورهای منطقه خواهیم داشت. احتمالا آذربایجان و انشاالله یکی دیگر از کشورهای آسیای مرکزی است که برنامههای آن را هماهنگ میکنند.
وی درباره نتایج سفر به پاکستان و سریلانکا از جمله ساخت فیلم سینمایی مشترک با پاکستان در خصوص اقبال لاهوری گفت: خیلی خوشحالم که امسال را با همین کارهای مشترک که وعده داده بودیم آغاز کردیم. کار مست عشق هم دیدم و با استقبال خوب اهالی سینما رو به رو شده و روزهای اول بالاترین حد نصابها را به دست آورده است.
وی افزود: به هر حال، این پاسخی به برخی از دوستان است که فکر میکنند فقط فیلمهای طنز فروش دارد. این نشان میدهد که اگر کار، کار خوبی باشد طنز و غیر طنز ندارد و مخاطب استقبال میکند. گو این که سال گذشته از بچه زرنگ که یک پویانمایی درباره حضرت علیابن موسی الرضا (ع) بود این استقبال شد.
اسماعیلی گفت: روی هم رفته اتفاقهای خوبی را رقم خواهیم زد. هفتههای فرهنگی را بلافاصله در تهران خواهیم داشت. همه اینها به خاطر آن است که این ارتقا (در روابط مشترک فرهنگی) صورت گیرد.
وی درباره اعزام رایزنان فرهنگی نیز تاکید کرد: تقریبا در دوره جدید رایزنان فرهنگی که انتخاب میکنیم از برجستههای دانشگاهی و اجرایی هستند. به همین دلیل تحولات مهمی در حال وقوع است. یکی از ویژگیهای رایزنان ما میدانی بودن آنهاست.
اسماعیلی ادامه داد: ما رایزن نمیخواهیم که در اتاق خود پشت میز بنشیند. مانند طبیب دوار باید بچرخد، شهر به شهر، مسجد به مسجد، کلیسا به کلیسا و مجامع مختلف فرهنگی و هنری و با تسلطی که به زبان، تاریخ، فرهنگ و هنر آن کشور دارد، با تعهد دینی و انقلابی که نسبت به آرمانهای جمهوری اسلامی و نظامی اسلامی دارد، بتواند تعامل را برقرار کند و ما با این تفاسیر پیش میرویم.
وی درباره روند برگزاری جشنواره امام رضا (ع) هم گفت: جشنواره امام رضا (ع) بسیار مایه خوشبختی ماست. امسال دوستان، ابتکار چله رضوی را از اول ماه شوال تا ۱۱ ذیالقعده گذاشتند که تولد امام رضا (ع) است.
اسماعیلی ادامه داد: به دوستان پیشنهاد دادم در سفر ترکمنستان از مرو هم حضور داشته باشند. در آنجا هم خیلی ابراز علاقه کردند که در این بحث بین مشهد و مرو تعاملات بیشتری صورت گیرد.
وی گفت: جشنواره فیلم رضوان که اولین جشنواره فیلمهای دینی است به برکت جشنواره امام رضا (ع) امسال برگزار میشود و اتفاقهای بسیار خوب دیگر نیز میافتد.
وزیر فرهنگ ادامه داد: مهمترین نکته جشنواره فرهنگی هنری رضوی امسال این است که در میدان رفته است. در گرگان یک اجتماع چند هزار نفری با هم سرود میخواندند.
وی افزود: جشنواره، به روستاها و عشایر رفته است. این اتفاق مبارک و مایه عزت و ارتقای کمی و کیفی فعالیتهای فرهنگی هنری کشور بهویژه در حوزه فرهنگ و هنر دینی خواهد بود که خود بارگاه نورانی علی ابن موسی الرضا (ع) یکی از بینظیرترین جلوههای هنری کشور است.
اسماعیلی درباره مشکلات بودجهای برای حریم تئاتر شهر، بیان کرد: کار حریم تئاتر شهر بدون وقفه شروع و بودجه آن تزریق شده است. صبح جلسه آن را گذاشتم و مسئول عمرانی وزارتخانه و آقای اسلامی گزارشی از روند آن دادند و اقدامات بدون یک روز توقف تا اتمام و بهرهبرداری ادامه پیدا خواهد کرد.
بنابر اعلام روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیدمحمد هاشمی (جانشین وزیر فرهنگ)، سیدمحمود اسلامی (معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ)، فرهاد قائمیان (دبیر بیست و یکمین دوره جشنواره بینالمللی و فرهنگی امام رضا (ع))، سعید زمانی (مدیرعامل بیستویکمین جشنواره بینالمللی امام رضا(ع))، محمدحسین لطیفی /0دبیر جشنواره فیلم رضوی و فیلم رضوان) و جمعی از دبیران و مدیران این دوره از جشنواره از حاضران در جلسه بودند.
انتهای پیام