زبان، فرهنگ و فولکلور ترکی از شاهکارهای انسانی است
تاریخ انتشار: ۳۱ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۸۳۴۴۷۹
در مطالعه گونه‌های مختلف ادبیات ملل جهان شاخه‌ای وجود دارد که به دلیل سادگی و شیوایی بیان از گونه‌های بسیار دل‌نشین و تأثیرگذاری برخوردار است. گونه‌ای که به آن ادبیات فولکلوریک یا ادبیات شفاهی می‌گویند.
به گزارش ایران آنلاین، برای آشنایی با ظرافت‌های این گونه ادبی – فرهنگی با عمار احمدی که سال‌هاست، به تحقیق، پژوهش و نوشتن کارهای هنری در حوزه فولکلورشناسی و مردم‌شناسی آذربایجان پرداخته است، گفت و گویی انجام داده‌ایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
- به عنوان نخستین سئوال، فولکلور در تعریف ساده به چه معناست؟
فولکلور واژه‌ای انگلیسی است و از دو واژه «فولک» به معنی (توده) و «لور» به معنی (دانش) تشکیل شده است. در زبان فارسی معادل آن را باورهای عامیانه می‌خوانند. البته این تعریف، جامع و کامل نیست چرا که فولکلور مجموعه ای از افسانه‌ها، داستان‌ها، شعر و موسیقی، رقص‌ها، تاریخ شفاهی، ضرب‌المثل‌ها، هزل‌ها، باورهای عامه و آداب و رسوم است. این واژه اولین بار توسط «ویلیام تامز» انگلیسی حدود 150 سال پیش مطرح شد که بعدها به معنی فرهنگ عامه یا فرهنگ مردم نیز به کار گرفته شد. تاکنون تعاریف زیادی از واژه فولکلور توسط اهالی علوم اجتماعی مطرح شده است. تعریفی که از بین این همه تعاریف، دست کم در ذهن من ماندگاری زیاد داشته این است که «فولکلور نشان‌دهنده و منعکس‌کننده احوال و افکار و آرزوهای طبقات محروم و پایین اجتماع است».
دانش فلکلور در ایران در چه قالبی آغاز شد؟
در ایران، دانش فولکلور نخستین بار در قالب ادبیات داستانی، کار خود را آغاز کرد. جمال زاده، دهخدا، هدایت، ساعدی، بهرنگی، شاملو، آل احمد و... نخستین کسانی بودند که فولکلور را در آثار ادبی خود نشان دادند. هرچند در بین این اندیشمندان کسانی چون ساعدی و آل احمد به صورت علمی‌تر و عمیق‌تر در مونوگرافی‌های خود به مقوله فولکلور پرداخته‌اند. بعدها با تأسیس «مرکز فرهنگ مردم» توسط انجوی شیرازی، صادق همایونی و علی بلوک‌باشی و نیز تأسیس «فرهنگستان ایران» توسط محمدعلی فروغی و امیرقلی امینی تلاش‌های علمی گسترده‌تری در حوزه فولکلورشناسی و مردم‌شناسی در ایران انجام گرفت.
از نقطه نظر جنابعالی، فولکلور چه تأثیری در فرهنگ شهر و کشور دارد؟
به عقیده من، فولکلور باعث دوستی ملت‌ها و تمدن‌ها در جهان کنونی می‌شود. برای مثال افسانه یا قصه «ماه پیشانی» در ادبیات فولکلور ایران، فرانسه، آلمان، ایرلند، نروژ و... آمده که اغلب این ادبیات‌ها، قرابت‌هایی با هم دارند و این می‌تواند نقطه قوتی برای اشاعه و رشد فرهنگ‌شناسی و قوم‌شناسی در جهان باشد.
به عنوان یکی از نویسندگان موفق شهر اردبیل، چه نظری در خصوص اهمیت برگزاری کارگاه‌های فولکلور ترکی دارید؟
من خود را نویسنده موفق نمی‌دانم چرا که فاصله‌ام با هدفی که می‌خواهم به آن برسم هنوز خیلی زیاد است. اما در خصوص برگزاری کارگاه‌های فولکلور ترکی باید بگویم که برگزاری این کارگاه‌ها و تداوم آنها بسیار ضرورت دارد چرا که در فرهنگ‌شناسی، فولکلورشناسی و مردم‌شناسی، زود، دیر می‌شود. در استان ما کسانی هستند که می‌توانند در این زمینه، حرفی برای گفتن داشته باشند. یکی از این بزرگان، استاد دکتر جابر عناصری است که درجه علمی خود در هنر، فرهنگ عامه و فولکلورشناسی را در مقطع دکتری از بهترین دانشگاه‌های انگلیس اخذ کرده است. می‌توان از وی به عنوان یک ظرفیت علمی – فرهنگی بهره‌مند شد.
وضعیت کنونی اشعار و داستان‌های ترکی در استان را چگونه می‌بینید؟
من اشعار ترکی و فارسی می‌نویسم اما هیچ‌وقت جرات نکردم خودم را شاعر خطاب کنم و شاعر هم نیستم. به همین خاطر در این حوزه بهترین حرف من سکوت است. اما در حوزه داستان ترکی خوشبختانه استان ما یک سر و گردن از استان های همجوار بالاتر است. زنده یاد «الف نورانلی» از پیشگامان داستان ترکی در استان ماست که آثار ایشان نشان‌دهنده پیشینه غنی داستان ترکی در این منطقه است.
به نظر شما، زبان و فولکلور ترکی تا چه اندازه نیازمند حمایت‌های مادی و معنوی است؟
زبان و فرهنگ و فولکلور ترکی آذربایجان بدون اغراق یکی از شاهکارهای انسانی است. این حرف من نیست؛ کسانی که در حوزه انسانشناسی و فرهنگ‌شناسی دستی در آتش دارند مانند خاورشناس مشهور بارتولد، بارها به شاهکارهای فولکلوریک آذربایجان چون «دده قورقود» و «کوراوغلو» اشاره کرده‌است. با این وجود نگاه علمی«انسان‌شناختی و مردم‌شناختی»، در این حوزه آنچنان‌که شایسته و بایسته این فرهنگ باشد، کاری انجام نشده‌است. به خاطر همین، اغلب اسطوره‌ها و فولکلورهای آذربایجان بصورت خام در اذهان مردان و زنان آذربایجانی جا مانده است. با این وجود، امیدوارم فرزندان خلف این سرزمین قدر این فرهنگ را دانسته و در حفظ و صیانت از آن کوشا باشند.
از نظر شما مخاطبان استانی و کشوری چه میزان با ادبیات و فولکلور ترکی رابطه برقرار می‌کنند؟
خوشبختانه در سراسر شهرهای ایران بزرگ خصوصاً شهرهای آذربایجان مخاطبان ادبیات و فولکلور زبان ترکی روز به روز افزایش می‌یابد. علاوه بر این، جای بسی امیدواری است که ادبیات و فولکلور مردم آذربایجان توسط اندیشمندان و نخبگان دانشگاهی وارد حوزه‌های آکادمیک و علمی کشور و حتی خارج از کشور شده است. برای مثال اگر به سایت جامع پایان‌نامه‌های دانشگاه‌های سراسر کشور سری بزنید، می‌بینید که پایان‌نامه‌هایی در سطح بسیار بالا در حوزه فرهنگ و فولکلور آذربایجان به چاپ رسیده است.
لطفا شاخه های مختلف فولکلور ترکی را برشمارید و اینکه به عقیده شما مهمترین این شاخه ها کدام ها هستند؟
فولکلور مجموعه‌ای از شاخه‌ها چون افسانه‌ها، داستان‌ها و قصه‌ها، موسیقی، رقص‌ها، تاریخ شفاهی، ضرب‌المثل‌ها، هزل‌ها، آیین‌های مذهبی، آداب و رسوم‌ها و... است. به عقیده بنده تمام شاخه‌های فولکلور ترکی مهم است؛ بطوریکه نمی‌توان بین آنها تفاوت قائل شد، برای مثال در شاخه افسانه‌ها می توان «افسانه دده قورقود» را نام برد. در شاخه داستان و قصه، داستان‌های «قاچاق نبی» و «منظومه عاشقانه اصلی» و در شاخه موسیقی می‌توان از عاشیق‌ها و تکم‌چی‌ها و در شاخه رقص، رقص بسیار غنی و آیینی آذری را می‌توان نام برد. در شاخه تاریخ شفاهی «حماسه‌های نبرد با روس‌ها در تاریخ معاصر» را می‌توان مثال زد و در شاخه ضرب‌المثل‌ها، هزل‌ها و ترانه‌های فولکلوریک می‌توان از شعر بایاتی آذربایجان سراغی گرفت و در شاخه باورها و آیین های مذهبی می‌توان از تعزیه و آیین غنی عزاداری یادی کرد و همچنین در شاخه آداب و رسوم از عروسی‌ها، عزاها، بازی‌ها و نبردها.
درباره ویژگی‌های افسانه‌ها و داستان‌های آذربایجانی توضیحاتی بفرمائید.
سوال بسیار گسترده‌ای پرسیدید. برای جواب دادن به این سوال فرصت و مجال کافی در این مصاحبه وجود ندارد. با این حال با یک مثال، ویژگی افسانه‌ها و داستان‌های آذربایجان که مشهوریت جهانی دارند را برای شما نشان می‌دهم و آن اینکه «فردریک فون دیتس» آلمانی در تحقیقات علمی و اسطوره‌شناختی خود می‌نویسد: هومر قبل از نوشتن شاهکار جهانی خود یعنی اودیسه یقینا با شاهکار تپه گوز دده قورقود آشنا و یا آن را به دقت مطالعه کرده بود.
یکی دیگر از ویژگی‌های بسیار مهم افسانه‌ها و داستان‌های آذربایجان وجود پررنگ زنان باعصمت و قهرمان در این داستان‌هاست. زنانی که فراتر از این داستان‌ها حتی تبدیل به اسطوره شده‌اند مانند: سارای، نیگار، هجر، بورلاخاتون، چیچک خاتون و...
چند جلد کتاب در خصوص فعالیت‌های فرهنگی و هنری خود به چاپ رسانده یا در آستانه چاپ دارید؟
تألیفات و تحقیقات در حوزه مردم‌شناسی، تاریخ، ادبیات پایداری، جلد اول و دوم ساوالان ایگیدلری، زندگی مردمی پهلوانان و جوانمردان و عیاران دامنه پرافتخار کوه سبلان، ناغیل، قصه‌ها و حکمت‌ها، داستان‌های شفاهی پر از حکمت و پند مردم آذربایجان، جلد اول و دوم اوخشامالار ، نجواها و آواهای مادران شهیدی آذربایجان، زنان و مادران دشت کربلا. کورپهلوان، زندگی پرافتخار سردار سرلشگر داور یسری. زندگی دلاوران شهید جهاد کشاورزی استان اردبیل، عمار مرید علی ، زندگی پرافتخار صحابه بزرگ پیامبر و یار وفادار حضرت علی و چندین کتاب دیگر جزو آثار به چاپ رسیده، هستند. تحقیق و پژوهش و نگارش متن موسیقی اوخشامالار ، ابوذر مرید علی، خنیاگران آذربایجان، تاجداران ایران نیز زیر چاپ است. همچنین شاهکار جهانی آذربایجان دده قورقود، جوانمردی و فتوت در ادبیات شفاهی آذربایجان،ادبیات حماسی مردم آذربایجان. رمان پالتوی روسی، زندگی پرفراز و نشیب شهدای وطن در جنگ با متجاوزگران روسی، تاریخ اقوام ترک ایران، ترجمه و تلخیص کتاب «ایران تورکلرینین اسکی تاریخی» که به چاپ رسیده‌اند.
با توجه به سلیقه نسل جوان به نظرتان جوانان امروزی گرایش خوبی به زبان مادری دارند؟
خوشبختانه با پیشرفت علوم انسانشناسی و روان‌شناسی در بین جوامع مدرن دنیا و بالا رفتن آگاهی‌های فرهنگی در بین توده مردم جهان، مردم آذربایجان نیز به این آگاهی و تفکر رسیده‌اند که آموزش زبان مادری را برای فرزندانشان در اولویت قرار دهند. چرا که به اعتقاد اغلب روان‌شناسان و انسان‌شناس آموزش زبان مادری به عنوان زبان اصلی، فرزندان آنها را در درک بهتر محیط زندگی و آموزش زبان های دیگر و حتی ضریب هوشی بالاتر کمک می کند.
چه راهکاری برای آشنا شدن نسل جدید با ادبیات و فولکلور ترکی پیشنهاد می‌دهید؟
راهکار پیشنهادی بنده دو مرحله دارد. در مرحله اول نشستن پای افسانه‌ها، ضرب‌المثل‌ها و سخنان حکمت‌آمیز و شیرین بزرگان و کهنسالان آذربایجان و به دقت به آنها گوش دادن و حتی مکتوب کردن آن و در مرحله بعد مطالعه آنهم به صورت جدی.
هر وقت شبیه این سئوال شما را از من می‌پرسند با این مثال توضیح می‌دهم. پدربزرگم زمانی که در قید حیات بود، همیشه هنگام گشت و گذارم در کوه سبلان به من می‌گفت: «پسرم میگن در دامنه سبلان چشمه‌ای جاری است که آب آن از عسل شیرین تر و از شیر سفیدتر است. هر کس از این چشمه آب بنوشد به عمر جاودان می‌رسد. سعی کن آن چشمه را بیابی و من همیشه قبل از سفر به پدربزرگم قول می‌دادم که این بار چشمه افسانه‌ای را پیدا خواهم کرد.»
وضعیت نشر، توزیع و انتشارات کتاب در استان ما را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از سال 89 بنده مدیر مسئول انتشارات«ساوالان ایگیدلری» در استان مشغول فعالیت هستم. متأسفانه، وضعیت نشر و توزیع کتاب در استان اردبیل متناسب با فرهنگ و ادبیات غنی ما نیست. در استان اردبیل، یک سیستم جامع در عرصه توزیع کتاب نداریم. بهبود بخشیدن به وضع حاکم بر نشر و توزیع کتاب در استان ما همت مسئولان فرهنگی استان بویژه مدیران اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان را می‌طلبد که امیدواریم در سایه حمایت مسئولان مربوطه شاهد روزهای خوش و بهاری در عرصه چاپ و نشر کتاب باشیم.
به نظرتان شاعران و نویسندگان فولکلور ترکی عمدتاً با چه مشکلاتی روبرو هستند؟
کمبود و فقر شدید منابع معتبر و دست اول در کتابخانه های عمومی استان، نبود امکانات پژوهش و تحقیق که کاملاً تحقیق کیفی و میدانی را می طلبد، بخشی از موانع پیش‌روست. در عین حال، مطالعه اندک توسط شاعران و نویسندگان این حوزه و ناآشنایی شاعران و نویسندگان با زبان نوشتار و رسم‌الخط استاندارد ترکی آذربایجانی را نیز باید از دیگر مشکلات عنوان کرد.
چه انتظاری از مسئولین دارید؟
ساده کردن مسیر فعالیت‌های فرهنگی، مهمترین انتظار من است.
منبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: ادبیات و فولکلور مردم آذربایجان فولکلور ترکی ضرب المثل ها استان ما دده قورقود مردم شناسی افسانه ها شاخه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۸۳۴۴۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۶ خانه فرهنگی ایران در پاکستان فعال می‌شود
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ما از سال‌های گذشته در پاکستان در کنار رای‌زنی فرهنگی بیش از ۶ خانه فرهنگ داریم و در مذاکرات با مقامات محلی پاکستان به این جمع‌بندی رسیدیم که همه خانه‌های فرهنگی را فعال کنیم.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی اسماعیلی در حاشیه سفر به پاکستان با بیان اینکه حوزه فرهنگی در تعاملات ایران و پاکستان نقش محوری و پیشینی دارد و در پاکستان مزیت مطلق حوزه دیپلماسی، فرهنگی است، اظهار کرد: ما از سال‌های گذشته در پاکستان در کنار رای‌زنی فرهنگی بیش از ۶ خانه فرهنگ داریم و در مذاکرات با مقامات محلی پاکستان به این جمع‌بندی رسیدیم که همه خانه‌های فرهنگی را فعال کنیم.
وی افزود: در دیدار با مقامات محلی ایالت پنجاب هم رئیس‌جمهور تاکید کرد که با توجه به جایگاه اقبال و شعر فارسی به آموزش زبان فارسی همت بیشتری گماریم.
وزیر فرهنگ تصریح کرد: در این فضای جدید ما ضمن تقویت خانه‌های فرهنگ و تعاملات فرهنگی مشترک مثل ساخت فیلم سینمایی که طرح فیلم اقبال لاهوری نهایی شده است و به زودی رئیس سازمان سینمایی با همتای پاکستانی خود کار اجرایی را آغاز می‌کنند.
اسماعیلی گفت: موضوع آموزش زبان فارسی و حضور اساتید زبان فارسی ایرانی در پاکستان و همچنین حضور بیشتر دانشجویان ایرانی در فضاهای دانشگاهی و فرهنگی را نیز پیگیری می‌کنیم.
وی در پایان تاکید کرد: در سال‌های گذشته توجه لازم را به این فضای بسیار مثبت و فراهم به لحاظ افکار عمومی و همراهی که مردم با انقلاب اسلامی دارند و دلدادگی که به رهبر انقلاب دارند نداشته‌ایم و باید بیشترین استفاده را از این فرصت برای تعمیق ارتباط فرهنگی با پاکستان داشته باشیم.
کد خبر 747672
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان میشوند