آشنایی با نحوه تاسیس نخستین مدرسه مامایی در ایران | چرا قابله‌ها کمر زن باردار را قفل و طلسم می‌بستند؟
تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۹۳۵۰۱۴
همشهری آنلاین - بهاره خسروی : برای مثال در ایران باستان براساس روایت‌های زرتشتی، «آناهیتا»، ایزد بانوی باروری، نمادی از کمال زن است. گله‌داری و کمک به آسان شدن زایمان از وظایف این بانو بود. قدیمها باور عامه بر این بود که اگر بچه‌ای راحت و با کمترین درد و رنج به دنیا بیاید، این نشان از دست سبک و دل پاک قابله دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دوره «صفویان» در ایران، دوران شکوفایی حرفه قابله‌گری بود. قابله‌ها در میان مردم ارج و قرب فراوانی داشتند. در این دوره با توجه به شرایط فرهنگی و بعضی نگاه‌های اعتقادی، اغلب زن‌ها از مراجعه به طبیبان و پزشکان مرد سر باز می‌زدند که بار آن بر دوش قابله‌ها می‌افتاد. برای درمان و معالجه بیماری‌های زنانه و زایمان، زنان به قابله‌ها مراجعه می‌کردند. دستمزد این قابله‌ها در این دوران تقریباً برابر پزشکان مرد بود و آنها همه کارها حتی جراحی مربوط به زنان را در موارد جزئی انجام می‌دادند. البته اگر ماجرا بیخ پیدا می‌کرد و بیماری و زایمان از حالت طبیعی‌اش خارج می‌شد یا مرگ جنین در شکم مادر اتفاق می‌افتاد، از پزشک مرد برای جراحی کمک می‌گرفتند. بیشتر قابله‌های این دوره زنان «یهودی» یا پیرزنان سالخورده‌ای بودند که کار طبابت انجام می‌دادند.
از زمانی که زن باردار پا به ۴ماهگی می‌گذاشت، کارهای خدماتی قابله‌ها برای رسیدگی به امور زائو آغاز می‌شد. نخستین اقدام، قفل کردن کمر زن باردار بود. این قفل، طلسمی برای دوری چشم زخم بود که بر کمر همه زنان باردار می‌بستند. برای قابله‌ها یک نگاه به زن باردار کافی بود تا از حالت چشم او زمان دقیق تولد را اعلام کنند. با ظاهر شدن نخستین درد زایمان، قابله در کوتاه‌ترین زمان ممکن بر بالین زائو حاضر می‌شد. پیش از زایمان، قابله با استفاده از روغن «بادام»، شکم زن زائو را چرب می‌کرد و برای زیاد شدن درد، «گل بومادران» را جوشانده و به او می‌خوراند. مرحله بعدی فراهم کردن اسباب زایمان بود. داخل سینی یا سفره چرمی کمی خاکستر می‌ریخت و روی آن را پارچه سفید می‌پوشاند. چند خشت «آجر» هم در کنار این لوازم بود. گاهی اوقات برای افزایش فشار زایمان یک «تنگ روحی» یا «قلیان» برای دمیدن به فرد باردار داده می‌شد. البته در بعضی مواقع هم که کار گره می‌خورد و تلاش‌ها بی‌ثمر می‌ماند، روی پشت‌بام اذان می‌گفتند تا بچه سالم به دنیا بیاید.
ایجاد رعب و وحشت با ضربه زدن به بشکه‌های بزرگ از دیگر روش‌ها برای کمک به زایمان در گذشته بود. باور داشتند زن باردار با شنیدن این صدا می‌ترسد و زودتر وضع حمل می‌کند. مرحله آخر زایمان، «ناف» بریدن بود. در این بخش، قابله ناف بچه را با نخ سفید و آبی می‌بست، نوزاد را می‌شست و دهان او را با خاک یا عسلی که به انگشت مالیده بود، باز می‌کرد.
تقریباً تا سال‌های پایانی حکومت «قاجار»، حرفه قابلگی به همان سبک و سیاق سنتی خود ادامه داشت. فرزندان با دست مبارک قابله‌ها در خانه‌ها متولد می‌شدند. اما با توجه به پیشرفت‌های دنیای پزشکی، افزایش میزان مرگ ومیر مادران و جنین در هنگام زایمان، افزایش بیماری‌های زنان که اغلب عامل آن تجویز نسخه‌های سنتی اشتباه بود، دولت را به تکاپو و ساماندهی وضعیت مسائل زایمان و مامایی واداشت. تشویق دختران و زنان به یادگیری علوم مربوط به حوزه زنان و زایمان یکی از این راهکارها محسوب می‌شد.
بر اساس اطلاعیه وزارت «معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه» در روزنامه «ایران» به تاریخ ۲۷ مرداد سال ۱۳۰۳، دولت به قابله‌های سنتی اخطار داد: «کسانی که اجازه قابلگی دارند، حق دخالت در عملیات جراحی نداشته و در مواقع لزوم بایستی به اطبا و جراحان متخصص رجوع کنند.» البته کمی پیش‌تر از پای کارآمدن جدی دولت نفس بریده قاجار برای ساماندهی اوضاع زاد و ولد، به همت «میرزا احمدخان نصیرالدوله»، وزیر معارف، در سال ۱۲۹۸ شمسی، مدرسه متوسطه «دختران فرانسوی» به «دارالمعلومات» تبدیل شد. ۱۰ نفر از دانش‌آموزان این مدرسه، هفته‌ای ۳ روز، راهی مریضخانه نسوان می‌شدند و درباره قابلگی و امراض و بیماری مربوط به زنان تحصیل می‌کردند که مدیریت مدرسه هم برعهده خانم دکتر «ماتیلد درمپس» از پزشکان زنان بود. در واقع این مدرسه نخستین مدرسه قابلگی در ایران محسوب می‌شد که با راه‌اندازی آن قابله‌های سنتی برای کار، موظف به گذراندن امتحان شدند.
کد خبر 674358 برچسب‌ها هویت شهری زنان - مامایی تهرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هویت شهری زنان مامایی تهران قابله ها زن باردار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۹۳۵۰۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تدوین آئین‌نامه تاسیس و اداره موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور
ایسنا/اردبیل مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد: آئین نامه تاسیس و اداره موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور در حال تدوین است.
صمد نژادابراهیمی ۸ اردیبهشت در نشست موزه‌های دانشگاهی در دانشگاه محقق اردبیلی به هم‌اندیشی بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و کمیته ملی موزه‌ها تاکید کرد و گفت: هماهنگی کامل این سه رکن جهت ارتقای جایگاه، کیفیت و انسجام حرفه‌ای، فنی و تخصصی بسیار مهم است.
وی با اشاره به بررسی پیش‌نویس آئین‌نامه موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، افزود: انتظار می‌رود نظرات تکمیلی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام تا آئین نامه تاسیس و اداره موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور بر اساس اسناد بالادستی و طبق مقررات موزه‌ای کشور و با هماهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نهایی شود.
اسماعیل چمنی رئیس دانشگاه محقق اردبیلی با اشاره به تاسیس موزه تاریخ علوم این دانشگاه در سال‌های اخیر، گفت: این موزه با ابتکار و خلاقیت خود توانسته است در دوره‌های مختلف در ردیف موزه‌های برتر کشور قرار گرفته و جایزه ترویج علم جمهوری اسلامی ایران را نیز از آن خود کند.
وی با بیان اینکه برگزاری اولین کنفرانس بین‌المللی موزه‌ها برای اولین بار در کشور در دانشگاه محقق اردبیلی از اقدامات خوب این موزه است، ادامه داد: نگاه علمی به موزه و موزه‌داری و توجه به این امور و نشان‌دادن سیر تحول علوم به دانش‌آموزان و دانشجویان در موزه‌های علمی و دانشگاهی بسیار مهم است.
میرسید احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم ایران) گفت: با توجه به شعار روز جهانی موزه‌ها در سال ۲۰۲۴ مبنی بر آموزش و پژوهش در موزه‌ها و نقش ویژه‌ای که دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و موزه‌های آنها در تحقق این امر دارند، باید برنامه‌ها و اهداف ویژه‌ای در همه موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی پیش بینی و اجرا شود و نقش آموزشی و پژوهشی آنها پررنگ نشان داده شود.
وی افزود: لازم است شرایط و وضع موجود موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی بررسی شده و برای رفع و کاهش مسائل و چالش‌های موجود با هماهنگی کامل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تلاش شود.
محمد انوار رئیس موزه تاریخ علوم دانشگاه محقق اردبیلی نیز با اشاره به بیانیه پایانی اولین کنفرانس بین‌المللی موزه‌ها در این دانشگاه، گفت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بطور مشترک خواستار توجه ویژه در امر آموزش، ترویج و پژوهش در موزه‌ها و حفظ میراث فرهنگی، علمی و طبیعی به عنوان بقای هویت ایرانی اسلامی و حرکت در مسیر تمدن‌سازی و مرجعیت علمی با تمام قوا، ارکان و شئونات کشور و جامعه می‌باشند.
وی با اشاره به اهتمام معاونت پژوهشی و بالاخص دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در خصوص ساماندهی موزه‌های دانشگاهی و موسسات آموزشی و پژوهشی کشور و تدوین پیش‌نویس آئین‌نامه مربوطه، افزود: تدوین این آئین‌نامه امری لازم و ضروری جهت حفظ هویت علمی و پژوهشی کشور و ترویج آن می‌باشد.
رئیس موزه تاریخ علوم دانشگاه محقق اردبیلی ادامه داد: انتظار می‌رود به جهت معرفی کلیه موزه‌ها اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی در سطح کشور، تمامی موزه‌های کشور در آئین موزه برتر کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم ایران) شرکت نموده و تجربیات ارزنده خود را در اختیار دیگران قرار دهند.
وی با بیان اینکه دبیرخانه دائمی کنفرانس بین‌المللی موزه‌ها در موزه تاریخ علوم دانشگاه محقق اردبیلی دایر و این کنفرانس با حمایت وزارت علوم، تحقیقاتی و فناوری، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم ایران) و کمیسیون ملی یونسکو تداوم یافته و بطور سالانه و یا دوسالانه برگزار خواهد شد، ادامه داد: انتظار می‌رود با توجه به شعار جهانی موزه‌ها در سالجاری مبنی بر آموزش و پژوهش در موزه، کلیه موزه‌های کشور بخصوص موزه‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و علوم و فناوری با اجرای برنامه‌های متنوع برای تحقق این شعار اهتمام ورزند.
انتهای پیام
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند