سازمان پیمان امنیت جمعی، بلوک نظامی-سیاسی یا ببر کاغذی

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، به مناسبت سی امین سالگرد سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در ۱۶ می ( ۲۶ اردیبهشت)  رهبران همه کشورهای عضو این سازمان  وارد مسکو شدند: نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان (او ریاست سازمان را بر عهده دارد)،  الکساندر لوکاشنکو رئیس جمهور بلاروس. ، قاسم جومارت توکایف رهبر قزاقستان، صدیر جپاروف رئیس جمهور قرقیزستان و امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان میهمان ولادیمیر پوتین در این نشست بودند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

در واقع، این نخستین نشست رو در رو همه سران کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی در دو سال و نیم گذشته بود؛ آخرین جلسه در نوامبر ۲۰۱۹ در بیشکک برگزار شد. در طول همه گیری، جلسات این گروه فقط از طریق ویدئو کنفرانس  برگزار می شد. شرکت کنندگان در این نشست در مورد وضعیت اوکراین و افغانستان گفت و گو کردند.

 دیمیتری پسکوف، سخنگوی ریاست جمهوری  روسیه، گفت: در این نشست رهبران و ارتباط جداگانه آنها در قالب یک صبحانه کاری انجام شد.

اجلاس قبلی در شهر دوشنبه در سپتامبر ۲۰۲۱ برگزار شده بود. پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در آن نشست پیشنهاد تجهیز مجدد نیروهای واکنش سریع جمعی سازمان پیمان امنیت جمعی به سلاح های مدرن را داد. علاوه بر این، طرفین در مورد مسائل امنیتی در حوزه مسئولیت CSTO، برنامه های سازماندهی و رویدادها در افغانستان گفتگو کردند.



 لوکاشنکو رئیس جمهوری بلاروس در این نشست  با اشاره به اینکه در CSTO وحدت و همبستگی وجود ندارد، گفت: «آیا امروز می توان گفت که ما در سازمان خود با هم هستیم و همچنان به پیوندهای همبستگی و حمایت وابسته هستیم؟ همانطور که رویدادهای اخیر نشان می دهد - از دیدگاه ما، شاید من اشتباه می کنم - به نظر نمی رسد.»

رهبر بلاروس به همتایان خود در CSTO یادآوری کرد که در سازمان های بین المللی رای دهند و اشاره کرد که برخی از همکارانش در این سازمان دفاعی از مواضع متحدان روسیه و بلاروس حمایت نمی کنند.

لوکاشنکو گفت: اما کشورهای ناتو به شیوه ای هماهنگ تر عمل می کنند با وجود اینکه فشار بر همه  انها و سست شدن شدن روابط هم بینشان وجود دارد، او به همکاران خود رو کرد: اما اگر کشورهای سازمان پیمان امنیت جمعی به‌عنوان یک جبهه متحد عمل می‌کردند، تحریم‌های فعلی نمی‌توانست اعمال شود.

رئیس جمهور بلاروس هشدار داد و گفت بدون تقویت روابط، "ممکن است فردا وجود نداشته باشیم. " لوکاشنکو معتقد است: «ناتو همبستگی درون بلوکی سختی دارد و ما باید از یک نمونه پیروی کنیم. به عقیده وی، برای تقویت CSTO، لازم است هماهنگی سیاسی تقویت شود، بیشتر از طرف انجمن در تریبون های بین المللی صحبت شود و موضع باید متحد شود.

پاشینیان نخست وزیر ارمنستان نیز اذعان کرد که اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی اغلب ناهماهنگ رای می دهند، اما این موضوع «جدید نیست».
در ماه مارس، در جریان رای گیری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد قطعنامه ES-۱۱/۱، که عملیات نظامی ویژه را محکوم می کند و خواستار خروج نیروها از اوکراین  است، روسیه و بلاروس. علیه این قطعنامه رای دادند، در حالی که ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان رای ممتنع دادند. در ماه آوریل، هنگام رای گیری به حذف روسیه از شورای حقوق بشر سازمان ملل، روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان رای منفی دادند، در حالی که ارمنستان رای ممتنع داد. در عین حال، نخست وزیر ارمنستان خاطرنشان کرد که در جریان درگیری با جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۰، سازمان پیمان امنیت جمعی "به گونه ای متفاوت از آنچه ارمنستان انتظار داشت، واکنش نشان داد. "
توکایف، جپاروف و رحمان روسای جمهوری قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان نیز در سخنان خود بر نقش سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) از جمله در توقف ناآرامی ها در قزاقستان تمرکز کردند. رئیس جمهور قرقیزستان خاطرنشان کرد: وضعیت کنونی جهان خوش بینی را برانگیخته نمی کند، زیرا تلاش هایی برای مداخله خارجی در امور داخلی کشورهای عضو وجود دارد. به گفته  جباروف، جنگ و تحریم ها بسیار نگران کننده است، زیرا اقتصاد هنوز از عواقب همه گیری کرونا نجات پیدا نکرده است و اکنون تهدیداتی برای امنیت غذایی و انرژی وجود دارد.

پوتین به تبعیت از لوکاشنکو، به اهمیت هماهنگی نزدیک بین اعضای CSTO در زمینه سیاست خارجی، "اقدامات هماهنگ در سازمان ملل و سایر پلتفرم های چندجانبه و ترویج رویکردهای مشترک برای مشکلات فزاینده امنیت بین المللی" اشاره کرد و گفت که عملیات حفظ صلح در قزاقستان "جلوگیری از تصرف قدرت در قزاقستان توسط افراط گرایان" را ممکن کرد. رئیس جمهور روسیه تاکید کرد که این نخستین عملیات از این دست در طول وجود سازمان پیمان امنیت جمعی بوده است.

پوتین همچنین قول داد در بخش بسته اجلاس درباره جزئیات عملیات ویژه در اوکراین صحبت کند.

۳۰ سال پیش، در پی جنگ داخلی تاجیکستان، قرارداد امنیت جمعی امضا شد که بر اساس آن سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) تأسیس شد. این سازمان که برای ۳۰ سال نقش نسبتاً مشروط ایفا کرده است، پس از خشونت های ژانویه سال جاری میلادی جایگاه برجسته تری در قزاقستان به دست آورده است. با این حال، با توجه به رویدادهای اوکراین، کارشناسان معتقدند که آینده سازمان پیمان امنیت جمعی به موفقیت یا شکست مسکو بستگی دارد.
به گفته کارشناسان تنها منفعت این سازمان برای اعضا، خرید تسلیحات روسی به قیمت داخلی و برگزاری رزمایش های سالانه بود که باعث افزایش توان رزمی و آمادگی ارتش و افسران و نیروهای نظامی شد.
در ۱۵ مه ۱۹۹۲، رهبران ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان در تاشکند قرارداد امنیت دسته جمعی امضا کردند که بعدها جمهوری آذربایجان، بلاروس و گرجستان نیز به آن پیوستند.

این قرارداد در سال ۱۹۹۴ به تصویب رسید و پنج سال است که اجرا می شود. در سال ۱۹۹۹، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان پروتکلی را برای تمدید قرارداد امضا کردند. سایر اعضا از حضور خود منصرف شدند. به استثنای ازبکستان که بار دیگر  در سال ۲۰۰۵ به این معاهده پیوست.
بر اساس این معاهده، اگر یکی از کشورهای عضو مورد حمله قرار گیرد، اقدامی تجاوزکارانه علیه همه طرف‌های معاهده تلقی می‌شود که بر اساس منشور سازمان ملل، از حق دفاع جمعی حمایت می‌کند. اگر تا سال ۲۰۰۲ این معاهده به عنوان یک توافقنامه نظامی-سیاسی منطقه ای توصیف می شد، در می ۲۰۰۲ سازمان پیمان امنیت جمعی تصمیم گرفت به این معاهده وضعیت یک سازمان بین المللی بدهد.

با تحلیل فعالیت های این سازمان از آن زمان، برخی ناظران آن را یک بلوک نظامی-سیاسی مشابه ناتو و برخی دیگر ابزاری برای پیشبرد منافع روسیه می دانند.
روسلان بیزیایف، تحلیلگر سیاسی روس، در مورد توازن بین المللی قدرت بین آمریکا و روسیه می گوید: گفت‌وگوهای سال گذشته بین سران آمریکا و روسیه نشان داد که رویارویی بین دو بلوک نظامی-سیاسی، ناتو و سازمان پیمان امنیت جمعی، اکنون در حال شکل‌گیری است. آنها هستند که در آینده نزدیک اساس هندسه سیاسی جدید جهان خواهند بود. اما ناتو یک بلوک از قبل تشکیل شده است که اکنون روزهای سختی را پشت سر می گذارد. مسئله آینده ناتو به طور فزاینده ای مطرح می شود. و CSTO یک سازمان به نسبت جوان است. به گفته روسلان بیزیایف تا همین اواخر، CSTO به عنوان "ببر کاغذی" تلقی می شد، اما وقایع جاری در قزاقستان بسیاری از بدبینان را وادار کرد تا در دیدگاه خود تجدید نظر کنند.

 پرویز مولوجونوف، تحلیلگر مستقل سیاسی تاجکستان نیز با بیان اینکه  پیمان امنیت جمعی یکی از راهکارهای  روسیه برای جذب کشورهای پسا شوروی است، تصریح کرد: روسیه نقش کلیدی در فضای پس از شوروی دارد و به طور طبیعی ۹۰ درصد از منابع نظامی و مالی سازمان را تأمین می کند.

به گفته وی، از آنجایی که کشورهای عضو در این سال‌ها خطر جدی نداشتند، مأموریت نظامی سازمان و اتحاد سیاسی در اولویت قرار گرفت.

این سازمان در سال ۲۰۰۱،  پنج هزار سرباز، در سال ۲۰۰۷ سه هزار و ۶۰۰ سرباز  و در سال ۲۰۰۹ نیز پنج هزار سرباز برای نیروهای واکنش سریع در اسیای مرکزی جذب کرد. با این حال، این سازمان یک مقر دائمی ندارد و از تعداد اسمی سربازان کشورهای عضو CSTO تشکیل شده است.

 ۸۰ درصد نیروهای این سازمان روسی هستند. در سال ۲۰۲۰، بودجه سازمان حدود ۴۲۹ میلیون روبل یا ۶ میلیون و ۳۸۳ دلار آمریکا بود. در مقام مقایسه، ناتو سه هزار و ۴۶۲ سرباز دارد که ۴۰ درصد آنها را نیروهای آمریکایی تشکیل می دهند. ناتو تا سال ۲۰۲۰ بیش از یک تریلیون دلار هزینه خواهد کرد.

منتقدان CSTO علاوه بر کمبود بودجه، به این نکته اشاره می‌کنند که این بلوک فاقد مکان، مراکز اطلاعاتی و فرماندهی، ستادهای منطقه‌ای، مراکز آموزشی نظامی، برنامه‌های تحقیقاتی عمومی و غیره است که مدیریت و همکاری اعضای آن را ضعیف می‌کند.

مارات ممدشوف، مفسر سیاسی می گوید که سازمان پیمان امنیت جمعی در طول عمر خود چیز زیادی از خود نشان نداده است. درگیری‌های متعددی بین کشورهای عضو وجود داشته است، اما مشارکت CSTO در حل آنها صفر بوده است.

او گفت: «این سازمان هرگز هیچ اختیاری نداشته است. دلیل اصلی این روند این است که نهادها نقش مهمی در کشورهای مستقل مشترک‌المنافع( CIS) ایفا نمی کنند. همه تصمیمات توسط رهبران کشورها گرفته می شود و سازمان ها فقط روی کاغذ وجود دارند.

در سال ۲۰۱۰، در جریان درگیری های قومیتی در جنوب قرقیزستان، بیشکک به صورت رسمی از CSTO درخواست کمک کرد، اما با آن مخالفت شد. مداخله نکردن در امور داخلی یک کشور مستقل به عنوان دلیل امتناع ذکر شده است، زیرا استفاده از نیروهای حافظ صلح مرزهای کشورهای عضو را نقض می کند.

سازمان پیمان امنیت جمعی همچنین از رویکرد مشابهی در جریان مناقشه قره باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان استفاده کرد. وزارت خارجه روسیه در آن زمان در بیانیه ای اعلام کرد که نمی توان از نیروهای دفاعی سازمان پیمان امنیت جمعی استفاده کرد زیرا عملیات نظامی خارج از این سازمان در حال انجام است.

سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در درگیری های مسلحانه در مرز تاجیکستان و قرقیزستان در اواخر آوریل ۲۰۲۱ نیز نقش داشته است. دبیر کل سازمان پیمان امنیت جمعی در آن زمان از طرفین خواست تا راه حلی مسالمت آمیز برای مناقشه بیابند، اما مشخص شد که این سازمان هیچ مکانیسمی برای حل و فصل مناقشه بین کشورهای عضوش ارائه نکرده است.

نخستین و تنها سابقه استفاده از نیروهای حافظ صلح CSTO در قزاقستان در ژانویه ۲۰۲۲ اتفاق افتاد. جومارت توکایف رئیس جمهوری قزاقستان در پی اعتراضات و ناآرامی های ضد دولتی از سازمان پیمان امنیت جمعی درخواست کمک کرد. در نتیجه دو هزار نیروی حافظ صلح و ۲۵۰ خودرو به قزاقستان اعزام شدند. به مدت ۱۳ روز ساختمان های مهم استراتژیک توسط این نیروها محافظت می شد.

این تصمیم سازمان پیمان امنیت جمعی از سوی کارشناسان به اتفاق آرا پذیرفته نشد. برخی آن را تلاشی برای حفظ نظام سیاسی قزاقستان و مداخله در امور داخلی آن می دانستند. برخی دیگر، از جمله برخی از ساکنان آلماتی، این تصمیم را کمک عملی برای محافظت از شهر و جلوگیری از خشونت توصیف کردند.

میدانی برای خرید سلاح

گریگوری میخائیلوف، روزنامه نگار و کارشناس روسی، معتقد است که کشورهای عضو CSTO در این مدت از عضویت در این سازمان منتفع شده اند.

او گفت: «منافع خرید تسلیحات روسی به قیمت داخلی و برگزاری رزمایش های سالانه بود که توانایی و آمادگی رزمی ارتش را افزایش می داد. مذاکرات باعث ارتقای همکاری و برقراری مجدد ارتباط بین رهبران می شود. زمانی که ژنرال ها با یکدیگر صحبت می کنند، احتمال کمتری وجود دارد که از زور علیه یکدیگر استفاده کنند.»

علاوه بر رزمایش سالانه و تامین تسلیحات، کشورهای عضو CSTO در مبارزه با تروریسم، افراط گرایی، قاچاق مواد مخدر و غیره اعلام همکاری می کنند.

پرویز ملوجونوف، کارشناس مسائل سیاسی تاجیکستان، می گوید که سازمان پیمان امنیت جمعی با وجود تمام کاستی ها، سازمانی مهم برای کشورهای کوچکی مانند تاجیکستان و ارمنستان است. او گفت: "اگر ما در اوایل دهه ۲۰۰۰ عضو این سازمان نبودیم، خطر درگیری با ازبکستان بیشتر بود، زیرا خطر واقعی وجود داشت. " در مورد ارمنستان هم همین را می توان گفت. اگر عضو سازمان پیمان امنیت جمعی نبود، خطر ورود درگیری مسلحانه به کشور بیشتر بود.» 

سازمان پیمان امنیت جمعی در مناقشه اوکراین و روسیه دخالتی ندارد. با این حال، کارشناسان می گویند، موفقیت و روند بازسازی این سازمان به چگونگی خروج روسیه از اوکراین بستگی دارد.

برچسب‌ها اوکراین روسیه ازبکستان الکساندر لوکاشنکو قزاقستان تاجیکستان قرقیزستان جمهوری آذربایجان امامعلی رحمان ولادیمیر پوتین بلاروس ارمنستان

منبع: ایرنا

کلیدواژه: اوکراین روسیه ازبکستان اوکراین روسیه ازبکستان الکساندر لوکاشنکو قزاقستان تاجیکستان قرقیزستان جمهوری آذربایجان امامعلی رحمان ولادیمیر پوتین بلاروس ارمنستان سازمان پیمان امنیت جمعی نخست وزیر ارمنستان جمهوری آذربایجان نظامی سیاسی کشورهای عضو بین المللی رئیس جمهور سازمان ملل

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۲۸۶۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شورای امنیت درباره گورهای جمعی غزه تشکیل جلسه می‌دهد

قرار است شورای امنیت طی روزهای آینده نشستی را به درخواست الجزایر درباره گورهای جمعی غزه برگزار کند.

به گزارش ایسنا، شورای امنیت طی روزهای آینده نشستی را پشت درهای بسته به درخواست الجزایر درباره گورهای جمعی نوار غزه برگزار خواهد کرد. به گفته منابع احتمالا این نشست روز سه‌شنبه برگزار شود.

بر اساس گزارش الجزیره، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل خواهان انجام تحقیقات بین‌المللی مستقل درباره گورهای جمعی در بیمارستان‌های الشفا در شهر غزه و مجتمع پزشکی ناصر در خان یونس شده است. 2 گور جمعی در بیمارستان الشفا با ۵۰۰ جسد و سه گور جمعی در مجتمع پزشکی ناصر با ۳۹۵ جسد پیدا شده است.

انتهای پیام