به نقل از «قدس آنلاین»

زخمِ کاری به زبان فارسی

تاریخ انتشار: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۰۴۶۹۱۴

رهبری بارها در سخنانشان نسبت به زبان فارسی ابراز نگرانی کردند و در یکی از دیدارهایشان گفته بودند؛ من راجع به زبان فارسی حقیقتاً نگرانم زیرا در جریان عمومی، زبان فارسی در حال فرسایش است.

ایشان با ابراز گلایه از صدا و سیما، دلیل این گلایه‌مندی را چنین تشریح کردند که «صدا و سیما به جای ترویج زبان صحیح و معیار و زبان صیقل ‌خورده و درست، گاهی زبان بی‌هویت و تعابیر غلط و بدتر از همه تعابیر خارجی را ترویج می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند! انتشار فلان لغت فرنگی یک مترجم یا نویسنده از تلویزیون، موجب عمومی شدن آن لغت و آلوده شدن زبان به زواید مضر می‌شود». ولنگاری زبانی در برخی برنامه‌های صدا و سیما از جمله ترانه‌ها و سریال‌ها از دغدغه‌های رهبری و دلسوزان فرهنگی کشور بوده و هست. محمد رحیمی، یکی از برنامه‌سازان تلویزیونی است که با ساخت برنامه‌هایی همچون «چایخانه همزبان»، «چهار کلمه فارسی»، «فارسی را پاس بداریم» و چند برنامه دیگر در حوزه کتاب و ادبیات، سعی کرده دغدغه‌مندی خودش را به زبان فارسی ادا کند. 

رواج اشتباه‌های گفتاری و نوشتاری
این برنامه‌ساز تلویزیونی که تهیه‌کنندگی چندین برنامه مرتبط با حفظ جایگاه زبان فارسی را روی آنتن برده است درباره اهمیت صیانت از زبان فارسی در برنامه‌های صدا و سیما به خبرنگار ما می‌گوید: زبان فارسی یکی از زبان‌های اصلی کلاسیک جهان است و اهمیت این زبان برای جهانیان مبرهن است. از آنجا که زبان و فرهنگ، یکدیگر را تقویت و پشتیبانی می‌کنند اگر قرار است فرهنگ کشور ارتقا یابد بایستی ریشه‌های فرهنگ که زبان است را تقویت کنیم.
رحیمی می‌افزاید: آسیب دیدن زبان فارسی به عنوان پایه فرهنگ کشورمان، پیامدهای جدی در پی خواهد داشت و نمود آن در گفتار و نوشتار عمومی هویدا می‌شود. مشکل اصلی در حوزه زبان فارسی از مدارس آغاز می‌شود، خطاهای گفتاری، نگارشی و ویرایشی در مدارس زیاد شده و به زبان فارسی در قواره چند واحد درسی توجه می‌شود که تأثیر بسزایی روی دانش‌آموزان ندارد چون خطاهای نگارشی، ویرایشی و گفتاری در گفت‌وگوهای روزمره و فضای مجازی بسیار زیاد است و هر روز هم دامنه خطاهای مصطلح گسترده‌تر می‌شود. این تهیه‌کننده تلویزیونی معتقد است: اگر این روند ادامه پیدا کند، بچه‌های ما به جایی می‌رسند که زبان شاعران شهیرمان مانند حافظ، سعدی، مولانا و دیگر قله‌های ادبیات را نمی‌فهمند. ممکن است در آینده، فرزندانمان نتوانند با کلمات ساده زبان فارسی هم ارتباط برقرار کنند و معنی آن‌ها را بفهمند وقتی بچه‌های ما کم‌کم از زبان فارسی فاصله بگیرند برای جبران جای خالی این واژگان به استفاده از کلمات بیگانه و وارداتی روی می‌آورند. اگر قرار است فرهنگ کشورمان را حفظ و تقویت کنیم باید جایگاه زبان فارسی را پاس بداریم. 

 عمق آسیب به زبان ملی
رحیمی درباره تأثیر برنامه‌های تلویزیون در پاسداشت و حفظ جایگاه زبان فارسی خاطرنشان می‌کند: به نظرم گاهی برنامه‌های تلویزیونی به زبان فارسی آسیب زده است برای مثال واژگانی که مجریان در برخی برنامه‌های تلویزیونی استفاده می‌کنند یا متنی که برای سریال‌ها نگارش می‌شود، خالی از اصول نگارشی و زیبایی‌شناسی زبان فارسی هستند. البته برنامه‌هایی هم در راستای حفظ و پاسداشت زبان فارسی در تلویزیون تولید و پخش می‌شود اما به نسبت عمق آسیبی که زبان فارسی دیده، بسیار کم است. 
او می‌گوید: اگر قرار است کار مؤثری انجام شود در قدم نخست باید این دغدغه‌مندی در بین فیلم‌نامه‌نویس‌ها و کارگردان‌های سریال‌های تلویزیونی ایجاد شود تا زمانی که این اهمیت برای تولیدکنندگان سریال‌ها وجود ندارد خطاهای گفتاری به قوت خود باقی می‌ماند.
تهیه‌کننده سریال «چایخانه همزبان» خاطرنشان می‌کند: دو سال پیش این مجموعه نمایشی را در ۲۶ قسمت ۱۵دقیقه‌ای ساختیم که بگوییم می‌شود مجموعه طنز با موضوع زبان فارسی ساخت که هم دیدنی باشد و هم آموزنده.
رحیمی اضافه می‌کند: زمانی که موضوع برنامه‌سازی در حوزه زبان فارسی به میان می‌آید نخستین ایده‌ای که به ذهن برنامه‌سازان می‌رسد این است که یک کارشناس دعوت کنند و درباره اهمیت زبان فارسی، یک برنامه گفت‌وگومحور را ضبط و پخش کنند در حالی که ما با ساخت یک سریال طنز، کار جدیدی کردیم ولی اهمیت موضوع برای مدیران صدا و سیما چنان بود که مجموعه «چایخانه همزبان» دیگر ادامه پیدا نکرد.
او درباره همکاری نهادهای متولی حمایت از زبان فارسی با این برنامه می‌گوید: فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حوزه محتوایی به ما کمک کرد اما بودجه تولید این مجموعه نمایشی از سوی شبکه یک سیما تأمین شد که اتفاقاً بودجه بسیار کمی هم داشت. با وجود اینکه بازخوردهای خوبی هم از این برنامه گرفتیم اما ادامه نیافت چون دغدغه چنین موضوعی در بین مدیران سازمان وجود ندارد.
به گفته وی، مجموعه نمایشی «چایخانه همزبان» بنا داشت تلنگری به مخاطب بزند که استفاده از اشتباه‌های مصطلح و رواج واژگان بیگانه در گفتار روزمره به پایه‌های فرهنگ عمومی آسیب می‌زند چون فرزندان ما با زبان، ادبیات و هویت ملی خودشان بیگانه می‌شوند. 

تلویزیون از فضای مجازی تأثیر می‌گیرد
رحیمی نگاه مناسبتی و عملکردی مدیران صدا و سیما نسبت به زبان فارسی را از دیگر آسیب‌های جدی این حوزه در تلویزیون دانسته و اضافه می‌کند: رهبری بارها نسبت به وضعیت زبان فارسی تذکرات جدی داده‌اند و از عملکرد صدا و سیما هم در این باره اظهار گلایه‌مندی کردند. وقتی برنامه‌های تلویزیون صرفاً به سمت سرگرمی سوق پیدا می‌کند و آنتن شبکه‌ها با برنامه‌های ارزان‌قیمت پر می‌شود، آسیب‌های این حوزه هم زیاد می‌شود. وقتی خوراک فکری بدی به مخاطب داده شود چه انتظاری از عموم جامعه می‌رود. این خوراک فکری مضر در شبکه‌های اجتماعی بیداد می‌کند. جای تأسف دارد که مزه‌پرانی‌های فضای مجازی به برنامه‌های تلویزیونی و استندآپ کمدی‌ها راه پیدا می‌کند یعنی به جای اینکه تلویزیون در جایگاه یک رسانه رسمی روی شبکه‌های اجتماعی تأثیر بگذارد در عمل از فضای مجازی تأثیر می‌پذیرد. 
او اضافه می‌کند: تلویزیون به جای اینکه خوراک فکری سالم و خوب تولید کند، مصرف‌کننده خوراک ناسالم و مضر شبکه‌های اجتماعی است و در برخی برنامه‌هایش به این محتوای غلط، ضریب می‌دهد. 
این برنامه‌ساز تلویزیونی با بیان اینکه نیازمند برنامه‌های خلاقانه و دیدنی در حوزه زبان فارسی هستیم، خاطرنشان می‌کند: امیدوارم این دغدغه در بین مدیران جدید شبکه‌ها وجود داشته باشد. مخاطب امروز در معرض حجم بالای اطلاعات درست و غلط از فضای مجازی قرار دارد که میزان محتوای ناسالم و غلط در این فضا بسیار زیاد است و چون گردش مالی بالایی در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد برای جذاب کردن محتوای تولیدیشان، وقت می‌گذارند و هزینه می‌کنند اما کمتر اهمیتی به سلامت و صحت این محتواها داده می‌شود. 
به باور وی، حرف‌های تکراری و قالب‌های کلیشه‌ای برنامه‌سازی در حوزه زبان فارسی، دیگر جواب نمی‌دهد و نیاز به خلاقیت و بودجه در این حوزه است تا به جای تولید برنامه‌هایی که یک کارشناس با مجری درباره اهمیت زبان فارسی حرف می‌زند، سریال‌های خوب و دیدنی و دارای سلامت زبانی با دغدغه زبان فارسی ساخته شود.

خبرنگار:  زهره کهندل

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: زبان فارسی برنامه ساز تلویزیونی گفتگو برنامه های تلویزیون حوزه زبان فارسی شبکه های اجتماعی زبان فارسی زبان فارسی فضای مجازی صدا و سیما سریال ها شبکه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۴۶۹۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/ بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران

طالب آذرخش گفت: عاشق شعر عالمگیر ایران هستم و همچنین ادبیات معاصر فارسی را نیز دوست دارم. من از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرده و کتاب‌های شعر شاعران معاصر ایرانی را برای دوستانم سوغاتی بردم.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتاب‌های بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.

او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهر‌های عزیز» را دوست داشته است.

طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران می‌داند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشته‌ام.

وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر می‌رسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتاب‌های جالبی در این نمایشگاه دیدم.

آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های ادبیات کلاسیک را که سال‌ها آرزوی دست‌یابی و مطالعه‌شان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ... را منتشر کرده‌اند، گفتگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتاب‌های جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.

این شاعر فارسی‌سرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقه‌مند است، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتاب‌ها دسترسی داشتم موجب خشنودی‌ام بود.

آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانی‌ها و ایرانی‌ها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما می‌خوانید، می‌خوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعر‌هایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوه‌های متفاوت است. اما همه این‌ها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه می‌خوانیم در شعر معاصر تاجیک هم می‌بینیم.

وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف می‌زنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمی‌بینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رمان‌نویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفته‌اند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتاب‌های فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزل‌های او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از هم‌زبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ می‌کنیم. من تاکید می‌کنم که شعر هم‌زبان خود را منتشر می‌کنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.

آذرخش در بخش دیگری از این گفتگو به نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب می‌شد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشور‌های فارسی‌زبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم می‌داشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاه‌های صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار می‌شود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب می‌شد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفتگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقه‌مندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما می‌توانیم کتاب‌هایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد، چون تاجیکستانی‌ها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث می‌شود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب می‌شود.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوند‌های فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر می‌کنم سرحدات و مرز‌های جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفتگو قرار گیرد. چون تاجیکستانی‌ها هم به زبان فارسی سخن می‌گویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفت‌وآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتاب‌های تاجیکستانی به ایران و بالعکس می‌تواند عامل مهمی برای تقویت این پیوند‌ها باشد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.