به نقل از «ایران اکونومیست»

فارسی چند واژه از هر زبان گرفته است؟

تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۰۶۱۰۲۴

فرهاد قربان‌زاده از شمار وام‌واژه‌های رایج در فارسی به تفکیکِ هر زبان نوشته است.

به گزارش ایران اکونومیست، این فرهنگ‌نویس و ویراستار در تازه‌ترین نوشتار خود که آن را در صفحه‌ شخصی‌اش منتشر کرده، با عنوان «شمار واژه‌های عربیِ رایج در فارسی» چنین آورده است:

     ▫️ برخی معتقدند نیمی از واژه‌های رایج در فارسی عربی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معیار این افراد برای دست یافتن به این آمار بر نگارنده روشن نیست، ولی می‌دانم که برای شمارش واژه‌های عربیِ رایج در فارسی با چند پرسش روبه‌رو هستیم:
     ۱. فارسی معاصر را باید در نظر داشته باشیم یا آمیخته‌ای از فارسی کهن و معاصر یا فقط فارسی کهن را؟ برای نمونه، آیا باید برخی واژه‌های عربیِ به‌کاررفته در دُرۀ نادره و تاریخ وصاف و تاریخ جهانگشای را، حتی اگر فقط یک بار در تاریخ زبان فارسی به‌کار رفته باشد، جزو واژه‌های عربیِ رایج در فارسی به‌شمار بیاوریم؟
     ۲. با هزاران واژۀ مشتق (مانند طفلک) و مرکّب (مانند کتابخانه) و مشتق‌مرکّب (مانند وطن‌پرستی) چه کنیم و این واژه‌ها را فارسی بدانیم یا عربی ـ فارسی؟
     ۳. واژه‌های عربیِ کم‌بسامدی مانند مال‌التجاره و موطن و مافات را با واژه‌های عربیِ پربسامدی مانند غم و کتاب و ساعت یکسان در شمار بیاوریم؟
     ۴. فارسی گفتاری را باید در نظر داشته باشیم یا فارسی نوشتاری را؟ روشن است که بسامد واژه‌های عربی در فارسی گفتاری کمتر از فارسی نوشتاری است.

     ▫️ برای دست یافتن به شمارِ تقریبیِ واژه‌های عربی در فارسی چند معیار را پیش روی خود قرار داده‌ام. نکتۀ بسیار مهم اینکه این معیارها با توجه به امکانات من بوده و لزوماً درست‌ترین و بی‌نقص‌ترین معیارها نیستند. نخست این معیارها را با توجه به پرسش‌های بالا یادآور می‌شوم:
     ۱. فقط واژه‌های رایج در فارسی معاصر را شمارش کرده‌ام و با واژه‌های به‌کاررفته در متن‌های کهن کاری نداشته‌ام. البته اگر بخواهیم به سبک‌شناسی و زبان‌شناسی تاریخی بپردازیم، شمارش واژه‌های کهن نیز اهمیت دارد، ولی مخاطب خود را عموم مردم و غیرمتخصصان دانسته‌ام و آن‌ها با فارسی کهن سروکاری ندارند.
     ۲. به‌دلیل کمبود وقت و امکانات، واژه‌های مشتق و مرکّب و مشتق‌مرکّبِ عربی ـ فارسی را فارسی دانسته‌ام و آگاهم که این روش از دقت آمار می‌کاهد.
     ۳. به‌دلیل کمبود وقت و امکانات، واژه‌های عربیِ کم‌بسامد را با واژه‌های عربیِ پربسامد یکسان در شمار آورده‌ام و آگاهم که این روش نیز از دقت آمار می‌کاهد. یعنی اگر یک فارسی‌زبان روزی ده بار واژۀ ساعت را به‌کار ببرد، ولی در عمرش فقط یک بار موطن را به‌کار ببرد، بسامد هر دو واژه را عدد ۱ درنظر گرفته‌ام (در زبان‌شناسی پیکره‌ای به دو مفهوم token و type پرداخته شده که در اینجا به آن‌ها نمی‌پردازم). درست‌تر این است که تکرار نیز در آمار واژه‌های عربیِ رایج در فارسی نقش داشته باشد و با وقت و امکانات اندکی که دارم نتوانستم تکرار را نیز در آمار خود بیاورم.
     ۴. فقط به فارسی نوشتاری پرداخته‌ام.

     ▫️ منبع نگارنده برای شمارش وام‌واژه‌های رایج در فارسی فرهنگی فارسی است که خودم آن را تألیف کرده‌ام و هنوز منتشر نشده‌است.
     ▫️ شمار وام‌واژه‌های برگرفته از برخی زبان‌ها، مانند انگلیسی، بسیار بیش از چیزی است که در پایین آمده، ولی هنوز آن‌ها را به فرهنگ نیفزوده‌ام. با تکمیل فرهنگ این آمار دست‌خوش اندکی دگرگونی خواهد شد.
     ▫️ این احتمال را در نظر داشته باشید که ممکن است معدودی از ریشه‌ها درست نباشد. این مشکل در کلیت آمار تأثیر چندانی ندارد.
     ▫️ شمارش دقیق‌ترِ وام‌واژه‌های رایج در فارسی می‌تواند موضوع مقاله‌ای زبان‌شناختی باشد. امید است که دوستان زبان‌شناس با مراجعه به پیکره‌های زبانیِ برچسب‌زنی‌شده پژوهش‌های کامل‌تر و دقیق‌تری انجام دهند.

     ▫️ اینک شمار وام‌واژه‌های رایج در فارسی به تفکیکِ هر زبان:
     - واژه‌های فرهنگ: ٢١۸١۶ (١۰۰ درصد)
     - واژه‌های فارسی (و «زبان دیگر + فارسی»): ۱۱۸۰٢ (۵۴.۱۰ درصد)
     - واژه‌های عربی: ۷۳۵۳ (۳۳.۷۰ درصد)
     - واژه‌های فرانسوی: ۱۸۳۵ (۸.۴۱ درصد)
     - واژه‌های ترکی / مغولی: ۲۷۸ (۱.۲۷ درصد)
     - واژه‌های انگلیسی: ۲۳۴ (۱.۰۷ درصد)
     - واژه‌های روسی: ۷۰ (۰.۳۲ درصد)
     - واژه‌های هندی / سنسکریت: ۶۶ (۰.۳ درصد)
     - واژه‌های یونانی: ٢۵ (۰.۱۱ درصد)
     - واژه‌های برگرفته از زبان‌های دیگر: ۱۵۳ (۰.۷ درصد)

 

پ.ن: رسم‌الخط نگارنده در بازتاب این نوشتار حفظ شده است.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: فرهاد قربان‌زاده ، زبان فارسی ، وام‌واژه‌ها ، واژه‌های قرضی در زبان فارسی

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: زبان فارسی وام واژه ها واژه های عربی وام واژه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۶۱۰۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اهمیت ویژه به پاسداشت زبان و ادبیات فارسی ، شعر و موسیقی اصیل ایرانی در شبکه آموزش

به گزارش جام‌جم‌آنلاین، محمد مهدی قاسمی مدیر شبکه آموزش سیما و علیرضا قزوه مدیر دفتر شعر و موسیقی و سرود با هم دیدار و گفتگو کردند. 
در این نشست به جایگاه ویژه میراث پرشکوه شعر فارسی که گنجینه بی نظیر معرفت واخلاق و زیبایی و معنویت است، جایگاه شایسته شعر در بخش‌های گوناگون، موسیقی ملی و آیینی و انقلابی در برابر ابتذال اشاره و در جهت تولید و ارتقاء آثار مرتبط و همکاری گسترده تر فی مابین بحث و گفتگو شد.
در ادامه قاسمی گفت: با عنایت به اهمیت زبان و ادبیات فارسی و ضرورت سیاست گذاری و برنامه ریزی در این خصوص و با توجه به اهداف، ماموریت‌ها و اولویت‌ها، شبکه آموزش سیما آمادگی دارد تا در خصوص ادبیات فارسی ، شعر و موسیقی اصیل ایرانی هر گونه همکاری لازم با دفتر شعر و موسیقی و سرود و دیگر مجموعه ها و نهاد ها را به عمل آورد.
همچنین گسترش فرهنگ و ادبیات فارسی، بهره گیری از ظرفیت اقوام و موسیقی فولکلور و محلی،آواز،تصنیف و مناجات خوانی،ارتباط و تعامل با شبکه نوای موسیقی و شعر اداره کل، پایش و تولید برنامه های جدید، تخصصی و فاخر در این حوزه ها و آموزش صحیح و تخصصی شاعری، نویسندگی و برنامه ریزی برای تولید مشترک برنامه شیر و شکراز دیگر موضوعاتی بود که در این نشست مورد بحث و گفتگو و در دستور کار طرفین قرار گرفت.