گزارش شاهدان عینی از مشهدِ ۷۰۰ سال پیش
تاریخ انتشار: ۳ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۰۷۲۸۱۴
در دوران حمله مغولان، طبق مستندات موجود، حرم مطهر و احتمالاً نواحی نزدیک به آن به استثنای نوغان و طوس، از تعرض و تخریب‌های گسترده در امان ماند.
آن گونه که به تدریج و در دوره‌های بعد، به شهری بزرگ و پر رفت و آمد تبدیل شد. با این حال، مشهد دوره ایلخانی علیرغم عدم تخریب جدی در دوره هجوم چنگیزیان، بیشتر ایام خود را در آشفتگی و ناامنی‌های ناشی از قدرت‌طلبی سرداران مغولی گذراند.بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شهرچه‌ای به نام مشهد
حمدلله مستوفی قزوینی که از مورخان و جغرافیدانان این دوره است، در کتاب خود با عنوان «نزهت القلوب» به وضعیت شهر مشهد و حرم رضوی در این دوره می‌پردازد و می‌نویسد: «از مزار عظما، قبر امام معصوم علی بن موسی الرضا رضی الله عنهما در دیه سناباد به چهار فرسنگی طوس است و قبر هارون الرشید عباسی در مشهد مقدس آن حضرت قرار دارد. مشهد طوس از مزارات متبرکه است و آن موضع، اکنون شهرچه شده و از مشهد تا زاوه سنجان پانزده فرسنگ است». مستوفی برای توصیف مشهد از عبارت «شهرچه» استفاده می‌کند. این عبارت، خبر از آغاز توسعه شهر و البته حرم رضوی می‌دهد. می‌دانیم که در همین دوره با دستور غازان‌خان، ایلخان مغول، برای احترام به سادات، فضایی در مجاورت حرم رضوی ایجاد شد که بعدها به دارالسیاده شهرت یافت.
حرم و فضای اطراف آن
زکریای قزوینی، مورخ و جغرافیدان دیگر این دوره نیز در کتابش با عنوان «آثارالبلاد و اخبارالعباد» علاوه بر توصیفاتش از فضای شهر مشهد، این خطه را بسیار آباد و سرسبز وصف می‌کند و از حضور صنعتگران در اطراف مشهد، سخن به میان می‌آورد: «شهری است با باغ و باغات زیاد و روستاهای بس آباد. سنگ خارای محلی آن از فیروزه مهم‌تر است و سنگتراشان ماهر و رنگین‌پنجه که بسیارند، دیگ سنگی و ابزار سنگی بسیار قشنگی از این سنگ‌های خارا می‌سازند». طبیعی است که رونق چنین فنونی در مشهد موجب رونق بازار کسب و تجارت می‌شد به خصوص که هر روز زائران بیشتری برای زیارت حرم رضوی به مشهد و خطه طوس رو می‌کردند. در این بین، شاید گزارش ابن‌بطوطه، قدیمی‌ترین گزارشی باشد که درباره شکل و شمایل حرم رضوی در اختیار داریم؛ او که در حدود سال ۷۱۲ خورشیدی به مشهد سفر کرده است، در این باره می‌نویسد: «مشهد امام رضا قبه بزرگی دارد. قبر امام در داخل زاویه‌ای است که مدرسه و مسجدی در کنار آن وجود دارد و این عمارت‌ها همه با سبکی زیبا و ملیح ساخته شده‌اند و دیوارهای آن کاشی است. روی قبر مطهر صندوقی است که سطح آن را با صفحات نقره پوشانیده‌اند. از سقف مقبره قندیل‌های نقره آویزان است. آستانِ در قبه هم از نقره است و پرده ابریشم زردوزی از در آویخته».
سیمای کلی شهر
مجموعه این گزارش‌ها، دورنمایی از سیمای مشهد حدود ۷۰۰ سال پیش به دست می‌دهد؛ جمعیتی که ترکیب زائران و مجاوران به وجود می‌آورد، آن قدر بود که نظر تاجران و صنعتگران را به خود جلب کند. حضور این افراد در شهر نیازمند ایجاد مغازه، منازل مسکونی و تأسیسات زیربنایی شهری بود؛ به همین دلیل حمدلله مستوفی برای مشهد واژه «شهرچه» را پسندیده و ظاهراً ابداع کرده است. با توجه به وسعت جمعیت مشهد در این دوره و گسترش امکانات شهری، تعداد زائران نیز رو به فزونی گذاشت؛ این افزایش تعداد، نیازمند توجه به دو مقوله مهم بود؛ نخست ساخت کاروانسراهای متعدد و دوم گسترش فضای اماکن متبرکه. هر چند که ما گزارشی از توسعه مشهد در این دو ساحت نداریم، اما می‌توان حدس زد که افزایش درآمدهای آستان در این دوره که طبق گفته ابن‌بطوطه، زیر نظر نقیب سادات رضوی در مشهد هزینه می‌شد، دست‌کم امکانات رفاهی را برای زائران افزایش داده و منجر به توسعه کیفی اماکن متبرکه شده است.
خبرنگار: محمد حسین نیکبخت
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: مشهد 700 سال پیش مشهد شهر مشهد حرم رضوی گزارش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۷۲۸۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بارش ۲۵ میلیمتر باران در مشهد
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان رضوی؛ کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی خراسان رضوی گفت: پس از مشهد بیشترین میزان بارش در شهرستان صالح آباد واقع در شرق خراسان رضوی با ۲۲ میلیمتر و کاخک گناباد با ۲۱ میلیمتر بارندگی گزارش شده است.
زهرا مبشری نسب افزود: این بارشها بر طبق پیش بینی ها تا روز شنبه هفته آینده ادامه دارد و در این روز بیشتر بارشها به صورت رگباری همراه با رعد و برق در ساعات بعد از ظهر رخ خواهد داد.
وی بیان کرد: بیشترین میزان بارش برای روز جمعه در جنوب غرب استان و روز شنبه در شمال غرب خراسان رضوی پیش‌بینی شده است و در این مدت شاهد وزش باد شدید در استان خواهیم بود.
وی با اشاره به کاهش دما در خراسان رضوی از دیروز (چهارشنبه)، افزود: این روند کاهش دمای استان تا روز دوشنبه ادامه خواهد داشت، بر طبق پیش بینی ها در این مدت دمای شبانه در مناطق مرکزی خراسان رضوی به حدود هفت درجه سلسیوس و در شهر قوچان تا سه درجه افت خواهد کرد.
مبشری نسب ادامه داد: کاخک گناباد با کمینه دمای هشت درجه سلسیوس و سرخس با ۲۷ درجه به ترتیب سردترین و خنک ترین مناطق استان خراسان رضوی در ۲۴ ساعت گذشته بوده اند، در همین مدت دمای کلانشهر مشهد بین ۱۳ تا ۲۳ درجه در نوسان بود.
به گفته وی، در این مدت بیشترین سرعت وزش باد از شهرستان رشتخوار با سرعت ۶۵ کیلومتر در ساعت به ثبت رسید.
کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی خراسان رضوی گفت: دمای شهر مشهد برای امروز در گرمترین ساعات ۱۷ درجه سلسیوس و در سردترین ساعات ۱۳ درجه پیش بینی شده است.
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس