به نقل از «ایران اکونومیست»

"فرصت‌سوزی" استراتژی سیاه جریان نفوذ مقابل اجرای "قانون جوانی جمعیت"

تاریخ انتشار: ۹ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۱۲۱۴۰۷

پدر پزشکی جامعه‌نگر ایران با تذکر این نکته "حتی اگر ما رشد جمعیت ایجاد کنیم اما در ساختار جمعیت، گروه مولد پایین باشد، به مشکل خواهیم خورد"! تأکید کرد که "فرصت‌سوزی" استراتژی سیاه جریان نفوذ مقابل اجرای "قانون جوانی جمعیت" است.

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایران اکونومیست؛‌ مسئله جوانی جمعیت و وضعیت وخیم شاخصه‌های جمعیتی کشورمان این روزها به یکی از دغدغه‌های بزرگ در کشورمان تبدیل شده است؛ هرم سنی کشور در سال‌های بسیار نزدیک به هم می‌ریزد و به‌سمت پیری حرکت خواهیم کرد و دچار 'اَبَربحران پیری جمعیت' خواهیم شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

طبق اذعان وزارت بهداشت، تا 20 سال آینده جمعیت سالمند ایران دو برابر می‌شود که این رقم در مقایسه با برخی دیگر از کشورهای جهان بسیار بالاست و اگر این روند به همین صورت طی شود، در آینده نزدیک، تأثیرات منفی فراوانی بر مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... خواهد داشت زیرا نیروی کار جوان و سالم، چرخ اقتصاد و تولید و توسعه را به حرکت درمی‌آورد اما سالخوردگی جمعیت، منجر به واردات نیروهای انسانی و کالاها و صرف هزینه‌های سنگین برای رفع نیازهای مردم و افراد سالمند می‌شود.

با وجود این، تصویب قانون جوانی جمعیت، این روزها روزنه امیدی برای پیشگیری از بروز این مشکلات و وضعیت بغرنج جمعیتی در سال‌های آینده شده است؛ در همین راستا در نشستی با حضور دکتر اسماعیل اکبری،پدر پزشکی جامعه‌نگر ایران و دکتر فاطمه محمدبیگی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در ایران اکونومیست به بررسی ابعاد مختلف این مسئله پرداختیم که در ادامه مشروح بخش نخست آن تقدیم مخاطبان شده است:

:‌ چرا از سالمندی جمعیت در ایران به‌عنوان یک اَبَربحران یاد می‌شود؟

دکتر اکبری:‌ آنچه در مورد جمعیت مهم است، ساختار جمعیت است نه عدد جمعیت؛ یعنی اگر به‌هرصورت ما رشد جمعیت ایجاد کنیم اما در ساختار جمعیت، گروه مولد پایین باشد، به مشکل خواهیم خورد!

استاندارد علمی این است که جمعیت صفر تا 15ساله، 24 درصد جمعیت را شامل شود، جمعیت مولد یعنی جمعیت 15 تا 65 سال باید حدود 70 درصد ساختار جمعیت را تشکیل دهد و جمعیت سالمند که بالای 65 سال سن دارند باید 6 درصد باشد.

هیچ‌وقت این ساختار جمعیت در کشورمان با این نسبت رخ نداد! من می‌گویم حتی اگر جمعیت افزایش یابد اما این نسبت‌ها رعایت نشود، دچار مشکل خواهیم شد!

: راه‌حل این مشکل چیست؟

دکتر اکبری:‌ برای اینکه این مشکل را حل کنیم باید علاوه بر افزایش فرزندآوری، مسئله ازدواج را حل کنیم؛ توجه داشته باشید که در کشور ما، فرزندآوری بر مبنای ازدواج صورت می‌گیرد در حالی که در کشورهای دیگر دنیا این طور نیست.

اگر بخواهیم مقایسه آماری داشته باشیم باید بگوییم در کشورهای دیگر دنیا، 44 درصد فرزندان، نکاحی نیستند(!) مثلاً در فرانسه این رقم 53 درصد است یعنی 53 درصد بچه‌هایی که در فرانسه متولد می‌شوند از راه ازدواج به دنیا نیامده‌اند اما در کشور ما فرزندآوری غیرنکاحی نزدیک به صفر درصد است.

بنابراین ساختار جمعیتی ما وابسته به ازدواج کردن افراد است؛ در شرایطی که الآن 30 درصد دختران کشور، مجرد هستند و ازدواج نمی‌کنند باید روی مسئله ازدواج کار کنیم تا بتوانیم فرزندآوری را داشته باشیم.

الآن در نظرسنجی‌های صورت‌گرفته از زنان ایرانی مشخص شده است به‌طور متوسط، زنان ایرانی تمایل به فرزندآوری بیش از دو فرزند دارند اما آنچه در جامعه می‌بینیم این است که 30 درصد آنها تنها یک فرزند دارند!

دکتر محمدبیگی: از جامعه جوان، پویایی، اشتغال، نخبه و دانشمند ایجاد می‌شود اما سالمندی جامعه باعث می‌شود صندوق‌های بازنشستگی دچار مشکلات و ورشکستگی شوند؛ رِنج نرمال سالمندی در جامعه 4 تا 8 درصد است و بالای 10 درصد پدیده سالمندی تلقی می‌شود.

در زمان حاضر، 11 درصد جمعیت کشور ما را سالمندان تشکیل می‌دهند و سالانه یک تا دو درصد به سالمندان کشور اضافه می‌شود به‌طوری که در سال 1425 ما 30 درصد سالمند در کشور خواهیم داشت(!) یعنی 30 درصد جامعه را سالمندان تشکیل خواهند داد و همین مسئله می‌تواند منشأ بحران‌های اقتصادی و اجتماعی شود.

: آقای دکتر اکبری، یکی از مسائلی که در زمینه جوانی جمعیت بحث‌برانگیز شده؛ بحث لزوم جلوگیری از سقط‌های عمدی است؛ کمتر شدن آمار سقط جنین چه‌کمکی به افزایش جمعیت می‌کند؟

دکتر اکبری: وقتی 10 نفر در حوادث طبیعی، جاده‌ای، تصادفات و کرونا و... از دنیا می‌روند، ناراحت می‌شویم؛ در زمانی که در ایام کرونا روزانه نزدیک به 700 مرگ‌ومیر داشتیم همه ناراحت بودند اما الآن سالانه 170 هزار نوزاد کمتر متولد می‌شود اما هیچ‌کس ککش نمی‌گزد! سالانه 530 هزار نفر فرزند نیز عمداً سقط می‌شوند یعنی 530 هزار انسان کشته می‌شود اما هیچ‌کس ناراحت نمی‌شود!

در حالی که مقام معظم رهبری بیش از 50 بار درباره جمعیت صحبت کرده‌اند اما مهمترین استراتژی که گروه مخالف جوانی جمعیت ایران، در پیش گرفته، 'فرصت‌سوزی' است؛ زیرا بحث جمعیت، دینامیک است و یک کوه یخ است که در آفتاب قرار دارد؛ بنابراین بهترین استراتژی جریان مخالف برای مقابله با اجرای قانون جوانی جمعیت، فرصت‌سوزی است که در زمان حاضر گروه‌های مخالف انجام می‌دهند.

: قانون جوانی جمعیت چه‌کمکی به حل این بحران خواهد کرد؟

محمدبیگی:‌ پس از آنکه قانون جوانی جمعیت تدوین و تصویب شد، با حاشیه‌هایی که از سوی برخی افراد در موضوعاتی مانند غربالگری ایجاد شد، زیبایی‌های قانون جوانی جمعیت چندان دیده نشد و مثل ابری شد که خورشید قانون را پوشانده است؛‌ در حالی که قانون مواد بسیار خوب و مهمی دارد برای مثال الآن که مردم برای فرزندآوری دچار مشکلات معیشتی هستند، طبق ماده 11 قانون، دولت مکلف است به‌ازای هر فرزند، 10 میلیون ریال از صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس به نام فرزند اختصاص بدهد.

همچنین در ماده 12 این قانون در مورد خودرو گفته شده است هر خودروساز داخلی یک خودرو به نام مادری که صاحب فرزند دوم شود بدون قرعه‌کشی اختصاص دهد؛ اینها مواردی است که کمتر به آن پرداخته می‌شود اما ما در مجلس از دستگاه‌های اجرایی پیگیر تحقق این قوانین هستیم.

:‌ چه‌تعداد خودرو به مادران دارای فرزند داده شده است؟

محمدبیگی:‌ ما روزانه 1800 تولد فرزند دوم داریم و بنابراین روزانه 1800 ثبت‌نامی در حوزه خودرو داریم؛ خودروسازها در ابتدا نمی‌آمدند پای کار اجرای این قانون اما در زمان حاضر و در سه تا چهار ماه گذشته، ثبت‌نام 15 هزار خودرو برای مادران دارای فرزند انجام شده است.

ماده 14 قانون جوانی جمعیت می‌گوید دولت مکلف است در تمام واگذاری­های حق بهره­‌برداری زمین با هدف اشتغال­زایی و اجرای طرحهای تولیدی و کشاورزی، اولویت­ها و مشوق‌های مؤثری همچون تخفیف تعرفه و هزینه واگذاری حداقل به‌میزان 25 درصد و افزایش طول دوره بازپرداخت تسهیلات به‌میزان حداقل 50 درصد برای خانواده­‌هایی که پس از ابلاغ این قانون صاحب فرزند سوم و بیشتر می­‌شوند، درنظر بگیرد؛ این مسئله با یک سامانه قابل حل کردن است اما باید پرسید؛ آقایان وزیر کشاورزی، کار و صمت چه اقدامی انجام داده‌اند؟ هنوز هیچ آیین‌نامه‌ای برای ماده 14 این قانون نوشته نشده است!

: یعنی هر وزارتخانه به‌صورت مجزا باید آیین‌نامه‌ای برای اجرای قانون جوانی جمعیت داشته باشد؟

اکبری: همه دستگاه‌ها مکلف هستند که ظرف 3 ماه، آیین‌نامه اجرایی قانون جوانی جمعیت را بنویسند؛ من تا الآن هیچ آیین‌نامه‌ای ندیده‌ام! فرصت‌ها از دست رفته است و فرصت ما برای افزایش جمعیت بسیار کمتر از 15 سال است.

محمدبیگی:‌ ما بیش از 200‌ حکم در 73 ماده داریم؛ از این 200 حکم، یک سری از احکام نیازمند آیین‌نامه هستند اما آیین‌نامه‌ها تدوین‌ نشده است یا حداقل به ما گزارش کتبی نرسیده است.

الآن ماده‌های 52، 53 و 56 که درباره سقط و غربالگری و دارو و ممنوعیت وازکتومی است، آیین‌نامه‌های آن در وزارت بهداشت در حال تدوین است؛ ماده 15 درباره جذب و به‌کارگیری و استخدام نیروها به‌ازای تأهل است که هنوز آیین‌نامه‌اش آماده نشده و در حال آماده شدن است.

بر اساس قانون، برای تمام دستگاه‌های مذکور در ماده 29 تصریح شده است که هرساله کمک‌هزینه اولاد و حق عائله‌مندی در چارچوب افزایش سنواتی حقوق و دستمزد به‌ترتیب به‌میزان 100 درصد برای فرزند و 50 درصد به‌ازای عائله‌مندی افزایش پیدا کند اما سازمان برنامه و بودجه این قانون را فقط برای متولدین 1401 به بعد در نظر گرفته است و دبیرخانه ستاد ملی جمعیت باید این مسئله را از سازمان برنامه پیگیری کند.

‌:‌ اخیراً یکی از نمایندگان مجلس به ما گفته تنها 20 درصد قانون جوانی جمعیت در دستگاه‌ها اجرا شده است! به‌نظر شما چرا قانون به‌طور کامل اجرا نمی‌شود؟

دکتر اکبری: ایلان ماسک و بیل گیتس در نشستی که درباره جمعیت داشته‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که اگر جهان را با همین ضریب رشد 1.2 فعلی رها کنیم در 30 سال آینده 17 میلیارد نفر جمعیت خواهد داشت و امکانات زمین پاسخگوی این 17 میلیارد نفر نخواهد بود!

همچنین مدعی شده‌اند با گرم شدن کره زمین و افزایش گازهای گلخانه‌ای، این گازها به‌حدی بالا می‌رود که زندگی در برخی نقاط جهان غیرممکن می‌شود و ایران را از جمله این کشورها اعلام کرده‌اند!

خیلی جالب است که این شرایط برای همه کشورهای جهان ایجاد می‌شود و مختص ایران نیست اما این افراد، تمرکزشان را روی ایران گذاشته‌اند! من معتقدم همه این‌ها برنامه‌ریزی شده است و بنابراین ادراکی که نسبت به جمعیت در دنیا برای ما طراحی کرده‌اند باید تغییر کند.

مسئولان باید برای آینده برنامه‌ریزی کنند و باید بدانیم چگونه از منابع طبیعی موجود در کشور خود استفاده کنیم تا این مشکلات رخ ندهد.

دکتر محمدبیگی: چهار نکته درباره اجرای قانون جوانی جمعیت حائز اهمیت است که عمل به این نکات می‌تواند باعث اجرای مطلوب قانون شود؛ اول آنکه اجرای قانون باید شفاف شود؛‌ مردم باید به‌طور شفاف بفهمند که در این قانون قصد داریم به آنها چه تسهیلاتی ارائه کنیم و چرا جوانی جمعیت دارای اهمیت است.

دوم آنکه بر اساس مطالبه مردمی پیش برویم؛‌ سوم اینکه باید فرآیندها هوشمند و سامانه‌ای شود تا متوجه شویم هریک از خانواده‌ها چند فرزند دارند و هریک از این تسهیلات به چند خانواده باید داده شود.

چهارم اینکه اجرای قانون باید کارآمد شود؛ الآن همه دستگاه‌ها به‌صورت اداری به قانون نگاه می‌کنند در حالی که به‌دلیل بروکراسی اداری پیچیده در دستگاه‌ها اگر بخواهیم با این روال پیش برویم تا چند سال آینده، هیچ تغییری رخ نخواهد داد بنابراین باید قرارگاهی پیش برویم و با کاهش بروکراسی‌های اداری این قانون را به سرانجام برسانیم.

ما باید به یک گفتمان واحد برای اجرای قانون برسیم؛ الآن این گفتمان واحد وجود ندارد و به همین دلیل قانون به‌خوبی اجرا نمی‌شود برای مثال در همین مجلس نیز افرادی هستند که مخالف اجرای ماده 27 قانون هستند! بر اساس این ماده قانونی، به‌ازای هر فرزند، 6 ماه از تعهدات موضوع «قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان» از مادران مشمول این قانون کسر می‌شود و زنان پزشک متأهل دارای فرزند می­‌توانند تعهدات خود را در محل سکونت خانواده بگذرانند اما هنوز این قانون اجرا نشده است به‌دلیل اینکه گفته می‌شود 'نیروی پزشک در برخی مناطق کم می‌آوریم'!

ما الآن 40 هزار پزشک داریم که در حوزه طبابت فعال نیستند؛ من گفتم 'یک طرح ساماندهی پزشکان غیرطبیب بگذارید و با طراحی پرسشنامه‌ای از آنها سؤال کنید که علاقه دارند به کار طبابت بازگردند یا خیر، حتی اگر بتوانیم 10 درصد این پزشکان را با ریشه‌یابی علت ترک کار، به طبابت بازگردانیم می‌توانیم از حضور 4000 پزشک بهره‌مند شویم و در بحران جمعیت، می‌توانیم این پزشکان را جایگزین پزشکانی کنیم که مادر هستند و مشمول ماده 27 قانونند و بتوانیم این قانون را اجرا کنیم.'

الآن از کشورهای عربی به ما پزشکان پیام می‌دهند که با پایه حقوق 150میلیون تومانی برای پزشکان عمومی، حاضر به جذب پزشکان ایرانی هستند؛ کنار این، مدرسه برای فرزند و اسکان را در نظر گرفته‌اند در حالی که ما از ظرفیت پزشکان موجود در کشور خودمان استفاده نمی‌کنیم.

اکبری:‌ یک مشکل دیگری که داریم دعوا سر تعداد پزشکان است؛ در حالی که الزاماً نیاز به حضور پزشکان در همه مناطق نیست و پزشک می‌تواند به‌صورت آن‌لاین، ارائه خدمت کند و باید با 'دوراپزشکی' و استفاده از فضای مجازی از این ظرفیت استفاده کرد اما متأسفانه به این مسئله توجهی نشده است.

+

منبع: خبرگزاری تسنیم

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: قانون جوانی جمعیت ساختار جمعیت اجرای قانون دکتر اکبری شود اما آیین نامه دستگاه ها فرصت سوزی نامه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۱۲۱۴۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

◄ تاثیر راه‌ آهن حومه و سریع در جوانی جمعیت، تجربیات کره و انگلیس

تین نیوز عباس قربانعلی بیک* :

رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان نظام در 15 فروردین 1403 ضمن تاکید بر بالا بودن استعداد جوان های کشور فرمودند: نباید بگذاریم جمعیت کشور پیر بشود؛ (باید) سطح حضور جوان ها را که پیشرانند، منشأ حرکتند، در کشور حفظ کنیم. ایشان همچنین در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت در 8 شهریور 1402 فرمودند: مشکلات معیشتی از جمله گرانی شدید برخی مواد غذایی و گرانی مستاصل کننده در بخش مسکن باعث شده همچون غبار مانع دیدن کارهای اساسی دولت شود.

چند خبر و یادداشت امیدوارکننده در این زمینه که میتواند به فرصتی استثنایی در بخش مسکن برای جوانان تبدیل گردد:

رشد مسافران حومه ای راه آهن در سال 1401 نسبت به سال قبل به 48 درصد رسید (تین 271074) و مجددا از حدود 8 میلیون در سال 98، پس از کرونا به همان عملکرد افزایش یافت، هرچند قابلیت ها و انتظارها از راه آهن بسیار بالاتر است (تین 262151).

امیدواری کره جنوبی به افزایش زاد و ولد با قطارهای سریع السیر جدید (تین 270320) که با اشاره به اینکه کره پایین ترین نرخ زاد و ولد جهان را دارد و جوانان این کشور اغلب به رفت و آمدهای طولانی و خانه های کوچک و گران قیمت در کلان شهر سئول (که تقریبا نیمی از جمعیت را در خود جای داده) به عنوان دلایل اصلی ازدواج نکردن و تشکیل خانواده اشاره می کنند. تین ادامه می دهد: کره جنوبی در حال راه اندازی قطارهای سریع السیر جدید (حومه) است که زمان رفت و آمد بین مرکز سئول و حومه آن را به شدت کاهش می دهد. مقامات امیدوارند این پروژه جوانان بیشتری را ترغیب کند تا زندگی در خارج از شهر را در نظر بگیرند تشکیل خانواده دهند (نرخ زاد و ولد در سئول حتی از میانگین ملی هم پایینتر است و دولت با ارائه یارانه ...).

برنامه فرانسه برای سرمایه گذاری بخش خصوصی برای قطارهای سریع السیر حومه با 6 سفر رفت وبرگشت در روز باعث می شود تا کرایه های بسیار پایین 3 یورو در هر 100 کیلومتر و 5 یورو برای 250 کیلومتر، بدون رزرو صندلی ارائه شود (تین 248678). 

  وزیر راه و شهرسازی با اشاره به تصویب آزادسازی حریم 30 متری تونل های ریلی منطقه 17 در کمیسیون زیربنایی دولت به اعلام کرد با آزادسازی 13 هزار پلاک فرسوده در این منطقه امکان ساخت 30 هزار واحد مسکونی فراهم می شود. (تین 271658)

تجربه انگلستان در حمل و نقل حومه: توسعه راه آهن نقش مهمی در شکل دادن به رشد و ساخت شهرها در سراسر بریتانیا ایفا نمود و مهاجران را به شهرهای واقع در مسیر راه آهن جذب کرد. این منجر به رشد سریع شهرهای سکونتی موجود و همچنین برنامه ریزی و ساخت شهرک های کاملاً جدید پیرامون خطوط راه آهن شد. برنامه ریزان شهری اهمیت ادغام ایستگاه های راه آهن در طراحی و چیدمان این جوامع جدید، شکل دادن به شبکه های حمل و نقل کارآمد و الگوهای کاربری زمین را تشخیص دادند. دولت بریتانیا نیز نقش حمایتی ایفاء و قوانینی مانند قانون یکپارچه سازی زمین ( سال1845)، قانون مسکن طبقات کارگری (1890) و قانون شهرهای جدید (1946) را وضع کرد. این قوانین چارچوب های قانونی، اختیارات برنامه ریزی و مشوق های مالی را برای مقامات محلی، شرکت های راه آهن و توسعه دهندگان خصوصی برای ساخت شهرهای جدید در موقعیت استراتژیک در امتداد خطوط راه آهن فراهم کردند. این تأثیر به ویژه در ظهور شهرهای صنعتی مانند منچستر، بیرمنگام و شفیلد...، قابل توجه بود، راه آهن همچنین توسعه شهرک های حومه و شهرک های سکونتی در اطراف شهرهای بزرگ مانند لندن را امکان پذیر کرد. در حالی که راه آهن حدود 10 درصد از کل سفرهای مسافری در سراسر کشور را پوشش می دهد، در لندن، بیش از 70 درصد از مسافران به مرکز شهر از خدمات ریلی استفاده می کنند. نقش ریل در سفرهای طولانی بین شهرهای بزرگ بالا بوده و از 2019، 76 درصد از سفرهای بیش از 300 کیلومتر را دراختیار دارد. میانگین سرعت قطار در خطوط ریلی برون شهری 78 کیلومتر بر ساعت با میانگین 4 کیلومتر فاصله بین توقف ها در شهرها و 6 کیلومتر در مسیرهای منطقه ای (اعداد گرد شده ) می باشد (تین 263555). تجربیات کره جنوبی، فرانسه، انگلیس و ... ، نرخ رشد حمل و نقل حومه و توانایی صنایع ریلی کشور ... ، همگی موید امکان جهش تعاملی حمل و نقل و مسکن (TOD) و تحقق جوانی جمعیت و رفع مشکل مسکن می باشند (تین 222103) و اثربخشی قوانین و مصوبات به مسکن کارگران و ... می تواند با تقویت حمل و نقل حومه و افزایش ظرفیت و سرعت آن، تشدید گردد (تین 230659).      

 

عباس قربانعلی بیک وبلاگ‌نویس آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید