به نقل از «تسنیم»

شکسته شدن سکوت ادبیات ایرانی درباره «انقلاب دوم»/ «گروگانکشتگی» را با ترس و لرز نوشتم

تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۰۲۵۴۳

نویسنده کتاب «گروگانکشتگی» معتقد است که این اثر، تنها رمانی است که درباره ماجرای تسخیر لانه جاسوسی پس از ۴۰ سال نوشته شده است. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ادبیات داستانی انقلاب طی سال‌های گذشته بیش از آنکه به موضوعات جدی در تاریخ انقلاب بپردازد، به حواشی مشغول بوده است. تکرار تم‌ها و موضوعات در آثار داستانی، نقطه ضعفی است که ادبیات داستانی انقلاب سال‌ها با آن مواجه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از این منظر کتاب «گروگانکشتگی» را که اخیراً توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده، می‌توان نقطه عطفی در پرداختن به موضوعات مهم و سرنوشت‌ساز در تاریخ انقلاب دانست.

رمان «گروگانکشتگی»، نوشته نوید ظریف کریمی کتاب داستانی است درباره گروگان‌های سفارت آمریکا در تهران که توسط دانشجویان پیرو خط امام(ره) به اسارت درآمده‌اند. در پی این اتفاق، نیروهای ایالات متحده در پنجم اردیبهشت‌ماه 1359 برای آزادسازی آمریکایی‌های در بند، با چندین بالگرد و هواپیما وارد حریم هوایی ایران شد که نهایتاً با شکست به کشور خود بازگشتند. 

ظریف کریمی در رمان جدید خود، به ماجرای چند گروگان آمریکایی می‌پردازد که به مشهد منتقل شده‌اند؛ آن هم روز بعد از ماجرای طبس. او در گفت‌وگویی با تسنیم، به جزئیات بیشتری درباره رمان «گروگانکشتگی» اشاره کرد که مشروح آن را می‌توانید در ادامه بخوانید:

*تسنیم: آقای ظریف کریمی، کتاب «گروگانکشتگی» بعد از حدود چهار دهه به یکی از وقایع مهم در تاریخ انقلاب در قالب رمان می‌پردازد. کمی درباره ماجرای این اثر صحبت کنید و اینکه چطور شد به سراغ این موضوع رفتید؟

من چند سال پیش مشغول نگارش کتاب «پرده دوم»، با محوریت خاطرات آقای توتونچی، از انقلابیون سیاسی مشهد، بودم که در خلال آن، به صورت تصادفی به یکسری از مصاحبه‌ها دست پیدا کردم که مربوط به تعدادی از پاسداران و اعضای کمیته در سال‌های 58-59 بود. این افراد مسئولیت انتقال گروگان‌های سفارت آمریکا به مشهد و مراقبت از آنها را برعهده داشتند.

پس از شکست عملیات نیروهای آمریکایی در طبس، گروگان‌های آمریکایی به مکان‌های مختلفی برده شدند تا امکان انجام عملیات‌هایی از این دست در آینده دشوارتر شود؛ از این رو گروگان‌ها به شهرهای مختلفی از جمله شیراز، مشهد و ... منتقل شدند. ایده نگارش کتاب «گروگانکشتگی»  از دل این مصاحبه‌ها در ذهن من زده شد و با خواندن آنها متوجه شدم که چنین اتفاقی در جریان تسخیر لانه جاسوسی رخ داده است. 

*تسنیم: با توجه به اینکه ایده اثر برگرفته از یک جریان واقعی در کشور است، کتاب «گروگانکشتگی» تا چه اندازه به سمت تخیل و تا چه میزان به سمت مستندات تاریخی متمایل است؟

رمان «گروگانکشتگی» ضمن استفاده از اطلاعاتی که در مصاحبه‌ها آمده بود، از تخیل نویسنده نیز بهره برده است. مطالبی که مصاحبه‌شوندگان عنوان کرده بودند، گاه ناقص بود. بسیاری از مسائل به دلیل گذشت زمان در خاطر مصاحبه‌شوندگان وجود نداشت. من از این اطلاعات برای شکل‌گیری رمان بهره بردم.

گروگان‌ها که پنج یا شش نفر بودند، حدود 10 روز در مشهد زندگی کرده بودند. کتاب «گروگانکشتگی» روایتگر سه روز حضور آنها در مشهد است.

*تسنیم: آقای ظریف کریمی تاکنون آثار متعددی درباره تسخیر لانه جاسوسی نوشته شده است. هم از نظر پژوهشی و هم از در قالب تاریخ شفاهی و خاطرات دانشجویانی که در این واقعه حاضر بودند. اما به نظر می‌رسد جای نوشتن اثری در قالب داستان یا رمان درباره این واقعه بسیار خالی بود. علت آن را در چه می‌بینید؟

درباره تسخیر سفارت آمریکا اثری به نام رمان وجود ندارد. کتاب‌هایی تاکنون نوشته شده‌اند که از این جمله می‌توان به «کتاب مناظره»، دربردارنده خاطرات و آرای صادق زیباکلام، مجموعه 11 جلدی اسناد لانه جاسوسی، خاطرات معصومه ابتکار(از دانشجویان حاضر در لانه جاسوسی) و ... اشاره کرد. با این حال ما در این سال‌ها کتابی که در قالب رمان بخواهد به این واقعه بپردازد، نداشته‌ایم. 

کتاب «گروگانکشتگی» نیز با همین دید و دغدغه نوشته شد. ترجیح من به عنوان نویسنده این است که به سراغ کارهایی بروم که دست اول باشد و نوآوری داشته باشد؛ در این صورت نویسنده با خمیری مواجه است که می‌تواند به هر طریقی که می‌پسندد، آن را ورز دهد. 

متأسفانه تا پیش از این، داستانی درباره ماجرای تسخیر لانه جاسوسی نوشته نشده بود. من متولد سال 1365 هستم، پیش از من نیز نویسندگان بزرگ و نامداری در حوزه ادبیات انقلاب قلم زده‌اند، اما به هر دلیلی به این موضوع ورود نکرده‌اند. یکی از دلایل این امر می‌تواند سختی نوشتن از واقعه‌ای باشد که افراد دخیل در آن در قید حیات هستند، شاهد ماجرا بوده‌اند و ممکن است با خواندن کتاب، نقدهایی به آن وارد کنند. نوشتن از تاریخ مانند تاریخ صدر اسلام و ... سخت است، اما جنس سختی آن با سختی نوشتن درباره وقایعی مانند تسخیر لانه جاسوسی متفاوت است. من سعی کردم با در نظر گرفتن این مسائل، با وسواس بیشتری به ماجرا بپردازم. در این مسیر دلگرمی‌هایی که آقای ساسان ناطق، مدیر دفتر داستان حوزه هنری، به من داد نیز مشوقم در کار بود و سعی کردم ماجرای کتاب را بیشتر به سمت تخیل پیش ببرم. 

در جریان مطالعه اسناد مربوط به لانه جاسوسی، به این فکر افتادم که جای کار در این زمینه بسیار است. رمان «گروگانکشتگی» سه روز از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی را روایت می‌کند. قصد دارم در کتاب دیگری که توسط دفتر نشر معارف با نام «گروگان‌گرفتگی» منتشر خواهد شد، به این ماجرا به صورت کامل‌تر بپردازم. هر دو کتاب، «گروگانکشتگی» و «گروگان‌گرفتگی» را با توجه به حساسیتی که موضوع داشت و کارهایی هستند که برای اولین‌بار انجام شده است، با ترس و لرز نوشتم.

تولد کتاب «گروگانکشتگی» سختی‌های خود را داشت. بخشی از این سختی به بی‌مهری و بی‌توجهی ناشران به انتشار این اثر نیز بازمی‌گردد. این کتاب دو سال پس از نگارش منتشر شده است. در این مدت با ناشران مختلفی صحبت کردم، ضمن تأیید کتاب، حمایتی در جهت نشر آن انجام نمی‌دادند تا اینکه انتشارات سوره مهر آن را به چاپ رساند. از این نوع نگاه ناشران متعجب می‌شدم. آنها کتاب‌هایی را که تاریخ صرف است، به نام رمان تاریخی منتشر می‌کنند، اما در قبال چاپ آثاری مانند «گروگانکشتگی» سکوت می‌کنند. 

*تسنیم: شما تاکنون آثار متعددی درباره ماجرای تسخیر لانه جاسوسی مطالعه کردید و به نظر می‌رسد که این موضوع از دغدغه‌های شماست. با توجه به پژوهشی که انجام دادید، کمی درباره اهمیت این موضوع در جریان و سرنوشت تاریخ انقلاب بگویید. چرا امام(ره) از آن با عنوان انقلاب دوم یاد کردند؟

ماجرای تسخیر لانه جاسوسی را می‌توان از چند بخش مورد مطالعه و بررسی قرار داد. نخست اقدام چریک‌های فدایی خلق و واکنش امام(ره) به این اقدام است. آنها می‌خواستند این حرکت را به نام خود مصادره کنند، اما هوشیاری امام(ره) مانع از این کار شد و ایشان کار آنها را تأیید نکردند.

نکته دوم، افرادی هستند که در ماجرای تسخیر لانه جاسوسی حضور داشتند. گروهی از دانشجویان پیرو خط امام(ره) بودند که پیش از تسخیر، جسله‌ای تشکیل می‌دهند و درباره فعالیت‌های سفارت آمریکا در ایران صحبت می‌کنند. عده‌ای دیگر نیز هستند که پس از انجام تسخیر لانه جاسوسی به این جریان می‌پیوندند و با آنها همراه می‌شوند که از این جمله می‌توان به مرحوم شیخ‌الاسلام اشاره کرد که از آمریکا به جمع این دانشجویان می‌پیوندد و مترجم آنها می‌شود یا آقای کمال تبریزی، کارگردان، که اگر اشتباه نکنم، به عنوان عکاس چند روز این دانشجویان را همراهی می‌کند.

بخش دیگری از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی به آزاد شدن گروگان‌های سیاه‌پوست به فرمان امام(ره) اختصاص دارد. یکی از موضوعات مهم در جریان این واقعه، ماجرای طبس و پس از آن، بمباران مواضع آمریکایی‌ها به دستور بنی‌صدر بود. بنابراین می‌توان گفت که ماجرای تسخیر لانه جاسوسی فرازهای مختلف و متعددی دارد. صحبت امام(ره) ناظر بر اقدام دانشجویان پیرو خط امام(ره) است و اینکه این ماجرا، اتفاقی نبوده که در یک تاریخی رخ داده باشد و با آزادی گروگان‌ها پایان یافته باشد. این ماجرایی است که ادامه‌دار است. 

انتشار نخستین مجموعه پژوهشی «واقعه طبس» تا پایان سال

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: ادبیات انقلاب سوره مهر داستان کتاب ادبیات انقلاب سوره مهر داستان کتاب ماجرای تسخیر لانه جاسوسی درباره ماجرای تاریخ انقلاب سفارت آمریکا ظریف کریمی گروگان ها نوشته شد امام ره

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۰۲۵۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جمهوری اسلامی؛ عصر شکوفایی ادبیات اقوام/ شیرنوایی نابغه ای که ناشناخته مانده است

خبرآنلاین - مهرداد خوشکار مقدم: «غلامرضا رزمی» متولد ۱۳۵۷ تبریز، شاعر و پژوهشگر ادبیات ترکی آذربایجانی است که با انتشار مجموعه ای پنج جلدی، جایگاه «نظام الدین امیر علی‌شیر نوایی» را در ادبیات ترکی و فارسی احیا و مسیر جدیدی در حوزه پژوهش آثار فراموش شده ایجاد کرده است. در عشق و علاقه وی به پژوهش همین بس که با وجود از دست دادن شغل خود در دوران کرونا، تمام پس انداز خود را صرف پژوهش و خلق این اثر کرده است.

به همین مناسبت گفتگویی با وی ترتیب داده ایم که می خوانید:

غلامرضا رزمی کیست و چگونه به حوزه شعر و ادب گرایش پیدا کرد؟

از کودکی به واسطه پدرم که عاشق ادبیات عاشقی بود با فولکلور و داستانهای قدیمی آذربایجان آشنا شده و گلستان سعدی نیز اولین کتاب در حوزه ادبیات فارسی بود که از عمویم هدیه گرفتم. بعدها با اشعار شعرای ترکی چون صراف و سیدعظیم شیروانی نیز آشنا شده و اواخر دبیرستان متوجه شوم می توانم شعر بگویم… با حضور در جلسات کتابخانه شهید مطهری دبیرستان فردوسی و نیز انجمن های ادبی، رفته رفته وارد این حوزه شدم.

آیا عشق به ادبیات را در دانشگاه نیز ادامه دادید؟

در دانشگاه تا ارشد اصلاح نباتات تحصیل کردم اما ادبیات را رشته دانشگاهی ندیدم، ذات ادبیات عشق و تحقیق است… مواردی که در دانشگاه های امروزی بدان توجهی نمی شود.

با توجه به حضورتان در انجمن های ادبی مختلف، نقطه عطف ورود شما به حوزه ادبیات ترکی آذربایجانی کجا بود؟

تا ۸۵ در هر دو حوزه ادبیات فارسی و ترکی فعالیت داشتم. در اواسط دهه ۸۰ بود که به دنبال تاسیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز، سیدقاسم ناظمی (کاردار فرهنگی ایران در ترکیه) آن زمان به عنوان نخستین رئیس این سازمان به ما اعتماد کرد و منجر به ایجاد فضای جدیدی در ادبیات ترکی آذربایجانی شد.

تاسیس جشنواره بین المللی خط سوم به صورت دو زبانه (ترکی-فارسی) با حمایت سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز یکی از شاهکارهای آن ایام بود که فضای افراطی و حساسیت به ادبیات اقوام را به سوی عقلانیت و اعتدال سوق داد… البته مسیری که بعدها با کج سلیقگی برخی مدیران تداوم نیافت.

به نظر می رسد چاپ دوره پنج جلدی «نظام الدین امیر علی‌شیر نوایی» با اقبال گسترده ای در محافل علمی داشته است… در این مورد بگوئید که چگونه با این شخصیت آشنا شده و پروژه تحقیقاتی خود را چگونه آغاز کردید؟

سال ۹۱ بود که یکی از دوستان ادیب ام دوره چهار جلدی از کتاب امیرعلی شیرنوایی را که در استانبول منتشر شده بود به من اهدا کرد و این موضوع نقطه آآغاز آشنایی ام با آثار این ادیب و شاعر توانمند قرن نهم شد.

اهمیت علمی و ادبی «امیر علی‌شیر نوایی» چیست و چه چیزی باعث گرایش شما به سمت تحقیق و پژوهش در آثار وی شد؟

«امیر علی‌شیر نوایی» در ۳۰ سالگی به عنوان مشاور سلطان حسین بایقرا، آخرین پادشاه تیموری منصوب شد. تاثیر وی در شکوفایی علمی و فرهنگی هرات در جهان اسلام را با جایگاه خواجه نظام الملک در دوره ایلخانان مقایسه می کنند.

با اینحال اما چهره این ادیب و دانشمند ایرانی در داخل کشور شناخته شده نیست. او ۳۰ اثر تالیف کرده که ۲۹ جلد آن در کتابخانه های مهم جهان اسلام موجود بوده اما کتاب «زبده التواریخ» او هنوز پیدا نشده است.

آثار وی به چه زبان هایی منتشر شده اند؟

دو کتاب «دیوان فارسی» و «رساله معما» از آثار او به زبان فارسی بوده و بقیه آثارش به زبان ترکی تالیف شده است. در آن عصر فارغ از اینکه کتاب های مولفان به چه زبانی نگاشته شده، نام آن باید عربی می بود لذا عنوان تمام آثار امیرعلی شیرنوایی و نویسندگان هم عصر او، عربی است.

عمده آثار امیرعلی شیرنوایی در چه حوزه هایی است؟

از ۲۹ جلد موجود تعداد ۱۳ دیوان نظم است و بقیه به صورت نثر نگاشته شده اند.

مهمترین کتاب وی کتاب «محاکمه اللغتین» است که در حوزه ادبیات، به مقایسه زبان ترکی و فارسی پرداخته و با کتاب «میزان الاوزان» برای اولین بار رساله عروض ادبیات ترکی را نگارش کرد که کاملترین اثر ادبیات ترکی در این حوزه محسوب می شود.

علی شیر نوایی همچنین اولین تذکره الشعرای ترکی را به نام «مجالس النفائس» منتشر کرده که بعد از او مرجع تمام تذکره نویسان ادبیات ترکی و فارسی شده و حتی تذکره دولتشاهی سمرقندی نیز به سفارش او نگاشته شده است.

او در حوزه عرفان نیز دست به قلم بوده به طوریکه در کتاب «نسائم المحبه» تذکره و اندیشه ۷۷۰ عارف و صوفی آن عصر را جمع آوری و به زبان ترکی منتشر کرده است.

در سایر حوزه های علوم چه آثاری پدید آورده است؟

یکی از آثار قابل تامل امیرعلی شیرنوایی در حوزه تاریخ نگاشته شده… وی با تحقیق در سلسله های پادشاهی ایران «تاریخ ملوک عجم» را از ابتدا تا یزدگرد سوم جمع آوری و به رشته تحریر درآورده است.

کتاب «تاریخ انبیا و حکما» نیز یکی دیگر از آثار او به شمار می رود که به زندگی پیامبران حضرت آدم تا حضرت محمد (ص) و فیلسوفان و حکمای یونان و ایران اختصاص دارد.

در حوزه سیاسی اجتماعی نیز کتاب «محبوب القلوب» را نوشته و همچنین مشاغل و اصناف و مناصب و شرح وظایف و حدود شرعی و فقهی و وظایف حکومتی عصر تیموری را به رشته تحریر درآورده که برای پژوهش در دوران تیموری منبعی ارزشمند به شمار می آید.

با توجه به شرایط آن دوران، امیرعلی شیرنوایی تابع چه مذهبی بوده است؟

شاید بتوان گفت که او پاسخ به این سئوال را در کتاب «نظم الجواهر» داده است. او در این اثر ۲۸۸ حدیث از حضرت علی (ع) را در قالب رباعی سروده و در اثبات شیعه بودن خود، به حضرت امیر (ع) تقدیم کرده است.

او همچنین ۴۰ حدیث از پیامبر (ص) نیز به صورت رباعی سروده است.

افراد تاثیرگذار در زندگی امیرعلی شیرنوایی چه شخصیت هایی بودند؟

در وهله نخست، «سید حسین اردشیر» صوفی نامدار آن دوران در تشکیل شخصیت علمی و ادبی شیرنوایی، موثر بوده و پدر معنوی وی به شمار می رود.

سلطان حسین بایقرا دومین فرد تاثیرگذار زندگی وی به شمار می آید که از کودکی باهم دوست بوده و در دربار درس خوانده بودند. گرچه شیرنوایی در ۳۰ سال اول زندگی خود مشقت های زیادی متحمل شده اما بعد از روی کار آمدن سلطان حسین بایقرا، زندگی او نیز متحول می شود.

سومین فرد موثر در زندگی او، عبدالرحمن جامی شاعر بنام آن عصر است.

نوایی همچنین در کتابی از فردی به نام «پهلوان محمد» کشتی گیر نام برده که در زندگی او تاثیرگذار بوده است.

پس از عصر تیموری چه بر سر امیرعلی شیرنوایی و آثار او آمد؟

بعد از سقوط تیموری در سال ۹۱۷ شاه اسماعیل هرات را فتح کرده و نسخ بسیاری از آثار او را به تبریز منتقل و بخشی در هرات باقی ماند؛ اما با فتح تبریز توسط عثمانی ها اغلب نسخ خطی غارت و به استانبول منتقل شده و امروزه نیز همانجا نگهداری می شوند.

با اینحال آثار خطی امیر علی شیرنوایی در ایران هم کم نیست به طوریکه در همین کتابخانه مرکزی تبریز نیز ۲۰ اثر نفیس او نگهداری می شود که ۱۱ نسخه از آثار وی خطی است.

و بقیه آثار او در کجا نگهداری می شود؟

بر اساس تحقیقاتی که انجام داده ام، عمده آثار وی در موزه توپ قاپی استانبول بوده اما نسخه های نفیس دیگری در مصر، ازبکستان، روسیه، انگلیس و برخی از کتابخانه های معتبر جهان موجود است.

عمده اهمیت علمی و جایگاه ادبی امیر علی شیر نوایی در تاریخ ایران چیست؟

امیرعلی شیر نوایی در آثار خود روحیه ایران گرایی دارد و تمام اقوام را داخل تاریخ ایران می بیند. لذا می توان او را منادی وحدت ترکی و فارسی دانست.

گرچه تاثیرات او را نمی توان به یک حوزه خلاصه کرد اما شاید مهمترین تاثیر وی، ابداع زبان مرجع برای نگارش به ترکی با الفبای عربی و لهجه ترکی جیغاتای است که از قرن نهم تیموری تا عصر صفوی و قاجاریان و همزمان در دولت عصمانی مورد استفاده قرار می گرفت.

آثار و مکاتبات به جای مانده از منشی نادرشاه افشار و مکاتبات «نشاط اصفهانی» اولین وزیر خارجه ایران عصر فتحعلی شاه تا اذعان «یحیی کمال» عثمانی به رواج این خط و زبان حکایت از تاثیر او در این حوزه دارد.

چگونه این رسم الخط و زبان معیار از بین رفت؟

ترکی غرب شامل آذربایجان و قلمرو عثمانی تحت تاثیر زبان های عربی، فارسی و روسی بوده اما ترکی شرق از خراسان تا مرز سین کیانگ چین کمتر دچار تغییر و تحول شده بود.

در قرن ۱۹ و ۲۰ چندین حادثه تاریخی باعث می شود که این رسم الخط و زبان معیار از بین برود. جدایی هرات از ایران در زمان ناصرالدین شاه و معاهده گلستان و ترکمنچای و جدایی بخشی از ایران و تسلط روسیه به قفقاز جنوبی در دوران فتحعلی شاه است. وقوع جنگ جهانی اول و سقوط امپراطوری عثمانی نیز منجر به روی کار آمدن آتاتورک و تغییر رسم الخط از الفبای عربی به لاتین شده و بدین ترتیب اتصال نسل های بعدی به آثار فرهنگی و تمدنی گذشته قطع می شود.

همزمان با این تحولات، سلسله قاجار نیز در ایران سقوط کرده و با روی کار آمدن پهلوی، دشمنی با اقوام ایرانی آغاز می شود.

با این اوصاف، وضعیت در دوره جمهوری اسلامی چگونه است؟

هرچقدر هم از برخی سیاست های فرهنگی انتقاد داشته باشیم، باید اذعان داشت که انصافاً جمهوری اسلامی عصر شکوفایی ادبیات اقوام ایرانی به ویژه ترکی آذربایجانی است؛ چراکه در این دوره سیاست های کلان، ماهیت اسلامی دارد نه قومیتی. او عقیده دارد اگر کمی عقلانیت در حوزه فرهنگی و هنر حاکم شده و فضا بازتر شود، وضعیت بهتر از این هم خواهد شد.

جایگاه علی شیر نوایی را در حوزه شعر و ادبیات چگونه ارزیابی می کنید؟

سئوال خوبی است. باید در یک سطر اینگونه گفت که جایگاه امیر علی شیر نوایی در ادبیات ترکی مانند حافظ و سعدی و نظامی در شعر فارسی است با این تفاوت که شعرای فارسی هرکدام در یک حوزه نامدار هستند ولی علی شیر نوایی در تمام حوزه های شعر ترکی شاهکار است به حدی که از قرن ۹ به بعد تمام ادبیات ترکی و حتی بخشی از ادبیات فارسی تحت تاثیر او قرار دارد.

تحقیقات من نشان می دهد قله های ادبیات ترکی و فارسی تحت تاثیر آثار نوایی است به طوریکه دلیل اصلی ایجاد سبک هندی در شعر فارسی نیز آثار علی شیر نوایی بوده به طوریکه صائب تبریزی به عنوان یک شاعر ترک زبان، تحت تاثیر آثار نوایی قرار گرفته و با بازگردان سبک دیوان نوایی به فارسی، سبک هندی را بنیان نهاده است.

صائب تبریزی در یکی از سروده های خود، علاقه و تاثیر نوایی در آثار خود را اینگونه سروده است:

کاش آن ترک ستمکار به قرآن می‌داشت

اعتقادی که به دیوان نوایی دارد

تاثیرات نوایی تا صده های اخیر نیز تداوم داشته به طوریکه فضولی، دیگر شاعر بزرگ ادبیات ترکی نیز بیشترین تاثیر را از علی شیر نوایی گرفته است.

در ادامه راه چه برنامه ای برای آثار دیگر امیر علی شیر نوایی دارید؟

خمسه نوایی که نظیره ای است بر خمسه نظامی آماده چاپ است...

امیر علی شیر نوایی به میراث و هویت فرهنگی مشترک ایران با کشورهای ترک زبان منطقه تبدیل شده لذا تلاش می کنم جایگاه این شاعر، ادیب و دانشمند ارزشمند ایرانی را که در داخل کشور ناشناخته مانده احیا کنم.

سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.

۴۶

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902915