به نقل از «فارس»

بررسی مفهوم «انسان اقتصادی» به عنوان مبنای انسان‌شناختی مکتب تربیتی نولیبرالیسم (بخش نخست)

تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۱۳۰۶۴

به گزارش خبرگزاری فارس،‌ این مقاله در هفت بخش تنظیم شده است. متنی که می‌خوانید بخش اول مقاله حمداله محمدی و دیگران با عنوان «تعلیم و تربیت و کارآفرین رقابتی: تاملی بر تحول مفهوم «انسان اقتصادی» از مکتب تربیتی لیبرالیسم کلاسیک تا نولیبرالیسم» است که مفهوم «انسان اقتصادی» را به عنوان مبنای انسان‌شناختی مکتب تربیتی نولیبرالیسم، مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد:

اصلاحات بازارمحور نولیبرالیسم در سال­های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان؛ از جمله در کشور ما به عنوان بخشی از ضرورت عصر حاضر چنان در سطح نظر و عمل رسوخ کرده که برخی اوقات فضای نقد و دگراندیشی را محدود کرده است(Mirzamohammadi & Mohammadi, 2017).

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برخی معتقدند اصلاحات بازارمحور بیش‌تر از اینکه شامل بعد تجربی باشد، سیاسی، ایدئولوژیک و اخلاقی است(Barnett, 2011؛ Broucker, et al. 2015 Ball 2003; Furedi 2011; Strathern 2000 ;).  جیسون رید معتقد است نولیبرالیسم بیشتر از اینکه یک نظریة سیاسی باشد، فهمی نوین از ماهیت و وجود اجتماعی انسان است. این فهم نوین باعث ایجاد تحول در مفهوم انسان اقتصادی می‌شود(Read, 2009). لذا بررسی این اصلاحات بیشتر از اینکه نیاز به تحقیقات تجربی داشته باشد، نیازمند تحقیق فلسفی و تحلیل گفتمانی است. لذا پژوهش حاضر که در 7 قسمت مجزا تقدیم می‌شود، بر آن است از طریق تحلیل گفتمانی و پژوهش فلسفی، به بررسی مبانی انسان­شناختی نولیبرالیسم بپردازد. 

اصلاحات بازارمحور نولیبرالیسم در سال­های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان رسوخ کرده برخی معتقدند اصلاحات بازارمحور بیش‌تر از اینکه شامل بعد تجربی باشد، سیاسی، ایدئولوژیک و اخلاقی است

 

 

انسان‌شناسی لیبرالیسم از آغاز همواره بر مفهومی از انسان متکی بوده است که از آن به «انسان اقتصادی» تعبیر می­شود(Peters, 2009؛ Olssen et al, 2004 ؛ Rapper, 2015). این مفهوم در آرای متفکران لیبرالیسم از «آدام اسمیت» گرفته تا «جان استوارت میل» و لیبرالیسم متاخر همواره به صورت ضمنی مورد دفاع قرارگرفته و متفکران مکتب اقتصادی نئوکلاسیک همانند جونز، مارشال، والراس و پارتو به صورت واضح­تر به این مفهوم پرداخته و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار داده­اند. مفهوم انسان اقتصادی مورد حمایت متفکران نولیبرالیسم اعم از هایک، فریدمن و جیمز بوکانن نیز قرار گرفته است. جیمز بوکانن انسان را به عنوان بیشینه‌­ساز منافع خود می­‌داند و این مفهوم از انسان را مبنای نظریة «انتخاب عمومی» خود می­‌داند(Buchanan, 1984). تربیت «سرمایة انسانی» مورد حمایت بسیاری از متفکران نولیبرالیسم است و هدف آن پرورش انسان اقتصادی به عنوان «کارآفرین رقابتی» است(Davies & Bansel, 2007).

برخی پژوهشگران معتقدند گرچه لیبرالیسم کلاسیک و نولیبرالیسم هر دو مدافع انسان اقتصادی هستند، ولی بین این دو تلقی از این مفهوم، تفاوت­هایی وجود دارد(Donzelot, 2009;Peters and Olssen, 2005; Read, 2009؛ Foucault, 2015).  چرخش در مبانی انسان‌شناختی از لیبرالیسم به نولیبرالیسم موجب ایجاد تفاوت­های عمده در مبانی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تربیتی بین این دو گرایش فکری شده است (Cotoi, 2011). درک این تغییر برای فهم مبانی انسان­شناختی نولیبرالیسم و سیاست­های تربیتی آن، ضروری است.

تربیت «سرمایة انسانی» مورد حمایت بسیاری از متفکران نولیبرالیسم است و هدف آن پرورش انسان اقتصادی به عنوان «کارآفرین رقابتی» است

 

 

فوکو خود در مجموعة سخنرانی­هایی که اواخر عمرش در کالج فرانسه انجام داد، به تبارشناسی دولت از یونان تا نولیبرالیسم پرداخت که به نحوی به مبانی انسان‌شناختی آنها نیز ناظر است. این نظریات فوکو مورد استقبال متفکران زیادی در عرصه‌­های مختلف از جمله تعلیم و تربیت قرار گرفت(Olssen et al. 2004; Davis & Bansel, 2007; Rapper, 2015; Ball, 2003; Ball & Olmedo, 2010). السن، کاد و اونیل معتقدند نظریات فوکو ابزار مناسبی برای «تحلیل گفتمان» نولیبرالیسم در تعلیم و تربیت در سطحی عمیق­تر فراهم می­سازد(Olssen et al. 2004). این متفکران در پی آن هستند با بهره‌گیری از روش تبارشناسی و مفاهیم فوکویی مانند «ذهنیت حکومتی» و «زیست قدرت»، به تحلیل گفتمان نولیبرالیسم در تعلیم و تربیت بپردازند و به نظر می­رسد به دلیل فهم عمیق­تر از روابط قدرت و ارتباط آن با دانش، بتواند در فهم مبانی انسان­شناختی نولیبرالیسم ما را یاری رساند.

نظریات فوکو ابزار مناسبی برای «تحلیل گفتمان» نولیبرالیسم در تعلیم و تربیت در سطحی عمیق­تر فراهم می­سازد این متفکران با بهره‌گیری از روش تبارشناسی و مفاهیم فوکویی مانند «ذهنیت حکومتی» و «زیست قدرت»، به تحلیل گفتمان نولیبرالیسم در تعلیم و تربیت بپردازند

 

 

فوکو برای تبارشناسی دولت نولیبرالیسم به بررسی مکتب فکری اردولیبرالیسم  (لیبرالیسم آلمان غربی بعد از جنگ دوم جهانی) و مکتب شیکاگو می­‌پردازد(Foucault, 2015). پژوهش حاضر نیز بر آن است برای تحلیل مبانی انسان­شناسی تعلیم­ و تربیت نولیبرالیسم، به بررسی مفهوم «انسان اقتصادی» بپردازد و در کنار نظریات متفکران اردولیبرالیسم و دیگر متفکران همانند «جی­اس ­بکر» به بررسی افکار فلسفی «فردریک هایک» و لیبرالیسم محافظه‌­کار بپردازد، چون به نظر می‌­رسد هایک مبنای فلسفی چرخش از مفهوم انسان اقتصادی لیبرالیسم به نولیبرالیسم به شمار می­رود و گرچه پژوهش­های زیادی در باب بررسی انسان اقتصادی(Read, 2009؛ Rapper, 2015) و مطالعة نظریات فلسفی هایک(Ghaninejad, 2002؛Farrant, 2011 ؛ َAnger, 2007 ؛ Fleetwood, 1995) به عمل آمده، ولی این پژوهش­ها به بررسی نحوة چرخش از مبانی انسان‌شناختی لیبرالیسم به نولیبرالیسم در تفکر فلسفی او توجهی نداشته‌­اند. از این رو در این پژوهش پس از بررسی مفاهیم فوکویی مثل ذهنیت ­حکومتی، مفهوم «انسان اقتصادی» به عنوان مبنای مکتب تربیتی نولیبرالیسم، در تاریخ لیبرالیسم تا نولیبرالیسم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ادامه دارد ...

این مقاله در پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، پاییز و زمستان 1397، سال 8، شماره 2 منتشر شده است.

انتهای پیام/

از شما صاحبنظر گرامی در حوزه تعلیم و تربیت هم دعوت می کنیم، از نویسندگان، ممیزان و اعضای هیئت تحریریه پنجره تربیت باشید. برای ارسال مطالب و عضویت در هیئت تحریریه، از طریق ایمیل FarsPanjarehTarbiat@gmail.com مکاتبه فرمائید.

منبع: فارس

کلیدواژه: نولیبرالیسم انسان اقتصادی انسان شناسی تعلیم و تربیت تربیت اقتصادی مدرسه زندگی مبانی انسان شناختی انسان اقتصادی تحلیل گفتمان مکتب تربیتی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۱۳۰۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاکید طالبان بر ساخت راه برای توسعه ارتباط افغانستان و منطقه

معاون اقتصادی نخست‌وزیر حکومت طالبان در مراسم آغاز پروژه ساخت جاده هرات-غور اظهار داشت ساخت بزرگراه‌ها نقش مهمی در توسعه تجارت و ترانزیت افغانستان با کشورهای منطقه‌ دارد. - اخبار بین الملل -

به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، «عبدالغنی برادر» معاون اقتصادی نخست‌وزیر حکومت طالبان در مراسمی با حضور والی هرات، والی غور، فرمانده سپاه 207 الفاروق و مسئولین حکومتی و نظامی غور و هرات پروژه ساخت جاده هرات-غور را افتتاح کرد.

ملا برادر در این مراسم گفت: بخش حمل و نقل نقش مهمی در رشد اقتصادی افغانستان دارد و با توجه به این اهمیت، امارت اسلامی این بخش را در اولویت‌های خود قرار داده است که نشست‌های پی‌درپی با کشورهای همسایه و منطقه به منظور توسعه و سازندگی اساسی آن ادامه دارد.

وی افزود: این جاده یکی از پروژه‌های مهم و ملی افغانستان است که ولایت‌های هرات، غور، بامیان، دایکندی و میدان وردک را از طریق حمل و نقل زمینی به کابل وصل می‌کند.

معاون نخست‌وزیر حکومت طالبان پیش از این گفته بود جاده‌‎ای در شهرستان «واخان» ولایت بدخشان در شمال شرق افغانستان درحال ساخت است که با تکمیل آن مسیر جدیدی میان افغانستان و چین ایجاد می‌شود.

وی افزود این جاده که افغانستان و چین را به هم وصل می‌کند، می‌تواند مسیری برای تردد و انتقال کالاهای تجاری دو کشور باشد.

هیئت اقتصادی افغانستان در راه تهران؛ «ملابرادر» عازم ایران شدمعاون نخست وزیر افغانستان خطاب به تاجران ترک: برای سرمایه گذاری زمینه خوبی فراهم شده استانتقاد ملابرادر از سکوت جامعه جهانی درباره توقیف دارایی‌های افغانستان

انتهای پیام/.