به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

حرم مطهر؛ جایی که قبل از امام رضا(ع) ساخته شد

تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۱۶۷۵۵

وارد حرم که می‌شویم پیش از هرچیز چشممان به ضریحی می‌افتد که مزار امام را در برگرفته است. تا آنجا که ما می‌دانیم این ضریح پنجمین ضریحی است که تاکنون در این مکان نصب شده است. ضریح نخست ضریحی  چوبی با تسمه‌های فلزی و پوششی از صفحات طلا و نقره بود که به سال ۹۵۷ ه. ق به وسیله شاه تهماسب صفوی بر مزار امام نصب شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ضریح دوم که از جنس فولاد و آراسته به نگین‌های یاقوت و زمرد بود در سال ۱۱۶۰ ه. ق به وسیله "شاهرخ" نواده نادرشاه وقف مزار علی بن موسی الرضا (ع) شد.

ضریح سوم در زمان فتحعلی شاه قاجار از جنس فولاد ساخته و نصب شد و ضریح چهارم که از آهن و مفرغ بود و با پوششی از طلا و نقره آراسته شده بود در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی بر قبر امام قرار گرفت.

ضریح پنجم که همین ضریح فعلی است با طراحی استاد " محمود فرشچیان" و اجرای استاد " خداداد زاده اصفهانی" در مدت ۷ سال ساخته شد.

این ضریح با ۱۲ تن وزن، ساختاری از چوب و آهن و روکشی از طلا و نقره دارد، بر روی دو کتیبه طلایی آن سوره‌های " انسان" و "یس" به خط استاد " موحد" نوشته شده و سایر خطوط آن نیز دربردارنده آیات و و اسما الهی است.

استاد فرشچیان در طراحی نقوش ضریح از گل‌های پنج و هشت پر استفاده کرده که نمادی است از " خمسه طیبه" و " هشتمین حجت خدا "، همچنین نقش گل آفتابگردان بر ضریح به لقب " شمس‌الشموس" که از القاب امام رضا (ع) است، اشاره دارد.

جالب است بدانید که نصب این ضریح نزدیک به دو ماه طول کشید و سرانجام در روز ۱۶ اسفند سال ۱۳۷۹ همزمان با عید سعید قربان به پایان رسید.

سرداب امام
مدفن واقعی امام رضا (ع) در سردابی است که زیر ضریح قرار دارد، این سرداب مربع شکل بوده که ابعادش به ۲ متر و ۳۰ سانتیمتر می‌رسد و هیچ روزنه‌ای به بیرون ندارد و تنها ورودی آن دریچه‌ای است که داخل ضریح و پایین پای امام قرار گرفته است. دیوار سرداب، ساده و خشتی بوده و روی قبر امام، سنگ مرمری قرار دارد که روی آن نوشته شده" بسم الله الرحمن الرحیم دفن فی هذاالبلد الامین"

قدیمی‌ترین سنگ مزار امام که تاریخ ۵۱۶ هجری قمری را دارد و اکنون در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی در همین سرداب کشف شد.

البته بالای سرداب نیز سنگی بر مضجع امام نهاده‌اند که اصطلاحا به آن صندوق می‌گویند، صندوق پیشین که از سنگ مرمر و مرکب از یازده قطعه بود، با نصب ضریح جدید، برداشته شد و صندوق سنگی دیگری بر جای آن قرار گرفت که از سنگ مرمر یک پارچه است. روی این سنگ آیاتی از قرآن را حجاری کرده‌اند.

ازاره حرم مطهر رضوی 

اگر به پایین دیواره‌های حرم نگاه اندازیم می‌بینیم که سراسر، پوشیده از کاشی‌های آبی رنگ و بسیار قدیمی است. این کاشی‌ها بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ سال قدمت دارند و از بهترین نفایس حرم رضوی به شمار می‌روند.

آن بخش از کاشی‌ها که اشکال هشت گوش دارند، به کاشی‌های سنجری معروف هستند و تاریخ نصبشان به دوره سلجوقی باز می‌گردد. روی برخی از آن‌ها نام تعدادی از بانیان ساختمان روضه رضویه درج شده و روی بقیه تا آنجا که کارشناسان خوانده‌اند ۵۳۱ حدیث با خطوط بسیار ریز نوشته شده است.

بالای کاشی‌های هشت گوش کتیبه‌ای حاوی سوره " واقعه" به چشم می‌خورد و بالای آن کتیبه کاشی بسیار نفیس و برجسته‌ای قرار دارد که از کار‌های سال ۶۱۲ و در بردارنده سوره انسان است.

کتیبه علی رضا عباسی

بالای همه کاشی کاری‌ها، کتیبه‌ای از آینه روی زمینه‌ای زرد، زینت‌بخش حرم است که بر آن سوره " جمعه" با خط ثلث " علی رضا عباسی " خوشنویس معروف دوره صفویه نوشته شده است. این کتیبه در اصل روی گچ، کار شده بود، اما هنگام آینه کاری حرم، آینه‌ها را مانند خطوط گچی بریده و روی اصل کتیبه نصب کردند.

آینه کاری حرم

بعد از کتیبه علی رضا عباسی، تمام حفره گنبد، مقرنس‌بندی و آینه‌کاری شده است، این آینه‌ها که بسیار زیبا و درخشنده‌اند، از دوره ناصر الدین شاه قاجار به تزیینات حرم اضافه شده‌اند؛ اما اگر شما بدانید که زیر آن‌ها نقاشی‌های بسیار نفیس اعصار گذشته و گچ بری‌های ظریف دوره صفویه و تذهیب‌های دوره افشاریه دفن شده‌اند، ممکن است از دیدن این شاهکار‌های قجری چندان به وجد نیایید!

نفایس موجود در حرم مطهر امام رضا علیه السلام 

وقتی به دیواره‌های حرم نگاه می‌کنید در چهار طرف، قاب‌هایی را می‌بینید که در آن‌ها اشیای نفیسی مانند شمشیر و خنجر مرصع، تاج مکلل به الماس، گوشواره‌های طلا و مرواریدانشان، سینه ریز الماس، انگشتر برلیان و شمسه مزین به الماس قرار داده شده است. این اشیا از طرف شاهان و صاحب منصبان بزرگ به آستان امام رضا (ع) هدیه شده و برای تزیین حرم در این قاب‌های شیشه‌ای جای گرفته‌اند.

همچنین در جانب غربی حرم یعنی در سمت مسجد بالاسر، درب مرصع کوچکی به چشم می‌آید که از سوی " فتحعلی شاه قاجار" تقدیم شده و در زمان خود در ضریح امام رضا (ع) بوده است. یک بار در سال ۱۲۶۳ ه. ق " محمد حسن خان سالار " که در خراسان علم استقلال برافراشته بود، جواهرات و طلای این در را دزدید تا با آن سکه زند یا به مصرف سپاه خود برساند. " حسام‌الدین سلطان مراد میرزا" که موفق به دفع فتنه سالار شد، از نو در را با طلا پوشاند و با دانه‌های فیروزه و یاقوت و زمرد و لعل زینت کرد.

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: حرم امام رضا گنجینه های حرم مطهر رضوی ضریح امام رضا سرداب حرم آینه کاری حرم نفایس حرم مطهر رضوی نوشته شده امام رضا کاشی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۱۶۷۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ثبت میراثی از جهان اسلام در بروجرد

عطا حسن پور با اشاره به ثبت ملی ۲۰ مسجد در استان لرستان گفت: مسجد جامع بروجرد برای ثبت به عنوان میراث جهان اسلام به آیسسکو (سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ) پیشنهاد شده است تا در روند ثبت جهانی قرار گیرد.

«عطا حسن‌پور»، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان درباره تعداد مساجد تاریخی ثبت ملی و جهانی استان لرستان گفت: در استان لرستان درحدود ۲۰ مسجد ثبت ملی شده است و مسجد جامع بروجرد برای ثبت به عنوان میراث جهان اسلام به آیسسکو پیشنهاد شده است تا در روند ثبت جهانی قرار گیرد.

مسجد جامع بروجرد کهن ترین مسجد لرستان شناخته می شود

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان درباره کهن ترین مساجد تاریخی استان لرستان توضیح داد: کهن ترین مسجد لرستان مسجد جامع بروجرد است که مربوط به قرون اولیه اسلام است و بر روی یک آتشکده دوران ساسانی بنا نهاده شده است؛ این مسجد در دهه ۶۰ توسط مهندس «محمد معیار» و «مقدسی» باستان شناس مورد کاوش قرار گرفته و پس از بررسی باستان شناسی لایه‌های مختلف می بینند این مسجد بر روی یک آتشکده ساسانی بنا شده است، بنابراین مسجد جامعه بروجرد یکی از کهن‌ترین مساجد لرستان به حساب می‌آید. بعد از مسجد جامع، مسجد امام خمینی بروجرد متعلق به دوران قاجار قرار دارد که از این مسجد به عنوان بزرگترین مسجد غرب کشور یاد می‌شود و از مسجد جامع بروجرد به عنوان کهن‌ترین مسجد جامع غرب کشور نام برده می‌شود.

سنگ نوشته های اسلامی لرستان متعلق به قرن چهارم هجری قمری است

عطا حسن پور در پاسخ به این سئوال که در استان لرستان کتیبه های بسیاری وجود دارد که هر کدام بیانگر یک دوره تاریخی است، مهمترین کتیبه های دوران اسلامی کدام کتیبه هاست و مربوط به کدام دوره تاریخی است؟ گفت: کتیبه‌های دوران اسلامی لرستان در قرن چهارم هجری قمری به فرمان حاکم و ثروتمند لرستان بنام «ابونجم بدر بن حسنویه» نگاشته شده است؛ این حاکم از خود آثار بزرگی را به یادگار می‌گذارد از جمله پل‌های تاریخی لرستان را که برای راحتی مسافرینی که در مسیر عتبات عالیات و حج تردد دارند می‌سازد و بر روی این پل‌ها کتیبه‌هایی نصب می‌کنند، همچنین در سال ۳۷۴ هجری قمری بر روی پل تاریخی و بزرگ «کلهر» بر دیواره کوه کتیبه غیر منقول حکاکی می شود که هنوز هم این کتیبه وجود دارد؛ بر روی پل تاریخی کشکان در مسیر خرم آباد به کوهدشت و عراق کتیبه ای نصب بوده که الان این کتیبه در موزه قلعه فلک الافلاک نگهداری می‌شود این کتیبه بین سال های ۳۸۹ تا ۳۹۹ هجری قمری ساخته شده است .

وی افزود: بر روی پل «گاومیشان» در مسیر خرم آباد به پل دختردر استان ایلام و دره شهر تصویری یک کتیبه وجود دارد که شکسته شده است؛ همچنین کتیبه دیگری مربوط به قرن چهام هجری قمری به نام «سنگ آبدان بدر» در خرم آباد وجود ارد که در آن یک آب انبار وقف مردم و زائرین عتبات عالیات و حج بوده و اکنون در موزه باستان شناسی فلک الافلاک موجود است .

حسن پور یادآور شد: یکی از کتیبه های دیگری که از قرن چهارم هجری قمری از حاکم لرستان وجود دارد کتیبه ای است که در مقبره« امامزاده زید بن علی» خرم آباد است ، این کتیبه را «بدر بن حسنویه» زمانی که مقبره امامزاده زیدبن علی را ساخته اند نگاشته شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان اظهار کرد: بزرگترین سنگ نوشته در استان لرستان یک سنگ نوشته تاریخی در در دل شهر خرم آباد در کنار جاده اصلی خرم آباد به خوزستان مربوط به قرن ششم هجری است و به خاندان «آل برسوق » دست نشانده سلجوقیان تعلق دارد؛ این کتیبه با «بسم الله الرحمن الرحیم» شروع می‌شود و در چهار سطر بر روی مکعب سنگی نوشته شده؛ در واقع در این کتیبه « ظهیرالدین سپهسالار ابوسعید» حاکم وقت خرم آباد قوانین شهر را نوشته اند و در وردی شهر قرار دادند تا هر کس وارد شهر می شود این قوانین را بخواند.

زیرساخت های گردشگری مذهبی برای زائران در بقاع متبرکه استان لرستان فراهم است

عطا حسن پور در پاسخ به این سئوال که چگونه از ظرفیت مساجد تاریخی و بقاع متبرکه استان لرستان در توسعه گردشگری مذهبی می شود استفاده کرد؟ توضیح داد: در استان لرستان چندین مقبره امامزادگان وجود دارد که نه تنها مورد احترام لرستانی‌ها بلکه مورد احترام استان‌های همجوار نیز می‌باشد به عنوان مثال در شهرستان کوهدشت در مرز استان لرستان با استان ایلام «امامزاده شاهزاده محمد» قرار دارد که یکی از امامزاده‌های واجب تعظیم برای مردمان این دیار است؛ بیشترین زواری که به این امامزاده می‌آیند از استان های ایلام و کرمانشاه است، در واقع بنای این امام زاده در منطقه خوش آب و هوایی قرار دارد و گردشگران مذهبی زیادی برای زیارت به این امامزاده می آیند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان ادامه داد: اداره کل گردشگری استان به همراه اوقاف در راستای توسعه گردشگری مذهبی در این منطقه امکانات و زیر ساخت های اساسی از جمله سرویس بهداشتی، نماز خانه و زائر سرا را برای زائرین فراهم آورده است .این امامزاده در تمام فصل ها مورد استقبال گردشگران مذهبی قرار دارد.

وی افزود: در شرق استان لرستان امامزاده‌ای به نام «امامزاده حسن» وجود دارد که زائرانی از استان‌های چهارمحال و بختیاری، اصفهان، خوزستان و مرکزی به زیارت آن می آیند و با قربانی کردن گوسفند نذر خود به این امامزاده را ادا می کنند، فاصله امامزاده حسن تا شهر الیگودرز حدوداً ۴۰ کیلومتر است ودر منطقه صعب العبور قرار دارد و زائران یک شب در این امامزاده اقامت می‌کنند؛ در این امام زاده هم با همکاری اداره اوقاف زائرسرا ساخته شده و زیرساخت‌های جاده‌ای و امکانات بهداشتی برای زائران فراهم کرده‌ایم.

عطا حسن پور یادآور شد: در مرکز شهر خرم آباد مقبره «امامزاده علی» قرار دارد؛ این بارگاه در قرن چهارم هجری توسط حاکم شهر بازسازی و مرمت شده و چون در دل بازار قرار دارد هسته اولیه شکل‌گیری کانون مذهبی شهر است و در واقع میعادگاه مذهبی مردم شهر خرم آباد در ایام عاشورا و تاسوعا و اعیاد مذهبی است .

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان تصریح کرد: بقعه «امامزاده زیبا محمد» در ۴۰ کیلومتری شرق خرم‎آ‎باد واقع شده است؛ این امامزاده با توجه به اسناد باستان شناسی به دست آمده از قرن هفتم هجری قمری واجب التعظیم است و معجزاتی از این امامزاده به عنوان برادر امام رضا (ع) و کرامات او در متون کهن سخن به میان آمده است؛ «امامزاده زیبا محمد» یکی از امامزاده‌هایی واجب و تعظیم برای مردم منطقه است ومردم محل برای آن احترام خاصی قائل هستند و کسانی که منطقه بیشه برای گردشگری می‌آیند به زیارت این امامزاده می‌روند.

منبع: خبرگزاری شبستان