شریعتی صورتی روشنفکرمآب داشت و یک انقلابی تمام‌عیار بود

به گزارش قدس آنلاین، مهدی جمشیدی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه به مناسبت چهل و پنجمین سالروز فوت دکتر علی شریعتی در ۲۹ خردادماه ۱۳۵۶ بیان کرد: ما شریعتی را می‌توانیم به راحتی به وسیله کلام و سخنان خودش بشناسیم. شریعتی همانند یک شخصیت پرکار که در مورد خیلی از موضوعات جامعه، نظرات جدی داشت، اندیشه و باورهای خود را تفصیل و توضیح داده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یعنی ما برای شناخت و تبارشناسی ایده شریعتی چندان محتاج این نیستیم که از بیرون شکل و هندسه خاصی را از او ساخته و پرداخته کنیم؛ به عبارت روان‌تر می‌توان شریعتی را از زبان شریعتی شناخت. 

شریعتی آغازگر یک راه و منش جدید است

وی افزود: به گفته خود مرحوم شریعتی، او در یک «آوارگی» و «بی‌موقعیتی» ظهور یافت. شریعتی نه به طیف عوام‌زدگانی تعلق دارد که پیرو آداب و رسوم سنتی فرسوده‌اند، نه به روشنفکران سکولار که مدینه فاضله‌شان غرب و آمال و اهدافشان مظاهر تمدن مغرب‌زمین است، دلبستگی دارد. او نه آنجاست و نه اینجاست. شریعتی این لامکانی خود را به آوارگی تعبیر می‌کند. حال سؤالی که مطرح می‌شود، این است که شریعتی در حقیقت در چه طیف و گروهی قرار می‌گیرد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت، علی شریعتی خود آغازگر یک راه و منش جدید است. هرچند او تحصیلکرده فرنگ است و در ادبیات آن دوران «روشنفکر» محسوب می‌شود، اما دغدغه دین داشتن و توجهش به سنت فرهنگی ایران، راه او را از سایر روشنفکران آن زمان جدا کرده بود. 

دادِ بازگشت به خویشتن اسلامی

او بیان داشت: تعلق‌خاطر به دین از سوی شریعتی، موجب نشد او نسبت به برخی خرافه‌گری‌های دینی و تفسیرهای غلط اسلامی منفعل باشد. بخش عظیمی از سخنان و فعالیت‌های او معطوف به مقابله با انجماد و انفعال فکری و فرهنگی مسلمانان بود. شریعتی دادِ بازگشت به خویشتن اسلامی را سر می‌داد که باید از سرچشمه آموزه‌های اصیل اسلامی بگذرد. در یک جمع‌بندی در این باره باید بیان کرد، دکتر علی شریعتی صورتی روشنفکرمآب داشت که محتوای آن حاکی از دغدغه‌ها و اولویت‌های دینی بود.

مصلحِ متفکر

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ادامه داد: شریعتی در دوگانه عینیت و ذهنیت، جانب عینیت و حقیقت واقع اجتماع را همراه با ذهنیت‌گرایی می‌گرفت. او نمی‌اندیشید که بیندیشد؛ بلکه تعهد داشت که فکر و نظر او باید گره‌ای از جامعه باز کند و به کار مردم بیاید. بنابراین چه نقد روشنفکری و چه نقد برخی سنت‌های عوامانه از سوی شریعتی همگی به زعم خودش باید در خدمت جامعه باشد. این امر موجب شد شریعتی یک «مصلحِ متفکر» باشد. او متفکر است؛ چون حقیقتاً در فرایند نظریه‌پردازی و تولید اندیشه حرفی برای گفتن دارد و مصلح است؛ چون نسبتِ علم خود را با اصلاح جامعه می‌بیند. این امتیازی بود که کمتر کسی از آن برخوردار است. عده زیادی از متفکران اساساً اندیشه خود را در اختیار با جامعه و مردم نمی‌دیدند. همچنین خیل کثیری از داعیه‌داران اصلاح، اساساً از آبشخور معرفتی و فکری بهره و حظی نبرده بودند. 

پژوهشگر و محقق عرصه فرهنگ و اندیشه گفت: از دیگر خصوصیات شریعتی، این است که برعکس بسیاری از متفکران و اندیشمندان ایرانی آن زمان که محافظه‌کار بودند، او یک انقلابی تمام‌عیار بود. شریعتی به دنبال تغییر ساختار اجتماعی است و در پی این است که با شبکه‌سازی و بسیج قشر جوان، این مهم را عملی سازد. آثاری از قبیل خودسازی انقلابی، چه باید کرد، از کجا تا به کجا و... همگی حکایت از بُعد انقلابی و عصیانگر علی شریعتی دارند.

شریعتی همواره دست در انبان دین داشت

جمشیدی تأکید کرد: دکتر شریعتی به دنبال احیای اسلام بود؛ او برنامه خود را «بازگشت به خویشتن اسلامی» نامید و چنین اعتقاد داشت که باید با بازخوانی مجدد آثار اسلامی و پالایش برخی مفاهیم به سمت حقیقت اسلام رفت. این بدان معناست که شریعتی منبع سعادت و تکامل را بر خلاف روشنفکران نه تعالیم غربیان، بلکه آثار اسلامی می‌دانست. شریعتی همواره دست در انبان دین دارد. آثاری چون «فاطمه، فاطمه است»، «محمد»، «علی»، «ابوذر»، «حسین وارث آدم» و... شاهد این مدعاست. شریعتی در زمانه‌ای می‌زیست که مبارزه و تقابل سیاسی موضوع داغ جامعه بود؛ بنابراین طبیعی است که او بر این  بُعد از دین و رویکرد جهادی آن انگشت تأکید گذارد. چنین رویکردی اصلا و ابدا به معنی تک‌وجهی او نیست، بلکه اقتضای زمانه شریعتی چنین فضایی را ایجاد می‌کرد. 

انتهای پیام/

منبع: فارس

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: علی شریعتی درگذشت علی شریعتی علی شریعتی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۷۲۷۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

طرح دانشگاه حکمت بنیان در ۱۰ دانشگاه اجرایی شد

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، رشید جعفرپور قائم‌مقام و مشاورمعاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، در آئین در دوره آرمان دختران برگزار شد، بیان کرد: طبق فرمایش مقام معظم رهبری جهت‌دهی علم و عالم در دانشگاه‌ها باید به‌طورجدی لحاظ شود و دانشجویان و اساتید به‌عنوان سفیران مبانی اندیشه انقلاب اسلامی این مبانی را در سطح دانشگاه گسترش دهند.

وی با بیان اینکه برگزاری این دوره‌ها به شما کمک می‌کند با مبانی اندیشه انقلاب اسلامی به‌ویژه مبانی اندیشه امام راحل و مقام معظم رهبری آشنا شوید، ابراز داشت: شما سفیران این اندیشه‌ها هستید و باید این اندیشه را به دانشجویان منتقل کنید و در هر محفلی مبلغ آن باشید.

قائم‌مقام و مشاور معاون فرهنگی وزارت علوم ضمن اشاره به دیدار مقام معظم رهبری با تشکل‌های دانشجویی بیان کرد: رهبری در این دیدار برای دانشگاه سه وظیفه مشخص کردند، تولید علم، تولید عالم و جهت‌دهی علم و عالم و فرمودند که در تولید علم موفق عمل کردیم و تولید مقالات علمی، نشریات و کتاب‌های حوزه دانشگاه مؤید این امر است.

وی ادامه داد: در حوزه تولید علم دارای رتبه پانزدهم یا شانزدهم در منطقه هستیم و در بسیاری از حوزه‌ها در رتبه‌های ۱ تا ۱۰ قرار داریم. در حوزه تولید عالم هم گام‌های بسیار خوبی برداشته‌ایم، ۱۵ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاهی، بیش از ۳ میلیون دانشجوی در حال تحصیل و بیش از صد‌ها هزار استاد تربیت کرده‌ایم که در شرایط موجود ۱۰۰ هزار استاد در حال تدریس هستند و اینها نشانگر موفقیت ما در زمینه تولید عالم است. از عدالت آموزشی و تنوع دانشگاهی خوبی برخورداریم، اما همان‌طور که مقام معظم رهبری متذکر شدند، در زمینه جهت‌دهی علم و عالم دچار ضعف‌هایی هستیم.

مشاور معاون فرهنگی وزارت علوم در ادامه به ارائه راهکار‌هایی در زمینۀ جهت‌دهی علم و عالم پرداخت و گفت: باید بازنگری در محتوا‌های علمی به‌ویژه در علوم‌انسانی صورت بگیرد؛ چون متأسفانه هنوز متون علمی علوم‌انسانی بر اساس نظریات غربی نوشته شده و نتوانسته‌ایم نظرات خوبی در این زمینه تولید و ارائه نمائیم.

وی افزود: همچنین باید تمهیداتی اندیشیده شود که تلفیق علم و دین در دانشگاه صورت گیرد و الگو‌هایی بر اساس الگو‌های ایرانی - اسلامی طراحی و شخصیت‌هایی مثل بوعلی سینا‌ها و سهروردی‌ها به‌عنوان الگوی اساتید در وزارت علوم لحاظ شود تا اساتید علاوه بر اینکه به علم روز مسلط هستند آموزه‌های دین مبین اسلام را نیز به دانشجویان بهتر منتقل کنند.

وی همچنین از لزوم طراحی دانشگاه‌های حکمت بنیان خبر داد و اظهار داشت: خوشبختانه دانشگاه‌های حکمت بنیانی توسط وزارت علوم در حال توسعه است که تا کنون در ۱۰ دانشگاه اجرایی شده است. در این دانشگاه‌ها حکمت اسلامی مبنای دانشگاه قرار دارد.

راهکار دیگر برای جهت‌دهی علم و عالم طبق گفته جعفرپور ارائه الگو‌های شاگردپروری مبتنی بر ایران اسلامی بود که اشاره به این اصل مهم دارد که اساتید مثل سنت سرآمدان علم در منطق اسلامی شاگردپروری کنند و کلاس‌ها این‌گونه نباشد که اساتید محترم به ارائه درس بپردازند و شاگردان مستمع صِرف باشند؛ بلکه دانشجویان از همان ابتدای راه آرام آرام طی دوره با اساتید پرورش یابند.

جعفرپوردر بخش دیگری از سخنانش ضمن اشاره به تاریخچه شکل‌گیری انقلاب اسلامی و اثرات آن در بیداری جهانی اظهار کرد: انقلاب اسلامی در بازه زمانی شکل گرفت که دو اردوگاه جهان را قبضه کرده بودند، لیبرالیسم که غرب را تسخیر کرده بود و کمونیسم که شرق دنیا را در حیطه قدرت خود قرار داده بود و در این تقسیم دوگانه، دنیا دوقطبی شده بود و هر رخداد و یا اتفاقی که در دنیا رخ می‌داد به یکی از این دو قطب نسبت داده می‌شد.

وی در ادامه بیان کرد: فارغ از توضیح مبانی این دو قطب که تشریح آن در این نشست میسر نیست، هر دوی آنها یک نقص جدی داشتند و آن نقص فاحش این بود که توحید و خدا آگاهی در نهاد این دو وجود نداشت. نه لیبرالیسم باوری به خدا و ایمان داشت و نه کمونیسم؛ هر دو دنیا را محدود به همین جهان مادی و فیزیکی که در آن زندگی می‌کنیم، محصور کرده بودند.

مشاور معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تصریح کرد: انقلاب اسلامی یک طریق جدید، یک طلیعه نو و یک افق وسیع ترسیم کرد که در آن توحید و خداباوری بنیان و محور اصلی آن بود. این دو اردوگاهی که عرض کردم، خیلی تلاش کردند که انقلاب اسلامی را به خود نسبت دهند به‌خصوص کمونیست که هم‌عصر بود با انقلاب‌هایی که در آن زمان رخ داده بود. تا اینکه شعار اصلی انقلاب اسلامی «نه شرقی، نه غربی» از سوی جمهوری اسلامی سر داده شد تا به آنان اثبات کند که ما نه لیبرالیسم را قبول داریم و نه کمونیسم را.

وی با بیان اینکه در واقع انقلاب اسلامی از یک منبع سرشار الهی که مسیر زندگی ما را مشخص می‌کند، الهام گرفته شده است، افزود: درست زمانی که معنویت در جهان رنگ باخته بود، انقلاب اسلامی متولد و متبلور شد و آن نقیصه بزرگی که این دو رویکرد داشت را پوشش داد و یک راه جدید نه فقط برای نجات ایران که مسیری متعالی برای نجات بشریت باز کرد و این افق جدید با توجه به آموزه‌های دینی و با تکیه بر خداباوری و اعتماد به مردم در انقلاب اسلامی تدوین شد.

وی در ادامه بیان کرد: اول «یاد خدا» و دوم «پشتوانه مردمی» سنگ بنای انقلاب اسلامی را شکل داد که مبنای این دو «مردم‌سالاری دینی» را بوجود آورد و نکته مهم نیز در همین امر مستتر است که آن جوهره دینی در آن دو مکاتب قبلی وجود نداشت. در حقیقت مردم‌سالاری دینی با این آموزه‌ها در انقلاب اسلامی پایه‌گذاری، تشکیل و تبیین شد.

جعفرپور ضمن اشاره به توجه امام راحل به همین موضوع مهم خاطرنشان کرد: در طول این سال‌ها در همه اندیشه و عملکرد امام راحل ردپای توجه به مردم‌سالاری دینی مشهود است و حتی در وصیت‌نامه بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی نیز آمده است که مردم ایران از مردم زمان پیامبر اکرم (ص) و سیدالشهدا (ع) بهتر هستند. درواقع آموزه‌های دینی و پشتوانه مردمی مردم‌سالاری دینی را در ایران شکل داد و تا الان نیز پیشرفت انقلاب اسلامی از همین مسیر انجام شده چرا که سیره امام راحل و سیره مقام معظم رهبری نیز در طول این مسیر خداباوری و اتکای به مردم بوده است.

وی ادامه داد: از همان روز اول که ملت ایران شعار «نه شرقی نه غربی» سردادند، هیچ‌گونه نگاه محدودی نداشتند؛ بلکه همیشه در حال ترسیم افق‌های وسیع‌تر برای بیداری دنیا بودند. ۱۰ سال پیش که مقام معظم رهبری نامه‌ای به دانشجویان سراسر دنیا مخابره کردند، مورد نقد برخی قرار گرفت که از حکمت آن بی‌اطلاع بودند؛ اما امروز شاهد نتیجه آن نامه‌نگاری‌ها و ثمره ده‌ها سال تلاش جمهوری اسلامی در بیداری در سطح جهان هستیم.

مشاور معاون فرهنگی اجتماعی وزیر علوم خاطرنشان کرد: بیداری اسلامی که معمولاً در حوزه کشور‌های مقاومت و کشور‌های اسلامی صورت می‌گرفت، اینک از سطح کشور‌های اسلامی خارج شده و به تعبیری بیداری اسلامی به یک بیداری جهانی و مقاومت اسلامی به یک مقاومت جهانی تبدیل شده است. دیدیم که چگونه دانشجویان غربی و اروپایی با شنیدن صدای فطرت آزادی‌خواهی که از نظام ما آغاز و به قلب اروپا و آمریکا صادر شد، لبیک گرفتند. هیچ‌وقت این تحلیل وجود نداشت که روزی در قلب آمریکا، در کشور کلمبیا در چهل، پنجاه دانشگاه اصلی دنیا پرچم جمهوری اسلامی برافراشته شود که این امر نشان می‌دهد مسیر انقلاب اسلامی مسیر درستی است و ما نباید بگذاریم که این ندا خاموش شود و تا آزادی قدس شریف باید این مسیر را باقدرت ادامه دهیم.

جعفرپور در پایان خطاب شرکت کنندگان در این دوره گفت: دوره‌ای که در آن قرار دارید مبتنی بر اندیشه‌های مقام معظم رهبری است. ایشان چه در جایگاه رهبری و چه در جایگاه فردی انسانی فرهیخته و حکیم هستند که اندیشه‌های ایشان بسیار متقن است و محور‌های راه‌گشایی را بیان می‌کنند که آینده اثبات می‌کند چه قدر این فرمایشات راهبردی و حکیمانه است.

انتهای پیام/