به نقل از «ایران آنلاین»

صف طویل اکران، آژیر قرمز سینمای ایران

تاریخ انتشار: ۴ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۳۱۸۵۵۸

«سود فیلمسازی در سینمای ایران در تولید است»؛ جمله‌ای که چندسالی است برای توضیح معادلات سینمایی بین اهالی سینما رد و بدل می‌شود.

روزنامه ایران: فارغ از ادعاها درباره منشأ پول‌هایی که دهه 90 به سینما وارد شده‌اند و به نظر می‌رسد که جریان سینما را هم در اختیار دارند، اتکای سینمای یک کشور بر تولید و نه اکران حتماً زنگ خطر به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

صنعت سینما در دنیا، حتی اگر از سوی دولت مورد حمایت قرار می‌گیرد، اساساً در سازوکارهای اقتصادی بر اکران، حضور مخاطب در سالن سینما و فروش تکیه دارد. چرخه‌ای که یکی از اساسی‌ترین فرایندهای سینما به مثابه صنعت و به طور کلی حیات سینما در یک کشور محسوب می‌شود. مدت‌هاست که این چرخه در ایران معیوب است و به نظر می‌رسد در مسیر بهبود هم قرار ندارد. با ارزیابی کلی آمار و ارقام چند سال اخیر در تولید، اکران و فروش می‌شود به تحلیل درستی یا نادرستی این گزاره رسید.

سنگ بزرگ اکران پیش پای سازمان سینمایی
سال 99 بود که آمار فیلم‌های آماده اکران، سروصدای زیادی به پا کرد؛ 300 فیلم پشت خط اکران! آماری که البته واکنش مدیران سینمایی وقت را به‌دنبال داشت و اعلام شد که تعداد فیلم‌های این فهرست 120 فیلم است. هرچند این تعداد فیلم در صف اکران هم، برای سینمایی در ابعاد سینمای ایران مشکل آفرین است اما با یک حساب و کتاب ساده می‌شود به آمار تقریبی از تعداد فیلم‌های پشت خط اکران تا انتهای سال 1400 رسید.سال 98 و در روزهای منتهی به سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر، تعداد فیلم‌های متقاضی حضور در این رویداد 115 فیلم اعلام شد. با اضافه کردن این تعداد به حدود 20 فیلمی که تا انتهای همان سال هنوز روی پرده نرفته بودند، تعداد فیلم‌های پشت اکران به 135 فیلم می‌رسد. سال بعد و در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر 110 فیلم فرم حضور در جشنواره را پر کرد. با این حساب تا پایان سال 99 به تعداد حدودی 245 فیلم اکران نشده می‌رسیم. چهلمین جشنواره فیلم فجر هم با 94 فیلم متقاضی حضور کارش را آغاز کرد که اضافه شدن این تعداد به 245 فیلم قبلی آمار را به 339 فیلم می‌رساند. با یک نسبت تقریبی اگر نیمی از این تعداد را آثار گروه هنر و تجربه یا دارای پروانه ساخت ویدیویی محسوب کنیم، به حدود 170 فیلم می‌رسیم. از این تعداد مجموعاً در سال 99 و 1400، 61 فیلم اکران شده که در نهایت ما را به حدود 110 فیلم پشت اکران تا پایان سال 1400 می‌رساند. عددی که در معادلات تولید و اکران سینمای ایران در دوسال کرونازده، نسبت به اواسط سال 1399 تغییر چندانی نکرده است و سازمان سینمایی همچنان معضل بزرگ فیلم‌های پشت خط اکران را پیش رو دارد. با فاکتور گرفتن از برخی فیلم‌ها که اعلام شد در دو دوره متقاضی حضور در جشنواره بودند این آمار بر اساس فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره فیلم فجر به دست آمده است اما در این سال‌ها فیلم‌هایی نیز تولید شده‌اند که فرم شرکت در جشنواره را پر نکردند و این هم به تعداد فیلم‌های پشت اکران اضافه خواهد کرد.

بازار فروش کساد، بازار تولید سکه!
سینمای ایران در بدترین سال خود یعنی 1399، در مجموع کمی بیشتر از 9 میلیارد تومان فروش داشته است. رقمی تقریباً یک چهارم فروش فیلم مطرب و 33 برابر کمتر از فروش کل سینمای ایران در سال 1398! به همین نسبت مجموع مخاطبان سینما در سال 1399 فقط 600 هزار نفر بوده است در حالی که همین آمار در سال 1398 بیش از بیست‌وشش میلیون نفر بوده است. وضعیتی که لابد در حالت عادی و برقرار بودن چرخه سالم تولید و اکران باید یک فاجعه و ورشکستگی تمام‌عیار برای سینما به حساب بیاید. با وجود این اما سال بعد، حدود 95 فیلم، بر اساس آمار متقاضی چهلمین جشنواره فیلم فجر، کار تولید خود را به پایان رسانده‌اند. آماری که با وجود افت وحشتناک فروش در گیشه، از متوسط تولید در سینمای ایران، که حدود 90 فیلم در سال است، کمتر نشده است!

همین مقایسه ساده بین آمار دو سال کرونایی سینما در ایران کافی است تا دست‌کم به این نتیجه برسیم که چرخه تولید، توزیع و اکران بیمار است. اتفاق رخ داده در این مدت نشان می‌دهد که اساساً جریان تولید در سینما به فروش و مخاطب، چندان بستگی ندارد. به عبارت دیگر دست فیلمساز در جیب فیلم و مخاطب نیست. این اتفاق همزمان  علت و معلول یک سیکل معیوب است، سیکلی که در آن فیلمساز سودش را در اکران نمی‌بیند. بنابراین برای مخاطب و آوردن او به سالن سینما فیلم نمی‌سازد. این موضوع هم کیفیت فیلم و در مجموع سینما در ایران را به‌شدت نازل می‌کند وهمین جامعه محدود مخاطبین سینما را از سالن‌ها دورتر می‌کند. در نهایت با یک چرخه بیمار روبه‌رو هستیم؛ سینمایی که به اکران و فروش وابستگی ندارد، کیفیت و پسند مخاطب در آن واجد اهمیت نیست، مخاطبی که به همین دلایل به سینما نمی‌آید و سالن‌، به‌عنوان زیرساخت اصلی سینما، در آن بی‌کارکرد است.

جمال ساداتیان تهیه‌کننده سینما در این باره می‌گوید: «چون تهیه کنندگان سرمایه را از جایی غیر از سینما تأمین می‌کنند و در این فرایند تهیه‌کننده هم مستخدم سرمایه می‌شود، دغدغه‌ای برای بازگشت سرمایه و اکران و موفقیت در گیشه ندارند. تهیه‌کننده‌ای که از خودش سرمایه بگذارد در درجه اول قطعاً به آب و آتش می‌زند که فیلم قابل قبولی بسازد که بر اساس ذائقه مخاطب باشد و بعد تمام تلاشش را می‌کند تا اکران موفقی داشته باشد. اگر فیلمی با این رویکرد اکران شود هم به شاکله سینما کمک می‌کند و هم به سینماداری. رویکرد فعلی ساخت فیلم‌ها و تهیه سرمایه از بیرون سینما به سینماداری کشور هم لطمه زیادی وارد کرده است. دلیل وضعیت بسیار اسفناک سینماداری امروز ما، ساخت فیلم‌هایی با این فرایند است که برای سازندگانشان دیگر اکران و موفقیت در گیشه موضوعیتی ندارد.»

انگشت اتهام به سوی کیست؟
به وضوح پیداست که در فرایند فعلی، قوام سینمای ایران به مخاطب نیست. مسأله‌ای که یکی از موانع بزرگ بدل شدن سینما به صنعت در کشور محسوب می‌شود. این اتفاق معلول راه‌هایی است که این روزها سرمایه ساخته شدن فیلم را تأمین می‌کنند؛ نهادهای دولتی و سرمایه‌گذاران خارجی.
طبق اعلام رسمی سرمایه‌گذاران فیلم‌های سینمایی در چهلمین جشنواره فیلم فجر 8 فیلم از 22 فیلم، در جشنواره سی و نهم که 16 فیلم در آن شرکت داشتند، 4 فیلم، در جشنواره سی و هشتم با 23 فیلم، 3 فیلم، و در جشنواره سی و هفتم از مجموع 33 فیلم 6 فیلم با مشارکت یا سرمایه‌گذاری نهادهایی با بودجه دولتی مثل سازمان هنری رسانه‌ای اوج، حوزه هنری و بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده‌اند. در واقع به طور میانگین و طبق این آمار در این چهار دوره حدود 25 درصد فیلم‌ها با مشارکت بودجه دولتی به تولید رسیده‌اند. درصد مشارکتی که البته در دوسال اخیر رشد زیادی داشته است. بقیه فیلم‌ها نیز طبعاً و بر اساس این آمار باید توسط سرمایه‌گذاران خصوصی ساخته شده باشد. فیلم‌هایی که اغلب یا اکران نشده‌اند  یا اکران ناموفقی را پشت سر گذاشته‌اند.

در سال 98 که آخرین سال نرمال برای سینمای ایران به حساب می‌آید حدود 80 تا 85 فیلم‌ها زیان‌ده بوده‌اند! ادامه داشتن تولید با آمارهای فروش و اکران فعلی سؤال اساسی‌ای در چرخه سینما به حساب می‌آید. سؤالی که سیدجمال ساداتیان در پاسخش می‌گوید: «مشکل اساسی سینمای ما این است که نهادها و دستگاه های رسمی و حاکمیتی خودشان را قیم سینما می‌دانند. در تمام دوره‌ها دولت هم در سینما اعمال سلیقه کرده و هم برای حفظ چهارچوب و سیاست‌هایش تلاش کرده به سینما پول تزریق کند. این اتفاق توسط ارگان‌های دولتی مختلف افتاده و حتی بعضاً تلاش کردند مالیاتشان را با تزریق پول به سینما پرداخت کنند. به همین دلیل سینما از چرخه ذاتی خودش جدا و متکی به پول‌هایی شد که از بیرون تزریق می‌شود.»تهیه‌کننده «متری شش و نیم» در ادامه می‌افزاید: «ما امروز بیش از 600 تهیه کننده داریم اما اغلب حاضر نیستند از سرمایه خودشان برای فیلمسازی هزینه کنند. به‌دلیل بحران‌های اقتصادی فعلی کسی رغبتی به سرمایه‌گذاری ندارد مگر از راه گرفتن بودجه از ارگان‌های دولتی یا صاحبان سرمایه که خارج از سینما هستند چون پول از جاهای مختلف تهیه می‌شود و به همین دلیل هم چندان به بازگشت پول‌ها احتیاجی ندارند چرخه تولید و اکران دچار مشکل شده است. کسانی که قدرت، توانایی، منطق یا ارتباطات خوبی دارند و می‌توانند از طرق مختلف سرمایه تهیه کنند می‌توانند چند فیلم درسال بسازند که اکران هم نشده باشد یا حتی در گیشه موفق نباشد اما همچنان به فیلمسازی ادامه بدهند. این موضوع دال بر این است که سینما به‌دلیل دخالت‌هایی که در آن می‌شود، مبتنی بر شاکله اصلی‌اش نیست و من معتقدم با این روند نمی‌تواند جایگاه اصلی خودش را پیدا کند.»سینما در ایران اگر قرار است راه صنعتی شدن را بپیماید باید از پس بایسته‌های یک صنعت برآید و بر ذائقه و نظر مخاطب حرفه‌ای و عمومی مبتنی باشد. در درجه اول برای مخاطب احترام قائل باشد و آثار باکیفیت بسازد، سلیقه مخاطب را بشناسد و برای ادامه حیات به استقبال او نیازمند باشد. صنعت سینما در صورتی که فرایندی سالم و طبیعی داشته باشد، شبیه هرصنعت دیگری باید درصورت دوری مخاطب از سالن، به ورشستگی و رکود برسد و توانی برای ادامه تولید نداشته باشد و با پرشدن سالن‌ها رونق بگیرد. حذف سالن از چرخه سینما، اتفاقی که این روزها افتاده است و بی‌اعتباری اکران برای سازندگان، همین سینمای نیمه جان را هم به‌زودی از پا  می اندازد. پا گرفتن تشکل‌های صنفی واقعی، اتحادیه‌ها و ساختارهایی برای نظارت بر راه‌های تأمین سرمایه و سرمایه‌گذاران سینمایی، کمرنگ شدن بودجه‌های دولتی در ساخت فیلم و رسیدن به مدل مطلوبی برای مدیریت سینمایی و دوری از مدیریت‌های مقطعی و سوگیری‌های سیاسی می‌توانند سینما را از شرایط فعلی نجات دهند. آنچه در نهایت مهم است اینکه سینما با شرایط فعلی موجود معیوب و ناقص می‌نماید که حیاتی طبیعی ندارد و برای زنده ماندن و بازگشت مخاطب باید به روال طبیعی سینما در جهان برگردد. با وجود این باید دید کسی به صدای این آژیر خطر گوش خواهد داد؟

انتهای پیام/

 

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: جشنواره فیلم فجر سینمای ایران تعداد فیلم سرمایه گذاران فیلم های پشت تهیه کننده تهیه کنند بر اساس شده اند

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۱۸۵۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نگاه به سینما جدی نیست/ بررسی پیدایش هالیوود در مستند «پشت صحنه»

دریافت 16 MB دریافت 36 MB

حسین الهام کارگردان مجموعه مستند «پشت صحنه» در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به این‌که این مستند یک مجموعه ۱۳ قسمتی است و به موضوعات مختلف در حوزه سینما می‌پردازد، در رابطه با انتخاب سوژه و موضوع این مستند گفت: نگاه به سینما در کشور ما نگاه منحصر به هنر و حواشی آن است و نگاه جدی از منظر علوم انسانی و بررسی مسایل و پدیده های سینما نسبت به سینمای ایران و جهان وجود ندارد؛ نگاه به سینما و حتی فیلم های غربی در کشور ما از جنس سرگرمی است و در محافل آکادمیک ما نیز همین نگاه جریان دارد.، این در حالی است که در هالیوود تخصص های مختلف نظیر روانشناسی، سیاستگذاری، علوم سیاسی و امنیت ملی سراغ سینما می‌روند و به سینما به صورت جدی توجه دارند.

این کارگردان با اشاره به این‌که در مجموعه «پشت صحنه» تلاش شده یک قدم به سمت این نگاه برداشته شود، گفت: گفتمان تحلیل فرامتنی سینما در ایران یک گفتمان سیاست زده است و ما سعی کردیم سیاست زدگی آن را کم کرده و نگاه اجتماعی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی به آن داشته باشیم که در فصل اول این مستند، هالیوود را از نقطه اول پیدایش تا حوادث اخیر مورد بررسی و جریانشناسی قرار دادیم.

وی افزود: سراغ مسایل مختلف هالیوود نظیر نژادپرستی و سیاه پوستان، بومیان آمریکا و سرخپوستان، سانسور و حقوق مخاطب، پیدایش هالیوود و مسایل حقوقی آن، مسابقه فضایی در دوران جنگ سرد، ابرقهرمان‌ها و هویت اجتماعی، استعمار و شهرت رفتیم و نسبت هالیوود با این مسایل را بررسی کردیم. همچنین مساله فلسطین به عنوان بزرگترین تراژدی قرن و نسبت سینما با آن را بررسی کردیم.

این مستندساز در رابطه با قسمت «آن ها وجود دارند» با موضوع فلسطین، گفت: این قسمت با عنوان «آن‌ها وجود دارند» برگرفته و اقتباسی از مستند دیگری ساخته مصطفی ابوعلی با نام «آن ها وجود ندارند» است که در رابطه با رنج آوارگان فلسطینی ساخته شده است و عنوان «آن ها وجود ندارند» جمله منتسب به گولدا مئیر (گولدا مایر) نخست وزیر اسراییل است که معتقد بود اساسا ملت فلسطین وجود ندارد و ما هم در این مستند از عنوان مستند ابوعلی اقتباس کردیم و گفتیم ملتی که انکار شود در سینما و واقعیت جلوه و بروز دارد.

وی عنوان کرد: در این قسمت نگاه هالیوود به مساله فلسطین و کنشگران آن، که به تولید اثر هنری یا دفاع از فلسطین پرداخته اند در کنار خودِ مساله فلسطین به عنوان یک سینمای مستقل و مردمی مورد بررسی قرار گرفته است. جریان سینمای مستقل فلسطین ذیل موسسه ای به نام موسسه «سینما فلسطین» شکل گرفت و به ثبت تاریخ و فیلم های مستند روی آورد و در جریان کوچ اجباری فلسطینیان از سرزمین خود این دسته فیلمسازان مجبور به استقرار در کشورهای دیگر شدند اما همچنان جریان سینمای فلسطین را زنده نگه داشتند واین موارد به یک آرشیو و گنجینه عظیمی از عکس ها و رنج‌های مردم فلسطین تبدیل شد اما همان طور که در مستند اشاره شده است این گنجینه در جریان حمله اسراییل به جنوب لبنان گم شده و سرنوشت آن مشخص نیست و نشانه هایی وجود دارد که این گنجینه توسط اسراییل دزدیده شده است.

الهام در رابطه با چالش های تولید این مستند با اشاره به این‌که مستند آرشیوی در ایران محترم نیست، عنوان کرد: برعکس تمام رسانه های دنیا که در آن‌ها آرشیو گنجینه ذی قیمتی محسوب می‌شود چون مستند آرشیوی به‌واسطه آن که از دل آرشیو های موجود داستان و روایت خلق می‌ کند کار سخت تری در نگارش متن، تدوین و کارگردانی دارد در حالی که در ایران تصور می‌شود تولید مستند آرشیوی کار راحتی است و این نگاه منجر به کم لطفی نسبت به اینگونه مستند شده است.

وی ضمن اشاره به این‌که آرشیو ها راحت در اختیار مستندسازان قرار نمی‌گیرد، ادامه داد: ما در مورد غرب و هالیوود کار می سازیم و پیدا کردن آرشیو در این رابطه کار سختی است. همچنین تولید روایت جدید و برجسته کردن نقاطی که در روایت غربی مغفول مانده است مورد توجه ما بود تا یک روایت هنرمندانه، صحیح و متقن داشته باشیم.

کارگردان مستند «پشت صحنه» با مرور این‌که برای ۱۳ قسمت، یک سال پژوهش در منابع خارجی انجام شده است، مطرح کرد: پژوهش این کار از این منظر قابل توجه است که موضوعات گسترده و متنوع بود و هر یک از این موضوعات به پژوهش جداگانه و روایت مختص خود نیاز داشت. علی رغم لذت پیدا کردن موضوعات و فهم بیشتر، این موضوع منجر به طولانی شدن کار می‌شد و از این جهت پژوهش این مستند یک‌سال زمان برد.

وی افزود: می‌خواستیم کار ما یک‌بار مصرف یا جهت‌دار نباشد و در عین داستان گویی، مستند باشد و ریشه های مساله را بررسی کند. سعی کردیم ماجرا را از دل هالیوود بررسی و ریشه یابی کنیم؛ در ابتدای سال ۱۴۰۰ پژوهش و متن آغاز شد و ابتدای ۱۴۰۱ تولید را آغاز کردیم و در انتهای سال ۱۴۰۱ تولید پایان یافت. بعضا برای پیدا کردن یک آرشیو مناسب باکیفیت خودم ۴۰ روز وقت می‌گذاشتم.

الهام در پایان صحبت هایش، گفت: موضوعات سینمای شرق، سینمای عرب، سینمای هند احصا شده است و امکان ادامه دادن این مجموعه وجود دارد.

سایر عوامل این مجموعه مستند ۱۳ قسمتی عبارتند از تهیه‌کننده و کارگردان: حسـین الـهـام، پژوهش و نگارش متن: علی نیکجو، سعید شیرخانی، محمدمهدی اباذری، تدوین و صداگذاری: امیر شابـهاری، محمدحسین علیزده، حسین الهام، گروه موشن‌گرافیک: محمدامین ابراهیمی، علیرضا طیبی، علی امیری، سید علی‌اصغر حقدوست، الهام مصطفوی نیا، آرشیو و تصویریابی: نیما حامی، حمید اسلامی، محمد نمازی، مشاور پروژه: علیرضـا خوشکام، بازنویسی متن: حسین الهام، راوی: حمید محمدی، تیتراژ: محمدمهدی محمدی، موسیقی تیتراژ: محمد معصومی، مجری طرح: گروه فرهنگی رسانه‌ای راوین.

کد خبر 6087916