روزگاری که هر مرد تهرانی ۱۰ تا ۱۵ بچه داشت | چرا سنگلج کم جمعیت‌ترین محله پایتخت بود؟
تاریخ انتشار: ۵ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۳۳۱۱۲۳
همشهری آنلاین - سحر رمضانعلی‌پور: جمعیت خانواده‌ها در دوره قاجار بسیار زیاد بود. شهبازی، تهران‌شناس می گوید: «خانواده‌ها معمولاً ۱۴، ۱۵ فرزند داشتند. اما با توجه به بیماری‌های فراوان مثل وبا، طاعون و... بسیاری از بچه‌ها زنده نمی‌ماندند. به همین دلیل خانواده‌ها تعدادی از فرزندانشان را از دست می‌دادند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
آمار از چه زمانی در تهران شکل گرفت؟حدود ۲۲۵ سال پیش، آقامحمدخان وقتی بعد از مرگ کریمخان‌زند، به سلطنت رسید سال ۱۱۶۴ شمسی تهران را به عنوان پایتخت کشور معرفی کرد. نخستین عددی که از جمعیت تهران در تاریخچه این شهر به آن برمی‌خوریم مربوط به دوره قاجار است؛ وقتی که «گیوم آنتوان اولیویه» جهانگرد فرانسوی اوایل سلطنت آقامحمدخان به تهران می‌آید می‌نویسد که تهران قریب به ۱۵ هزار نفر جمعیت دارد که حدود نیمی از آنها را نظامیان تشکیل می‌دهند. شهبازی می‌گوید: «بنابراین جمعیت واقعی تهران قریب به ۷ تا ۸ هزار نفر بوده است.»
افزایش جمعیت تهران پس از پایتخت شدنپس از پایتخت شدن تهران، مهاجران زیادی از شهرهای مختلف ایران و حتی از تعدادی از مناطقی که در جنگ روس از ایران جدا شده بودند، مثل ایروان و قفقاز به تهران می‌آیند.
شهبازی می‌گوید: «درحالی که نرخ رشد جمعیت در ایران بسیار کم و حتی نزدیک به صفر بود، به این نحو جمعیتش به سرعت رشد می‌کند. به شکلی که در زمان فتحعلی‌شاه جمعیت به ۵۰ هزار و حتی در اواخر دوره سلطنت او به ۶۰ هزار نفر می‌رسد.»
جمعیت تهران در دوره ناصرالدین‌شاه به ۸۰ هزار نفر و کم کم به ۱۵۰ هزار نفر هم می‌رسد.
سال ۱۲۸۶ یا به روایتی ۱۲۸۷ در آمار نجم‌الملک، منجم و از رجال دوران قاجار جمعیت کل تهران ۱۴۷ هزار نفر عنوان شده است. او جمعیت صنعتگران تهران را ۱۷ هزار نفر، نوکران را ۱۰ هزار نفر، غلامان سیاه را ۷۵۶ نفر، کنیزان سیاه را ۳ هزار و ۱۰۴ نفر اعلام می‌کند. شهبازی می‌گوید که در اواخر دوره ناصری پس از نجم‌الملک فردی به نام تامسون هم آمارهای مشابهی را اعلام می‌کند.
تهران اندک اندک کلانشهر شددر دوره ناصری محله ارگ ۳ هزار و ۱۴ نفر، محله چاله میدان ۳۴ هزار و ۵۴۷ نفر، محله بازار ۲۶ هزار و ۶۷۴ نفر، عودلاجان ۳۶ هزار و ۴۹۵ نفر و سنگلج ۲۹ هزار و ۶۷۳ نفر جمعیت داشت.
شهبازی می‌گوید که سال ۱۲۸۶ یعنی یکی دو سال پس از تخریب حصار صفوی اعلام می‌شود که ۱۶ هزار و ۸۵۳ نفر هم بیرون شهر تهران زندگی می‌کردند.
اواخر دوره قاجار جمعیت تهران افزایش می‌یابد و در دوره رضاشاه هم به علت اینکه ساخت و سازها افزایش می‌یابد و تهران به سمت مدرنیته حرکت می‌کند تغییرات اساسی در شهر رخ می‌دهد و باز هم شمار جمعیت زیاد می‌شود.
سنگلج کمجمعیتتا قبل از اینکه تهران به شکل کنونی درآید و توسط آقامحمدخان به عنوان پایتخت اعلام شود محله سنگلج کم جمعیت بود. شهبازی درباره چرایی آن توضیح می‌دهد: «محله سنگلج، دباغخانه بود، به همین دلیل فاضلاب و آب آن بسیار بوی بدی می‌داد. در واقع همیشه دباغی در محله‌ای انجام می‌شد که جمعیت کمی داشته باشد. بعد که دباغخانه از سنگلج جمع‌آوری می‌شود شمار جمعیت این محله افزایش می‌یابد. البته باز هم به نسبت در دوره ناصری جمعیت سنگلج کمتر از عودلاجان و چاله میدان است.»
جمعیت اقلیت‌های دینی در تهرانشهبازی درباره جمعیت اقلیت‌های دینی در تهران توضیح می‌دهد: «زرتشتیان زیادی در تهران زندگی نمی‌کردند. تا اینکه شخصی به نام مانکیجیلینی از شخصیت‌های برجسته زرتشتیان هند به ایران می‌آید و تعداد معدودی از زرتشتیان را به ایران می‌آورد. به شکلی که اواسط دوره ناصری شمار زرتشتیان به ۲۰۰ نفر می‌رسد.»
این تهران‌شناس شمار کلیمیان را در این دوره زمانی هزار و ۱۳۶ نفر و تعداد ارامنه را ۵۷۵ نفر بیان می‌کند و می‌افزاید: «یهودیان از هزاران سال پیش در ایران و بطن جامعه بودند. در تهران هم یهودیان در محله‌های شلوغ عودلاجان و چاله میدان ساکن بودند. ارامنه هم معمولاً در حاشیه تهران سکنی می‌گزیدند. بخش کوچکی از ارامنه نزدیک دروازه حضرت عبدالعظیم(ع) ساکن بودند که کلیسای تاتاووس را می‌سازند. جمعی هم نزدیک دروازه قزوین زندگی می‌کردند که بعدها کلیسای گئورک را ساختند.»
جمعی از ارامنه از دوره کریمخان به دلیل نیاز به سنگتراشی در عمارت سلطنتی ارگ، وارد تهران می‌شوند. عده‌ای هم در دوره فتحعلی‌شاه به تهران می‌آیند که معروف به جام‌بران بودند. چون فتحعلی‌شاه آنها را برای شیشه‌بری در قصر سلطنتی دعوت کرده بود. شهبازی می‌گوید: «تعداد کلیمیان در تهران زیاد بود. آنان بیشترین نقش را در تجارت داشتند.»
کد خبر 686017 برچسب‌ها تهران قدیم همشهری محله جمعیتمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تهران قدیم همشهری محله جمعیت جمعیت تهران دوره ناصری هزار نفر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۳۱۱۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هشدار هواشناسی به تهرانی‌ها/ جزئیات پیش بینی هواشناسی
به گزارش خبرآنلاین، اداره کل هواشناسی استان تهران از وقوع رگبار و رعد و برق از پنجشنبه (۱۳ اردیبهشت) و احتمال آبگرفتگی معابر و لغزندگی جاده‌های کوهستانی خبر داد.
ایسنا در خبری نوشت: برپایه بررسی نقشه‌های پیش‌یابی و واکاوی الگوهای همدیدی، وضعیت جوی استان تهران تا ظهر فردا (۱۳ اردیبهشت) آسمانی کمی ابری تا نیمه ابری همراه با وزش باد در نیمه جنوبی، گاهی وزش باد نسبتا شدید تا شدید و احتمال خیزش گرد و خاک و در ارتفاعات افزایش ابر و بارش پراکنده پیش‌بینی می‌شود.
با نفوذ و فعالیت سامانه بارشی از عصر فردا تا ظهر شنبه (۱۳ تا ۱۵ اردیبهشت) آسمان استان نیمه ابری تا ابری در بعضی ساعت‌ها بارش باران به‌ویژه بعد از ظهر جمعه تا صبح شنبه گاهی رگبار تندر و آذرخش مورد انتظار است و رخداد تگرگ در نقاط مستعد دور از انتظار نیست.
از عصر پنجشنبه تا یکشنبه (۱۳ تا ۱۶ اردیبهشت) در بعضی ساعت‌ها به‌ویژه بعد از ظهر تا شب در نیمه جنوبی استان وزش باد شدید تا خیلی شدید پیش‌بینی می‌شود.
از جمعه شب تا صبح یکشنبه کاهش محسوس دما به ویژه در نیمه شمالی استان مورد انتظار است.
بنابر هشدار زردرنگ اداره کل هواشناسی استان تهران، در این شرایط جوی احتمال آبگرفتگی معابر و جاری شدن روان‌آب، لغزندگی و کاهش دید به‌ویژه در جاده‌های کوهستانی و گردنه‌ها، احتمال خسارت به سازه‌های موقت، احتمال خسارت به نهال‌ها، درختان آسیب‌پذیر و محصولات باغی و زراعی وجود دارد بنابراین نسبت به احتیاط در سفرهای بین شهری، عدم اتراق در حاشیه و بستر رودخانه‌ها و مسیل‌ها، احتیاط در فعالیت‌های کوهنوردی، خودداری از چرای دام و تردد عشایر در حاشیه رودخانه‌ها و نواحی مرتفع، اطمینان از استحکام سازه‌های موقت لایروبی کانال‌ها و آب‌روها با توجه به احتمال رخداد تگرگ و اتخاذ تمهیدات لازم جهت جلوگیری از خسارت به بخش کشاورزی توصیه می‌شود.
هشدار زرد رنگ به معنای این است که پدیده‌ای جوی رخ خواهد داد که ممکن است در سفرها و انجام کارهای روزمره اختلالاتی را ایجاد کند. این هشدار برای آگاهی مردم صادر می‌شود تا بتوانند آمادگی لازم را برای مواجهه با پدیده‌ای جوی داشته باشند که از حالت معمول کمی شدت بیشتری دارد. از سوی دیگر مسئولان نیز در جریان این هشدارها قرار می‌گیرند تا اگر لازم باشد تمهیداتی را بیندیشند.
۴۷۲۳۶
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901742
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان