به نقل از «ایران اکونومیست»

سینمای ایران چه تصویری از واقعه ۷ تیر سال ۶۰ ارائه داده است؟

تاریخ انتشار: ۷ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۳۴۹۱۵۲

۶‌روز پس از عزل بنی‌صدر از ریاست‌جمهوری و ۳ روز بعد از ترور نافرجام آیت‌الله خامنه‌ای در مسجد ابوذر، ساختمان حزب جمهوری اسلامی توسط محمدرضا کلاهی، عضو نفوذی منافقین در حزب، منفجر شد.

 روزنامه کیهان فردای آن روز در گزارشی نوشت: «حدود ساعت‌۲۱ دیشب ۲بمب بسیار قوی در محل دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی منفجر شد که بر اثر شدت انفجار قسمت‌هایی از ساختمان فروریخت و موجب شهادت ده‌ها تن از مقامات مملکتی و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و چند تن از وزرا شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بیش از نیم‌ساعت از انفجار گذشته بود که دوان دوان خودم را به محل حادثه رساندم. صدها نفر از مردم تهران خود در خیابان‌های اطراف دفتر مرکزی حزب اجتماع کرده بودند و آمبولانس‌ها بی‌امان در رفت‌وآمد بودند. وقتی به چندقدمی محل انفجار رسیدم، امدادگران نخستین افرادی را که زیر آوار مانده بودند به آمبولانس‌ها انتقال داده بودند.»

کارگردان سریال «ترور» شهید حاج قاسم سلیمانی انتخاب شد

انفجار ساختمان حزب جمهوری اسلامی و شهادت آیت‌الله بهشتی و یارانش، یکی از فرازهای مهم دهه اول انقلاب است؛ اتفاقی که شاید همین اهمیتش باعث شد حساسیت‌هایی پیرامونش شکل بگیرد و نتیجه سکوت طولانی سینمای ایران در قبال این رخداد بود. در طول سالیان تنها کوشش‌های انجام‌شده، تولید برنامه‌ها و مستندهای مناسبتی درباره این رخداد بود؛ مستندهایی که اغلب هم شتاب‌زده و ژورنالیستی بودند.
فیلم‌هایی که ساخته نشد

درباره ۷ تیر سال‌۶۰ وعده‌های زیادی درباره ساخت فیلم سینمایی داده شد که همه آنها در حد همان مصاحبه و خبر باقی ماندند و اقدامی برای ساختشان انجام نشد. مثلا در ۶‌مرداد ۱۳۹۵ خبرگزاری ایرنا خبری را با این تیتر روی خروجی خود گذاشت: «فیلم سینمایی‌ حادثه هفتم تیر در تابستان سال آینده تولید می‌شود».

خبر به نقل از روابط‌عمومی بنیاد شهید منتشر شده بود و در بخش‌هایی از آن چنین آمده بود: «مدیرکل هنری بنیاد شهید و امور ایثارگران و مدیر گروه تلویزیونی شاهد از آغاز به‌کار تحقیق و نگارش فیلمنامه سینمایی حادثه هفتم تیر خبر داد و گفت که فیلم سینمایی حادثه هفتم تیر تا تابستان سال آینده به‌احتمال قوی تا تیرماه تولید می‌شود.

حسینعلی بیات با اعلام این خبر که پس از تحقیق و نگارش و رسیدن به فیلمنامه‌ای مناسب، ساخت و اکران فیلمی فاخر را با موضوع شهدای هفتم تیر تا تیرماه سال آینده در دستور کار داریم، افزود: با توجه به دغدغه‌های مقام معظم رهبری به‌منظور معرفی هنرمندانه حادثه هفتم تیر سال‌۱۳۶۰ به نسل جوان، پرداختن به ابعاد این رویداد عظیم از اولویت‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران است.

وی حادثه هفتم تیر را یادبود مردانی از جنس نور دانست و گفت: ساخت این فیلم به‌عنوان یک محصول دینی – فرهنگی برای معرفی این واقعه و شهدا و قهرمان‌های ملی مذهبی کشور، تأثیر شگرفی بر جوانان خواهد گذاشت.

مدیرکل هنری بنیاد شهید و امور ایثارگران ادامه داد: ساخت فیلم ارزشی واقعه هفتم تیر با بررسی همه مسائل در دستور کار بنیاد قرار گرفته و مورد حمایت حجت‌الاسلام والمسلمین شهیدی، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران واقع شده است و امیدواریم پس از تحقیق و نگارش و رسیدن به فیلمنامه‌ای مناسب، ساخت و اکران فیلمی فاخر با موضوع شهدای هفتم تیر تا تیرماه سال آینده به سرانجام برسد.»

کلید واژه نگارش فیلمنامه مناسب و ساخت فیلمی فاخر جز درباره ۷‌تیر ۶۰ در مورد بسیاری از رخدادهای مهم تاریخ معاصر، به‌کار برده شده. معمولا هم در نهایت فیلمنامه مناسبی نوشته نمی‌شود یا حساسیت‌های نهاد سفارش‌دهنده باعث می‌شود متنی برای تولید پسندیده نشود و در نهایت آن فیلم فاخر مفروض هم هرگز جلوی دوربین نرود.
‌ماجرای نیمروز

رد و سایه ماجرای ۷‌تیر۶۰ را در تعدادی از فیلم‌های سینمای ایران در حد اشاره‌ای گذرا می‌توان سراغ گرفت؛ اما نمونه‌ای که به‌صورت مشخص به انفجار ساختمان حزب جمهوری اسلامی پرداخته؛ «ماجرای نیمروز» است.

ماجرای نیمروز با ۳۰ خرداد۶۰ شروع می‌شود؛ روزی که منافقین با تجمع در میدان فردوسی رسما اعلام جنگ مسلحانه کردند. آنچه فیلمساز در ماجرای نیمروز به‌عنوان خط اصلی درام، داستان جست‌وجو برای یافتن موسی خیابانی، مرد شماره‌۲ منافقین را دنبال می‌کند.

با شیوه روایی درنظر گرفته شده در فیلم که نوعی وقایع‌نگاری و مستندنمایی از رخدادها را با عناصر دراماتیک پیش‌برنده داستان ترکیب می‌کند؛ در چند فصل ما جزئیاتی از ماجرای ۷ تیر را می‌بینیم. در همان اوایل فیلم، در سکانسی که مثل بقیه فصل‌های ماجرای نیمروز تاریخ دقیق و مشخصی دارد و در ابتدایش تاریخ ۴ تیر ۶۰ قید شده است، رحیم (احمد مهرانفر) به حامد (مهرداد صدیقیان) می‌گوید: «من فردا می‌رم پیش دکتر بهشتی.» سکانس بعدی نمازخواندن رحیم و حامد به امامت آیت‌الله بهشتی است که در چهره‌پردازی کوشیده شده تا حد امکان شباهت ظاهری هم به سیدالشهدای واقعه ۷ تیر داشته باشد.

این نخستین تصاویر سینمای ایران از شهید بهشتی است. آنچه در ادامه می‌بینیم، گفت‌وگوی کوتاه رحیم با آیت‌الله بهشتی است. توضیح رحیم به حامد درباره مضمون گفت‌وگو نشان می‌دهد که موضوع بحث دستگیرشدگان ۳۰‌خرداد۶۰ بوده است: «گفتن خشونت نکنید. بی‌انصافی نکنید در حقشون.»

فیلمساز در ادامه به شب واقعه می‌پردازد و آن را براساس تصاویر تلویزیونی موجود، بازسازی کرده است. نکته اینکه در فیلم کشف نفوذی‌بودن محمدرضا کلاهی هم توسط شخصیت‌های ماجرای نیمروز صورت می‌گیرد. پس از آن فیلم بر ماجرای یافتن محل اختفای موسی خیابانی متمرکز می‌شود.
ترور سرچشمه

«ترور سرچشمه» مستندی مصاحبه‌محور است. خبرگزاری‌مهر در تحلیلی درباره این مستند، آن را چنین توصیف کرده است: «اسم شما چیست؟ در زمان حادثه کجا بودید؟ ‌ چرا در آنجا بودید؟ ‌...، اینها تنها بخش‌هایی از سؤالاتی است که محمدحسین مهدویان در طول این مستند از مصاحبه‌شونده‌هایش درحالی‌که در یک اتاق رو به دوربین نشسته‌اند، مسلسل‌وار می‌پرسد، برایش هم مهم نیست که آنها حالا یا آن موقع چه مقام و منصبی داشته‌اند و دارند، گویا همه باید پاسخگوی تاریخ و در برابر سؤال‌ کرنشگر باشند.

اصلا همین نحوه روایت است که باعث می‌شود شما فکر کنید او در حال بازجویی از آنهاست. او شاهدان را فراخوانده تا این پرونده مسکوت‌مانده را دوباره باز و حادثه را از دریچه نگاه آنها بازخوانی کند. چهره‌هایی که اما از آنها سؤال می‌شود، اصلا افراد شناخته‌شده‌ای نیستند، خیلی از آنها سیاستمدار نیستند، اصلا معلوم نبوده که حالا در قید حیات هستند یا نه، آدم‌هایی که روایت‌هایی شنیدنی از حادثه ۷تیر دارند اما بی‌شک یافتن آنها از مشقت‌بارترین مراحل ساخت این مستند بوده است.

تصور کنید آتش‌نشانی که آن شب به محل حادثه رسیده، مورد پرسش قرار بگیرد، یا از نیروهای امدادی سؤال شود یا آن ۲ نفری که به شکل معجزه‌آسایی از زیر آوارها بیرون آمده‌اند، روبه‌روی دوربین بنشینند و از آن روز عجیب بگویند یا حتی در بخشی دیگر یکی از دوستان صمیمی محمدرضا کلاهی، عامل اصلی بمب‌گذاری را ببینید که نشسته و درباره خلق و خوی او می‌گوید.» فیلم مهدویان ترکیبی است از مصاحبه‌های پرتعداد و تصاویر آرشیوی که در نهایت تصویری تازه از ‌ ۷تیر به‌دست نمی‌دهد ولی برای نسل جوان می‌تواند اطلاعات جالب‌توجهی در این‌باره ارائه دهد. مستند ترور سرچشمه ‌با درنظرگرفتن چنین هدفی فیلم موفقی است.

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: بنیاد شهید و امور ایثارگران حزب جمهوری اسلامی حادثه هفتم تیر ماجرای نیمروز سینمای ایران سال آینده آیت الله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۴۹۱۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پرمخاطب‌ترین فیلم هنر و تجربه معرفی شد

مستند «ایساتیس» به کارگردانی علیرضا دهقان و تهیه‌کنندگی راحیل صحرایی و علیرضا دهقان بعد از موفقیت در جشنواره‌های داخلی و خارجی از زمستان ۱۴۰۲ در سینماهای منتخب گروه سینمایی هنر و تجربه در تهران و شهرستان‌ها به اکران عمومی درآمد و بر اساس آمار سامانه فروش فیلم‌های سینمای ایران «سمفا»، با بیش از ده هزار مخاطب اکنون عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم این گروه را از آن خود کرده و رضایت مخاطبان و منتقدان را همراه دارد.

«مسعود فروتن» این فیلم را با فیلم «باد صبا» مقایسه کرد و کارگردانی این فیلم را ستود. «دکتر اصغر دادبه» چهره ماندگار ادبیات و فلسفه محتوای مطرح شده از فیلم را از جمله موارد مهم در لیست نجات فرهنگ ایران در طول تاریخ دانستند. «دکتر جوادیان» رییس مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی به عنوان مرجع معتبر در موضوع روایت شده در فیلم از تحقیق این فیلم و مستندات آن اعلام رضایت کردند. «رضا صائمی» منتقد سینما و فعال فرهنگی در فصلنامه سینما حقیقت به بررسی نوع روایت فیلم پرداخته و به استفاده از المان‌های آب، باد، خاک و آتش برای روایت داستان اشاره کرده است و تلاش فیلمساز را در معرفی یک شهر توسط این فیلم را پلی برای معرفی جهان دانسته است. مجله فیلم در یادداشتی به ترکیب تیم سازنده فیلم اشاره کرده است و نویسنده، اعتبار، سابقه و تبحر این گروه و انتخاب صحیح کارگردان و تهیه‌کننده فیلم را از نکات مهم و قابل توجه این مستند دانسته است.

«ایساتیس» پیش از این در جشنواره سینماحقیقت و جشنواره بین‌المللی فیلم شهر، جشنواره جهانی فیلم فجر و جشن مستقل سینمای مستند ایران به نمایش درآمده است و موفق به کسب جایزه ویژه دبیر جشنواره سینماحقیقت، تندیس بهترین مستند بلند در بخش بین‌الملل جشنواره شهر و تندیس موسیقی از جشن مستقل سینمای مستند شده است. این فیلم همچنین در جشنواره‌های خارجی از جمله جشنواره فیلم مستند مسکو، جشنواره اوشن سیتی امریکا، کازان روسیه، جشنواره سبز مونتنگرو، جشنواره مستند ازمیر و... شرکت کرده و جوایزی از جمله جایزه بهترین فیلم جشنواره اوشن سیتی، جایزه بهترین فیلم جشنواره مونته نگرو را کسب کرده است.

موفقیت مهم و ارزشمند این فیلم اکران موفق و پرمخاطب در شهرستان‌هاست که بعد از موفقیت مستندهایی مانند «در جستجوی فریده» به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی، «کاپیتان من» به کارگردانی سیاوش صفاریان‌پور و همچنین فیلم‌های سینمایی «مقیمان ناکجا» به کارگردانی شهاب حسینی، «پوست» به کارگردانی بهمن و بهرام ارک و مجموعه فیلم‌های کوتاه «اتاق فرار»، «یک سانس چند رویا» و «فیلم کوتاه ژانر وحشت» نوید موفقیت و گسترش سینمای متفکر ایران را در سراسر کشور و برای مخاطبان گسترده‌ای در شهرهای مختلف به ارمغان می‌آورد.

امکان اکران برابر و عدالت در نمایش‌های سینمایی در تهران و استان‌ها باعث افزایش آمار مخاطبان فیلم‌های سینمای هنر و تجربه شده است که مانند نمونه‌های مشابه در سینمای جهان با وجود آمار کمتر مخاطب نسبت به سینمای بدنه وظیفه تأمین محتوا برای مخاطبان حرفه‌ای و علاقه‌مندان جدی سینما را دارد و در زمان اکران تمرکز بر تبلیغات گسترده و بازاریابی‌های رایج را ندارد.

داستان فیلم مستند «ایساتیس» به معرفی قنات‌ها و تاریخچه آن در استان یزد است و به این بهانه قسمت مهمی از تاریخ این استان کهن ایران را بازگو می‌کند و صدایی است شاعرانه و قصه‌گو که تا به حال ناشنیده مانده است. تدوین این فیلم توسط «بهمن کیارستمی» و «پویا پارسامقام» صورت گرفته و فیلمبرداری آن به عهده «مهدی آزادی» از فیلمبرداران نام آشنا و برنده جایزه معتبر و مهم «قورباغه طلایی» جشنواره کمرایمیج بوده است. داستان فیلم با صدای روان و آشنای «ابوالحسن تهامی‌نژاد»، «نصرالله مدقالچی»، «زهره شکوفنده» و «مریم شیرزاد» روایت می‌شود.

گروه سینمایی هنر و تجربه در سال‌های اخیر موفق به گسترش دامنه مخاطبان خود در سراسر ایران شده است. این گروه در حال حاضر دارای سانس‌های ثابت و مستمر در شهرستان‌هاست و کلیه فیلم‌های نمایش داده شده این گروه روزهای چهارشنبه به صورت متمرکز و در طی هفته به شکل تک سانس به نمایش در می‌آیند. همچنین تمام فیلم ها امکان اکران در سانس‌های ویژه و تک سانس در شهرهایی که توسط مخاطبین و علاقه‌مندان و عوامل فیلم و سینماها درخواست داده شود را خواهد داشت.

برای دسترسی به برنامه نمایش فیلم مستند ایساتیس و دیگر فیلم‌های هنر و تجربه و همچنین اطلاع از برنامه‌های جنبی به سایت این گروه به آدرس هنر و تجربه و صفحه‌های هنر و تجربه در شبکه‌های اجتماعی مراجعه کنید.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سینما و تئاتر