به نقل از «آفتاب»

زخم کم‌کاری متولیان حجاب و عفاف عمیق‌تر شد/ ۲۵ دستگاه متولی چه می‌کنند؟

تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۲۷۷۶۱

آفتاب‌‌نیوز :

هفته عفاف و حجاب هم به انتها رسید و این هفته فرصت خوبی برای عرض‌اندام و البته محک دستگاه‌های متولی بود تا اهم اقدامات و برنامه‌های خود در حوزه عفاف و حجاب را به صحنه بیاورند، اگرچه در دورانی که امپراتوری رسانه‌ای دنیای غرب لحظه‌ای نوک پیکان حمله خود را از سمت نظام مقدس جمهوری اسلامی و ارزش های اسلامی به ویژه مسئله عفاف و حجاب برنداشته پرداختن به مسئله حجاب صرفا محدود به یک روز و یا هفته‌ای خاص نیست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شورای عالی انقلاب فرهنگی در بهمن ماه سال ۱۳۷۶، اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف را در ۱۶ بند تدوین کرد پس از آن در مردادماه سال ۸۴ نیز راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف در چارچوب اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف از سوی این شورا به تصویب رسید و در راستای آن ۲۶ دستگاه اجرایی به عنوان متولی امر عفاف و حجاب در کشور معرفی شدند تا برای نهادینه‌سازی مسئله تاریخی، عرفی، شرعی و قانونی حجاب نقش آفرین باشند.

با توجه به این مسئله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ۲۱ وظیفه، وزارت بازرگانی با ۱۳ وظیفه، سازمان صداوسیما با ۳۱ وظیفه، نیروی انتظامی با ۲۱ وظیفه، سازمان جوانان با ۱۴ وظیفه، سازمان تبلیغات اسلامی با ۱۲ وظیفه، وزارت آموزش‌وپرورش با ۲۱ وظیفه، وزارت علوم با ۱۷ وظیفه، مرکز زنان و خانواده با ۶ وظیفه، وزارت ارتباطات با هشت وظیفه، سازمان تربیت بدنی با ۱۸ وظیفه، شهرداری با ۱۰ وظیفه، وزارت بهداشت با ۱۷ وظیفه، ستاد امر به معروف و نهی از منکر با ۱۱ وظیفه، سازمان بهزیستی با پنج وظیفه، وزارت امورخارجه با ۱۰ وظیفه، وزارت کار با پنج وظیفه، مجلس شورای اسلامی با هفت وظیفه، وزارت کشور با ۱۱ وظیفه، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی با ۹ وظیفه، قوه‌قضائیه با پنج وظیفه، وزارت مسکن راه و شهرسازی با ۹ وظیفه، سازمان میراث فرهنگی با ۱۱ وظیفه، بسیج با شش وظیفه، وزارت راه با هفت وظیفه و سازمان تبلیغات اسلامی با ۱۲ وظیفه، سازمان‌ها و نهادهایی هستند که در مصوبه ۴۲۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی برای گسترش عفاف و حجاب نوع وظایفشان ذکر شده است.

با وجود این وظیفه‌مندی قانونی اما برخی از دستگاه‌ها تکالیف خود را در حوزه فرهنگ از جمله مسئله عفاف و حجاب فراموش کردند و برخی دیگر هم صرفا به برگزاری همایش و نمایش و راه‌اندازی چند کارگروه اقدام کردند تا در عمل ثابت کنند که نه تنها دغدغه روشن و دلسوزانه‌ای در این حوزه ندارند که از برنامه مدون و حساب‌شده‌ هم غافل شدند؛ البته که وقتی موقع ارائه گزارش عملکرد می شود این دستگاه ها، بولتن ها و گزارش‌کارهای بسیاری درباره فعالیت‌ خود برای گسترش حجاب ارائه می کنند بدون آنکه به تأثیرگذاری آن بر جامعه دقت کرده باشند.

متاسفانه باید گفت در مقوله عفاف و حجاب از کار فرهنگی تمیز و اثرگذار غافل شدیم و البته این غفلت از خواب‌زدگی دستگاه های متولی در حوزه عفاف و حجاب کلید خورد و در نتیجه امروز برخی خودی‌ها هم ناآگاهانه، همراه رسانه‌های معاند می‌شوند و انتقاد را به سمت نیروی انتظامی و گشت ارشاد می‌برند و می‌گویند برخورد سلبی راهگشا نیست اما آیا تاکنون از خود پرسیدیم که ۲۵ دستگاه متولی دیگر حوزه عفاف و حجاب دقیقا چه می‌کنند؟! به طور قطع اگر سایر دستگاه‌ها و نهادها به وظایف ایجابی خود در حوزه عفاف و حجاب به درستی عمل می‌کردند امروز شرایط جامعه به گونه‌ای پیش نمی‌رفت که نیروی انتظامی به عنوان بازوی نظارتی بخواهد اینگونه وارد میدان شود.

در استان گلستان هم برخی از مسئولان از جمله امور بانوان و خانواده استانداری گلستان در هفته عفاف و حجاب حتی حاضر به مصاحبه نشدند و اعلام کردند که ما دستگاه متولی حجاب و عفاف نیستیم حال آنکه آنها هم در این حوزه وظیفه‌مندی دارند برخی مسئولان هم از جمله فرهاد سمیعی، سرپرست اداره کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری گلستان در شرایطی که رسانه های معاند از تمامی ابزارهای رسانه های برای هجمه به مسئله حجاب بهره می برند از ابزار اثرگذاری همچون رسانه غافل شدند و تماس های خبرنگاران ما برای گفتگو با ایشان به بهانه حضور در همایش عفاف و حجاب بی نتیجه ماند!

اینجاست که با پرداختن به مسئله عفاف و حجاب می بینیم که این مسئله مهم بیش از همیشه غریب و مهجور مانده است این در حالی است که در شرایط امروز ترویج فرهنگ عفاف و حجاب به کاهش آسیب های اجتماعی کمک شایانی می کند.

عملکرد برخی دستگاه های متولی حجاب در حد انتظار نبود/ باید کارهای جدی‌تر انجام شود

نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی در خصوص عملکرد دستگاه های متولی عفاف و حجاب در گفتگو با خبرنگار ایسنا گفت: عملکرد دستگاه های فرهنگی استان گلستان در حوزه عفاف و حجاب را ارزیابی نکردیم اما در سطح کشور برخی از دستگاه ها در این بخش اقدامات خوبی داشتند و با برنامه وارد شدند ولی اقدامات برخی از دستگاه ها نیز در حد انتظار نبوده و به نظر می رسد باید کارهای جدی تری شکل بگیرد.

غلامرضا منتظری افزود: عمده دغدغه دستگاه های اجرایی حوزه عفاف و حجاب در ارائه نوع مدل بوده و اذعان می کنند که باید با چه شیوه و روش هایی در حوزه فرهنگ سازی عفاف و حجاب گام بردارند تا اثربخش باشد و بتوانند جاذبه ایجاد کنند، اخیراً در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای فرهنگ عمومی بحث مد و لباس به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه اخیراً نمایشگاه مد و لباس در سطح ملی و بین المللی در تهران برگزار شد، بیان کرد: همچنین مقرر شد پس از فصل تابستان برای معرفی لباس های شایسته در تهران و سایر استان ها نمایشگاه مد و لباس برگزار شود.

نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نشست های مختلفی در حوزه عفاف و حجاب برگزار می شود و دستگاه های فرهنگی که در این حوزه مسئولیت دارند به کمیسیون فرهنگی دعوت می شوند و گزارشات آنها شنیده می شود، همچنین با همکاری وزارت کشور کارگروه عفاف و حجاب زیر نظر معاونت اجتماعی وزارت کشور تشکیل می شود.

منتظری با اشاره به اینکه در شورای فرهنگ عمومی کشور بحث زیست عفیفانه به طور جدی در دستور کار است، تصریح کرد: در این طرح به دنبال طراحی و تدوین مدل اثربخش و جذابی هستند تا در سطح کشور مورد استفاده قرار گیرد، در سطح استان نیز باید موراد مربوط به عفاف و حجاب به صورت جدی پیگیری شود.

معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گلستان نیز در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: مقوله عفاف و حجاب جزو مباحث بسیار مهم به شمار می رود و مظهر اسلامیت جوامع مسلمان و سنبلی از آموزه های اسلامی و تکلیفی برای جامعه بشریت است و نقش مهمی در تعالی بخشی جامعه اسلامی دارد و با توجه به این مهم جوامع غربی برای ضربه به گفتمان خانواده تلاش کردند باور عفاف و حجاب را در متن و قامت جامعه ضعیف کنند.

حجاب و عفاف صرفاً مربوط به بانوان نیست

حجت الاسلام رضا دیلمی با بیان اینکه عفاف و حجاب برای ترویج و نهادینه سازی در جامعه باید تبدیل به باور شود، بیان کرد: تربیت عقلانی مسئله مهمی است و خانواده ها باید در کنار تربیت عبادی و حماسی در حوزه تریبت عقلانی نیز گام بردارند و اگر این سه حوزه با یکدیگر تجمیع شود شخصیت های بزرگی همچون شهید سلیمانی‌ها، باکری‌ها و امثال آن تربیت خواهند شد از سویی دیگر دشمن تلاش می کند این اتفاق در متن خانواده نیفتد.

وی با بیان اینکه جنگ فعلی دشمن از جنس جنگ سخت نیست، افزود: جنگ امروز از جنس جنگ نرم است و امروز توپخانه های دشمن آتشِِ شبهه افکنی، ترویج بی بند و باری و بی حجابی را در قالب رسانه به سمت ما شلیک می کنند تا برای نسل جوان جذاب تر باشد از این جهت در نخستین گام می طلبد که پدران و مادران هوشیار باشند.

معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گلستان تأکید کرد: اگر خانواده ای در مسیر زندگی پیوست مسجد داشته باشد و مرکز ثقل و فرماندهی کانون خانواده را به مسجد و شعائر دینی و انقلابی متصل کند قطعاً بیمه خواهد شد و با تورق و بررسی در حوزه آسیب های اجتماعی می بینیم که خانواده هایی که به مسائل مذهبی توجه کمتری دارند آسیب بیشتری را متحمل می شوند.

دیلمی با بیان اینکه عفاف و حجاب صرفاً مربوط به بانوان نیست بلکه یک مقوله، بستر، نماد و راهبرد ویژه مردان و زنان است، گفت: خانواده در اسلام پیوست اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی دارد و در گام نخست خانواده باید برای مقوله عفاف و حجاب تعریف دقیق و مشخصی داشته باشد و فرزندان باید مادر و پدر را در حوزه عفاف و حجاب یک الگوی فعال بدانند، به طور قطع اگر فرزند عفاف و حجاب و مسائل دینی و عبادی را در قامت پدر و مادر مشاهده نکند به این سمت گرایش پیدا نمی کند.

نقش مهم رسانه و فضای مجازی در فرهنگ‌سازی عفاف و حجاب

وی با تأکید بر اینکه در نهادینه سازی عفاف و حجاب باید به موضوع رسانه و فضای مجازی توجه ویژه ای شود، خاطرنشان کرد: در تقسیم بندی وظایفی که در حوزه عفاف و حجاب برای دستگاه های فرهنگی شمرده شده نیازمند تجمیع نگاه‌ها و سلایق و هم افزایی و همگرایی دستگاه های متولی حوزه عفاف و حجاب هستیم و تحقق این مهم در کنار بحث خانواده و نگاه راهبردی پدر و مادر رشد و پویایی بیشتر جامعه را رقم می زند و می تواند به حل شدن بحث عفاف و حجاب در متن جامعه کمک کند.

معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گلستان با بیان اینکه ما نیز در نهاد انقلابی تبلیغات اسلامی در راستای تقویت باورها و تعمق بخشی به گفتمان عفاف و حجاب با استفاده از ظرفیت عظیم تشکل های دینی و انقلابی تمام تلاش خود را به کار گرفتیم، گفت: همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند هیئت کانون جهاد تبیین است لذا در موضوع عفاف و حجاب به جهاد تبیین می پردازیم اما در موضوع رسانه و فضای مجازی نقش دستگاه های متولی تعیین کننده است چراکه دشمن از ابزار رسانه برای صدمه زدن و تخریب جایگاه عفاف و حجاب بهره برداری می کند، قطعا با ورود مؤثر دستگاه های متولی حوزه رسانه و فضای مجازی و در کنار آن هم افزایی سایر دستگاه ها و هوشیاری بیشتر والدین شاهد تعمق بخشی و تقویت بهتر باورهای عفاف و حجاب خواهیم بود.

اولویت نخست برخی دستگاه‌های فرهنگی عفاف و حجاب نیست

دیلمی با بیان اینکه در موضوع عفاف و حجاب مباحث سلبی و ایجابی مطرح است، افزود: برای نهادینه سازی فرهنگ عفاف و حجاب باید از برخوردهای سلبی کمتر استفاده کنیم و بیشتر به سمت برخوردهای ایجابی و تعمق بخشی به باورها حرکت کنیم، در واقع در حوزه باورها و مباحث اعتقادی، بصیرتی و معرفتی باید به رسانه و تولید محتوا توجه کنیم و در این بین نقش دستگاه های اجرایی این حوزه پررنگ‌تر است البته گاهی اوقات هنجارشکنی فاحش از روی تعمد رخ می دهد که برخوردهای سلبی و ورود نیروی انتظامی را می طلبد.

وی با بیان اینکه برای رفع معضل بدحجابی بیشتر باید به مسئله پیشگیری توجه کنیم، خاطرنشان کرد: خانواده، مدرسه و مربیان و سپس دستگاه های متولی حوزه عفاف و حجاب باید برای فرهنگ سازی این مقوله مهم گام بردارند و اگر دستگاه های متولی مانند دانه های تسبیح کنار هم تجمیع نشوند، نمی توانیم به نتیجه مطلوبی دست پیدا کنیم.

معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گلستان با تأکید بر اینکه فعال سازی الگوهای نمادین انقلابی و اسلامی مسئله مهم دیگری است که باید در حوزه عفاف و حجاب موردتوجه قرار گیرد، یادآور شد: برای مثال در متن بازار چقدر از پوشاک تولیدی اسلامی است و یا در محصولات تولیدی مربوط به خانواده چقدر به رویکرد عفاف و حجاب توجه شده است؟

دیلمی در پاسخ به این پرسش که آیا عملکرد دستگاه های متولی در هفته عفاف و حجاب را چگونه دیده اید، پاسخ داد: در حال حاضر هم‌افزایی خوبی بین دستگاه های اجرایی وجود دارد اما تا رسیدن به حد مطلوب فاصله داریم، همه متولیان حوزه فرهنگی باید تلاش بیشتری داشته باشند و به ویژه دستگاه های مرتبط به حوزه رسانه، تولید محتوا و فضای مجازی باید مجاهدانه تر و با عزم و اراده بیشتری به مسئله عفاف و حجاب ورود پیدا کنندو اولویت نخست خود را مباحث فرهنگی و عفاف و حجاب قرار دهند، در حال حاضر شاید اولویت اول برخی دستگاه ها مسئله عفاف و حجاب نباشد و این مسئله یک اشکال است.

به گزارش ایسنا سیدعلی مهاجر معاون سیاسی و امنیتی استاندار گلستان نیز در جلسه اخیر شورای اداری استان گلستان به بی توجهی برخی ادارات و نهادها به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و ابلاغیه رعایت عفاف و حجاب در ادارات انتقاد کرده بود.

منبع: خبرگزاری ایسنا

منبع: آفتاب

کلیدواژه: عفاف و حجاب شورای عالی انقلاب فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گلستان حوزه عفاف و حجاب رسانه و فضای مجازی مجلس شورای اسلامی دستگاه های فرهنگی مسئله عفاف و حجاب دستگاه های متولی عفاف و حجاب عفاف و حجاب نیروی انتظامی عفاف و حجاب عفاف و حجاب نهادینه سازی فرهنگ عفاف دستگاه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۲۷۷۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران؛ کثرت فرهنگی و وحدت سیاسی

مبانی قانون در دولت‌های تازه تأسیس با مبانی قانون و نظام تربیت عمومی در کشورهایی با قدمت ایران تفاوت‌هایی بنیادین دارند. از این جهت که در دولت‌های تازه تأسیس قانون می‌تواند حیثیتی خنثی نسبت به مجموعه باورهای عمومی درباره مسائل ایمانی داشته باشد. - اخبار فرهنگی -

خبرگزاری تسنیم؛ حمید ملک زاده-پژوهشگر اندیشه سیاسی

ایران یک نام قدیم است. در حالی که دولت به معنای جدید کلمه در ایران سابقه‌ای کمتر از صد و پنجاه سال دارد و ایده دولت اسلامی حتّی از آن هم جوان تر است. یعنی به سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و فرایندهای منتهی به تأسیس و تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران باز می‌گردد. از این جهت و تا جایی که به سیاست مربوط می‌شود، هر حکومتی در ایران به عنوان یک دولت به طور عام، و جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک حکومتِ اسلامی به طور خاص، با مسائل زیادی دست و پنجه نرم می‌کند که هم از وجه حکمرانی و در میان حکمرانان و هم در وجه شهروندی و در میان شهروندان، جدید هستند. ریشه اصلی مسائلی که از آنها صحبت می‌کنیم را باید در واقعیّت اجتناب ناپذیرِ ضرورت مداخله قصدمندانه دولت در نمایش‌های بیرونی شهروندان و در حوزه عمومی جستجو کرد؛ مداخله‌ای که از طریق تدوین قوانین موضوعه، به شکلی نهادمند و با هدف بیشینه کردن امکان تحقق خیر عمومی توسط حکومت اتفاق می‌افتد. مسائل ناشی از این مداخله قصدمندانه، نهادمند و الزام‌آور وجوه متفاوت مشکل اساسی دولت در ایران معاصر را تشکیل می‌دهند.

برای روشن شدن این موضوع باید این نکته را یادآور شویم که اصولاً دولت یک نظام تربیت، یا نظام سازماندهی به تظاهرات عمومی افراد در حوزه عمومی است. در عین حال باید بخاطر داشته باشیم که نظام تربیتی‌ای که دولت بر اساس آن عمل می‌کند قانون است. قانون در مقام یک نظام تربیت، بر مبنایی چند وجهی استوار است. مبانی قانون در دولت‌های تازه تأسیس با مبانی قانون و نظام تربیت عمومی در کشورهایی با قدمت ایران تفاوت‌هایی بنیادین دارند. از این جهت که در دولت‌های تازه تأسیس قانون می‌تواند حیثیتی خنثی نسبت به مجموعه باورهای عمومی درباره مسائل ایمانی داشته باشد. در چنین شرایطی و تحت تأثیر این اصلِ بی طرفی حکومت با فراغ بیشتری می‌تواند به عنوان ناظر بی طرفِ زیست عمومی شهروندان حاضر شده و متناسب با این اصل در مسائل مربوط به عرصه عمومی عمل کند. این بن مایه فهم لیبرال از دولت است: دولت کوچک، ناظر و خنثی.

با این حال، در کشوری با ویژگی‌های خاص ایران، ایده دولت خنثی و ناظر عملاً نمی‌تواند کارکردهایی مطابق با انتظاری که در رویکردهای لیبرال از دولت دارند داشته باشد. نمونه تاریخی پهلوی‌ها به خوبی تله نوسازی آمرانه در مورد ایران را منش نمایی می‌کند. از این چشم انداز، نوسازی آمرانه پهلوی‌ها مداخله قصدی، هدفمند و البته غیر نهادمند برای تأسیس حوزه‌ای خنثی، از منظر باورمندی‌های دینی، در ساحت عمومی بود که باید به عنوان حوزه اختصاصی حیات دولت جدید عمل کند. این مداخله آمرانه و غیرنهادمند به ظهور مقاومت‌های جدی از سوی مردم باورمند در مقابل دولت و آنچه به آن امر می‌کرد منتهی شد؛ و تا جایی پیش رفت که نفسِ باورمندی دیندارانه را به نیرویی سیاسی تبدیل کرد. از آن زمان تا امروز، در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران زندگی مؤمنانه نسبت مشخصی با شکلی از مبارزه سیاسی در مقابل انواع مداخلات دولت در عرصه عمومی پیدا کرده است. در میان همه صورت‌های ممکن از مداخلات دولت در زندگی عمومی شهروندان، بحث درباره «قوانین مربوط به پوشش در حوزه عمومی» یا حجاب، هنوز موضوعی قابل توجه است. مسئله‌ای که در این نوشته کوتاه بنا دارم به آن بپردازم.

هنر، ابزار استدلال و استقناع هنرمندانه عفاف و حجاب

 

حجاب: دستور شرع یا قانون دولت

قبل از اینکه بحث درباره «قوانین مربوط به پوشش در حوزه عمومی» را به طور مفصل مورد بررسی قرار دهیم، لازم است تا آن نکته حائز اهمیّتی را که در ابتدای این یادداشت آورده بودم دوباره در نظر حاضر کنیم: ایران در مقام یک جامعه امری قدیم است؛ درحالی که دولت، به عنوان سازمان جدید سیاسی ایران، امری متأخر و جمهوری اسلامی به عنوان یک شیوه خاص از حکومتِ مبتنی بر ارزش‌ها و دعاوی اسلامی از آن نیز جدیدتر است. این مسئله به خودی خود متضمن تصور کثرت اجتماعی قابل توجهی در حوزه باورها، عقاید، عادات مربوط به زندگی شخصی و نفسِ ایده حضور در عرصه عمومی به عنوان فضای مشترک همه کسانی است که به عنوان ایرانی تعریف می‌شوند.

 کثرت در عادات رفتاری ناشی از تنوع فرهنگی و اجتماعی موجود در ایران، مسئله مهمی است که همزیستی ایرانیان به عنوان شهروندان دولت در عرصه عمومی را به موضوعی بنیادین در قانون گذاری، یا آنطور که امروز مرسوم شده است، حکمرانی تبدیل کرده‌است. تنوع پیشتر ذکر شده درباره جامعه ایرانی، در درجه اول خودش را در تظاهرات ظاهری، مخصوصاً در پوشش شهروندان نشان می‌دهد. این مسئله را نیز باید در نظر بگیریم که حتّی در میان جامعه مسلمان ایرانی، تحت تأثیر متغیّرهای هویّتی گوناگونی که در کنار دین به رفتار و تظاهرات بیرونی افراد نیرو می‌دهند، ممکن است مواجهات متفاوتی با مسئله پوشش وجود داشته باشد.

در چنین وضعیّتی، یعنی در حضور گستره قابل توجهی از عناصر هویّت بخش در زندگی ایرانیان که به تظاهرات، عادات و رفتارهایی متنوع در عرصه عمومی منتهی می‌شود، قانون در مقام حدّی معقول و وحدت بخش عمل می‌کند. وظیفه اصلی قانون، مشخص کردن حدّ وسطی است که همه صورت‌های گوناگون از هویّت یابی فرهنگی، قومی و اعتقادی درباره شیوه‌های مختلف از حضور در عرصه عمومی را مشخص می‌کند. قانون در این معنا بیش از اینکه به«بایدها» بپردازد، بر«نبایدها» متمرکز است. این ویژگی قانون، اصل تنوّع و کثرت در عادات و باورمندی‌های ویژه را از پیش فرض گرفته، و در مرزهای اصول بنیادین هویّت بخش برای دولت تعریف شده است.

از این جهت باید این نکته را در نظر بگیریم که مسئله پوشش در حوزه عمومی، دو وجه دارد؛ از یک طرف مسئله‌ای دینی است و به باورهای هویّت بخشی مربوط می‌شود که باورمندان مسلمان را از دیگران متمایز می‌کند؛ و از طرف دیگر مسئله‌ای سیاسی است که حدود قانونی مربوط به تظاهرات عمومی شهروندان را معلوم می‌کند. این دو وجه از قوانین مربوط به پوشش در حوزه عمومی، هنجارینند، اما موضوع یکی از آنها خطاب‌های ایجابی الهی به زنان مؤمن و مسلمان است و موضوع دیگری خطاب‌های سلبی قانونی است، از این جهت که اصلِ تنوع فرهنگی و مبانی هویّت بخش دیگر در جامعه ایرانی را در نظر گرفته است.

بیانات مقام معظم رهبری درباره مسئله حجاب به درستی این روایت را مورد تأیید قرار می‌دهند؛ ایشان در بیانات خود در دیدار با اقشار مختلف بانوان در سال 1401 تأکید می‌کنند که «حجاب یک ضرورت شرعی است، یعنی هیچ تردیدی در وجوب حجاب وجود ندارد». این بخش از بیانات ایشان متضمن این واقعیّت است که تا جایی که به دین مربوط می‌شود نمی‌توان درباره ضرورتِ نفسِ حجاب تردید کرد؛ و معنای آن این است که میان زن مسلمان بودن و رعایت کردن حجاب شرعی پیوندی بنیادین وجود دارد. این حکمی شرعی است که ایشان در مقام عالم دینی صادر می‌کنند. در عین حال، هم در آن جلسه، و هم در جلسات زیادی که بعد از آن به این موضوع مربوط می‌شود این مسئله را اضافه می‌کنند که ضعف در حجاب، زنانی که به عنوان ضعیف الحجاب می‌شناسیم را به خصم، یا دشمن وجودشناختی ما در مقام شهروندان یک دولت تبدیل نمی‌کند. این پیوند میان مقام دینی و شأن حکومتی مقام معظم رهبری نکات قابل توجهی را در خود قرار داده‌است که اگر در کنار بیانات دیگر ایشان مورد توجه قرار بگیرد، راهنمای عمل ما در حوزه عمومی و در مورد مسئله پوشش در عرصه عمومی بانوان خواهد بود.

برای نمونه ایشان در نشستی فرمودند: «از دو قطبی‌های کاذب بپرهیزید...، آن کسانی که مبانی شما، اصول شما، دین شما، ولایت فقیه را قبول دارند برادر شما هستند، گیرم که اختلاف سلیقه‌ای هم با شما داشته باشند...». این بخش از بیانات ایشان را در کنار سخنانی قرار دهید که در همان جلسه دیدار با اقشار مختلف زنان در سال 1401 ایراد کرده بودند: « چرا گاهی بعضی از شما این خانمی را که حالا فرض کنید یک مقداری موهایش بیرون است ‌یا به تعبیر رایج بدحجاب است ــ که حالا باید گفت ضعیف‌الحجاب؛ حجابش ضعیف است ــ متّهم میکنید؟ بنده وارد این شهر ‌شدم، جمعیّت آمدند استقبال؛ شاید اقلّاً یک‌سوّم جمعیّت این جور خانمها هستند، دارند اشک میریزند؛ این را نمیشود گفت ‌ضدّانقلاب است؛ این چطور ضدّانقلابی است که این جور با شوق و با حرارت و با انگیزه می‌آید؛ و مثلاً فرض کنید در فلان مراسم ‌دینی یا فلان مراسم انقلابی شرکت می‌کند؟ اینها بچّه‌های خودمانند، دخترهای خودمانند.»

اگر مجموع بیانات رهبر انقلاب در نشست‌های پیشتر آمده را در کنار هم قرار دهیم، آن وقت می‌توانیم به درستی معنای این عبارات پر تکرار ایشان را فهم کنیم که کشف حجاب هم حرمت شرعی دارد و هم حرمت قانونی. از بیانات ایشان اینطور بر می‌آید که کشف حجاب، مسئله‌ای است که با ضعف در حجاب تفاوت دارد. از این جهت کشف حجاب در تظاهرات عمومی شهروندان را نباید با کشف حجاب یکی دانست. از طرفی ایشان حتّی میان آن کشف حجابی که ممکن است از سر لج بازی، یا تأثیرپذیری از دشمنان خارجی باشد، و کشف حجاب سازمان یافته‌ای که با هدف آسیب زدن به ارزش‌های ایرانی و اسلامی رخ می‌دهد تفاوت قائل می‌شوند.

از کنار هم گذاشتن همه اینها اینطور بر می‌آید که «حجاب» از جهتی که با خطابات الزام آور شرعی همراه است موضوعی شرعی و متضمن خطاباتی ایجابی است، اما از این جهت که قانون دولت است، بیشتر بر وجهی سلبی، یعنی بر«نبایدها» تمرکز دارد. این مانند این است که بگوییم، قانون دولت، ناگزیر تنوع فرهنگی و اجتماعی در کشور را لحاظ کرده‌است.

چه باید کرد؟

در بخش قبلی این مسئله را روشن کردیم که «قوانین مربوط به پوشش در حوزه عمومی»، هم وجهی شرعی دارند و هم حیثیتی قانونی. و سعی کردیم معنای این عبارت را در بیانات رهبر معظم انقلاب معلوم کنیم. در این بخش، و بر پایه آنچه پیشتر گفتیم، دلالت‌های رفتاری آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

از وجه شرعی درباره مسائل مربوط به موضوع حجاب، در درجه اول زن مسلمان مؤمنی که زندگی مؤمنانه را در پیش گرفته، به رعایت حجاب شرعی امر شده است. همینطور امر به معروف و نهی از منکر، مطابق دستوراتی که در این زمینه آمده بر او و دیگر مسلمانان فرض است. با این وجود بعد از لحاظ کردن همه مراتب امر به معروف و نهی از منکر، و در دقیقه‌ای که بحث درباره دست زدن به عملی بیش از تذکر لسانی پیش می آید، موضوع باید به پلیس و ضابطین قضایی متخصّصی که برای این کار پیش بینی شده‌اند وا گذاشته شود. چرا که اولاً اصلِ برخورد فیزیکی یا سخت با دیگران شرعاً و قانوناً در انحصار نهادهای دولت، از جمله پلیس و ضابطان قضایی مسئول در این زمینه است، و ثانیاً چنین برخوردی به وجه قانونی مسائل مربوط به حجاب مربوط می‌شود. یعنی تشخیص آن، در حدود قانون از عهده کسانی که نسبت به قانون دولت آگاه نبوده یا درباره آن آموزش‌های لازم را ندیده‌اند بر نمی‌آید. و در مواقعی ممکن است به نقض غرض منتهی شود. یعنی ممکن است به ابزاری برای پیشبرد برنامه‌های سازمان یافته دشمنانی تبدیل شود که بنادارند از دو قطبی‌های کاذبی که حول مسائل مربوط به «قوانین مربوط به پوشش در حوزه عمومی» شکل داده‌اند، برای به چالش کشیدن وحدت سیاسی در کشور سوء استفاده کنند.

این شکل از رفتار در مجموعه بیاناتی که رهبر معظم انقلاب درباره مسئله حجاب و مسائل ناشی از آن ایراد کرده‌اند به وضوح مشاهده می‌شوند: اولاً ایشان مدام تذکر داده‌اند که نباید در دام دو قطبی‌های کاذب افتاد و مسائل اصلی کشور را فراموش کرد. یعنی نباید شرایطی را به وجود آورد‌‌ که غیرت دینی باورمندان مسلمان به ابزاری برای درونی کردن دوگانه دوست-دشمن در داخل کشور و در میان شهروندان ایرانی تبدیل شود؛ ثانیاً ایشان حدود شرعی و قانونی موضوع حجاب را معلوم کرده‌اند؛ یعنی مشخص کرده‌اند که مسئله کشف حجاب چطور با موضوع ضعف در حجاب تفاوت دارد.؛ ثالثاً این تمایز بنیادین را برای ما روشن نموده‌اند که باید میان کسانی که به شکلی سازمان یافته و هدایت شده توسط دشمن خارجی بنا دارند با ایجاد دو قطبی در کشور، به تولید محتوای براندازانه علیه کشور دست بزنند با کسانی که به نحوی در دام برنامه‌های دشمن افتاده‌اند تفاوت قائل شویم؛ رابعاً مشخص کرده‌اند که در هر برخوردی، و در هر شکلی از کنش اجتماعی باید اصل وحدت بر پایه بنیادها و مبانی اصولی نظام و کشور را بر نیروی دافعه همه صورت‌های مختلف از کثرتی که برای جوامعی با قدمت و صلابت ایران ضروری است اولویّت داده و زمینه‌های لازم برای جذب حداکثری فریب خوردگان دشمن را فراهم کنیم. این مسئله جز با رفتار صحیح و مؤمنانه با فریب خوردگان، و البته برخورد قاطع و نهادمند قانونی با دشمنان سازمان یافته میسّر نمی‌شود.

انتهای پیام/