شاملوی زبان؛ فراتر از شعر و ادبیات
تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۶۶۱۱۵
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- دوم مرداد یا به تعبیر درستتر دوم اَمرداد، یادآور خاموشی احمد شاملو نویسنده، مترجم، روزنامهنگار، شاعر، فعال مدنی و چهرۀ فرهنگساز و فرهنگنویس ایران است که ادیب به معنی مصطلح کلمه نبود اما نام او با ادبیات گره خورده چندان که وجه شاعری او پررنگ تر است حال آن که شعر تنها یک وجه او بود و بیشتر دل مشغول خود زبان فارسی بود چندان که پیرانه سر و در اوج بیماری و بی نیاز مالی دست در کار ترجمۀ دیگری از «دُن آرام» شد تا هم روزها را تنها با درد نگذراند و هم قابلیت های زبان فارسی را به نمایش گذارد اگرچه کسانی به حساب اختلافات قدیمی او با مترجم قدیمی کتاب گذاشتند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
چون طی این 22 سال که از مرگ بامداد شاعر میگذرد چند نوبت دربارۀ او نوشته ام و قصد تکرار ندارم چرا که مخاطب با جستوجویی ساده می تواند بیابد و بخواند و با مراجعه به بخش ذیل مطالب این نویسنده نیز در دسترس است.
این نوشته اما به قصد یادآوری وجه دیگری از این مختلفالاضلاع (تعبیر دکتر شفیعی کدکنی دربارۀ شاملو) است و آن هم دلبستگی و نقش اوست در بالیدن و زایش زبان فارسی جدای ادبیات.
چرا که زبان، همان ادبیات نیست و از این رو می گویند «زبان و ادبیات فارسی» یا «زبان و ادبیات انگلیسی». چندان که کم نیستند کسانی که زبان انگلیسی را نیکو میدانند و از عهدۀ خواندن متون به این زبان ومکالمه با آن برمیآیند ولی قادر به خواندن و فهم آثار شکسپیر یا رمانهای کلاسیک به زبان انگلیسی نیستند یا به عکس استادان ادبیات انگلیسی که در این عرصه محدودند اما به زبان انگلیسی و نقش ارتباطی آن یاری چندانی نرساندهاند.
دریغا که تا سخن ز زبان فارسی می رود کسانی موضع می گیرند و گمان می کنند در نفی خرده فرهنگ هاست و آن قدر تاریخ نخوانده اند تا بدانند سلطان سلیم عثمانی دیوان شعر به زبان فارسی دارد و شاه اسماعیل صفوی دیوان شعر به زبان ترکی. درون دربار قاجار به ترکی صحبت می کرده اند و زبان رسمی و دیوانی فارسی بوده و برخی از پادشاهان یا خلفای اولیۀ عثمانی هم به فارسی سخن می گفته اند.
این نکته بیان شد تا کسانی درصدد برنیایند از این زاویه بنگرند که اتفاقا شاملو بر خلاف اشتهار به شاعر ملی نگاه ملی گرایانه نداشته و ایران شهری به مفهوم امروز نبوده است.
اهمیت زبان نزد شاملو چنان است که شعر خود را بر نثر قرن پنجم پایه گذاشت کما این که «شیرآهن کوه مردا که تو بودی» یادآور نثر ابوالفضل بیهقی در «حسنک وزیر » است آنجا که می گوید: «بزرگا مردا که این پسرم بود.»
مهم ترین ویژگی شاملو این بود که زبان را از مردم آموخته بود: «من زبان را مستقیما از مردم آموخته ام. یکی از کارهای من گردآوری فرهنگ توده بوده است. قدرت القایی این زبان مبهوت کننده است. چرا نباید از آن بهره جُست و پایش را به تالار سوت و کور فرهنگ رسمی باز کرد؟»
در نگاه او شعر «یک حادثه» است. منتها حادثه ای که سبب ساز آن زمان و مکان است اما شکل بندی آن در زبان صورت می گیرد و باید بتوان از همۀ ظرفیت های زبان برای آن بهره گرفت.
در این توضیح هم روشن است که دغدغۀ تمام وقت شاملو، زبان بوده نه ادبیات و شعر اما هر گاه در این میانه ناگهان شعری به ذهن او می آمده می سروده و می نوشته است.
آیدای نازنین گفته گاهی چنان شتاب داشته در نوشتن شعری که به ذهن او آمده که اگر کاغذی نمی یافته روی دیوار می نوشته است.
یادم نمی آید چه کسی بود که گفت نمی دانم حافظ شیدایی بود که هنگام شعر گفتن عاقل می شد یا عاقلی بود که در زمان سرایش شعر سر شیدا می شد.
دربارۀ شاملو اما با قاطعیت می توانیم گفت عاقلی بود که تنها در لحظات شعر شیدا می شد آن هم نه از جنس شیدایی دیگران چرا که اشعار او همه از جنس خرد است و از این رو اگر قرار بر تشبیه باشد چون وجه زبانی او بر ادبیات و شعر می چربد ماننده کردن به فردوسی شایسته تر است تا حافظ.
می دانم کسانی شگفت زده خواهند شد که شملو که به فردوسی طعنه زده و رنجش دوست داران خود را نیز در پی داشت اما آن سخن رانی در نفی سنت بود و برای کاشتن بذر تردید در گذشته ها و چون رند بود سراغ فردوسی رفت تا هزینۀ حکومتی سیاسی و ایدیولوژیک و نمی دانست همین دستمایه انتقام خواهد شد.
از دُن آرام با برگردان او گفتم. تنها چند سطر را نقل می کنم تا ببینید چگونه کلمات را به رقص آورده است:
«سال مرگی بی سابقه ای پیش آمد. هر روز دماغۀ شنی آبشخورهای ساحل رود از لاشۀ گاو و گوشاله خال خال می شد. بعد هم مرگ و میر به جان اسب ها زد و گله های علف چر بنا کرد تحلیل رفتن و آن وقت بود که زمزمۀ شومی تو کوچه و خیابان ازدری به دری خزید.»
یا این عبارت:
«پا شد. تابی به صندلی گهواره ای داد. پاهای لختش، تق تق دم پایی های گل دوزی شده اش را درآورد. آفتاب از پیراهن سفیدش گذشت...»
از شاملو نوشتن، پرداختن به زبان فارسی است و حتی فراتر از شعر و ادبیات. اگرچه هنوز در معرفی او زبان شعر گویاتر است. او که
«پیش از آن که خشم صاعقه خاکسترش کند
تسمه از گردۀ گاوتوفان کشیده بود.»
تماشاخانه ببینید | لحظاتی مرگبار از سیل استهبان اصفهان ببینید| کابوسی که محقق شد: سگ رباتیک روسی تیرانداز (+عکس) فیلم های دیگرمنبع: عصر ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۶۶۱۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تجارت خاموش گلرنگ با «افعی تهران» در شبکههای فارسی زبان خارج از کشور +عکس
آیا حمایت یک هولدینگ اقتصادی بزرگ مثل گلرنگ از پلتفرم فیلمنت، موجب نادیدهانگاری خطاهای راهبردی آن خواهد شد؟
سرویس فر هنگ و هنر مشرق - فعالیتهای شبکههای ماهوارهای فعال در حوزههای خبری و سیاسی به تدریج کمرنگ میشود و با توسعه تولید آثار سرگرمی در داخل کشور، جدول پخش بسیاری از این شبکهها فارسی زبان اتکای بیشتری به تولیدات داخلی پیدا کرده است. با توسعه تدریجی پلتفرمهای داخلی، اغلب مخاطبان مجذوب تماشای آنلاین پلتفرمها شدهاند و کفه ترازوی سرگرمی به نفع سکوهای داخلی سنگینتر شده است.
گردانندگان سکوهای تولید کننده آثار سرگرمی برای محدود کردن پخش آثارشان در شبکههای فارسی زبان موفق شدند در یک گام بزرگ با ثبت کپی رایت، مانع پخش بسیاری از سریالهای شبکه نمایش خانگی از شبکههای ماهوارهای شوند.
بیشتر بخوانید:
کمکاری یا همکاری دفاتر سینمایی با شبکههای فارسی زبان بیگانه/ سریالهای شبکه نمایش خانگی چگونه بازار قمار و شرطبندی را داغ نگه داشتهاند؟ بستهشدن مسیر پخش غیرقانونی تولیدات ایرانی در شبکههای ماهوارهایاین اتفاقات قابل تامل در حالی رخ میدهد که پخش رایگان آثار این سکوها، تنور شبکههای ماهوارهای را همچنان گرم نگاه میدارد. با این گام مثبت، قدرت سرمایهگذاری بخش خصوصی تقویت میشود و این بهرهمندی از کپی رایت زمینه ارتقا اقتصادی بخش خصوصی را تقویت میکند.
به غیر از دو گزارش منتشر شده در مشرق، پایگاه تحلیلی- خبری عصر ایران، در گزارشی (اینجا) از این دستاورد استقبال کرده و اغلب پلتفرمها به غیر «فیلمنت» در حال پیوستن به این کنسرسیوم هستند.
«فیلمنت» گوی رقابت در تمرد را ربود؟
«فیلمنت» تنها پلتفرمی است که حاضر به پیوستن به این اجماع در شبکه نمایش خانگی نشده و البته این امتناع دلایل اقتصادی - تبلیغاتی قابل تحلیلی دارد که آنرا باید در روشهای تجاری این پلت فرم در نسبت با حامی مالیاش هولدینگ گلرنگ جستجو کرد.
مجموعههایی نظیر «گناه فرشته»، «زخمکاری ۲»، «جنگل آسفالت» و فیلم سینمایی «فسیل» با ثبت کپی رایت از نمایش چندباره توسط شبکههای ماهوارهای جریان اصلی مصون ماندهاند، اما سریال افعی تهران به عنوان نمونه مصداقی حاضر به ثبت کپی رایت نشده و بعداز مدتها این تنها سریالی است که علی رغم کیفیت بسیار ضعیف محتوا، به صورت گسترده توسط شبکههای ماهوارهای منتشر میشود.
پخش مستمر سریال افعی تهران در شبکه پرشیانادلایل و استدلالهایی وجود دارد که از کنار هم قرار دادن همه آنها میتوان به این نتیجه رسید که تمایل به پخش از شبکههای ماهوارهای و امتناع از ثبت کپی رایت سریال، شاید تصمیم مشترک پلتفرم فیلمنت و مدیران هولدینگ گلرنگ باشد.
حالا پرسش مهم این است که چرا پلتفرم «فیلمنت» به این کنسرسیوم که آورده فرهنگی و استراتژیک برای شبکه نمایش خانگی دارد، تن نمیدهد؟
پخش مستمر افعی تهران در شبکه افرا سریز - افعی تهران تنها سریال به روزی است که از این شبکه پخش می شودمحتوای تبلیغات مهمتر از محتوای سریال!؟
«فیلمنت» همانطور که در گزارشهای پیشین اشاره شد همچون مجموعه «تپسی» توسط هولدینگ عظیم گلرنگ اداره میشود. گلرنگ به ساختار «فیلمنت» به عنوان ابزاری تبلیغی مینگرد و به نظر میرسد تولید محصولات فرهنگی و سرگرمی از اهداف ثانویه هولدینگ گلرنگ است. به این ترتیب زمینههای تبلیغی تولیدات در بستر فیلمنت از اولویتهای آن به شمار میرود.
شعاع تبلیغی گلرنگ چگونه در شبکههای ماهوارهای افزایش یافت؟
پخش محصولات «فیلمنت» با حمایت گلرنگ این فرصت را برای این هولدینگ فراهم میکند که شعاع تبلیغی را خود را افزایش دهد. شنیدهها حاکی از آن است که یکی از مدیران این پلتفرم «ص. الف» در واکنش به پیوستن به این کنسرسیوم این موضوع را مطرح کرده که در مورد خاص «افعی تهران» که لبریز از بیلبوردها و نشانه گذاریهای تبلیغی روغن اویلا (یکی از محصولات برند گلرنگ) است، وعده بازدید ۱۰ میلیونی به هولدینگ بالادستی داده شده و به همین دلیل فیلمنت از پیوستن به کنسرسیوم کپی رایت سرباز زده است.
تبلیغ نامحسوس روغن مشهور اویلا محصول گلرنگ در شبکههای ماهواره ایافعی تهران با حمایت روغن اویلا ساخته شده است. با اینکه هر دو مجموعه فیلمنت و اویلا از محصولات گلرنگ زیرمجموعه یک هولدینگ واحد هستند اما واحد تولید اویلا به طور مجزا با فیلمنت قرارداد میببندد. داشبورد مخاطبان فیلمنت حدودا از ۳۰۰ الی ۵۰۰ هزار نفر عبور نمیکند و اگر تولیدات محصولمحور این پلتفرم قرار باشد بیشتر دیده شود، باید در دامنه رسانهای گستردهتری منتشر شود. به نظر میرسد غیر از سکوی روبیکا، فیلمنت حساب ویژهای روی پخش ماهوارهای کرده است.
فرآیند تبلیغی توسط افعی تهران چگونه محقق میشود؟
اما آنچه سبب میشود این موضوع قابل بررسیتر شود، آغاز فعالیت شبکه ماهواره ای تحت عنوان "افرا سریز" است که چند سریال بارها پخش شده را در باکس خود گنجانده و تنها برنامه به روز این شبکه سریال افعی تهران است.
این شبکه نه تنها در زمان طلایی خود سریال افعی تهران را پخش میکند، بلکه در ابتدا، اواسط و انتهای پخش سریالهایش، سایر محصولات پخش شده از فیلمنت را تبلیغ میکند.
به غیر از این شبکه، جمع وسیعی از شبکههای ماهوارهای اقدام به پخش بیوقفه محصولات پخش شده از فیلمنت میکنند اما همان محصولات را به صورت کامل نمایش نمیدهند. در واقع شبکههای ماهوارهای به بازوی تبلیغی این پلت فرم بدل شدهاند تا مخاطبان بیشتری به جمع خریداران اشتراک بپیوندند. از طرفی تبلیغات روغن اویلا که در سریال جاگذاری شده به سادگی از شبکههای ماهوارهای پخش شود.
تبلیغ نامحسوس روغن مشهور اویلا محصول گلرنگ در شبکههای ماهواره ایدر این میان نظارت ساترا نسبت به این پلتفرم با مماشات عجیبی توام است. سریال دفتر یادداشت با شوخیهای حاد جنسی از این پلتفرم پخش شد و نهاد ناظر ساترا هیچ واکنش منفی نسبت به آن پلتفرم نشان نداد. با این حساب مشخص نیست این رویه تساهل و تسامح ساترا تا چه زمانی با این پلتفرم ادامه پیدا خواهد کرد. آیا حمایت یک هولدینگ اقتصادی بزرگ از این پلتفرم، موجب نادیدهانگاری خطاهای راهبردی آن خواهد شد؟
مشرق این آمادگی را دارد که در ادامه این گزارش، پاسخ این پلتفرم و ساترا را نسبت به نحوه عملکردشان در ادامه این گزارش بازتاب دهد.