به نقل از «ایران اکونومیست»

به بهانه روز «مباهله»

تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۶۷۰۵۴

بارها گفت محمد(ص) که علی(ع) جان من است

یکی از مصادیق آیه مباهله را می‌توان در این شعر دید؛ بارها گفت محمد(ص) که علی (ع) جان من است، هم به جان علی (ع) و جان محمد (ص) صلوات. طبق آیه‌ای که در روز مباهله نازل شد، حضرت علی(ع) به عنوان جان و نفس رسول خدا (ص) معرفی شده است. 

امروز دوم مرداد برابر با بیست و چهارم ذیحجه ۱۴۴۳ قمری مصادف با واقعه مباهله است که در سال نهم هجری اتفاق افتاد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مباهله به معنای درخواست لعن و نفرین الهی برای اثبات حقانیت است و بین دو طرفی رخ می‌دهد که هر کدام ادعای حقانیت دارند. این واژه در تاریخ اسلام به ماجرایی اشاره دارد که طی آن، پیامبر اکرم (ص) پس از مناظره با مسیحیانِ نجران و ایمان نیاوردن آنان، پیشنهاد مباهله داد و آنان پذیرفتند. با این حال مسیحیان نجران، در روز موعود از این کار خودداری کردند.

جریان مباهله پیامبر (ص) نه‌تنها نشانگر حقانیت اصل دعوت پیامبر (ص) است، بلکه بر فضیلت همراهان او یعنی حضرت علی، فاطمه و حسنین علیهم السلام در این ماجرا دلالت می‌کند و شیعه معتقد است حضرت علی (ع) بر اساس آیه مباهله، به منزله نَفْس و جان پیامبر است.

در چنین روزی آیه ۶۱ سوره آل عمران نازل شد و در این آیه می خوانیم «هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.» 

یک سال پس از فتح مکه تعدادی از مسیحیان نجران پس از مطلع شدن از نبوت پیامبر اکرم در مدینه، با سفر به این شهر بستند تا ضمن ملاقات با رسول خدا (ص) به بیان مباحث اعتقادی و کلامی یپردازند و به ویژه درباره عبودیت حضرت عیسی یک مباحثه جدی و مجادله ای رخ می دهد. مسیحیان معتقد به اولوهیت عیسی بودند ولی پیامبر اکرم  و قرآن کریم به صراحت از عبودیت عیسی در محضر حق سخن گفتند. وقتی مباحثه به سرانجام نرسید و پیامبر اصرار و لجاجت مسیحیان را دیدند، آیه ۶۱ سوره آل عمران نازل می شود و در نهایت پیامبر با آنان وعده می گذارد تا با حضور پسران، فرزندان و زنانشان به مباهله بپردازند و درنهایت، قوم دروغگو را نفرین کنند تا خدا نفرین را در حق گروه باطل اجابت کند.

در موعد مقرر یعنی بیست و چهارم ذیحجه، پیامبر اکرم (ص) این پیشنهاد را مطرح کردند که با حضور فرزندان خود یعنی امام حسن (ع) و امام حسین (ع)، زنان یعنی حضرت زهرا (س) و نفس خود یعنی امیرمومنان (ع) در این مباهله شرکت می کند که امام رضا (ع) نیز در پاسخ به مامون که سوال کرده بود، ذکر پدرت یعنی حضرت علی (ع) در کجای قرآن آمده، فرمود بزرگترین نشانه و آیه ای که بر فضیلت پدرم علی در قرآن دلالت می کند، آیه مباهله است. طبق فرموده امام رضا (ع) مفاد آیه مباهله در اثبات حقانیت امیرمومنان و فرزندانش در مصداق اهل بیت بودن نسبت به پیامبر و همچنین مصداق اتحاد وجودی و نفسی حضرت علی با پیامبر و در نمایندگی و پیشوایی امت اسلام است و می توان گفت بهترین آیه در این زمینه است.

وقتی مسیحیان نجران دیدند که پیامبر (ص) اینگونه با اهل بیت خود حضور پیدا کرده، دریافتند با صدیقین مواجه هستند و به همین دلیل از ادعای خود کوتاه آمده و از رسول خدا (ص) خواستند تا در مدینه سکونت داشته باشند و در کیش مسیحیت باقی بمانند و طبق مقررات اسلام جزیه پرداخت کنند. 

مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان برای این روز دعا و اعمال مخصوصی را ذکر کرده است که از جمله آنها روزه، غسل، دو رکعت نماز مانند عید غدیر و خواندن دعای مباهله که شبیه به دعای سحرهای ماه رمضان است.

محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز جمعه در راستای بزرگداشت روز مباهله از فعال شدن ستادی در این وزارتخانه خبر داد و گفت: از تولیدات مربوط به مباهله حمایت ویژه می کنیم. در این ستاد چندین اثر هنری خوب آماده شده است. در کنار جشنواره های معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، بخشی برای مباهله در حوزه شعر و ادبیات داستانی فعال خواهد شد و فراخوان کار نمایشی وزین در خصوص مباهله توسط موسسه فارابی منتشر خواهد شد.

وی تاکید کرد: تلاش می شود تا دو سال آینده مجموعه خوبی از ادبیات مباهله منتشر و برای آن رویدادهای متعددی تعریف کنیم.

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: پیامبر اکرم آیه مباهله حضرت علی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۶۷۰۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«دریای پارس» یادگاری برای ایران به بهانه روز خلیج فارس

محمد زکی‌زاده، مستند «دریای پارس» به کارگردانی منوچهر طیاب که در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تولید شده است؛ موقعیت جغرافیایی، تاریخ تمدن و فرهنگ‌های گوناگون منطقه خلیج فارس و دریای عمان را به تصویر می‌کشد.

در «دریای پارس» موقعیت جغرافیایی و ژئوپلتیک خلیج فارس و دریای عمان بر اساس تاریخ تمدن عیلام، اکد، سومر، کلده، آشور، بابل، ایران و فرهنگ‌های گوناگون منطقه، مراکز تمدن‌های کهن ایرانی در کرانه خلیج فارس بررسی می‌شود.

این مستند با نام «خلیج فارس» آغاز می‌شود و با نمایش پی در پی نقشه‌های کهنی که از دیرباز از جغرافی‌دانان غربی و مسلمان مانده‌اند بر اصالت این نام صحه می‌گذارد. سپس سفر خود را از جلگه خوزستان آغاز می‌کند و به گشت و گذاری گسترده در جزیره‌های ایران می‌پردازد.

مراسم عاشورای بوشهر، لنج سازی، معابد پالمیری خارک، فجایعی که اروپاییان، دزدان دریایی انگلیس و ... در این مناطق به بار آورده‌اند، چگونگی باز پس گیری هرمز از پرتغالی‌ها از جمله مواردی است که در این فیلم نمایش داده می‌شود.

سابقه تاریخی جزیره خارک، داستان سفر واسکودوگاما پرتغالی و آمدن آلبر کرک به خلیج فارس و آغاز دوران استعمار تا دوران جنگ جهانی اول، مبارزات مردم جنوب علیه استعمار، موقعیت جزایر قشم، کیش، تنب بزرگ، تنب کوچک دیگر سرفصل‌های این فیلم را تشکیل داده است.

منوچهر طیاب مستندساز، نویسنده و منتقد که یکی از چهره‌های تاثیرگذار دنیای مستند به شمار می‌رود، در سال ۱۳۱۶ در تهران به دنیا آمد. او دانش‌آموخته رشته معماری از دانشگاه فنی وین و تحصیل‌کرده رشته کارگردانی سینما و تلویزیون و طراحی صحنه از دانشکده سینمایی آکادمی دولتی موسیقی و هنر‌های نمایشی وین بود.

او از سال ۱۳۴۲ با ساخت فیلمی درباره سفال‌های قدیمی ایران به مستندسازی روی آورد و نزدیک به ۱۰۰ فیلم ارزشمند میراث فرهنگی و تاریخی را کارگردانی کرده است. طیاب استاد رشته سینما در دانشکده هنر‌های دراماتیک و تلویزیون، سرپرست رشته سینماتوگرافی و عکاسی دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی تهران و عضو هیئت داوران یونسکو در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه لهستان بود و از جمله آثار مستند او می‌توان به «البرز»، «زاگرس گهواره تمدنی کهن»، «نقاشی ایران»، «دروازه ملکوت»، «وانگه روان جهان گله کرد» و ... اشاره کرد.

همچنین همزمان با برگزاری سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، ضمن نکوداشت منوچهر طیاب و نمایش آثار منتخب وی، از این پیشکسوت سینمای مستند با اهدای نشان فیروزه حقیقت تقدیر شد. طیاب غیر از مستندسازی و عکاسی به عنوان شاخه‌های اصلی فعالیت خود، در حوزه ایرانشناسی نیز نامی آشناست و در زندگی خود به طور پیوسته برای معرفی ایران با ابزار فیلم و مستند تلاش کرد.

بسیاری از مستندسازان طیاب را به عنوان یک ایرانشناس عاشق می‌شناسند که مسیر صادقانه‌ای را در زندگی پیش گرفته و او به همراه ایرج افشار، خسرو سینایی و منوچهر ستوده را از کسانی عنوان می‌کنند که گویی جهان هستی آنها را به عنوان پیامبران فرهنگ برگزیده است.

از جمله آثار منوچهر طیاب که در جشنواره‌های مختلف مورد تقدیر واقع شده‌اند، می‌توان به فیلم‌های «سفال/ سرامیک» (۱۳۴۲) - برنده دلفان نقره، «ریتم» (۱۳۴۳) - فیلم منتخب یونسکو برای تدریس در مدارس سینمایی- دیپلم افتخار از جشنواره وین، «خوزستان» (۱۳۴۳)، «دزفول/ شوشتر» (۱۳۴۴)، «کران تا کران» (۱۳۴۴)، «قالی» (۱۳۴۵)، «جزیره قشم» (۱۳۴۶)، «سپاهی دانش» (۱۳۴۷)، «مسجد جامع اصفهان» (۱۳۴۸) - دیپلم افتخار جشنواره فیلم برلین، «دریای پارس» (۱۳۴۸)، «ایران سرزمین ادیان» (۱۳۴۹) - دیپلم افتخار جشنواره وین، «سیر خط در ایران» (۱۳۴۹)، «سوی شهر خاموش- دزفول» (۱۳۴۹)، «آبادان» (۱۳۵۰)، «سوزنبان» (۱۳۵۰)، «کاریکاتوریست» (۱۳۵۰)، «جنگ خروس» (۱۳۵۰)، «شب‌های تهران- ۷ قسمت» (۱۳۵۰)، «زن‌ها و حرفه‌ها» (۱۳۵۰)، «خیمه شب‌بازی» (۱۳۵۱)، «تیاتر رو حوضی» (۱۳۵۱)، «نمایشگاه نقاش امپرسیونیست‌ها» (۱۳۵۱)، «نمایشگاه جواهرات» (۱۳۵۱)، «نمایشگاه شیشه و سفال» (۱۳۵۱)، «نمایشگاه نقاشی کودکان» (۱۳۵۲)، «کاخ چهل‌ستون» (۱۳۵۲)، «کاخ هشت‌بهشت» (۱۳۵۲)، «کاخ عالی‌قاپو» (۱۳۵۲)، «مسجد شیخ لطف‌الله» (۱۳۵۳)، «معماری دوران صفوی» (۱۳۵۴) - برنده دلفان طلایی، «معماری دوران سلجوقی» (۱۳۵۴)، «معماری دوران ایلخانی» (۱۳۵۴)، «معماری دوران تیموری» (۱۳۵۴)، «معماری آستان قدس رضوی» (۱۳۵۵)، «اصفهان هندسه‌ای بر مقیاس انسانی» (۱۳۵۵) - دیپلم افتخار جشنواره سینمایی مسکو، «ساخت کاشی معرق» (۱۳۵۵) و «تعمیر نقاشی‌های دیواری» (۱۳۵۵) اشاره کرد.

منوچهر طیاب کارگردان نام‌آشنای سینمای مستند ایران بامداد روز سه‌شنبه ۴ شهریور سال ۱۳۹۹ در سن هشتاد و سه سالگی در بیمارستانی در وین از دنیا رفت.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سینما و تئاتر