به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

ردپای تخریبی انسان بر حیات‌وحش/ زنگ خطر انقراض خرس ایرانی به صدا در آمد

تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۷۳۵۰۴

خرس قهوه‌ای پراکنش وسیعی در کشور دارد (در امتداد دو رشته کوه البرز و زاگرس) اما جمعیت‌های بسیار کوچک موجود به دلیل فعالیت‌های انسانی به شدت چندپاره و گسسته شده اند. این وضعیت به همراه تعارض شدید گونه با انسان، فراوانی خرس قهوه‌ای و کشتار بالای آن‌ها باعث ایجاد نگرانی شدید می‌شود.

اگرچه در فهرست سرخ اتحاد بین‌المللی( IUCN)  خرس قهوه‌ای در رتبه "کمترین نگرانی" جای گرفته  است اما جمعیت ایرانی و خاورمیانه قطعا در این رتبه جای نمی‌گیرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در واقع این رتبه با شواهد موجود و روند سریع کاهش جمعیت خرس‌های ایران (و خاورمیانه) مطابقت ندارد. خرس‌ها از نظر بوم شناختی اهمیت زیادی دارند. این گوشتخوار درشت جثه در رأس هرم غذایی قرار دارد و یک گونه چتر و کلیدی برای اکوسیستم محسوب می‌شود که شبکه گسترده‌ای از روابط را با اجزا زنده و غیر زنده محیط ایجاد کرده است.

به همین دلیل حذف خرس از زیستگاهش موجب به هم خوردن تعادل اکولوژیک شده و ممکن است به صورت زنجیره وار پیامد‌های نامناسبی برای جمعیت سایر گونه‌ها داشته باشد. همچنین به دلیل اندازه بزرگ جثه و ویژگی‌های رفتاری، گستره خانگی یا قلمرو وسیعی لازم دارد، در نتیجه حفاظت این گونه به معنای حفاظت محدوده وسیعی از زیستگاه‌ها بوده که باعث می‌شود تا همزمان با خرس، کل اکوسیتم‌های دیگر نیز حفظ شود. در واقع این گونه به مانند چتری حفاظتی برای کل اکوسیستم و سایر گونه‌های یک منطقه عمل می‌کند.

در سال های اخیر به خصوص سال گذشته تا کنون تلفات و شکار گونه خرس ها در کشور افزایش داشته است؛ این افزایش دلایل مختلفی از جمله ، دفاع از جان خود ، ارزش پوست و تاکسیدرمی ، دعا نویسی و رمالی ، کمبود آب و غذا در مناطق حفاظت شده و غیره داشته است .

به همین منظور گفت‌وگویی داشتیم با غلامرضا ابدالی، سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست.

تاکنون اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از خرسها  چه بوده است؟

 ابدالی: با توجه به وجود دو گونه خرس سیاه و خرس قهوه‌ای در ۲۵ استان کشور و به منظور هماهنگی و برنامه ریزی برای مدیریت یکپارچه گونه‌های مذکور، طرح «حفاظت از خرس‌های کشور» از سال ۱۳۹۵ اجرایی شد. به همین منظور نخستین نشست تخصصی اعضای کارگروه‌ها در تیر ۱۳۹۶ برگزار شد و از آن تاریخ تاکنون با وجود مشکلات و کمبود‌های متعدد به کار خود ادامه داده است. در این مدت با هدایت دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش و بر اساس شیوه نامه‌ها و برنامه‌های ابلاغی از طریق کمیته ستادی و ادارات کل حفاظت محیط زیست استانها، اقدامات لازم و اولویت دار را بسته به میزان توان و اعتبارات موجود پیش برده اند.

علت افزایش تلفات خرس های قهوه ای در سال های اخیر چیست ؟

ابدالی:  با توجه به دامنه پراکنش گسترده این گونه در ۲۵ استان کشور، به دلیل تهدیدات فراوان و تعارضات میان انسان با این گونه و نیز تغییرات فصلی رفتاری گونه، هر روز شاهد تلفات بیشتر خرس‌ها توسط انسان‌ها هستیم. مهمترین دلایل این تعارضات شامل تخریب زیستگاه، عدم دفن مناسب و صحیح زباله، احداث باغات و استقرار کندو‌های عسل درعمق زیستگاه‌های بکر گونه، عدم مستحکم سازی آغل‌ها و مراقبت مناسب از دام‌هاست .

از ابتدای سال ۱۳۹۵  تا کنون قریب به ۸۰ قلاده تلفات گونه بر اثر عوامل انسانی و عمدتا شلیک مستقیم گلوله از استان‌ها گزارش شده است.

البته این در شرایطی است که برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای جوامع بومی، دانش آموزان روستایی و مشاغل مرتبط با گونه تقریبا بطور مستمر توسط ادارات کل استان‌ها و برخی NGO‌های فعال در زیستگاه‌های گونه برگزار شده و با چاپ بروشور و نصب پلاکارد و پوستر در این زمینه اطلاع رسانی می‌شود.

قانون چه جریمه ای را برای کشتن خرس ها در نظر گرفته است ؟ 

ابدالی: در موارد اخیری که کشتار خرس‌ها بطور دلخراش در استان‌های اردبیل و خوزستان اتفاق افتاده، مراجع قانونی به سرعت وارد عمل شده و مجازات عاملان بر اساس قانون ابلاغ شده است. برای مثال درمورد کشتار خرس در نمین استان اردبیل که بیشتر به دلیل ناآگاهی اتفاق افتاده بود و نه خصومت با حیات وحش، متخلفان با حکم دادگاه به ۷۵ میلیون تومان جزای نقدی و یکسال حبس محکوم شدند.

در یک سال گذشته متاسفانه تلفات نزدیک به ۱۰ قلاده خرس از ادارات کل استان‌ها به دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش گزارش شده که البته بیش از نیمی از آن‌ها به دلیل تصادفات جاده‌ای تلف شده اند.

برای حفظ جان خرس ها چه تعاملی با سایر دستگاه‌ها شده است ؟

 ابدالی: در واقع یکی از معضلات اصلی در رابطه به تلفات حیات وحش جاده‌های کشیده شده در مناطق چهارگانه است که نیاز به زیر گذر، نصب تابلو‌های هشدار دهنده برای رانندگان و حصار کشی در برخی قسمت‌ها دارند؛ البته ادارات کل استان‌ها تلاش زیادی برای انعقاد تفاهم نامه همکاری با ادارات راه استان‌ها انجام می‌دهند ولی متاسفانه مجاب کردن مسئولان وزارت راه وشهرسازی برای انجام عملیات‌های جبرانی در مناطق بسیار دشوار است.

خوشبختانه پس از بازنگری جرائم ناشی از شکار غیر مجاز حیوانات اندکی جریمه‌ها افزایش یافته و به ارزش واقعی گونه نزدیک‌تر شده است اما با توجه به عجین بودن حیات وحش با زندگی مردم بومی، صحیح‌ترین و بهترین عامل بازدارنده آگاهی رسانی و آموزش از سنین پایین و مشارکت دادن افراد بومی در مدیریت و حفاظت حیات وحش مناطق است.

فرهنگ نزدیک شدن حیات وحش و انسان به همدیگر چه خطراتی را دارد ؟

 ابدالی: عادی شدن حضور حیات وحش در کنار مردم قطعا هم برای گونه و هم انسان می‌تواند آسیب ساز باشد. دستی شدن حیوانات آن‌ها را از زیست طبیعی شان دور کرده و قدرت زندگی عادی حیوان بر اساس سرشت ذاتی اش را از او می‌گیرد. همچنین وجود عوامل بیماری زای مشترک میان انسان و حیوان به شدت برای انسان خطرناک بوده و می‌تواند مشکلات جبران ناپذیری به وجود آورد.

برنامه‌های دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش برای جلوگیری از حضور حیوانات در شهر و روستاها چیست ؟

 ابدالی: باید قبول کنیم بخش زیادی از موارد اجتناب ناپذیر است زیرا روستا‌ها و حتی برخی شهر‌های کوچک در دل زیستگاه‌های گونه‌های وحشی قرار داشته و در واقع این انسان است که به زیستگاه حیوان دست درازی کرده است؛ لذا بهترین و صحیح‌ترین کار ارائه راهکار‌های تعامل با گونه است از جمله، حذف و مدیریت مواردی که موجب تحریک گونه می‌شوند مانند دفن صحیح زباله ها، مراقبت از دام، رهانکردن گله‌ها بدون مراقب به چراگاه‌های نزدیک به زیستگاه‌های حیات وحش، مراقبت از کودکان و افراد آسیب پذیر و تنها نگذاشتن آنها، تامین حقابه حیات وحش از چشمه‌ها و اجازه ندادن به پوشاندن کامل چشمه‌ها در مناطق گرمسیر، تغذیه دستی در زیستگاه گونه در فصول سرد و یخبندان و موارد اجتناب ناپذیر، حصار کشی مناسب باغات و محدوده‌های کندو‌های عسل و آموزش جوامع محلی و مشاغلی که در تماس مستقیم با گونه‌های حیات وحش هستند و سایر اقداماتی که همه ساله توسط محیط بانان در زیستگاه‌ها در حال انجام است.

باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی محیط زیست

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: خرس قهوه ای خرس سیاه خرس ایرانی حیات وحش محیط زیست شکار خرس دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش خرس قهوه ای زیستگاه ها محیط زیست ادارات کل استان ها گونه ها خرس ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۷۳۵۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا چپ دست یا راست دست به دنیا می‌آییم؟

 حدود ۱۰ درصد از مردم جهان ترجیح می‌دهند با دست چپ بنویسند؛ شاهدی بر عملکرد متفاوت مغز آنها که علت آن هنوز روشن نیست. با این وجود برخی تحقیقات جدید نشان داده که ترکیبی از «ژنتیک و تصادف» احتمالا عامل ایجاد این ویژگی بی‌ضرر در انسان‌ها بوده است.

قالب راست‌دست یا چپ‌دست بودن انسان، در همان هفته‌های اول بارداری ریخته می‌شود و بر اساس تحقیقاتی که گزارش آن در مجله Nature Communications منتشر شده، به نظر می‌رسد که «چند ژن نادر» در بدن چپ‌دستها حدود سه برابر بیشتر از بدن راست‌دستها یافت شده است.

دانشمندان بر این باورند که این یافته مهم می‌تواند به ما بینش جدیدی درباره مکانیسم پشت این پدیده بدهد.

کلاید فرانک، مدیر تحقیقات مؤسسه ماکس پلانک در هلند و سرپرست این تیم تحقیق می‌گوید: «ما می‌دانیم که دو نیمکره مغز در جنین انسان‌های چپ دست و راست دست، بطور متفاوتی شروع به رشد می‌کنند که البته مکانیسم پشت این پدیده هنوز مشخص نیست. این احتمال وجود دارد که راست‌دست بودن نتیجه پیش‌فرض رشد اولیه مغز باشد که توسط ژنوم‌ کدگذاری شده است.»

اما چه چیزی در جنین افراد چپ‌دست وجود دارد که باعث می‌شود بدن آنها از پیش‌فرض رشد اولیه مغز پیروی نکنند؟

پاسخ را احتمالاً باید در ابزارهایی یافت که سلول برای مرتب‌سازی و مسیریابی پروتئین‌ها در اختیار دارد. دانشمندان در همین رابطه توانستند چندین توالی «دی‌ا‌ن‌ای» که تنظیم کننده رشته‌های پروتئینی به نام میکروتوبول‌ها هستند را در میان رایج‌ترین گونه‌های ژنتیکی در افراد چپ دست شناسایی کنند.

کلاید فرانک می‌گوید: «این نوع گونه‌های ژنتیکی عموماً تأثیرات کوچکی بر ویژگی‌های انسان دارند، مثلا تأثیرگذاری بر فعالیت یک ژن در یک بافت معین».

به همین دلیل در تحقیق جدید، محققان روی گونه‌های ژنتیکی تمرکز کردند که به جای تنظیم توالی رشته‌های پروتئینی، مستقیماً روی این توالی تأثیر می‌گذارند.

اگرچه این گونه های ژنتیکی نادر هستند و حدود ۱ تا ۲ درصد «دی‌ان‌ای» را تشکیل می‌دهند اما می‌توانند تأثیرات بسیار بیشتری بر ویژگی‌های انسانی در افراد معدودی که حامل آن‌ها هستند، داشته باشند.

پژوهشگران با بررسی ژنوم نزدیک به ۳۵۰ هزار نفر که در پایگاه داده‌های بانک اطلاعات پزشکی بریتانیا ثبت شده بود، توانستند «جهشی» را شناسایی کنند که اگرچه نادر است اما ۲.۷ برابر بیشتر در افراد چپ دست دیده می‌شود. این «جهش» که تنها یک نفر از هر هزار چپ دست را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بر ژن TUBB4B تاثیر می‌گذارد.

پژوهشگران بر این باورند که عنصر «تصادف» نیز در چپ دست شدن انسان‌ها نقش دارد. کلاید فرانک می‌گوید: «ما معتقدیم که در اکثر موارد، چپ دست شدن صرفاً به دلیل تغییرات تصادفی در طول رشد مغز جنین روی می‌دهد، آنهم بدون تأثیر ژنتیکی یا محیطی خاص. به عنوان مثال، نوسانات تصادفی در غلظت مولکول‌های خاص در طول مراحل کلیدی شکل‌گیری مغز.»

بطور مثال، میکروتوبول‌های موجود در شاخک‌های ظریف سطح سلول‌ها می‌توانند منشاء حرکات نامتقارن و جریان مایعاتی باشند که به ایجاد یک محور چپ-راست در جنین کمک کنند.

محققان استدلال می‌کنند که با مشاهده این عنصر تصادفی، حتی دوقلوهای همسان ژنتیکی نیز می‌توانند دست ترجیحی متفاوتی داشته باشند (یعنی یکی چپ دست و دیگری راست دست باشد).

اما چپ دست یا راست دست بودن می‌تواند بر دیگر عملکردهای بدن نیز تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، در میان افراد دچار اختلالات یا بیماری‌های روانی خاص، افراد چپ دست بیشتری یافت می‌شوند.

به گفتۀ کلاید فرانک، در میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز احتمال اینکه فرد بیمار چپ دست یا «دو دست» باشد، دو برابر بیشتر و در افراد مبتلا به اوتیسم تا سه برابر بیشتر است.

منبع: یورونیوز

سایر اخبار اسرار تکامل آلت‌ جنسی؛ رابطه جنسی انسان‌های اولیه مثل گوریل‌ها بود؟ (تصاویر) «زو»؛ گاو عقیم و غول‌پیکری که توسط انسان‌ها به وجود آمد! اتفاق عجیب که همزمان با انقراض دایناسورها در زمین رخ داد! (تصاویر) کشف پرنده‌ عجیبی که سمت راست بدنش نر است و سمت چپش ماده!