به نقل از «ایسنا»

تکثیر گیاهانی با قابلیت کنترل کانون‌های ریزگرد/ تلاش برای حفظ گنجینه ارزشمند گیاهان دارویی کشور

تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۵۷۳۶۹۳

عضو هیئت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی گفت: دارای گنجینه ارزشمندی از گیاهان دارویی هستیم که بسیاری از آنها در حال نابودی هستند. تلاش کردیم با تعریف طرح‌های مشخصی، تنوع این گونه‌ها را حفظ و آنها را احیا کنیم. درختان ارزشمندی مانند سرخدار، بلوط و بنه و گیاه ارکیده از جمله این گونه‌ها بودند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خروجی این طرح‌های پژوهشی نهایتا باعث حفظ سلامت اکوسیستم می‌شود و این امر به طور مستقیم بر سلامت جامعه، تامین مواد اولیه دارویی کشور و ایجاد اشتغال، موثر است. ​

به گزارش ایسنا، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی به عنوان مرکز تحقیقات گیاهان دارویی کشور و منطقه در مهرماه ۱۳۷۷ تأسیس شد و در سال ۱۳۸۰ به عنوان مرکز تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی مورد تصویب شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت.

در حال حاضر این پژوهشکده با بهره‌گیری از حضور بیش از ۵۰ عضو هیأت علمی و پژوهشگر در قالب چهارگروه پژوهشی و آموزشی: فارماکولوژی و طب کاربردی؛ فارماکوگنوزی و داروسازی؛ کشت و توسعه گیاهان دارویی؛ بیوتکنولوژی گیاهان دارویی، و سه مرکز خدمات تخصصی در زمینه‌های تجزیه و تحلیل، فرمولاسیون، تولید نهال، بذر و فرآورده‌های دارویی گیاهی و گیاهان دارویی و مرکز رشد فعالیت دارد.

در آستانه چهل و دومین سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی، دکتر اردشیر قادری،‌ عضو هیئت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با ایسنا، مهم‌ترین طرح‌های پژوهشی این پژوهشکده را تشریح کرد.

دکتر قادری گفت: ۵ طرح در خصوص گیاهان استراتژیک و مهم کشور داشتیم که یکی از آنها، درخت سرخدار بود. درخت سرخدار یا تاکوس باکاتا جزو قدیمی‌ترین گونه‌های گیاهی کشور و بخشی از جنگل‌های هیرکانی است که عصر یخبندان را طی کرده‌اند و ما به عنوان یک فسیل زنده با آنها سروکار داریم. از این گیاه ارزشمند، ترکیبات ضد سرطان استخراج می‌شود، اما به دلیل داشتن چوب ارزشمند، این گیاهان به طور غیرقانونی قطع می‌شوند. در این طرح از باقی‌مانده این گیاهان، نمونه‌هایی تهیه شد و با استفاده از کشت بافت، تکثیر شد. در حال تجاری‌سازی این روش هستیم. دانش این روش ایجاد شده، اما راندمان آن به حدی نرسیده که بتوانیم طی یک سال، یک میلیون قطعه از آن تولید کنیم؛ بنابراین در تلاشیم تا راندمان این رویکرد را بالا ببریم.

روش کشت‌بافت

عضو هیئت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی با بیان این که «در کشور ارکیده‌هایی داریم که خاصیت دارویی دارند، اما به دلیل برداشت بی‌رویه تقریبا همه آنها منقرض شده‌اند»، خاطر نشان کرد: در طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها، از ارکیده استفاده می‌شود. گیاه ارکیده در صنایع غذایی، عطرسازی و لوازم آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارکیده، قدرت تولید بذر بسیار کمی دارد که اندوخته غذایی ندارند. بسیاری از نقاط رویش این گیاه از بین رفته است و از آن جایی که دره‌ها، محل رشد و رویش این گونه گیاهی بوده است، به دلیل خشکسالی در حال حاضر در این مکان‌ها رشد نمی کنند. ما از طریق کشت بافت، دانش فنی تکثیر ارکیده در تعداد زیاد را ایجاد و با جمع‌آوری نمونه‌ها تلاش کردیم تنوع ژنتیکی این گیاهان را حفظ کنیم. فرآورده‌های این گیاه که در صنعت آرایشی بهداشتی و عطرسازی کاربرد گسترده‌ای دارد از کشورهای دیگر وارد می‌شود. اگر شرایط برای تکثیر این گیاه فراهم شود، دیگر نیاز به واردات فرآورده‌های آن و یا خود این گیاه وجود ندارد.

وی در خصوص طرحی برای تکثیر بلوط و بنه بیان کرد: بلوط زاگرس و بنه به دلیل خشکسالی و پدیده گرد و غبار در معرض نابودی قرار گرفته‌اند. تولید گیاهچه این گیاه ارزشمند پروسه زمانبری است، چون گیاهان کندرشد محسوب می‌شوند. اگر زمانی نیاز باشد جنگل‌های بلوط احیا شوند، ما گیاهچه‌های این گونه را داریم و می‌توانیم با حفظ تنوع آنها را به طبیعت بازگردانیم. این طرح حدود سه سال است که آغاز شده و اکنون در مرحله تجاری‌سازی است.

دکتر قادری در ادامه با اشاره به اهمیت حفظ برخی گیاهان در مقابله با گردوغبار و برنامه‌های پژوهشکده گیاهان دارویی در این راستا گفت: از مهندسی بیوتکنولوژی برای تکثیر گیاهانی که می‌توانند کانون‌های ریزگرد را در کشور کنترل کنند، استفاده کردیم. ما از کانون‌های ایجاد گردوغبار بازدید کردیم و دریافتیم برخی از گونه‌های گیاهی مقاوم در این نقاط هنوز زنده هستند، اما تراکم آنها به قدری نیست که بتوانند تاثیر زیادی بر کنترل

دکتر اردشیر قادری

گرد و غبار داشته باشند. نمونه‌های این گیاهان از طریق روش‌های زیست‌فناوری تکثیر شده‌اند. از آن جایی که در طبیعت این گیاهان شرایط سختی دارند و بذرهای آنان به سرعت مورد حمله آفات قرار می‌گیرد، به کمک روش کشت‌بافت تکثیر شده‌اند. این گیاهان هم خاصیت دارویی دارند و هم به شرایط نامساعد طبیعی مقاوم هستند. ما یک سری رایزنی‌ها با سازمان حفاظت از محیط زیست انجام داده‌ایم و آنها برای همکاری اعلام آمادگی کرده‌اند. مسئله ریزگردها دغدغه بزرگی در کشور است، اما متاسفانه سازمان‌های موازی بسیاری در خصوص پرداختن به آن وجود دارد. ما آماده‌ایم که ماموریتی به ما محول شود، اما باید دید در عمل چه قدر سازمان‌های مسئول علاقه به همکاری دارند.

وی درباره مسئله‌محور بودن فعالیت‌های جهاد دانشگاهی، به فعالیت‌های پژوهشکده گیاهان دارویی این نهاد اشاره کرد و افزود: همواره سیر حرکت پژوهشکده گیاهان دارویی اینطور بوده که با به کار گرفتن نخبگانی که در زمینه‌های مختلف دارای تجربه و ایده هستند، تلاش کرده بستری را مهیا کند که مشکلات عمده کشور را که متولی مشخصی ندارد شناسایی کند. ما بر اساس توانمندی‌هایمان پروژه هایی را تعریف کردیم. به طور مثال در زمینه پدیده ریزگرد و گردوغبار، توانایی ما این بود که از طریق تکنیک‌های زیست‌فناوری، گیاهان موثر بر کنترل این پدیده را در تعداد بالا تکثیر کنیم. ما دارای گنجینه ارزشمندی از گیاهان دارویی هستیم که بسیاری از آنها در حال نابودی هستند. ما تلاش کردیم با تعریف طرح‌های مشخصی، تنوع این گونه‌ها را حفظ و آنها را احیا کنیم. درختان ارزشمندی مانند سرخدار، بلوط و بنه و گیاه ارکیده از جمله این گونه‌ها بودند. خروجی این طرح‌های پژوهشی نهایتا باعث حفظ سلامت اکوسیستم می‌شود و این امر به طور مستقیم بر سلامت جامعه، تامین مواد اولیه دارویی کشور و ایجاد اشتغال موثر است.

دکتر قادری در پاسخ به پرسشی درباره احتمال تبدیل شدن به قطب علمی منطقه در حوزه گیاهان دارویی به دنبال فعالیت‌های جهاد دانشگاهی گفت: هم اکنون از نظر تولید محتوای علمی درباره گیاهان دارویی، ما قطب علمی منطقه هستیم. هیچ کشور مسلمانی به اندازه ما تولید محتوای علمی بر روی گیاهان دارویی نداشته است. الان در مرحله‌گذار هستیم، چون از تحقیقات صرف عبور کرده‌ایم و به دنبال استفاده از دانش خود هستیم. امسال، سال تولید دانش‌بنیان است و در نظر داریم یافته‌های علمی به کالای استراتژیک برسند. در تلاشیم پژوهش‌های خود را به سمتی ببریم که دانش فنی ایجاد کند و این دانش فنی، منجر به تولید کالای ارزشمند شود که کشور به آن نیاز دارد. هنگامی که این شرکت‌ها در بخش‌های مختلف راه‌اندازی شود، عملاً تحریم‌ها بی‌اثر می‌شوند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی خاطر نشان کرد: در حوزه گیاهان دارویی نیز در تلاش هستیم از تنوع گونه‌ای که در کشور داریم، حفاظت کنیم. تنوع گیاهان دارویی ایران از تنوع گیاهان دارویی کل اروپا بیشتر است. نباید اجازه دهیم گیاهان دارویی کشور به طور فله‌ای از کشور خارج شود. ما در پژوهشکده گیاهان دارویی، دو طرح در خصوص گیاهان ادویه‌ای داریم و می‌خواهیم شرایطی را فراهم کنیم که از واردات چوب زنجبیل و فلفل سیاه بی‌نیاز شویم. هم اقلیم و هم نیروی متخصص برای تولید این گیاهان وجود دارد و ما در گام‌های بعدی می‌توانیم به صادرکننده آن نیز تبدیل شویم.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: جهاد دانشگاهی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی مرکز کشت بافت گیاهان گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی دارویی کشور گونه ها کشت بافت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۵۷۳۶۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

گیاهان دارویی بومی ایلام، در خطر انقراض

ایسنا/ایلام مدیر مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام گفت: برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی بومی توسط افراد بومی و غیر بومی در استان ایلام، وجود برخی از این گیاهان را در انقراض قرار داده است.

«علی فرضی‌نژاد» در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این مطلب، اظهار کرد: از حدود ۱۰۰۰ گونه گیاه دارویی شناخته شده کشور ۳۵۰ گونه در استان ایلام وجود دارد که در هر منطقه از طبیعت استان بسته به شرایط آب و هوایی و خاک رشد می‌کنند و مردم برای مصارف درمانی و همچنین برخی صرفه اقتصادی و فروش، به برداشت آن‌ها مبادرت می‌کنند.

وی با بیان اینکه گیاهان دارویی، داروخانه کوچک طبیعت محسوب می‌شوند، خاطرنشان کرد: متأسفانه برداشت بی‌رویه و بهره‌برداری غیراصولی به‌واسطه عدم شناخت از نحوه برداشت این گیاهان، آن‌ها را در خطر انقراض قرار داده است.

 مدیر مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام افزود: کنگر، پاقازه، ترگ، پیچگ و ونگی و ازبوه، تشنه‌داری بلاورو گیاهانی هستند که بیشترین استفاده را دارند و بیشترین خطر متوجه این گیاهان است.

فرضی‌نژاد گفت: برای پیشگیری از انقراض این گیاهان باید سیاست‌های ابلاغی سازمان منابع طبیعی کشور و استان در خصوص ممنوعیت‌ها و میزان برداشت گیاهان دارویی را اجرایی کرد.

وی با بیان اینکه حفاظت، احیا و توسعه گیاهان دارویی کار منابع طبیعی استان است عنوان کرد: سازمان منابع طبیعی به تنهایی از عهده این مهم برنمی‌آید و باید همه مردم و بهره‌برداران برای این کار آموزش ببینند تا این این گیاهان برای نسل‌های بعدی حفظ شود.

انتهای پیام